Hướng dẫn cách chăm sóc bệnh trong gia đình (Tập II): Phần 1

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:121

Thêm vào BST

Báo xấu

52
lượt xem 1
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Tài liệu "Chăm sóc bệnh trong gia đình (Tập II)" phần 1 trình bày các nội dung về Định nghĩa, nguyên nhân, triệu chứng lâm sàng, tiến triển và cách điều trị về các bệnh của hệ thần kinh; Tăng huyết áp nội sọ; Bệnh Alzheimer; Các bệnh xương khớp;... Mời các bạn cùng tham khảo để nắm nội dung chi tiết.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Hướng dẫn cách chăm sóc bệnh trong gia đình (Tập II): Phần 1

A-PDF Page Cut DEMO: Purchase from www.A-PDF.com to remove the watermark CHĂM SÓC BỆNH TRONG GIA ĐÌNH TẬP 2
Héi ®ång chØ ®¹o xuÊt b¶n Chñ tÞch Héi ®ång TS. NguyÔn ThÕ Kû Phã Chñ tÞch Héi ®ång TS. NguyÔn Duy Hïng Thμnh viªn TS. NguyÔn An Tiªm TS. KhuÊt Duy Kim H¶i NguyÔn Vò Thanh H¶o 2
HOÀNG GIA Chủ biên CHĂM SÓC BỆNH TRONG GIA ĐÌNH (TẬP 2) nhμ xuÊt b¶n nhμ xuÊt b¶n chÝnh trÞ quèc gia - sù thËt Y HỌC Hµ Néi - 2012
Chñ biªn: Hoμng Gia - B¸c sÜ, nguyªn Tr−ëng Bé m«n §iÒu d−ìng, §¹i häc Y Hμ Néi §ång t¸c gi¶: Vò §×nh Quý - B¸c sÜ, nguyªn gi¸o vô Bé m«n Lao vμ BÖnh phæi, §¹i häc Y Hμ Néi PGS. TS. Bïi §øc D−¬ng - Côc phã Côc Phßng chèng HIV - AIDS, Bé Y tÕ
Lêi nhμ xuÊt b¶n HiÖn nay, viÖc tiÕp cËn dÞch vô kh¸m, ch÷a bÖnh vμ ch¨m sãc y tÕ ë c¬ së, ®Æc biÖt lμ vïng s©u, vïng xa ®ang gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n, v× vËy, c«ng t¸c gi¸o dôc søc kháe, t¨ng c−êng kiÕn thøc vμ hiÓu biÕt cña ng−êi d©n vÒ tù b¶o vÖ, ch¨m sãc søc kháe b¶n th©n lμ mét yªu cÇu cÊp thiÕt ®−îc ®Æt ra kh«ng chØ víi ngμnh y tÕ mμ víi toμn bé x· héi. Thùc hiÖn §Ò ¸n trang bÞ s¸ch cho c¬ së x·, ph−êng, thÞ trÊn cña Ban Tuyªn gi¸o Trung −¬ng vμ thùc hiÖn chñ tr−¬ng x· héi hãa c«ng t¸c ch¨m sãc søc kháe cho nh©n d©n, Nhμ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ quèc gia - Sù thËt vμ Nhμ xuÊt b¶n Y häc phèi hîp xuÊt b¶n bé s¸ch Ch¨m sãc bÖnh trong gia ®×nh. Bé s¸ch gåm 2 tËp, TËp 2 gåm 5 ch−¬ng, tr×nh bμy kh¸i qu¸t c¸c bÖnh vÒ thÇn kinh, x−¬ng khíp, c¸c lo¹i nhiÔm ®éc, c¸c bÖnh vÒ m¹ch m¸u ngo¹i vi vμ c¸c bÖnh liªn quan ®Õn néi tiÕt. Th«ng th−êng ®èi víi mçi bÖnh, cuèn s¸ch sÏ ®−a ra ®Þnh nghÜa, ®Æc ®iÓm chung, nguyªn nh©n m¾c bÖnh, c¸c triÖu chøng l©m sμng vμ c¸ch ®iÒu trÞ. MÆc dï c¸c t¸c gi¶ ®· rÊt cè g¾ng nh−ng cuèn s¸ch khã tr¸nh khái nh÷ng s¬ suÊt, rÊt mong nhËn ®−îc ý 5
kiÕn ®ãng gãp cña b¹n ®äc ®Ó lÇn xuÊt b¶n sau néi dung s¸ch hoμn thiÖn h¬n. Xin giíi thiÖu cuèn s¸ch cïng b¹n ®äc. Th¸ng 11 n¨m 2012 Nhμ xuÊt b¶n chÝnh trÞ quèc gia - sù thËt 6
Lêi nãi ®Çu èm ®au bÖnh tËt lu«n lμ nçi lo l¾ng ®èi víi mçi thμnh viªn trong tõng gia ®×nh vμ kh«ng ph¶i trong bÊt kú hoμn c¶nh nμo còng cã ®iÒu kiÖn tiÕp cËn dÞch vô kh¸m vμ ch¨m sãc y tÕ kÞp thêi. ChÝnh v× thÕ, viÖc rÌn luyÖn vμ ch¨m sãc søc kháe c¸ nh©n lμ mét yªu cÇu ngμy cμng cao cña gia ®×nh vμ x· héi. Víi ng−êi cao tuæi, søc kháe cña chÝnh b¶n th©n m×nh cã thÓ thay ®æi bÊt th−êng h»ng ngμy cho nªn viÖc tù theo dâi c¸c dÊu hiÖu l©m sμng xuÊt hiÖn ë c¬ thÓ nh»m chñ ®éng cung cÊp th«ng tin cho c¸n bé y tÕ ®Ó cã ®−îc sù chÈn ®o¸n bÖnh sím vμ ®−îc ®iÒu trÞ kÞp thêi, gióp søc kháe nhanh chãng håi phôc lμ rÊt cÇn thiÕt. XuÊt ph¸t tõ nh÷ng yªu cÇu trªn, ®ång thêi gãp phÇn h−ëng øng chÝnh s¸ch vÒ x· héi hãa c«ng t¸c ch¨m sãc søc kháe nh©n d©n do ngμnh y tÕ ViÖt Nam khëi x−íng, chóng t«i so¹n th¶o bé s¸ch Ch¨m sãc bÖnh trong gia ®×nh nh»m cung cÊp cho ng−êi d©n nh÷ng hiÓu biÕt ®¬n gi¶n, thiÕt yÕu vÒ c¸c biÓu hiÖn toμn th©n vμ c¬ n¨ng trªn 7
ph−¬ng diÖn l©m sμng cña tõng bÖnh trong c¬ thÓ, nh»m gióp ng−êi d©n nhËn biÕt c¸c dÊu hiÖu m¾c bÖnh cña chÝnh m×nh hoÆc ng−êi th©n trong gia ®×nh råi ph¶n ¸nh l¹i cho c¸n bé y tÕ ®Ó cã biÖn ph¸p chÈn trÞ nhanh chãng vμ hiÖu qu¶. S¸ch gåm 2 tËp, 9 ch−¬ng, mçi ch−¬ng ®Ò cËp t−¬ng ®èi ®Çy ®ñ c¸c chøng bÖnh cña mét bé phËn trong c¬ thÓ. S¸ch gióp ng−êi d©n cã thÓ ®äc tham kh¶o vÒ bÖnh tËt mét c¸ch cã hÖ thèng khi cã thêi gian rçi r·i t¹i nhμ hay t¹i phßng ®äc nhμ v¨n hãa th«n, x·; hoÆc cã thÓ tra cøu nhanh mét bÖnh cô thÓ nμo ®ã mμ m×nh quan t©m. Víi c¸n bé y tÕ c¬ së, s¸ch cã thÓ ®−îc sö dông ®Ó tra cøu khi cÇn thiÕt gióp gi¶i quyÕt tèt nh÷ng t×nh huèng bÖnh tËt cô thÓ t¹i céng ®ång. Chóng t«i ®· rÊt cè g¾ng vμ nghiªm tóc khi biªn so¹n bé s¸ch nμy. Tuy nhiªn ch¾c sÏ kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt vÒ néi dung còng nh− h×nh thøc tr×nh bμy. Mong nhËn ®−îc sù chØ dÉn cña c¸c c¸n bé y tÕ vμ sù ®ãng gãp ý kiÕn quý b¸u cña ®éc gi¶. Xin ch©n thμnh c¶m ¬n! C¸c t¸c gi¶ 8
Môc lôc Trang - Lêi Nhμ xuÊt b¶n 5 - Lêi nãi ®Çu 7 Ch−¬ng I: C¸c bÖnh cña hÖ thÇn kinh 13 T¨ng ¸p lùc néi sä 13 C¸c héi chøng n·o 15 Héi chøng tiÓu n·o 18 LiÖt nöa ng−êi 19 LiÖt hai chi d−íi 20 C¸c h«n mª 22 BÖnh n·o t¨ng huyÕt ¸p 28 BÖnh n·o trÎ em 30 ¸p xe n·o 32 ChÊn th−¬ng n·o 35 Ch¶y m¸u mμng n·o 38 U n·o 41 §au d©y thÇn kinh 43 §au d©y thÇn kinh h«ng 45 BÖnh ®éng kinh 50 Tho¸t vÞ ®Üa ®Öm ®èt sèng 56 Nhøc ®Çu 59 Nhøc nöa ®Çu 61 BÖnh Parkinson 63 9
Tai biÕn m¹ch m¸u n·o 68 Viªm d©y thÇn kinh 71 Viªm nhiÒu d©y thÇn kinh 75 Viªm mμng n·o 80 BÖnh Zona 82 BÖnh Alzheimer 86 Viªm n·o do vi rót 87 Ch−¬ng II: C¸c bÖnh x−¬ng khíp 90 §au l−ng 90 Viªm c¬ 92 BÖnh u sôn 94 Viªm x−¬ng 95 Viªm x−¬ng - tuû cÊp tÝnh 95 Viªm ®èt sèng 98 BÖnh lo·ng x−¬ng 101 BÖnh lo·ng x−¬ng m·n kinh 103 BÖnh u x−¬ng 105 BÖnh thÊp 106 BÖnh thÊp khíp cÊp 107 BÖnh h− khíp x−¬ng 112 LÖch khíp 117 Ch−¬ng III: C¸c lo¹i nhiÔm ®éc 120 NhiÔm ®éc thuèc phiÖn 120 NhiÔm ®éc r−îu vμ cån ethylic 124 NhiÔm ®éc carbon monoxyd 127 NhiÔm ®éc Ðt x¨ng vμ dÇu ho¶ 129 NhiÔm ®éc c¸c lo¹i thuèc ngñ 130 NhiÔm ®éc asen (arsenic) 133 NhiÔm ®éc thøc ¨n 136 Ch−¬ng IV: C¸c bÖnh m¹ch m¸u ngo¹i vi 142 C−íc 142 10
Gi·n tÜnh m¹ch 143 Viªm tÜnh m¹ch 144 Viªm nghÏn t¾c m¹ch 148 Ph×nh ®éng - tÜnh m¹ch 152 Suy ®éng m¹ch cÊp tÝnh 153 Suy ®éng m¹ch m¹n tÝnh 155 U m¹ch m¸u 158 Ch−¬ng V: BÖnh cña c¸c tuyÕn néi tiÕt 160 Rèi lo¹n kinh nguyÖt 160 DËy th× sím 166 M·n kinh 168 V« sinh 170 Héi chøng tiÒn kinh nguyÖt 175 Viªm néi m¹c tö cung ch¶y m¸u 177 Gi¶m n¨ng buång trøng 180 Khèi u buång trøng 185 Gi¶m n¨ng tinh hoμn 187 Khèi u tinh hoμn 190 Héi chøng Èn tinh hoμn 192 B−íu gi¸p 194 BÖnh Baz¬®« (Basedow) 198 Viªm tuyÕn gi¸p 204 BÖnh ®¸i th¸o nh¹t (diabete insipide) 205 Ung th− tuyÕn gi¸p 209 11
12
Ch−¬ng I C¸c bÖnh cña hÖ thÇn kinh T¨ng ¸p lùc néi sä 1. §Þnh nghÜa T¨ng ¸p lùc néi sä chñ yÕu lμ t¨ng ¸p lùc dÞch n·o tuû. §ã lμ héi chøng l©m sμng häc trong ®ã sù ø ®äng n−íc ë trong sä kh«ng ®−îc bï bëi c¸c c¬ chÕ ®iÒu chØnh tuÇn hoμn n·o. 2. Nguyªn nh©n - T¨ng ¸p lùc néi sä kh«ng do khèi u:  Nguyªn nh©n m¹ch m¸u: t¨ng ¸p lùc ®éng m¹ch trong bÖnh n·o do t¨ng huyÕt ¸p, tæn th−¬ng tÜnh m¹ch x¶y ra trong bÖnh viªm nghÏn tÜnh m¹ch ë trong sä, bÖnh phång m¹ch vμ bÖnh u m¹ch g©y tæn th−¬ng ë tÜnh m¹ch vμ cã tæ chøc t©n t¹o cña m¹ch m¸u.  Nguyªn nh©n viªm: gÆp trong bÖnh ¸p xe n·o giai ®o¹n ®Çu vμ bÖnh viªm n·o.  ChÊn th−¬ng: t¨ng ¸p lùc néi sä cã thÓ x¶y ra ngay hoÆc sau mét thêi gian. 13
 BÖnh mμng n·o: viªm mμng n·o cÊp, viªm mμng n·o thanh dÞch. - T¨ng ¸p lùc néi sä do khèi u: ®ã lμ biÕn chøng th−êng gÆp vμ nÆng cña u n·o. Tæn th−¬ng nμy g©y t¨ng ¸p lùc néi sä do: t¾c nghÏn, do ph¶n øng phï nÒ quanh tæ chøc t©n t¹o vμ do t¨ng khèi néi n·o. 3. TriÖu chøng l©m sµng §o ¸p lùc dÞch n·o tuû b»ng c¸ch chäc èng sèng th¾t l−ng kh«ng gióp Ých cho viÖc chÈn ®o¸n t¨ng ¸p lùc sä n·o. C¸c triÖu chøng l©m sμng häc cña t¨ng ¸p lùc trong sä rÊt quan träng cho chÈn ®o¸n bÖnh. a) Héi chøng ®au - Nhøc ®Çu: lμ dÊu hiÖu cã ý nghÜa quan träng. - §au g¸y vμ cæ, cã khi ®au vïng cæ lan ra vïng chÈm. b) Rèi lo¹n thÇn kinh thùc vËt - N«n: n«n ®ét ngét vμo buæi s¸ng, x¶y ra khi thay ®æi t− thÕ vμ cã thÓ gÆp dÊu hiÖu n«n vät. - Rèi lo¹n tiªu ho¸: cÇn chó ý c¬n ®au gan kÌm nhøc ®Çu vμ n«n. - Tim ®Ëp chËm: cã thÓ trïng víi dÊu hiÖu nhøc ®Çu vμ n«n. - Rèi lo¹n vËn m¹ch: ra må h«i, rèi lo¹n nhiÖt ®é. c) Rèi lo¹n t©m thÇn: mÖt mái, ®·ng trÝ, cho¸ng v¸ng vμ cã thÓ ló lÉn. 14
d) Rèi lo¹n vËn ®éng - LiÖt d©y thÇn kinh sè 6. - Thay ®æi cña ph¶n x¹ g©n. - Rèi lo¹n tr−¬ng lùc: cøng g¸y, c¬n co c¬ kÞch ph¸t cã tiÕn triÓn xÊu. - Rèi lo¹n thÝnh gi¸c. - Rèi lo¹n tiÒn ®×nh (chãng mÆt). e) Rèi lo¹n vÒ m¾t - ø m¸u ë ®iÓm mï. - Gi¶m thÞ lùc, cã thÓ thong manh do teo d©y thÇn kinh thÞ gi¸c. f) C¸c c¬n co giËt: c¬n co giËt cøng - rung, kÌm mÊt ý thøc ban ®Çu. 4. TiÕn triÓn BÖnh t¨ng ¸p lùc néi sä cã thÓ tiÕn triÓn xÊu do tai biÕn cña viÖc chäc èng sèng th¾t l−ng. Tai biÕn nμy lμ lät n·o trong sä (tôt n·o) v× chäc èng sèng th¾t l−ng lμm gi¶m ®ét ngét ¸p lùc cña dÞch n·o tuû trong phÇn d−íi cña hÖ thÇn kinh. 5. §iÒu trÞ - §iÒu trÞ phô thuéc chñ yÕu vμo nguyªn nh©n t¨ng ¸p lùc néi sä. - C¾t bá u n·o cÇn ®−îc ¸p dông. C¸c héi chøng n·o 1. Thïy tr¸n Thuú tr¸n gåm mét phÇn ba tr−íc cña b¸n cÇu 15
n·o, giíi h¹n sau cña nã lμ r·nh Rolando vμ r·nh Sylvius. a) PhÇn tr−íc: lμ trung t©m cña chøc n¨ng trÝ tuÖ vμ t©m thÇn cao cÊp. b) Vïng hè m¾t - tr¸n: cã liªn quan víi vïng ®åi thÞ. Tæn th−¬ng ë vïng ®åi thÞ cã thÓ g©y ra bÖnh t©m thÇn, cã dÊu hiÖu lo l¾ng, ¸m ¶nh, t©m thÇn ph©n liÖt. S¬ ®å vá n·o c) Vá vËn ®éng (håi tr¸n lªn): mçi vïng cña vá vËn ®éng (håi tr¸n lªn) chØ huy c¸c ®éng t¸c cña mét phÇn c¬ thÓ. d) Trung t©m vËn ®éng ng«n ng÷ (trung t©m Broca): trung t©m nμy chØ huy c¸c hμnh vi phøc t¹p vμ cã thø tù. VÝ dô: n¾m hai bμn tay cïng mét lóc råi cïng bu«ng ra ®ét ngét. 16
2. Thïy ®Ønh Thuú ®Ønh ®−îc giíi h¹n ë phÝa tr−íc bëi r·nh Rolando, ë d−íi bëi r·nh Sylvius vμ ë sau bëi khe ®Ønh - chÈm. a) Vá c¶m gi¸c (håi ®Ønh lªn): thuú ®Ønh nhËn c¸c c¶m gi¸c cña da, c¬, khíp vμ g©n ë bªn ®èi diÖn cña c¬ thÓ. Vá c¶m gi¸c kh«ng cã giíi h¹n râ rÖt. b) Vïng t©m thÇn - gi¸c quan: vïng nμy n»m ë phÝa sau håi ®Ønh lªn, lμ trung t©m c¸c gi¸c quan ®−îc t¹o ra vμ ghi l¹i. Vïng nμy cho kh¶ n¨ng nhËn biÕt mét ®å vËt b»ng xóc gi¸c. 3. Thïy chÈm Thïy chÈm n»m ë cùc sau cña n·o, cã chøc n¨ng nhËn thÞ tr−êng cña ¸nh s¸ng chiÕu lªn b¸n cÇu cña phÝa ®èi diÖn. VÝ dô: nöa tr¸i cña thÞ tr−êng chiÕu lªn b¸n cÇu ph¶i vμ ng−îc l¹i. 4. Thïy th¸i d−¬ng Thïy th¸i d−¬ng ®−îc ng¨n c¸ch víi c¸c thuú tr¸n vμ thuú ®Ønh b»ng r·nh Sylvius. Nã n»m trong hè gi÷a cña sä. Thïy th¸i d−¬ng lμ trung t©m thÝnh gi¸c, khøu gi¸c vμ gi¸c quan ng«n ng÷. 5. ThÓ v©n ThÓ v©n n»m ë ®¸y cña mçi b¸n cÇu. Nã ®−îc cÊu t¹o bëi c¸c nh©n x¸m, ng¨n c¸ch nhau bëi c¸c sîi cña bao trong. 17
6. Líp thÞ gi¸c hoÆc ®åi thÞ Líp nμy n»m ë mçi bªn n·o thÊt ba. HÖ thèng ®åi thÞ - thÓ v©n kiÓm so¸t hÖ tiÒn ®×nh tiÓu n·o vμ ho¹t ®éng ph¶n x¹ cña tuû b»ng nh÷ng kÝch thÝch cã tÝnh chÊt chñ yÕu lμ øc chÕ. 7. Vïng d−íi ®åi Vïng d−íi ®åi cã vÞ trÝ ë trong sμn cña n·o thÊt ba vμ quanh cöa r·nh Sylvius. Vïng nμy cã chøc n¨ng: - KiÓm so¸t hÖ thÇn kinh thùc vËt vμ chuyÓn ho¸. - §iÒu hßa th©n nhiÖt. - §iÒu hßa th¨ng b»ng n−íc. - §iÒu hßa chuyÓn ho¸ mì. - §iÒu hßa tr¹ng th¸i ý thøc. - §iÒu hßa c¸c biÖn ph¸p t¨ng tr−¬ng lùc giao c¶m hoÆc phã giao c¶m kÌm: ®á da, ch¶y n−íc m¾t, t¨ng tiÕt n−íc bät vμ to¸t må h«i. - §iÒu hßa hiÖn t−îng t¨ng vËn ®éng vμ t¨ng tiÕt d¹ dμy do d©y thÇn kinh phÕ vÞ khëi ph¸t, cã t¸c dông ng¨n ngõa loÐt d¹ dμy. Héi chøng tiÓu n·o 1. §Þnh nghÜa Héi chøng tiÓu n·o cã ®Æc ®iÓm lμ: rèi lo¹n th¨ng b»ng, run h÷u ý, gi¶m tr−¬ng lùc c¬, rung giËt nh·n cÇu vμ rèi lo¹n lêi nãi. 18