HỘI NGHỊ KHOA HỌC THƯỜNG NIÊN LẦN THỨ 27 - HỘI HÓA SINH Y HỌC HÀ NỘI VÀ CÁC TỈNH PHÍA BẮC
158
KHẢO SÁT GIÁ TRỊ THANG ĐIỂM ALBI, PALBI Ở BỆNH NHÂN XƠ GAN
TẠI KHOA NỘI GAN MẬT BỆNH VIỆN E
Hán Minh Thuỷ1, Nguyễn Thị Bình Minh2,
Nguyễn Phương Mai2, Vũ Việt Sơn3, Nguyễn Ngọc Đại Lâm3
TÓM TẮT23
Mục tiêu: Khảo sát chỉ số ALBI và PALBI ở
bệnh nhân xơ gan tại Khoa Nội gan mật Bệnh
viện E và đánh giá ý nghĩa của chỉ số ALBI và
PALBI với biến chứng xuất huyết tiêu hóa do vỡ
giãn tĩnh mạch thực quản. Đối tượng và phương
pháp: Nghiên cứu mô tả, cắt ngang trên 135
bệnh nhân xơ gan tại Khoa Nội Gan mật Bệnh
viện E từ tháng 1/2023 đến hết tháng 6/2024. Kết
quả: Giá trị trung bình của chỉ số ALBI là -
1,4±0,657; thường gặp ở ALBI nhóm 3 (48,9%).
Giá trị trung bình của chỉ số PALBI là -1,93 ±
0,55, thường gặp ở PALBI nhóm 3 (73,3%). Chỉ
số ALBI, PALBI có mối tương quan tuyến tính
chặt chẽ với thang điểm Child-Pugh, có ý nghĩa
thống kê p<0,001.Diện tích dưới đường cong
ROC của ALBI và PALBI với biến chứng xuất
huyết tiêu hóa lần lượt là 0,468 và 0,491. Có sự
khác biệt giữa các phân nhóm PALBI với biến
chứng xuất huyết tiêu hóa và các biến chứng
khác của xơ gan, với p<0,05. Kết luận: Thang
điểm ALBI, PALBI có tương quan tốt với thang
điểm Child-Pugh trong đánh giá chức năng gan.
1Trường Đại học Y Dược, ĐHQGHN
2Khoa Sinh hóa – Bệnh viện E.
3Khoa Nội gan mật – Bệnh viện E
Chịu trách nhiệm chính: Hán Minh Thủy
SĐT: 0359120296
Email: hanminhthuy@gmail.com
Ngày nhận bài: 15.8.2024
Ngày phản biện khoa học: 17.8.2024
Ngày duyệt bài: 23.8.2024
Người phản biện: PGS.TS Hoàng Văn Sơn
Có mối liên quan giữa các phân nhóm PALBI
với biến chứng XHTH và các biến chứng xơ gan
khác. Bước đầu chưa tìm thấy giá trị dự báo biến
chứng XHTH do vỡ giãn TMTQ của ALBI,
PALBI.
Từ khóa: ALBI, PALBI, xuất huyết tiêu hóa,
xơ gan
SUMMARY
INVESTIGATION OF ALBI AND PALBI
SCORES IN CIRRHOSIS PATIENTS AT
THE HEPATOLOGY DEPARTMENT
OF E HOSPITAL
Objective: To investigate the ALBI and
PALBI indices in cirrhotic patients at the
Hepatology Department of E Hospital and assess
their significance in predicting gastrointestinal
bleeding from esophageal variceal rupture.
Subjects and methods: A descriptive cross-
sectional study was conducted on 135 cirrhotic
patients at E Hospital from January 2023 to June
2024. Results: The mean of ALBI was -
1,4±0,657, most common in ALBI group 3
(48,9%). The mean of PALBI was -1,93±0,55,
most common in PALBI group 3 (73,3%). Both
indices strongly correlated with the Child-Pugh
score (p<0.001). The AUC for ALBI and PALBI
concerning gastrointestinal bleeding were 0,468
and 0,491, respectively. Differences were found
between PALBI subgroups and bleeding and
other cirrhosis complications (p<0,05).
Conclusion: ALBI and PALBI scores correlated
well with the Child-Pugh score in assessing liver
function. PALBI subgroups were linked to
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 542 - THÁNG 9 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2024
159
bleeding and other cirrhosis complications, but
neither ALBI nor PALBI predicted bleeding
from variceal rupture.
Keywords: ALBI score, PALBI score,
gastrointestinal bleeding, cirrhosis
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Xơ gan là tình trạng các tế bào gan bị tổn
thương liên tục trong một thời gian dài, các
mô sẹo thay thế các mô tổn thương.Khi các
mô sẹo xuất hiện ngày càng nhiều, sẽ ngăn
chặn dòng máu lưu thông qua gan, làm suy
giảm chức năng gan nghiêm trọng. Đồng
thời, khi xơ gan tiến triển, bệnh nhân dễ gặp
các biến chứng đe dọa tính mạng và cuối
cùng là tử vong[3].Năm 2019, xơ gan có liên
quan đến 2,4% số ca tử vong trên toàn
cầu.Người ta dự đoán rằng bệnh xơ gan sẽ
ảnh hưởng đến hơn 50 triệu người trên toàn
thế giới vào năm 2025[7]. Tại Việt Nam,
theo Viện đo lường và đánh giá sức khỏe :dự
đoán năm 2019, xơ gan là nguyên nhân thứ 9
gây tử vong và tàn tật, tăng 47,3% so với
năm 2009[6]. Mục tiêu điều trị xơ gan là điều
trị triệu chứng, dự phòng biến chứng, hạn
chế tử vong và kéo dài tuổi thọ. Như vậy,
việc đánh giá chức năng gan ở bệnh nhân xơ
gan là điểm cốt yếu trong điều trị bệnh nhân
xơ gan giúp hạn chế biến chứng và giảm tỷ lệ
tử vong trong xơ gan.
Lâm sàng hiện nay phần lớn đánh giá
chức năng gan dựa trên thang điểm Child
Pugh. Tuy nhiên, hạn chế của thang điểm
này là phân loại cổ trướng và bệnh não gan
có thể mang tính chủ quan phụ thuộc vào
nhận định của bác sĩ. Trong khi đó các chỉ số
mới như ALBI và PALBI có thể khắc phục
được hạn chế này. Với ưu điểm sử dụng các
kết quả xét nghiệm thường quy đánh giá
chức năng gan, khách quan và có tính ứng
dựng rộng rãi, ALBI, PALBI bước đầu đã
được 1 số nghiên cứu áp dụng và thu được
những kết quả khả quan [1],[2],[4]. Vì vậy,
xuất phát từ nhu cầu tìm hiểu về các chỉ số
ALBI và PALBI ở bệnh nhân xơ gan, chúng
tôi tiến hành thực hiện đề tài nhằm mục tiêu:
Khảo sát chỉ số ALBI và PALBI ở bệnh nhân
xơ gan và đánh giá ý nghĩa của chỉ số ALBI
và PALBI với biến chứng xuất huyết tiêu hóa
(XHTH) do vỡ giãn tĩnh mạch thực quản
(TMTQ) ở bệnh nhân xơ gan tại Khoa Nội
gan – mật Bệnh viện E.
II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
2.1. Đối tượng nghiên cứu
Nghiên cứu 135 bệnh nhân được chẩn
đoán xác định xơ gan trên lâm sàng, điều trị
nội trú tại Khoa Nội Gan mật Bệnh viện E từ
tháng 1/2023 đến hết tháng 6/2024.
Tiêu chuẩn lựa chọn: Bệnh nhân có đủ
tiêu chuẩn chẩn đoán xơ gan gồm 2 hội
chứng chính là hội chứng tăng áp lực tĩnh
mạch cửa và hội chứng suy tế bào gan.Bệnh
nhân có đầy đủ các xét nghiệm theo yêu cầu
nghiên cứu. Bệnh nhân chấp nhận tham gia
nghiên cứu
Tiêu chuẩn loại trừ: Bệnh nhân có bất
kỳ một trong các dấu hiệu sau: Xơ gan ung
thư hóa hoặc nghi ngờ ung thư; XHTH
không do tăng áp lực tĩnh mạch cửa;cổ
trướng do nguyên nhân không phải xơ
gan.Bệnh nhân làm xét nghiệm sau khi được
truyền Albumin trong 20 ngày; đang dùng
một số thuốc lợi mật trong thời gian 5 ngày
trước đó. Bệnh nhân mắc các bệnh lý rối loạn
đông cầm máu, bệnh lý gây suy giảm tiểu
cầu hoặc đang dùng các thuốc điều trị rối
loạn đông cầm máu, thuốc chống kết tập tiểu
cầu.
2.2. Phương pháp nghiên cứu
2.2.1. Thiết kế nghiên cứu: Mô tả, cắt
ngang.
HỘI NGHỊ KHOA HỌC THƯỜNG NIÊN LẦN THỨ 27 - HỘI HÓA SINH Y HỌC HÀ NỘI VÀ CÁC TỈNH PHÍA BẮC
160
2.2.2. Phương pháp thu thập và phân
tích số liệu:
Thu thập số liệu: Thông tin về tuổi, giới
và biến chứng, phân loại Child Pugh của
bệnh nhân được thu thập từ hồ sơ bệnh án.
Mẫu máu của bệnh nhân lấy tại thời điểm
vào Khoa Nội gan – mật và tiến hành định
lượng các chỉ số xét nghiệm máu trên hệ
thống máy Beckman Coulter AU5800 tại
Khoa Sinh hóa. Chỉ số ALBI và PALBI được
tính toán theo công thức:
ALBI = (log 10 bilirubin (μmol/L) ×0,66)
+ (albumin(g/L) × -0,085. Chỉ số ALBI được
chia thành 3 nhóm đánh giá: ALBI nhóm 1
(≤−2.60); ALBI nhóm 2 (> − 2.60 đến
−1.39); ALBI nhóm 3 (> −1.39).
PALBI = 2,02×Log10Bilirubin - 0,37 ×
(Log10Bilirubin)2 - 0,04 × Albumin - 3,48 ×
Log10Tiểu cầu + 1,01 x (Log10Tiểu cầu)2.
Chỉ số PALBI được chia thành 3 nhóm:
PALBI nhóm 1 (< -2.53); PALBI nhóm 2: >
-2.53 đến ≤ -2.09; PALBI nhóm 3: > -2.09
Phân tích số liệu: Các số liệu được phân
tích trên phần mềm SPSS.
III. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
3.1. Đặc điểm chung nhóm bệnh nhân
nghiên cứu
- Trong nghiên cứu có 127 bệnh nhân
nam (chiếm 94,1%) và 8 bệnh nhân nữ
(chiếm 5,9%). Tỷ lệ bệnh nhân nam/nữ =
15,8;1.
- Tuổi trung bình của nhóm bệnh nhân
nghiên cứu là 55,6 ± 10,785. Trong đó, bệnh
nhân có tuổi thấp nhất là 35 tuổi và tuổi cao
nhất là 90 tuổi. Bệnh nhân xơ gan chủ yếu
gặp ở nhóm tuổi 45-55 tuổi với 47 bệnh nhân
(chiếm 34,8%), sau đó là nhóm 55-65 tuổi có
39 bệnh nhân (chiếm 28,9%), nhóm <45 tuổi
và >65 tuổi chiếm tỷ lệ thấp lần lượt là 27 và
22%. Sự khác biệt về nhóm tuổi có ý nghĩa
thống kê với p <0,05.
- Trong các biến chứng xơ gan, XHTH
do giãn vỡ TMTQ là biến chứng hay gặp
nhất (51,1%), hội chứng gan thận là biến
chứng hiếm gặp, chỉ có 1 bệnh nhân gặp biến
chứng này (0,74%).
3.2. Khảo sát chỉ số ALBI và PALBI ở
nhóm bệnh nhân
3.2.1. Chỉ số ALBI và chỉ số PALBI
Bảng 3.1. Phân loại ALBI theo nhóm
Nhóm
Bệnh nhân (n, %)
P
Điểm ALBI trung bình
ALBI nhóm 1
5 (3,7)
0,002
-1,4±0,657
ALBI nhóm 2
64 (47,4)
ALBI nhóm 3
66 (48,9)
Giá trị trung bình của chỉ số ALBI là -1,4±0,657. Chỉ số ALBI tập trung chủ yếu ở ALBI
nhóm 3 chiếm 48,9%, thấp nhất là nhóm 1 chỉ chiếm 3,7%. Sự khác biệt có ý nghĩa thống kê
giữa các nhóm ALBI (p<0,05)
Bảng 3.2. Phân loại PALBI theo nhóm
Nhóm
Bệnh nhân (n, %)
p
Điểm PALBI trung bình
PALBI nhóm1
8 (5,9)
0,004
-1,8 ±0,44
PALBI nhóm 2
28 (20,7)
PALBI nhóm 3
99 (73,3)
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 542 - THÁNG 9 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2024
161
Giá trị trung bình của chỉ số PALBI là -1,8 ±0,44. Chỉ số PALBI chủ yếu phân bố ở
PALBI nhóm 3 chiếm 73,3%; thấp nhất ở PALBI nhóm 1 chiếm 5,9%. Sự khác biệt có ý
nghĩa thống kê giữa các nhóm PALBI (p<0,05)
3.2.2. Mối tương quan giữa chỉ số ALBI, PALBI và điểm Child-Pugh.
Hình 3.1. Mối tương quan giữa chỉ số ALBI, PALBI với thang điểm Child-Pugh
Hệ số tương quan giữa chỉ số ALBI,
PALBI với thang điểm Child-Pugh lần lượt
là r = 0,733 và r = 0,736, thể hiện mỗi tương
quan tuyến tính chặt chẽ, có ý nghĩa thống kê
với p<0,001.
3.3. Đánh giá ý nghĩa của chỉ số ALBI
và PALBI với biến chứng XHTH do vỡ
giãn TMTQ
Bảng 3.3. Mối liên quan giữa phân nhóm ALBI với biến chứng XHTH
Nhóm
Xơ gan chưa
biến chứng
(n, %)
Xơ gan có biến
chứng XHTH
(n, %)
Xơ gan biến
chứng khác
(n, %)
P
ALBI nhóm1-2
29(42)
34 (35,3)
6(8,7)
0,215
ALBI nhóm 3
20(30,3)
35 (33,7)
11(16,7)
Tổng
49(36,3)
69(51,1)
17(12,6)
Bệnh nhân xơ gan chưa biến chứng chủ yếu nằm trong ALBI nhóm 1-2 với 29 bệnh nhân
chiếm 42%; xơ gan có biến chứng XHTH phần lớn nằm ở nhóm ALBI-3 với 35 bệnh nhân,
chiếm 33,7%. Sự khác biệt giữa các phân nhóm ALBI với biến chứng XHTH và các biến
chứng khác của xơ gan không có ý nghĩa thống kê,p >0,05.
HỘI NGHỊ KHOA HỌC THƯỜNG NIÊN LẦN THỨ 27 - HỘI HÓA SINH Y HỌC HÀ NỘI VÀ CÁC TỈNH PHÍA BẮC
162
Bảng 3.4. Mối liên quan giữa phân nhóm PALBI với biến chứng XHTH
Nhóm
Xơ gan chưa
biến chứng
(n, %)
Xơ gan có biến
chứng XHTH
(n, %)
Xơ gan biến
chứng khác
(n, %)
P
PALBI nhóm1-2
19(52,8)
16(44,4)
1(4,5)
0,02
PALBI nhóm 3
30(30,3)
53(53,5)
16(16,2)
Tổng
49(36,3)
69(51,1)
17(12,6)
Bệnh nhân xơ gan chưa biến chứng có chỉ số PALBI thuộc nhóm 1-2 chiếm tỷ lệ lớn nhất
với 19 bệnh nhân (52,8%); xơ gan có biến chứng XHTH phần lớn nằm ở nhóm PALBI-3 với
53 bệnh nhân, chiếm 53,5%. Sự khác biệt giữa các phân nhóm PALBI với biến chứng XHTH
và các biến chứng khác của xơ gan có ý nghĩa thống kê với p < 0,05.
Bảng 3.5. Mối liên quan giữa chỉ số ALBI, PALBI với biến chứng XHTH
XHTH
n
ALBI
PALBI
X ±SD
P
X ±SD
p
Không
66
-1,44 ± 0,64
0,72
-1,8 ± 0,42
0,99
Có
69
-1,4 ± 0,67
-1,8 ± 0,46
Điểm ALBI và PALBI trung bình của nhóm bệnh nhân xơ gan không biến chứng XHTH
đều thấp hơn điểm ALBI, PALBI của nhóm bệnh nhân xơ gan có biến chứng XHTH, tuy
nhiên sự khác biệt không có ý nghĩa thống kê, p>0,05.
* Đường cong ROC của ALBI, PALBI với biến chứng XHTH
Diện tích dưới đường cong ROC của
ALBI và PALBI với biến chứng XHTH lần
lượt là 0,468 và 0,491. Như vậy, ALBI và
PALBI không có giá trị dự báo biến chứng
XHTH.
IV. BÀN LUẬN
4.1. Đặc điểm chung
Trong nhóm nghiên cứu, nam giới chiếm
tỷ lệ cao hơn nữ giới; tỷ lệ nam/nữ là 15,8:1.
Kết quả của chúng tôi tương đương với kết
quả nghiên cứu của Dương Quang Huy và