Đ bài: Khuynh h ng s thi và c m h ng lãng m n th hi n qua R ng xà nu,ề ướ ử ả ứ ạ ể ệ ừ
Nguy n Trung Thànhễ
Bài làm
“R ng xà nu” là m t truy n ng n xu t s c c a Nguy n Trung Thành và c a văn h c th iừ ộ ệ ắ ấ ắ ủ ễ ủ ọ ờ
ch ng Mĩ. Trong tác ph m, v i hình t ng cây xà nu, Nguy n Trung Thành đã làm n i rõố ẩ ớ ượ ễ ổ
khuynh h ng s thi và c m h ng lãng m n, m t đc đi m c b n c a văn h c Vi tướ ử ả ứ ạ ộ ặ ể ơ ả ủ ọ ệ
Nam giai đo n 1945 - 1975. Khuynh h ng này đã chi ph i s sáng t o ngh thu t c aạ ướ ố ự ạ ệ ậ ủ
các nhà văn trong giai đo n văn h c này.ạ ọ
Đc “R ng xà nu” nh ng nhân v t nh c M t, Tnú, Dít, Mai... t o nên n t ng sâu s cọ ừ ữ ậ ư ụ ế ạ ấ ượ ắ
n i đc gi . N i b t hình nh cây. xà nu đc l p đi l p l i g n hai m i l n m t hìnhơ ộ ả ổ ậ ả ượ ặ ặ ạ ầ ươ ầ ộ
t ng đc s c bao trùm t àn b thiên truy n ng n này. Hình t ng y đã t o nên v đpượ ặ ắ ọ ộ ệ ắ ượ ấ ạ ẻ ẹ
hùng tráng, ch t s thi và lãng m n cho câu chuy n v làng Xô-man b t khu t, kiênấ ử ạ ệ ề ấ ấ
c ng. Qua tác ph m, cây xà nu, r ng xà nu đã đc Nguy n Trungườ ẩ ừ ượ ễ
Thành miêu t th t c th , th t chi ti t v i ngôn ng giàu ch t th , b ng nh ng “l i vănả ậ ụ ể ậ ế ớ ữ ấ ơ ằ ữ ờ
có cánh” trong m t c m xúc th t say mê và mãnh li t. Cây xà nu trong truy n xu t hi nộ ả ậ ệ ệ ấ ệ
r t nhi u l n và đng nh r t quen thu c v i con ng i n i núi r ng Tây Nguyên, nóấ ề ầ ườ ư ấ ộ ớ ườ ơ ừ
tham d vào t t c nh ng sinh ho t, nh ng tâm tình, nh ng bu n vui c a ng i dân n iự ấ ả ữ ạ ữ ữ ồ ủ ườ ơ
đây trong cu c chi n đâu ch ng Mĩ th t anh dũng c a h . Tác ph m “R ng xà nu” là m tộ ế ố ậ ủ ọ ẩ ừ ộ
b n anh hùng ca v cu c đi anh dũng, đau th ng, b t khu t c a Tnú cũng nh c a t tả ề ộ ờ ươ ấ ấ ủ ư ủ ấ
c dân làng Xô-man. Câu chuy n y đc k trên n n t ng chính c a hình t ng cây xàả ệ ấ ượ ể ề ả ủ ượ
nu — m t hình t ng hàm ch a r t nhi u ý nghĩa t ng tr ng và khái quát. Nh ng cây xàộ ượ ứ ấ ề ượ ư ữ
nu, r ng xà nu nh nh ng con ng i, nh ng tâm h n s ng, v a là nhân ch ng, v a thamừ ư ữ ườ ữ ồ ố ừ ứ ừ
gia b n anh hùng ca, cũng v a ch u đng m i v t v , đau th ng d i t m đn k thù.ả ừ ị ự ọ ấ ả ươ ướ ầ ạ ẻ
Nh ng b t ch p t t c , r ng xà nu v n tràn đy s c s ng, v n v n mình lên c ngư ấ ấ ấ ả ừ ẫ ầ ứ ố ẫ ươ ườ
tráng v t lên m i th ng đau. Cây xà nu là m t hình nh mang tính ch t t ng tr ng choượ ọ ươ ộ ả ấ ượ ư
khát v ng t do, khát v ng gi i phóng, cho ph m ch t anh hùng và s c s ng ti m tàngọ ự ọ ả ẩ ấ ứ ố ề
mãnh li t c a dân làng Xô-man.ệ ủ
M đu câu chuy n là hình nh “c r ng xà nu hàng v n cây” và k t thúc v n là “nh ngở ầ ệ ả ả ừ ạ ế ẫ ữ
r ng xà nu n ì ti p ch y đn chân tr i”. Hình nh y nh m t nét nh c tr m hùng, m từ ố ế ạ ế ờ ả ấ ư ộ ạ ầ ộ
b n đàn d o, là cái “phông” cho c m t câu chuy n khi n thiên truy n càng mang đmả ạ ả ộ ệ ế ệ ậ
tính s thi và lãng m n h n. R ng cây xà nu đc xem nh là bi u t ng cho con ng iử ạ ơ ừ ượ ư ể ượ ườ
Xô-man. V i hình nh nhân hóa, Nguy n Trung Thành đã miêu t cây xà nu nh nh ngớ ả ễ ả ư ữ
con ng i, chúng cũng có “v t th ng”, bi t “ham ánh sáng” và “ n t m ng c l n ra cheườ ế ươ ế ưỡ ấ ự ớ
ch cho làng”. Cây xà nu còn là m t hình nh so sánh v i con ng i “ng c căng b ng câyở ộ ả ớ ườ ự ằ
xà nu”. R ng xà nu năm tháng đng d i t m đi bác k thù ch u đng bi t bao tàn phá,ừ ứ ướ ầ ạ ẻ ị ự ế
cũng nh nh ng đau th ng mà dân làng ph i gánh ch u tr c ách kìm k p c a gi c. “Cư ữ ươ ả ị ướ ẹ ủ ặ ả
r ng xà nu hàng v n cây không có cây nào không b th ng”. “Cây b ch t đt ngang n aừ ạ ị ươ ị ặ ứ ử
thân mình nh a a ra, tràn tr ”., r i d n d n b m l i, đen và đc qu n thành t ng c cự ứ ề ồ ầ ầ ầ ạ ặ ệ ừ ụ
máu l n”. Hình nh đó g i lên lòng căm thù và k t t m t ý chí ph n kháng.ớ ả ợ ế ụ ộ ả
Nh ng h n h t v n là s c s ng mãnh li t đy s c tr c a r ng xà nu b t ngàn. “C như ơ ế ẫ ứ ố ệ ầ ứ ẻ ủ ừ ạ ạ
m t cây xà nu m i ngã g c đã có b n năm cây con m c lên, ng n xanh r n, hình nh n mũiộ ớ ụ ố ọ ọ ờ ọ
tên lao th ng lên b u tr i”, “có nh ng cây m i nhú kh i m t đt, nh n ho c nh nh ngẳ ầ ờ ữ ớ ỏ ặ ấ ọ ắ ư ữ
mũi lê” “nó phóng lên r t nhanh đ ti p l y ánh sáng”. Th m i bi t s c tr c a cây xà nuấ ể ế ấ ế ớ ế ứ ẻ ủ
mãnh li t đn d ng nào! S c tr y còn mang tính t ng tr ng cho th h tr c a làngệ ế ườ ứ ẻ ấ ượ ư ế ệ ẻ ủ
Xô-man. Đó là nh ng Mai, Dít, Tnú, Heng, nh ng con ng i luôn g n bó v i cách m ng,ữ ữ ườ ắ ớ ạ
b t khu t t tu i th , l n lên trong l a đn, tr ng thành trong đau th ng và s n sàngấ ấ ừ ổ ơ ớ ử ạ ưở ươ ẵ
chi n đu hi sinh vì t do c a dân t c.ế ấ ự ủ ộ
Bên c nh đó, s c s ng b t khu t kiên c ng c a cây xà nu còn đc t o b i hàng v nạ ứ ố ấ ấ ườ ủ ượ ạ ở ạ
cây nh ng đi xà nu n i ti p nhau t i chân tr i t m ng c l n c a r ng n ra cheở ữ ồ ố ế ớ ờ ở ấ ự ớ ủ ừ ưỡ
ch cho làng. Đó là nh ng cây xà nu th t v ng ch c, xanh t t đã v t lên đc cao h nở ữ ậ ữ ắ ố ượ ượ ơ
đu ng i, cành lá sum suê nh nh ng con chim đã đ lông mao, lông vũ. Đn đi bácầ ườ ư ữ ủ ạ ạ
không gi t n i chúng, nh ng v t th ng c a chúng chóng lành nh trên m t thân thế ổ ữ ế ươ ủ ư ộ ể
c ng tráng chúng v t lên r t nhanh thay th nh ng cây đã ngã”, m t cây ngã xu ng t cườ ượ ấ ế ữ ộ ố ứ
thì b n năm cây con l i m c lên c th tr thành c m t r ng cây xà nu n i ti p đn chânố ạ ọ ứ ế ở ả ộ ừ ố ế ế
tr i. Nh ng cây xà nu, r ng xà nu y là hình nh c a dân làng Xô-man kiên c ng ch ngờ ữ ừ ấ ả ủ ườ ố
gi c, b t ch p m i hi sinh, m t lòng đi theo Đng, đi theo kháng chi n h t th h nàyặ ấ ấ ọ ộ ả ế ế ế ệ
đn th h khác. Đó là nh ng c M t, anh Xút, Tnú, Mai, Dít, anh Br i... mà tiêu bi u làế ế ệ ữ ụ ế ơ ể
hình nh c M t. Nhà văn đã ví c “nh m t cây xà nu l n”. H n ai h t, c là ng i hi uả ụ ế ụ ư ộ ớ ơ ế ụ ườ ể
r t rõ s g n bó c a cây xà nu và m nh đt đang s ng, hi u đc s c m nh ti m tàngấ ự ắ ủ ả ấ ố ể ượ ứ ạ ề
b t khu t c a r ng xà nu cũng nh c a dân làng Xô-man. Chính c M t đã nói v i Tnúấ ấ ủ ừ ư ủ ụ ế ớ
“không có cây gì m nh b ng cây xà nu đt ta”, “cây m ch t cây con l i m c lên”.ạ ằ ấ ẹ ế ạ ọ
Cây xà nu còn là ng i ch ng ki n s giác ng , s hi sinh th m l ng, lòng đũng c m và ýườ ứ ế ự ộ ự ầ ặ ả
chí qu t kh i c a dân làng Xô-man. “Đng trên đi cây xà nu g n con n c l n, c vùngậ ở ủ ứ ồ ầ ướ ớ ả
Xô-m n ào ào rung đng. Và l a cháy kh p r ng”. Ánh l a xà nu soi sáng l i căn d n c aạ ộ ử ắ ừ ử ờ ặ ủ
anh Quy t: “Ng i còn s ng ph i chu n b dao, mác, v , r a, tên, ná... S có ngày dùngế ườ ố ả ẩ ị ụ ự ẽ
t i”. L a xà nu th thách ý chí cũng nh lòng can đm c a Tnú: “Không có gì đm b ngớ ử ử ư ả ủ ượ ằ
nh a cây xà nu. M i ngón tay đã thành m i ng n đu c... máu anh m n chát đuự ườ ườ ọ ố ặ ở ầ
l i...”ưỡ
Tho t đu là “hai bàn tay anh lúc y còn lành l n”, bàn tay chú bé Tnú d t cô bé Mai lênạ ầ ấ ặ ắ
r y tr ng t a, xách xà lét gi u vài lon g o đi nuôi cán b Quy t tr n r ng; bàn tay c mẫ ồ ỉ ấ ạ ộ ế ố ở ừ ầ
viên ph n b ng đá tr ng, l y t núi Ng c Linh v , vi t lên b ng đen đan b ng n a hunấ ằ ắ ấ ừ ọ ề ế ả ằ ứ
khói xà nu, đ h c ch y dài, ch 0 thêm móc thành a; bàn tay c m đá đp vào đu vì h cể ọ ữ ữ ầ ậ ầ ọ
d t; bàn tay mang công văn đi làm liên l c; hai bàn tay mà Mai đã c m l y, g c cây toố ạ ầ ấ ở ố
đu r ng lách, khi Tnú thoát ng c Kon Tum, bàn tay duyên n Mai v a c m v a “ a n cầ ừ ụ ợ ừ ầ ừ ứ ướ
m t khóc, không ph i vì nh m t đa tr n a mà nh m t ng i con gái đã l n, v a x uắ ả ư ộ ứ ẻ ữ ư ộ ườ ớ ừ ấ
h v a th ng yêu”.ổ ừ ươ
Bàn tay nguyên v n đó không còn. C M t có bàn tay n ng tr ch n m ch t nh kìm s t,ẹ ụ ế ặ ị ắ ặ ư ắ
h i: “M i ngón tay mày v n c t th à? Không m c ra đc n a à!... !.”... Câu h i đóỏ ườ ẫ ụ ế ọ ượ ữ Ừ ỏ
r t đt ng t, nh ng i s c t nh, ch t nh đn m t đi u h tr ng. Ông c h i và t trấ ộ ộ ư ườ ự ỉ ợ ớ ế ộ ề ệ ọ ụ ỏ ự ả
l i. S th t đau đn không tin là th t, c ng c nhiên sao ngón tay l i c t, c t r i saoờ ự ậ ớ ậ ụ ạ ạ ụ ụ ồ
không m c l i? M t ti ng “ ” cam ch u và đe do . C gi n d nói ti p: “...Đc! Ngónọ ạ ộ ế ừ ị ạ ụ ậ ữ ế ượ
tay còn m t hai đt cũng b n súng đc. Mày có đi qua ch R ng xà nu g n con n c l nộ ố ắ ượ ỗ ừ ầ ướ ớ
không? Nó v n s ng đây”. Đúng th , con ng i, thiên nhiên, đt n c v n s ng, v t lênẫ ố ế ườ ấ ướ ẫ ố ượ
m i đo đày, chém gi t.ọ ạ ế
Cây xà nu Xô Man m c thành r ng “ n t m ng c l n che ch cho làng”. Nh a nóở ọ ừ ươ ấ ự ớ ở ự
“th m ngào ng t, long lanh n ng hè gay g t”, nó “sinh sôi n y n kho ... m t cây m i ngãơ ạ ắ ắ ả ở ẻ ộ ớ
g c, đã có b n năm cây m c lên, ng n xanh r n, hình nh n mũi tên lao th ng lên b u tr i”ụ ố ọ ọ ờ ọ ẳ ầ ờ
nh th h tr Dít, Heng n i ti p Tnú, Mai, l p ng i này đã t ng thay th Quy t. Xà nuư ế ệ ẻ ố ế ớ ườ ừ ế ế
đt lên làm ng n l a th i c m, xông khói s i m, lem lu c c lũ tr không áo m c, làmố ọ ử ổ ơ ưở ấ ố ả ẻ ặ
đu c soi cho Dít giã g o, cháy gi n gi t trong gió, trong m a soi đng cho c M t d nố ạ ầ ậ ư ườ ụ ế ẫ
dân làng vào r ng l y giáo mác, v r a gi u k đem ra n i d y. Cây m c bên con n cừ ấ ụ ự ấ ỹ ổ ậ ọ ướ
l n, bên con su i nh , cây ham ánh n ng còn Tnú ham t do, đi đâu cũng nh tr v làng.ớ ố ỏ ắ ự ớ ở ề
Đn đi bác rót thành l m i ngày, sát th ng hàng v n cây. Cây b ch t đt ngang thân,ạ ạ ệ ỗ ươ ạ ị ặ ứ
đ xu ng ào ào, ch t l p t c t i tr n, gi a tu i xanh cây. Nh Mai ch t đang sinh n . Câyổ ố ế ậ ứ ạ ậ ữ ổ ư ế ở
b th ng a nh a tràn tr nh máu x i. Máu đ bao gi cũng gây m t c m giác thiêngị ươ ứ ự ề ư ố ổ ờ ộ ả
liêng, máu ch là s s ng đang b r i đi t ng gi t t ng giây, là giao đi m ti p c n cái hả ự ố ị ờ ừ ọ ừ ể ế ậ ư
vô vĩnh c u. Nh a xà nu “b m đen l i và đc quy n l i thành t ng c c máu l n”, c cử ự ầ ạ ặ ệ ạ ừ ụ ớ ụ
máu không tan nh m t di h n đòi tr thù. Nh ng có thân cây, có bàn tay v t qua thư ộ ậ ả ư ượ ử
thách, lành l i v t th ng, lên da non, c ng tráng nh cũ.ạ ế ươ ườ ư
Bàn tay Tnú là bàn tay tín nghĩa, không bi t b i ph n. Cũng là m t bàn tay ch đng.ế ộ ả ộ ỉ ườ
“L ng Tnú ngang d c nh ng v t dao chém - C ng s n đâu, ch ra! Tnú nói nh : - C i tróiư ọ ữ ế ộ ả ỉ ỏ ở
đã, tay m i ch đc. Chúng nói c i trói tay, Tnú đ bàn tay y lên b ng mình: - đâyớ ỉ ượ ở ể ấ ụ ở
này!”. L i thêm nh ng nhát dao băm lên l ng Tnú, máu a đông l i, tím thâm nh nh a xàạ ữ ư ứ ạ ư ự
nu. Ch t nh a, ch t d u xà nu x a nay v n giúp ích cho dân làng. Con ng i tr ng cây,ấ ự ấ ầ ư ẫ ườ ồ
cây ph c v cu c đi. L t nhiên thu n tr i thu n đt là nh v y. Nh ng có s canụ ụ ộ ờ ẽ ự ậ ờ ậ ấ ư ậ ư ự
thi p c a l c l ng ph n đng, quy lu t b đo ng c. Th ng D c t m d u xà nu vàoệ ủ ự ượ ả ộ ậ ị ả ượ ằ ụ ẩ ầ
gi r i qu n lên m i đu ngón tay Tnú, m i đi m chót vót, bén nh y nh t c a h th nẻ ồ ấ ườ ầ ườ ể ậ ấ ủ ệ ầ
kinh. D u xà nu b t l a r t nhanh. Nó châm đt d n t ng ngón tay Tnú, nh mu n thongầ ắ ử ấ ố ầ ừ ư ố
th nh m nháp cái thích thú đao ph đó. “M i ngón tay đã thành m i ng n đu c”. D uả ấ ủ ườ ườ ọ ố ầ
xà nu r t th m nay khét l t mùi th t cháy. Th ng D c không ph i là ng i M , d u xà nuấ ơ ẹ ị ằ ụ ả ườ ỹ ầ
không ph i là xăng d u nh p cáng, k thù thâm hi m h ng gi u bàn tay di t ch ng, dùngả ầ ậ ẻ ể ằ ấ ệ ủ
ng i c a chúng ta gi t chúng ta.ườ ủ ế
L a đã t t trên m i đu ngón tay Tnú. Nh ng m i ng n đu c th t da đó đã k p làm m iử ắ ườ ầ ư ườ ọ ố ị ị ồ
châm ng n l a n i d y. Sau ti ng thét c a Tnú, dân làng b c phát gi t s ch m i tênọ ử ổ ậ ế ủ ộ ế ạ ườ
gi c... R i v t th ng lành l i. M i ngón tay c t m t đt. Còn l i hai đt v n có th c mặ ồ ế ươ ạ ỗ ụ ộ ố ạ ố ẫ ể ầ
giáo, b n súng. Nh cây xà nu b m nh đn a nh a tím b m còn v ng cánh đng đó.ắ ư ị ả ạ ứ ự ầ ươ ứ
Bàn tay không nh cũ, nh n th c không th nh cũ. Tnú đã tr giá đt nh ng có m t kinhư ậ ứ ể ư ả ắ ư ộ
nghi m l n: “Chúng nó đa nào cũng là th ng D c”. Và tình c nh anh cũng đng ngangệ ớ ứ ằ ụ ả ứ
t m kinh nghi m đó. Căm thù trong anh cháy gi n gi t nh nh a xà n bén nh y. Cóầ ệ ầ ậ ư ự ụ ạ
súng, anh không b n. Có dao, anh không đâm. Nh ng th ng D c m m t tr ng dã nhìnắ ữ ằ ụ ờ ắ ắ
tang ch ng t i ác hi n hi n c a chúng, nhìn bàn tay quá báo, bàn tay c t m i ngón đangứ ộ ể ệ ủ ụ ườ
xoè ra bóp c chúng, không ng s tr ng ph t l i đn nhanh chóng và ghê g m nh v y.ổ ờ ự ừ ạ ạ ế ớ ư ậ
Gi ng đi u s thi c a “R ng xà nu” b t đu t câu chuy n k c a c M t d i ánh l aọ ệ ử ủ ừ ắ ầ ừ ệ ể ủ ụ ế ướ ử
xà nu, m t câu chuy n, ph ng ph t phong v anh hùng ca. Và cây xà nu không ch g n v iộ ệ ả ấ ị ỉ ắ ớ
quá kh , hi n t i anh hùng mà còn g n bó v i m i sinh ho t, phong t c và đi s ng vãnứ ệ ạ ắ ớ ọ ạ ụ ờ ố
hóa c a ng i Xô-man, c a các dân t c Tây Nguyên.ủ ườ ủ ộ
Đn cu i truy n, hình nh cánh r ng xà nu l i tr v , “nh ng r ng xà nu n i ti p ch yế ố ệ ả ừ ạ ở ề ữ ừ ố ế ạ
đn t n chân tr i” v i “vô s nh ng cây con đang m c lên” b t ch p đêm qua đn đi bácế ậ ờ ớ ố ữ ọ ấ ấ ạ ạ
l i b n. Ta đng nh nghe th y âm thanh c a s s ng m i, m t s c s ng vô h n vàạ ắ ườ ư ấ ủ ự ố ớ ộ ứ ố ạ
không gì có th tàn phá n i c a m t dân t c th ng đau, là chi n th ng c a tu i tr , l iể ổ ủ ộ ộ ươ ế ắ ủ ổ ẻ ờ
h a h n c a t ng lai. Ta nghĩ đn Dít - m t Mai khác không chi bi t yêu th ng mà cònứ ẹ ủ ươ ế ộ ế ươ
bi t chi n đu b o v nh ng gì thân yêu, Ta nghĩ đn bé Heng, r t có th s còn đi xaế ế ấ ả ệ ữ ế ấ ể ẽ
h n Tnú… C th , câu chuy n nói r t nhi u đn súng, đao, ch t chóc đã khép l i trongơ ứ ế ệ ấ ề ế ế ạ
m t đi p khúc d u dàng, ng t nh . Đó d ng nh là c m xúc s thi hoành tráng. Hoàngộ ệ ị ọ ẹ ườ ư ả ử
tráng trong hình nh, v i vóc dáng v m v , cao c c a núi r ng Tây Nguyên, hoành trángả ớ ạ ỡ ả ủ ừ
trong âm h ng, v i l i văn đy âm đi u, khi vang đng khi thi t tha, trang nghiêm.ưở ớ ờ ầ ệ ộ ế
Khuynh h ng s thi và c m h ng lãng m n đc Nguy n Trung Thành th hi n m tướ ử ả ứ ạ ượ ễ ể ệ ộ
cách xu t s c qua hình t ng cây xà nu, đó th t s là m t sáng t o ngh thu t đáng kấ ắ ượ ậ ự ộ ạ ệ ậ ể
