ChươngII:Cácbphncơbncamáytính
54
•
CDROM(compactdiskreadonlymemory):thôngtinñư1c
lưutr;ngaykhisnxuJtñĩa.D;li"utTntidư!idngm2t
ph|ng(land)vàlY(pit).NgưXisnxuJtdùngkhuônñ5ñúc
ranhiKuphiênbnCDZROM.
•
CDR (RECORDABLE COMPACT DISK) ñư1c ñNc tU O
ñĩa CDZROM bình thưXng. Ðĩa này có ñ2c ñi5m là ghi
ñư1c.ÐĩatrBngñư1cphmtl!pchJtnhymàu.Dư!itác
d-ngcatialaser,l!pnàyñOimàuvàdùngñ2cñi5mñód5
lưutr;ud;li"u.LoiñĩanàycòncótênlàWORM(write
oncereadmany).
•
CDWR(writeable/readablecompactdisk)cũngdùnglaser
ñ5ñNcvàghid;li"u.Ði5mkhácnhaucơbnlàbKm2tñĩa
ñư1cphmtl!pkimloimVng.Trngtháil!pkimloi
ñư1cthayñOidư!itácd-ngtialaser.
•
DVD(DigitalVersatileDischayDigitalVideoDisc)cũng
giBngnhưCDnhưngcómtñghicaohơnrJtnhiKudoñó
lưutr;ñư1cnhiKuthôngtinhơn.ð2cbi"tlàqmtsBñ)nh
dngcókhnăngghiñư1cnhiKul!pvàdùngñư1cchai
m2t. DVD cũng có nhiKu loi như DVDZROM, DVDZR
(DigitalVersatileDisc–Recordable),DVDZRAM(Digital
VersatileDiscZRandomAccessMemory),DVDZRW,..
Laser dùng ñ5 ñNc và ghi ñĩa quang là laser bán d€n. Năng
lư1ngcatialaserrJtthJp,khong5mw.V!inănglư1ngnày,tia
laserkhông nguyhi5mñ:nm/t.M2cdù vycntránhnhìntr[c
ti:pvàotialaserkhisIach?avàb#otrìKñĩaCDZROM.NguTn
laserluônñư1ct/tkhiñưañĩavàoO,vìth:OñĩalaserrJtantoàn
chongưXis?d-ng.Ð5ñNcñư1cthôngtinphnxtUtialaser,Œ
ñĩaquangcònñư1ctrangb)ñiBtcmquang:
1.ÐiBtki5mtracưXngñtialaser.ÐiBtnàyñocưXngñlaser
ñ5hi"uch nhn:ucôngsuJtphátsánggimtheothXigian.
ChươngII:Cácbphncơbncamáytính
55
2.ÐiBtñNcdùngñ5hi"ntínhi"uquangthànhtínhi"uñi"nñ5
x?lýti:p.Ðĩaquangápd-ngnguyênt/cmãhoátươngt[
như ñĩatU.Mãhay dùng nhJt làmãRLLvì nó ti:tki"m
ñi"ntíchvàt[ñ)nhthXi.Ði5mkhácnhauduynhJtgi;añĩa
quangvàñĩatUlàñĩaquangcnki5mtravàs?alYinhiKu
hơn. Thông tin rJtdƒ b)nhiƒu ch|nghn khi mtht b-i
n*mgi;anguTnlaservànơicnñNctrênñĩa.Ðĩaquangvì
th:cnnhiKuthôngtinCRChơnñĩatU.LYiñNcphiñư1c
pháthi"nvàs?alidùngmãCRCñikèmtheod;li"u.
M3tñRctínhquantrGngc=acácSñĩaquangmàkhimuañĩa
c)nbi8tlàt.cñ3ñGc/ghi.Cáct.cñ3ñGcghidUli(uthông
dVngngàynaylà24X,32X,48X,52X.
2.6.BnhBRAMvàROM
a)Cáckháini7mv1b,nh6
CáctLbàonh6(storagecell):
B nh! lưu gi; thông tin dư!i dng mt dãy các con sB nh)
phân1và0,trongñó1làñidi"nchos[cóm2tcañi"náptín
hi"u,và0ñidi"nchos[v/ngm2t.VìmYibitñư1cñidi"nbqi
mtmcñi"náp,nênñi"nápñóphiñư1cduytrìtrongmchñi"n
t?nh!,gNilàt:bàonh!.Nidunglưugi;trongt:bàonh!cóth5
ñư1c sao chép ra bus ho2c các linh ki"n chX khác, gNi là ñNc ra
(reading).MtsBt:bàonh!cũngchophépsaochépvàobnthân
mình nh;ng mc tín hi"u m!i lJy tU bus ngoài, gNi là ghi vào
(writing).B*ngcáchs/px:pliênk:tt:bàonh!thànhcáchàngvà
ct(matrn),ngưXitacóth5xâyd[ngnêncácmchnh!nhiKu
tri"ubit.Cácmatrnt:bàonh!ñư1cch:totrênmtchipsilic
nhVgiBngnhưcácmchtíchh1p.
RAMslot(hình2.14)Dùngñ5c/mRAMvàomainmàta
cóth5nhndngqñukhec/mRAMluôncócngtq2ñu.Tùy
loi RAM (SDRAM, DDRAM, RDRAM) mà giao di"n khe c/m
ChươngII:Cácbphncơbncamáytính
56
khácnhau=>MuaRAMchomáythìph#ibiLtmáycóslotcho
lo)inào.
Hình2.14.Slotñ5c/mRAM
Interface: là cJu trúc bên ngoài ca memory. Khi mua
RAMchúngtacnphixemnócóphùh1pv!i(ănkh!p)RAM
slotcamáymìnhkhông.Hình2.15làhìnhdngcamtvàiloi
RAM
Hình2.15.HìnhdángbênngoàimtsBloiRAM
RAMvàROM:
Cóhaidòngbnh!phObi:ncótêngNit/tlàRAMvàROM.
Mchnh!truycpng€unhiên(randomaccessmemoryRAM)
làbnh!chính(mainmemory)bêntrongmáytính,nơilưutr;tm
thXicácd;li"uvàl"nhchươngtrìnhñ5Bx?lý(BXL)cóth5truy
cpnhanhchóng.Thutng;"truycpng€unhiên"cóýnhJnmnh
mttínhchJtk’thutquantrNng:mYiv)trílưutr;trongRAMñKu
cóth5truycptr[cti:p.NhXñócácthaotáctruytìmvàcJttr;có
th5th[chi"nnhanhhơn nhiKusov!icácthi:tb)lưutr;tunt[
nhưOñiãhayObăngtU.Nidunglưugi;trongRAMlàkhôngcB
ñ)nhZcónghĩaphiluôncónguTnnuôiñ5duytrìnidungnh!
ñó,mJtñi"nlàmJtthôngtin.
Kích thư!c ca RAM thưXng ño b*ng ñơn v) megabyte
(MB).BaonhiêuRAMthìñ?ÐâylàcâuhVich/cch/ntasIñ2tra
khimuas/mhaynângcJpmáytính.WindowsXPSP2ch chy
ChươngII:Cácbphncơbncamáytính
57
v!i128MBRAM,nhưngñtñư1chi"unăngtBtnhJtv!i256MB
RAMtrqñi.
Dòngthhailàbnh!ch ñNcra(readonlymemoryROM).
NidungtrongROMch cóth5ñư1cñNcratrongquátrìnhhot
ñng bình thưXng ca máy tính. B nh! ROM là loi cB ñ)nh
(nonvolatile),nênnóv€nduytrìnidungnh!khikhôngcóñi"n.
NhX tính năng này, ngưXi ta dùng ROM ñ5 lưu gi; các chương
trìnhBIOSkhôngthayñOi.
b)Cáclo)ib,nh6:
•RAMtĩnh(staticRAM+SRAM)lưugi;cácbittrongnh;ng
t:bàocamìnhdư!idngchuy5nmchñi"nt?.T:bàoSRAM
mq mch ñi"n (logic 1) ho2c t/t mch (logic 0) ñ5 phn ánh
trngtháicat:bào.Th[ct:ñólàcácmchflipZfloptrongtình
trng set ho2c reset. Mch flipZflop sI gi; nguyên m€u trng
tháichoñ:nkhiñư1cthayñOibqithaotácghiti:ptheoho2c
ng/tñi"n.TuynhiênSRAMcókíchthư!cl!nvàtBnñi"n,hi"n
naythưXngñư1cch:tos•ntronggi!ihn512K.M2cdùcó
tBcñnhanh,nhưngphctpvàñ/ttiKn,SRAMch ñư1cs?
d-ng trong các b phn cn tBc ñ như b nh! cache ch|ng
hn.
•RAM ñng (dynamic RAM + DRAM) lưu gi; các bit dư!i
dngñi"ntíchchatrongcáct-ñi"nc[cnhV,ñólàcácñi"n
dung ca bnthân transistor MOS ñóng vaitrò chuy5n mch
ho2cphnt?ñiKukhi5n.Cóho2ckhôngcóñi"ntíchtrongt-
ñi"nnàytươngngv!ilogic1ho2clogic0.Dot-ñi"nnhVnên
ñi"ntíchñư1cnpvàphóngrJtnhanh,c6ch-cnanôgiây.Bqi
kíchthư!cnhVvàhunhưkhôngtiêuth-ñi"nnênDRAMcó
mt ñ lưu tr; khá cao và giá r“. Như1c ñi5m duy nhJt ca
DRAMlàkhônggi;ñư1cthôngtinlâuquávàimiligiây,nên
phithưXngxuyênnplinănglư1ngchonógNilàlàmtươi
hay hTiph-c (refresh), th[c chJt làlàm ñyli ñi"n tíchcho
cáct-ñi"nnh!tíhon.
ChươngII:Cácbphncơbncamáytính
58
•DDRSDRAM
(
DoubleDataRateSDRAM)
SDRAMlàtêngNichungca mtdòngbnh!máytính,nó
ñư1c phânra SDR(SingleDataRate) vàDDR (DoubleData
Rate). Do ñón:u gNimtcáchchính xác,chúngta sIcóhai
loiRAMchínhlàSDRSDRAMvàDDRSDRAM.CJutrúc
cahai loiRAM nàytương ñBigiBng nhau,nhưng DDRcó
khnăngtruyKnd;li"uqchaiñi5mlênvàxuBngcatínhi"u
nêntBc ñnhanhgJp ñôi.Trong thXigiangnñây xuJthi"n
chuznRAMm!id[atrênnKntngDDRlàDDRZII,DDRZIII
cótBcñcaohơnnhXciti:nthi:tk:.
•BnhBROMth[cchJtlàmttOchcghépnBis•ncácmch
ñi"nñ5th5hi"ncáctrngtháicónBi(logic0)ho2ckhôngnBi
(logic1).CáchbBtrícáctrngthái1và0nhưth:nàolàtùy
yêucu,vàñư1cch:tos•ntrongROMkhisnxuJt.Khivi
mchROMñư1cch:toxongthìnidungcanókhôngth5
thayñOin;a.ROMdùngtrongh"BIOScũthucloinàycho
nên khi bt máy tính là các chương trình cha s•n trong ñó
ñư1clJyrañ5chykhqiñngmáy(baogTmcácbư!cki5mtra
chzn ñoán, hY tr1 phn mKm cơ sq và h1p nhJt các b phn
trongh"thBngmáy).TakhôngmuBnvàcũngkhôngth5thay
ñOi bJt c ñiKu gì ñBi v!i các chương trình cBt t? này. Tuy
nhiênkhi pháthi"n có mt lYi trong ROM ho2ccn ñưavào
mtthôngsBBIOSm!iñ5phùh1pv!ithi:tb)ngoivim!ithì
thtlàtaihNa.GnñâycómtgiipháplàdùngflashBIOS,nó
thaymtphnROMb*ngloiEEPROM,ñólàvimchROM
có th5 lp trình và xóa b*ng ñi"n (Electrically Erasable
Programmable ROM). Phương pháp này cho phép ch  xóa q
mtsBñ)ach ,khôngphitoànbtrongkhivimchv€ngi;
nguyêntrênboard.
•SIMM(singlein+linememorymodule).Ðây làloi môñun
nh!mthàngchânrañ5dƒc/mvàocácOc/mthíchh1ptrên
boardm•.SIMMgTmnhiKuvimchnhVDRAMñư1cg/ntrên
mttJmmchinnhV,ñ5tOchcthànhcácloimôñuntU1MB
ChươngII:Cácbphncơbncamáytính
59
ñ:n16MBho2chơn.SIMMloicũcó30chân,phObi:nhi"n
nay là 72 chân nên các nhà thi:t k: có nhiKu phương án cJu
hìnhhơn.Ðâylàloithunl1inhJtchovi"cnângcJpbnh!
ca ta.
C)nlưuýlàcórBtnh/ulo"iRAMkhácnhau,doñókhimua
RAMthìph0ibi8tlo"inàocóth9dùngñư^cchomáyc=amình
và t.c ñ3 BUS t.i ña cho RAM mà mainboard h_ tr^ là bao
nhiêuthìch`nênl:alo"iRAMcót.cñ3ñólàñ=.
c)Th0igiantruycNp:
Mtbnh!lýtưqngphiñưad;li"uñư1cchNnngaytc
kh/clêncácñưXngd;li"ucavimchnh!ñó.Tuynhiêntrong
th[ct:luôntTntimtthXigiantrƒgi;athXiñi5mtínhi"uñ)ach 
lBivàocóhi"ul[cvàthXiñi5md;li"ucóm2ttrêncácñưXngd;
li"u,gNilàthXigiantruycp(accesstime).M2cdùthXigiannày
ñư1ctínhb*ngnanôgiâynhưngcũnglàmchmtBcñhotñng
chungcatoành"thBng,nênbx?lýphiñ1i,cókhiñ:n4ho2c5
xungnh)p.
CácmáyPCloicũcóth5s?d-ngcácchipDRAMcóthXi
giantruycptrongvòng60Z80nanôgiây.Các máytínhhi"nnay
dùngloinhanhhơn60nanôgiây.ThXigiantruycpcàngnhanh
thìDRAMcàngñ/t.
2.7.Bànphím(keyboard)
ThànhphncơbncabànphímlàphímJn.PhímJncó
tác d-ng như mt cm bi:n l[c và ñư1c dùng ñ5 chuy5n l[c Jn
thànhmtñilư1ngñi"n.Ðilư1ngñi"nnàysIñư1cx?lýti:p
thànhmttínhi"usBñ5truyKnñ:nmáyvitínhcánhân.Vìvy
phímJnñư1cphânloitùytheonguyênt/ccmbi:nnhưsau:
•
Phímcmbi:nñi"ntrq(thayñOivKñi"ntrq),
•
Phímcmbi:nñi"ndung(thayñOivKñi"ndung),
ChươngII:Cácbphncơbncamáytính
60
•
Phímcmbi:nñi"ntU(thayñOivKdòngñi"ntheohi"ung
Hall),
Bànphímthôngd-ngnhJtchocácloimáyvitínhcánhân
tươngthíchIBMlàloiMF101hayMF102.SB101và102ch ra
sBphímtrênbàn,sBphímnàythưXnggiaoñngtrongkhong90Z
104.tuynhiêncũngcónh;ngbànphímtrên130nút.
Bàn phím hi"n ñi ngày nay cho ngôn ng; ti:ng Anh li
theomtloim!igNilàQWERTY,ñư1clJytU6kýt[ñutiên
trênbànphím.
2.8.Chut(mouse)
Chut ñóng mt vài trò và tm nh hưqng rJt l!n trong
công vi"c h*ng ngày ca nh;ng ai s? d-ng máy tính. Con chut
ñutiênñư1cDouglasEngelbartphátminhvàonăm1964.Cùng
v!is[pháttri5ncacáccôngngh"vimch,vix?lý,côngngh"
lưutr;,...côngngh"ch:tochutcũngñãtriquanhiKuthXikỳ
v!i rJt nhiKu ci ti:n c vK ki5u dáng l€n công ngh" cm ng.
ChutngàynaycóñnhyvànhiKutínhnăngtBthơnrJtnhiKuso
v!imtvàinămtrư!cñây.
Thi:tb)nhnd;li"uvàodư!idngv)tríñi5mtươngñBi
ñư1cgNilàconchut(mouse).TagNicáchxácñ)nhtoñcacon
chutlàtươngñBivìchutlàmtthi:tb)ñovntBcdichuy5ncon
trV.TUgiátr)vntBctươngñBinày,hàmng/tcah"ñiKuhànhsI
tínhrav)trím!icacontrV(cursor)trênmànhình.Nguyênt/c
nàyhoàntoànkhácphươngphápxácñ)nhv)trítuy"tñBicabút
quanghaymtñi5mvItrongbngvIvectơ.MYichutcótUhai
ñ:nnămphímnhJnñ5ñưatínhi"uchNnv)tríhi"nhành.
Cóhaicáchphânloichut:
•
Theonguyênt/cñovntBcchuy5nñnghaycơch:cmng
•
Theogiaodi"nv!imáytính
Theolo;igiaodi8nchuttacó:
•
Chut song song (nBi v!i máy vi tính qua cOng song song
LPT1ho2cLPT2),
ChươngII:Cácbphncơbncamáytính
61
•
ChutnBiti:p(nBih;utuy:nv!icOngCOM1ho2cCOM2,
nBi vô tuy:n v!i cOng tia hTng ngoi hay nBi qua vi ñiKu
khi5n8042nhưchutPS/2)
NguyêntCcñovnt1cchuy3nñng:
a)Chu,tcơ
Chutcơdùngviênbis/tphcaosuñ5ñochuy5nñng.
Nguyênlýñutiêncachutchínhlàloinàyvànóñư1cápd-ng
kéodàihàngch-cnămsauñóvàhi"nv€ncóth5tìmthJycácloi
chutbiqc?ahàng.ChutmáytínhñutiênxuJthi"ntrênth:gi!i
có kích thư!c khá l!n v!i hai bánh xe vuông góc v!i nhau. ð5
dùngnóphis?d-ngchaitayñ5ñiKukhi5n:mttaycmchut
vàtaykìacmmtbànphímnhVcó5nútbJm.T!inăm1970,kĩ
sưBillEnglishcaXeroxPARCñãthayth:bánhxecOñi5nb*ng
mt viên bi nOi ti:ng mà chúng ta ñKu bi:t. Viên bi này có th5
chuy5nñngtheomNihư!ng(1)(xemhình2.16),chuy5nñngnày
sIñư1chaibánhxenhVbêntrongchutghinhn(2),trênbánhxe
cócáckhehqnhV(3)chophépmttiasángphátquat!iñucm
ngbênkia,mYilnng/tsIbáohi"uchutdichuy5n(4).
Hình2.16.CJutochutcơ
CuBicùng,mtthi:tb)cmng(5)sIthuthptínhi"uvà
tOngk:tthànhgiátr)tNañtươngngcachuttrênmànhình.
Ki5uthi:tk:nàyñãñtñư1cthànhcôngr[cr6vàñư1cs?d-ng
1
2
3
4
5
ChươngII:Cácbphncơbncamáytính
62
rngrãitrongsuBtmJych-cnămcuBicath:k–20.Tuynhiênnó
cũngcómtsBnhư1cñi5mlàh"thBngcơsIb)ănmònvàcácb-i
dơbzndƒbámvàolàmsail"nhthôngtinvKtNañ.
b)Chu,tquang
Vi"c phát minh ra chut quang nh*m kh/c ph-c nh;ng
khuy:tñi5mqchutcơvàlàmtbư!cti:nñángk5trongch:to
chut. Nó loi bV hoàn toàn thành phn cơ hNc (bi và bánh xe),
thayb*ngmtthi:tb)b/thìnhsiêunhV.Thi:tb)nàysIliênt-c
"ch-p"li bKm2tmàngưXidùngdi chutvàthôngquaphépso
sánhgi;anh;ng bchìnhnày,bx?lýtrongchutsItínhtoán
ñư1ctNañ.Chutbis?d-ngñucmngquangñ5b/tchuy5n
ñngcaviênbicònchutquangs?d-ngthi:tb)ghihìnhñ5b/t
chuy5n ñng ca bK m2t nhX s[ phn x ca các tia tU bàn ñ5
chut.Trênth[ct:,ñ5tínhtoánchínhxácthìhìnhnhch-pphi
tBt.Vìth:,nhi"mv-quantrNngñutiênlàsoisángbKm2tvàmt
ñènLEDñVñư1cs?d-ngchovi"cnày.Khichi:usángbKm2t,tia
sángsIb)phnchi:uvàhit-thôngquamtthJukínhtrư!ckhi
chmvàobcmng(xemhình2.17).NhXth:,hìnhnhsIrJtchi
ti:t.ðôikhi,chutquanghNcs?d-ngñènLEDb)hi5unhmlà
chutlaser(ñKcpsau)doánhsángñVmànóphátra.
Hình2.17.Nguyênlýcmngtrongchutquang
Ưu ñi5m ca th: h" chut quang hNc là không có các b
phncơnênhoàntoànkhôngs1hVnghócdoănmònhayb-ibzn.
Vi"cbotrìcũngrJtñơngin(ch cnlaum/tñNclàxong).Thêm
vàoñólàñchiti:tvàñnhycacơch:cmngquangcũngtBt
hơnrJtnhiKu.Tuynhiên,chutquangkhôngth5làmvi"ctrêncác
bKm2tbóngho2ctrongsuBt,còncácbKm2ts2cs6thìchuthot
ñngkhôngchínhxác.ðiKunàyñúngv!inh;ngloichutquang
ChươngII:Cácbphncơbncamáytính
63
thuc th: h" ñu tiên. Ngoài ra, mt sB loi chut r“ tiKn có h"
thBngx?lýhìnhnhkémsIkhôngñkhnăngtínhtoánkhingưXi
dùngdichuy5nchutv!itBcñnhanh(chutcaocJpcóth5theo
ñư1ctBcñdichuy5nlênt!ihơn1mmYigiây).ði5my:ucuBica
chutquanglànó"ngBn"ñi"nnhiKuhơnchutcơ:25mAsov!i
ch khong5mA.
c)Chu,tlaser
Chuts?d-ngcmnglaserlàcôngngh"m!inhJtvàtiên
ti:nnhJthi"nnay.Khôngch thUahưqngñyñưuñi5mquang
hNcmàchutlasercòncónhiKuñ2cñi5mưuvi"tkhác.ðư1cgi!i
thi"ulnñutiênvàonăm2004dư!is[h1ptáccaLogitechvà
AgilentTechnologies,LogitechMX1000làñi di"nñutiên ca
th:h"chutlaserxuJthi"ntrênth)trưXng.Chúchutnàys?d-ng
mt tia laser nhV thay vì ñèn LED ñV thông thưXng. Công ngh"
laserchophéptiasángcóñtptrungcaohơnvàñ2cbi"tOnñ)nh.
NhXth:chutcóth5tăngñchiti:tcahìnhnh"ch-p"t!i20ln
trênlýthuy:t.
2.9.Cardmànhình(VGACard)
Trong máy tính cá nhân th: h" trư!c, ni dung màn hình
ñư1cbvix?lýtr[cti:pqunlý.Nidungmànhìnhñư1ctruy
nhptr[cti:pquañ)ach bnh!.Tàinguyênx?lýkhôngb)nh
hưqng nhiKun:u máylàmvi"c trong ch: ñvănbn (ví d-như
trênh"ñiKuhànhMSZDOS).Máytínhhi"nñilàmvi"ctrongch:
ññThNa(víd-nhưh"diKuhànhWindows).SBñi5mnhvàsB
màutrongch:ñnàyrJtl!nvàñòihViñư1ctruynhpnhanh.N:u
khôngcótr1giúptUbênngoài,bvix?lýsIphidùngphnl!n
tàinguyêncanóñ5ñiKuh1phi5nth)ñThNa.Bng2.4chothJy
l)chs?pháttri5ncacácchuznth“ñiKuh1phi5nth).
Ð5 gii quy:t vJn ñK này, nhiKu nhà sn xuJt cho ra th)
trưXng th“ ñiKu h1p hi5n th) có tên là b gia tBc (accelerator).
Nh;ngth“nàycóbviñiKukhi5ncanó,cácphéptínhliênquan
ñ:nñiKuh1phi5nth)ñư1cti:nhànhtrênth“,gimgánhn2ngcho
bvix?lý.Thayvìphitínhtoànbcácñi5mnhcnhi5nth),b
vix?lých cng?imtl"nhng/nvKth“ñiKuh1phi5nth),phn