65
K THUẬT BÓNG ĐỐI XUNG NỘI ĐỘNG MCH CH
I. ĐẠI CƯƠNG
- Bóng đối xung động mch ch (Intra-Aortic Balloon Pumpe- IABP-
BĐXNĐMC) mt dng c học được s dng vi mục đích m tăng lượng oxy ti
tim đồng thời m tăng cung lượng tim. Trên thế giới bóng đối xung động mch ch
được áp dng rng rãi trong lâm sàng t nhng năm 60 của thế k trước để h tr cho
nhng người bnh b sc tim sau nhồi máu tim cấp. Sau đó, BĐXNĐMC nhanh
chóng đưc phát trin rng ra trong vic h tr cai tuần hoàn ngoài thể cũng như hi
sc sau m tim.
- Bnh vin Việt Đức bnh viện đầu ngành v ngoại khoa, trong đó lĩnh vực
Tim mch Lng ngc, phòng hi sc tim mch lng ngc ng ngày tiếp nhn t
03 - 05 ca m các bnh tim mch lng ngực. Đặc điểm phu thut tim- ngực thưng
phu thuật đại phẫu. Đối vi nhng người bnh sau m tim m nặng, thường dẫn đến
tình trạng lưu ng tim thp, người bnh sau m khó đòi hỏi phi h tr thuc tr tim,
vn mch liu cao, nht trong những trường hp suy tim trái khi không th điều tr
hiu qu bằng phương pháp nội khoa đơn thuần khi đó việc s dng IABP th giúp
cho tht trái thi gian hi phc tr li nh đó cải thiện được tình trng huyết đng
cho người bnh.
II. CHỈ ĐỊNH
- Hi chứng cung lượng tim thấp kéo dài đã điều chnh nhp, tin ti tối ưu
dùng thuc vn mch ti đa (phi hp trên 2 thuc).
- H tr tm thời trước khi tái thông đng mch vành b tc trong bnh cnh sc
tim do nhồi máu cơ tim cấp không đáp ng với điều tr ni khoa tối ưu.
- Nhồi máu cơ tim biến chứng hc cấp như h van hai, thng vách liên tht
làm huyết động không ổn định, tình trng suy tim dai dng, không ci thin mặc đã
điều tr ni khoa tối ưu.
- H tr điều tr nhồi máu cơ tim bng thuc tiêu si huyết.
- Ri lon nhp tht dai dẳng, không đáp ng với điều tr ni khoa tối ưu bằng
thuc. - Đau thắt ngc không ổn định, không đáp ứng hoặc đáp ng ít vi trơ với điều tr
thuc. - H tr tm thi tình trng suy tim mất trưc khi gii quyết nguyên nhân
hc hoc ghép tim.
- H tr tm thi chu phu cho m bc cu ch vành hoc phu thut ngoài tim
người bnh có nguy cơ cao.
III. CHỐNG CHỈ ĐỊNH
- Chng ch định tuyệt đối:
+ H nhiều van động mch ch (t mức độ ¾ trên siêu âm Doppler)
+ Phình tách đng mch ch
66
- Chng ch định tương đối:
+ Bệnh động mạch đùi chậu hai bên hoặc đã có stent/cầu ni cũ đùi chậu
+ Phồng động mch ch bng
+ Động mch ch đã được đặt Stent Grafts
+ Ri loạn đông máu chưa đưc kim soát có hiu qu.
IV. CHUẨN BỊ
1. Ngưi thc hin:
- Bác s hi sc, can thip (01)
- Điều dưỡng hi sc (02).
2. Ngưi bnh:
- Giải thích với gia đình người bnh v cuc phu thut, giy cam đoan
phu thut.
- Sát khun bằng phòng bétadine trước khi bôi dung dch sát khun lên vùng
can thip.
3. H sơ bệnh án: Theo quy định chung ca bnh án phu thut.
V. CÁC BƯỚC TIẾN HÀNH
1. Tư thế: nm nga.
2. Vô cm: Gây tê ti ch
3. K thut:
- Đặt sheath cho bóng đối xung động mch ch vi k thuật Seldinger ơng tự
như đặt catheter động mch với đường vào đng mch lớn như động mạch đùi, nách,
dưới đòn hoặc cánh tay y theo kích thước chiu dài của bóng. Đưng dùng thông
dng nht t đùi. Đưa bóng đối xung động mch ch (chọn kích thưc y theo chiu
cao ca ca người bnh) qua sheath vào v trí 1-2 cm dưi ch xut phát của động mch
khi soi dưới màn tăng sáng hoặc áng chng v trí nếu đt tại giường. Chp Xquang
tại giường để kim tra v trí chính xác ca bóng. Kết ni với đầu đo áp lực h thng
monitor theo i huyết động m ln tại giưng chun mc 0. C định sheath bóng
ngoài da.
- Nối bóng đối xung vi y h thng theo dõi áp lực, bơm khí helium, chọn
chế độ kích hoạt bơm theo áp lực động mch, theo nhp tim chế độ (mode) h tr
(1:1-1:3).
- Điu chnh các chế độ m bóng và hỗ tr để tránh tình trạng bơm hoặc xp quá
sm hoc quá muộn và đ tối ưu hóa về huyết đng.
- C định ng thông ngoài da, kim tra v trí ca ng thông biến chng khi
thăm các tĩnh mạch lớn (như tràn khí màng phổi) bng phim chp X quang tim phi
ti giưng.
- Duy trì thuc chống đông liên tục trong ng bằng bơm tráng heparin lúc đu
định kỳ, duy trì để thi gian aPTT 60-80 gy hoc ACT t 1.5-2.0 ln so vi chng.
- Theo dõi liên tc vn hành của y, điều chnh các chế độ y theo thay đi các
thông s huyết đng trên lâm sàng.
67
- Cai bóng rút sớm bóng đối xung động mch ch khi huyết động đã ổn định
hoc khi đã hết ch định.
VI. THEO DÕI VÀ XỬ TRÍ TAI BIẾN
1. Theo dõi
- Theo dõi sát din gii biến thiên các thông s huyết động để điu chnh chế
độ bơm cho phù hợp.
- Theo dõi du hiu thiếu máu chi dưi, tình trng vết chọc động mch
- Theo dõi tình trng thông/tc ca bóng
- Theo dõi tình trng nhim trùng ti ch và toàn thân.
- Theo dõi công thc máu, chc năng gan thận, bilirubin máu, LDH máu xét
nghiệm đông máu hàng ngày để loi tr tan máu.
2. X trí tai biến
Nhng biến chng liên quan đến k thut chc mạch, đẩy bóng duy trì sau khi
đặt bóng đối xung đng mch ch:
- Thiếu máu chi dưới, tc mch, hoi t phi can thip ngoi khoa
- Chy máu các biến chng khi chc mch phi can thip ngoi khoa hoc
truyn máu
- Tc mch do mảng xơ vữa, tai biến mch máu não
- Biến chng khi chc mch ln (t máu, thông ĐM-TM, tách thành ĐMC)
- Rò, đt, kt ng thông
- Nhim trùng ti ch, nhim khun máu, viêm ni tâm mc nhim khun
- Tan máu, ri loạn đông máu do giảm tiu cu hoc do heparin.