Kỹ thuật trồng và chăm sóc sứ
Cây sứ sa mạc hay còn gọi là sứ Thái có tên khoa học là Adenium Obesum
Balt, thuộc họ Apocynaceae (họ trúc đào), có nguồn gốc ở các nước sa mạc
Phi châu. Cây sứ trồng bằng hạt có thể ra hoa sau 8 tháng đến 1 năm. Hoa sứ
thường có dạng hình phễu nhỏ, xoè 5 cánh to như loa kèn bên ngoài. Tuy
nhiên khi đột biến có thể nở ra đến 6-7 cánh rất lạ, đẹp... Chùm hoa từ 3-10
chiếc, thường tập trung ở đỉnh. Trong một chùm hoa, hoa lớn nở trước hoa
nhỏ nở sau, mỗi hoa nở khoảng 8-10 ngày mới tàn, cho nên rất lâu mới nở
hết chùm hoa. Cây sứ rất nhiều nhánh, nhiều hoa nên hoa nở gần như quanh
năm. Một cây có thể ghép lên nhiều giống có màu sắc hoa khác nhau. Cây
sứ dễ trồng, khả năng nhân giống nhanh, hoa đẹp, trên một cây có thể ghép
nhiều giống sứ có các màu khác nhau. Ngoài vẻ đẹp của hoa cây sứ còn có
thể uốn tạo thành cây kiểng, cây thế nhờ bộ rễ rất đẹp. Vì vậy cây sứ được
rất nhiều người ưa thích, trồng sứ sẽ đem lại hiệu quả kinh tế cao. [b]2. Chọn
đất trồng:[/b] Cây sứ không kén đất. Các loại đất như đất cát, thịt, thịt nhẹ
đều trồng được sứ với điều kiện là đất phải tơi xốp và thoát nước. Có thể
trộn hỗn hợp đất trồng sứ như sau: 40 - 50% đất phù sa, cát pha hoặc thịt nhẹ,
50 - 60% chất hữu cơ như xơ dừa mục, vỏ đậu phộng mục, vỏ trấu mục. Nếu
đất chua có thể bổ sung thêm vôi, phân lân. Tất cả trộn đều và có xử lý một
số thuốc trừ nấm để sát khuẩn, ủ thành đống để sử dụng dần. [b] 3. Cách
trồng:[/b] Có 2 cách trồng sứ là gieo hạt và giâm cành. Nhưng hiện nay đa
số người chơi sứ đều dùng phương pháp giâm cành. Sứ trồng trong chậu là
khá phổ biến vì vừa đẹp vừa dễ chăm sóc nên ít người trồng thẳng xuống đất
vườn. Chậu trồng sứ cần đục lỗ ở đáy để thoát nước, có thể độn một ít đá,
gạch nhỏ dưới đáy chậu, tránh làm đất trồng bịt kín lỗ, hoặc rễ sứ chìa ra
ngoài lỗ thoát nước, lâu ngày lớn lên làm bít hết lỗ thoát nước. Dùng đất
trồng hoa kiểng Compomix Đầu Trâu đổ đầy đến khoảng 2/3 chậu sau đó
đặt cây sứ vào, sửa ở giữa chậu, bộ rễ xoè ra cân đối. Tiếp tục thêm đất sao
cho đất chỉ ngập một phần rễ và gần ngang bằng miệng chậu. Bộ củ rễ to
nếu có phải nằm lên trên miệng chậu, đất trồng phải thấp hơn miệng chậu,
để khi tưới nước không tràn ra ngoài. Cây sứ trồng lâu ngày, bộ rễ phình to,
phải chuyển sang chậu mới to hơn, đồng thời nâng bộ rễ cho cao lên khỏi
miệng chậu, dáng cây mới đẹp. Sang chậu mới phải đặt cây cho ngay ngắn,
nâng bộ rễ lên đồng thời uốn sửa cây theo ý muốn của người chơi sứ, bỏ đất
vào khoảng ngang bằng miệng chậu, tưới đủ ẩm. [b]4. Cách sửa bộ rễ và tạo
hình:[/b] Cây trồng được 1 - 2 năm thì có bộ rễ khá to, người trồng phải uốn
sửa cho đẹp. Bộ rễ cây sứ rất dễ sửa, nhất là cây sứ trồng từ hạt lại càng đẹp
vì giữa thân và bộ rễ không có eo như sứ giâm cành hoặc chiết cành. Cây sứ
trồng bằng hạt có thân và củ dính liền với nhau như thân người đứng, người
nằm, người quỳ gối. Hàng năm vào mùa nắng, ít mưa có thể nâng toàn bộ bộ
rễ lên khỏi miệng chậu để tỉa cho thế cây đẹp hơn. Sắp xếp bộ rễ để xoè ra
hợp lý, tỉa bỏ bớt các rễ con không cần thiết, mỗi vết cắt đều phải được bôi
vôi. Tuỳ theo dáng bộ rễ có thể sửa theo ý muốn của người chơi sứ. Khi uốn
sửa bộ rễ thì không nên tưới nước, khi vết cắt hình thành mô sẹo mới được
tưới nước. Cũng có thể nhổ hết cây sứ lên, rũ sạch đất, để nơi râm mát cho
mềm bộ rễ, rồi mới uốn sửa và cắt tỉa theo hình các con thú, hình người... Để
cho sứ lành sẹo mới trồng trở lại, chăm sóc nơi râm mát đến khi cây ra rễ
đâm chồi nhánh mới đem ra nắng và tưới nước bình thường trở lại. Muốn
cây hoa sứ có dáng thế đẹp thì cần phải uốn sửa cẩn thận. Cây sứ lâu năm to
cao, cành nhánh nhiều uốn thành nhiều tầng như kiểng cổ, kiểng thế. Cần tỉa
bớt những cành nhỏ dư thừa, giữ các cành đúng thế, rồi uốn theo ý muốn. [b]
5. Bón phân:[/b] Các loại phân hữu cơ bón thích hợp cho sứ như phân trâu,
bò, heo hoai mục, bánh dầu, dùng để bón lúc trồng hoặc khi thay chậu, sửa
rễ. Phân vô cơ như đạm, lân, kali, NPK, phân bón lá dùng cho bón thúc định
kỳ trong năm. Tùy theo tuổi cây có thể bón phân cho sứ theo loại phân và
liều lượng sau: + Cây sứ sau khi ra ngôi (mới trồng từ cành giâm) - dưới 6
tháng tuổi: Hòa loãng 10-15gr phân NPK 20-20-15 + TE hoặc NPK 16-12-8
+ TE trong 10-15 lít nước tưới đủ ẩm, cách nhau khỏang 15-20 ngày/lần.
Kết hợp dùng phân bón lá Đầu Trâu 005 phun định kỳ 7-10 ngày lần nhằm
kích thích ra chồi, lá, rễ. + Cây sứ từ 6 tháng - 1 năm: Bón thúc định kỳ 20-
30 gr phân NPK 20-20-15 + TE hoặc NPK 16-12-8 + TE/chậu, cách nhau
20-30 ngày/lần. Kết hợp dùng phân bón lá Đầu Trâu 005 phun định kỳ 7-10
ngày/lần, kích thích ra chồi, lá, rễ. Có thể sử dụng Đầu Trâu 007 phun khi
muốn cho sứ ra hoa. + Cây sứ trên một tuổi, có hoa ổn định: Bón thúc định
kỳ 20-30 gr phân NPK 20-20-15 + TE hoặc NPK 16-12-8 + TE/chậu, cách
nhau 20-30 ngày/lần. Kết hợp dùng phân bón lá Đầu Trâu 005, phun định kỳ
7-10 ngày lần, kích thích ra chồi, lá, rễ. Đầu Trâu 007 kích thích ra hoa và
Đầu Trâu 009 có tác dụng dưỡng hoa lâu tàn. [b]6.Tưới nước:[/b] Sứ là cây
chịu nắng, điều này rất phù hợp với thời tiết miền Nam, tuy nhiên cũng rất
sợ úng nước, cho nên chỉ khi nào nắng khô đất mới tưới. Cây sứ vừa mới
trồng, mới sang chậu hoặc cắt cành để giâm không nên tưới nhiều nước.
Tưới nước cho sứ phải dùng vòi phun nhuyễn, bình phun hoặc hệ thống bơm
phun. [b]7. Điều khiển ra hoa:[/b] Muốn cây sứ có nhiều hoa thì không để
cành sứ quá dài, cành phải được cắt sau mỗi đợt hoa tàn, cắt nhiều lần, mỗi
lần chỉ cắt cao thêm một đoạn ngắn, nhiều đoạn ngắn sinh thêm ra nhiều
nhánh, nhiều nhánh sẽ có nhiều hoa. Muốn sứ ra hoa vào dịp tết cần căn cứ:
Nếu lượng mưa đều trong năm, khí hậu ôn hòa thì cắt cành sứ vào dịp rằm
tháng 7 âm lịch. Nếu trong năm nắng nhiều, mưa ít, hạn hán kéo dài thì cắt
cành sứ muộn hơn vào khoảng đầu tháng 8. Kết hợp phun định kỳ các loại
phân bón lá có hàm lượng lân và kali cao như Đầu Trâu 007, Đầu Trâu 009,
Đầu Trâu 701, Đầu Trâu 901. Khi thấy lá sứ chuyển từ màu xanh sang màu
vàng rồi rụng, ở đầu đọt ngưng phát triển lá non có những mụn lốm đốm là
thời kỳ cây đang hình thành nụ. [b]8. Phòng trừ sâu bệnh:[/b] Cây sứ xanh
tốt thường có nhiều sâu bệnh chính như: - Sâu xanh: Nếu thấy trên đọt lá có
những đốm đen, đó là do sâu cắn phá, ăn đọt lá non tạo thành. Nhất là sâu
xanh, lúc còn nhỏ màu trắng, lớn lên màu xanh, loại sâu này ăn rất nhanh, 2-
3 ngày hết cả đọt lá, có thể ăn đứt cả ngọn cây. Dùng một trong các loại
thuốc Trebon, Mipcin, Vibasu, Bassa. - Rầy bông và bọ sứ: Rầy bông thân
nhỏ dẹp, có nhiều lông tơ khắp chung quanh, bọ sứ thì lớn hơn gấp đôi gấp
ba rầy bông, thân hình bầu dục, cũng mang rất nhiều lông tơ và lông đuôi
khá dài, thường cắn hút nhựa trên đọt lá và tiết ra một chất nhựa ngọt cho
kiến ăn, đồng thời cũng làm rơi rụng rất nhiều phấn màu trắng trên ngọn
cây; lâu ngày làm hư thối cả ngọn sứ. Loại rầy và bọ gây hại trên ngọn cây
làm hư ngọn cây, trên trái làm hư trái, nhỏ thì rụng, trái lớn thì làm cong
queo hạt lép sau này gieo không mọc lên cây con. Khi thấy phải phun thuốc
không cho đẻ trứng. Nếu phát hiện rầy, lấy cọ nhỏ quét sạch cả rầy và phấn
trắng. Dùng thuốc Vicidi-M 50 ND, Visher 25 ND, Vidithoate 40 ND… -
Rệp, nhện đỏ: Nhện đỏ có thân màu đỏ, cũng có nhiều lông tơ, mắt thường
khó thấy được, chích hút nhựa lá non, làm cho lá non trở lên đỏ nâu rồi rụng,
