Kyõ thuaät xeùt nghieäm vi sinh laâm saøng caùc beänh phaåm khaùc nhau
MAÃU MAÙU
Muïc tieâu
• Giuùp ñöôïc laâm saøng cho caùc chæ ñònh caáy maùu thích hôïp nhaát vì bieát ñöôïc chæ ñònh caáy maùu vaø thôøi
ñieåm toát nhaát ñeå thöïc hieän caáy maùu,
• Thöïc hieän ñuùng caùch xeùt nghieäm caáy maùu vì bieát ñöôïc caùch thöïc hieän caáy maùu nhö theá naøo, bao
goàm theå tích maùu neân laáy ñeå caáy bao nhieâu, neân caáy maùu maáy laàn?...
• Löïa choïn ñöôïc phöông tieän thích hôïp nhaát cho caáy maùu trong caùc beänh vieän hieän nay nhôø bieát ñöôïc
phöông tieän (moâi tröôøng) phuø hôïp nhaát ñeå caáy maùu.
• Thöïc hieän toát qui trình theo doõi caáy maùu vaø cho caùc keát quaû chính xaùc – kòp thôøi ñeán laâm saøng vì
bieát ñöôïc qui trình theo doõi caáy maùu
• Bieän luaän ñöôïc moät caùch chính xaùc keát quaû caáy maùu vì bieát ñöôïc caùc vi khuaån thöôøng gaëp trong caáy
maùu laø caùc vi khuaån naøo? Laøm theá naøo ñeå coù theå nhaän bieát ñöôïc moät caáy maùu döông tính thaät söï
vôùi moät caáy maùu döông tính do ngoaïi nhieãm.
Chæ ñònh caáy maùu
ƒ Phaûi chæ ñònh caáy maùu tröôùc caùc tröôøng hôïp nhieãm truøng coù theå coù
du khuaån huyeát taïm
ƒ Do vaäy, neân chæ ñònh caáy maùu tröôùc caùc beänh nhaân coù moät trong caùc trieäu chöùng nhö
thôøi (transient bacteremia) hay nhieãm truøng huyeát (septicemia)..
soát,
ôùn laïnh, laïnh run, tieáng thoåi tim (cardiac murmur) nghi ngôø vieâm noäi taâm maïc, coù xuaát
huyeát ôû da hay nieâm maïc, xuaát huyeát daïng sao (splinder) treân moùng tay, choaùng.
Thôøi ñieåm caáy maùu
ƒ Phaûi caáy maùu tröôùc khi beänh nhaân duøng khaùng sinh heä thoáng . Trong beänh vieän, Baùc só
ƒ Tuy nhieân trong caùc tröôøng hôïp beänh nhaân ñang ñieàu trò khaùng sinh nhöng caùc trieäu chöùng
phaûi cho caáy maùu tröôùc khi baét ñaàu cho beänh nhaân duøng khaùng sinh.
cuûa du khuaån huyeát hay nhieãm truøng huyeát vaãn khoâng thuyeân giaûm thì baùc só cuõng neân cho
ƒ Thôøi ñieåm toát nhaát ñeå caáy maùu laø khi beänh nhaân bò ôùn laïnh hay ñang laïnh run tröôùc khi
chæ ñònh caáy maùu ñeå phaùt hieän taùc nhaân vi khuaån gaây nhieãm truøng.
soát, hay luùc beänh nhaân ñang leân côn soát..
14
ƒ Coù theå caáy maùu 2 laàn trong voøng 1 giôø ñaàu, vaø thöïc hieän caáy maùu taïi 2 vò trí laáy maùu khaùc
Kyõ thuaät xeùt nghieäm vi sinh laâm saøng caùc beänh phaåm khaùc nhau
nhau treân cô theå (vd: laàn ñaàu laáy maùu tay maët thì laàn sau laáy maùu ôû tay traùi).
Caùch laáy maùu ñeå caáy
ƒ Laáy maùu tónh maïch baèng phöông phaùp voâ truøng (saùt truøng da baèng coàn 70%, chôø khoâ roài
ƒ Theå tích maùu ñöôïc laáy ñeå caáy neân chieám 1/10 hay toái ña laø 1/5 theå tích moâi tröôøng caáy
môùi choïc kim laáy maùu).
maùu. Thoâng thöôøng laáy 3-10ml maùu ñeå caáy vaøo moâi tröôøng caáy maùu coù theå tích 50ml. Ñoái
vôùi tröôøng hôïp beänh nhaân laø treû em, laáy khoaûng 2-3ml maùu ñeå caáy laø vöøa.
Moâi tröôøng caáy maùu
ƒ BHI, TSB hay Columbia broth, cho vi khuaån hieáu khí.
ƒ Ñeå caáy kî khí, theâm vaøo moâi tröôøng caùc chaát khöû nhö Thioglycollate, L-cysteine.
ƒ Ñeå khaùng ñoâng, toát nhaát laø duøng Sodium Polyanethol Sulfonate (SPS), neáu khoâng coù thì
duøng citrate hay heparin.
Theo doõi caáy maùu
ƒ Chai caáy maùu ñöôïc uû trong tuû aám 35oC hay 37oC vaø theo doõi moãi ngaøy trong 5-7 ngaøy xem
coù daáu hieäu coù vi khuaån moïc hay khoâng trong moâi tröôøng caáy maùu loûng, ñoù laø: (1) coù haït
ñoùng treân maët hoàng caàu, (2) ñuïc ñeàu hay coù maøng, (3) tieâu huyeát, (4) ñoâng huyeát töông, (5)
ƒ Neáu laø chai caáy maùu coù 2 phase thì tröôùc khi uû vaø moãi ngaøy sau khi quan saùt maët thaïch
coù gas, (6) coù haït traéng trong lôùp hoàng caàu hay maët lôùp hoàng caàu.
cuûa phase ñaëc xem coù khuùm vi khuaån moïc hay khoâng? neáu khoâng coù khuùm vi khuaån moïc
treân phase ñaëc, traùng phase loûng leân phase ñaëc. Coù moät soá vi khuaån raát deã bò ly giaûi sau khi
moïc trong moâi tröôøng loûng nhö S. pneumoniae, hay khoù moïc thaønh khuùm treân phase ñaëc
nhö Streptococci, do ñoù neân laøm moät caáy truyeàn muø leân maët thaïch (thaïch maùu hay thaïch
naâu, sau ñoù uû trong tuû aám CO 2 hay bình neán) sau khi uû chai caáy maùu qua ñeâm hoaëc sau 24
ƒ Baát cöù luùc naøo phaùt hieän coù daáu hieäu vi khuaån moïc (treân phase ñaëc thaáy coù khuùm vi khuaån
giôø.
moïc, hay treân phase loûng thaáy coù moät trong caùc daáu hieäu vi khuaån moïc nhö keå treân) hay
nghi ngôø vi khuaån moïc, tieán haønh caáy phaân laäp ngay, toát nhaát laø treân thaïch boå döôõng nhaát
15
Kyõ thuaät xeùt nghieäm vi sinh laâm saøng caùc beänh phaåm khaùc nhau
laø thaïch naâu coù boå sung XV (CAXV = Chocolate Agar Isovitex), neáu khoâng coù thì caáy treân
thaïch maùu (BA) hay thaïch naâu (CA), ñoàng thôøi laøm moät pheát nhuoäm Gram khaûo saùt tröïc
tieáp. Neáu keát quaû nhuoäm Gram thaáy coù vi khuaån, coù theå laøm khaùng sinh ñoà tröïc tieáp töø chai
caáy maùu. Neáu treân phase ñaëc coù vi khuaån moïc thì tieán haønh ñònh danh vaø laøm khaùng sinh
ƒ Sau 5 ngaøy theo doõi chai caáy maùu, phaûi caáy truyeàn muø moät laàn nöõa ñeå chaéc chaén khoâng coù
ñoà ngay.
vi khuaån moïc trong chai caáy maùu tröôùc khi traû lôøi caáy maùu aâm tính.
Caùc vi khuaån hay vi naám thöôøng laø taùc nhaân nhieãm truøng huyeát hay nhieãm
naám huyeát.
(cid:214) Staphylococcus aureus
ƒ Gram (-)
(cid:214) S. epidermidis
(cid:214) Escherichia Coli
(cid:214) S. pyogenes (nhoùm A)
(cid:214) Klebsiella spp.
(cid:214) S. agalactiae (nhoùm B)
(cid:214) Enterobacter spp.
(cid:214) Streptococci tieâu huyeát a
(cid:214) Proteus spp.
(cid:214) Samonella typhi
(cid:214) Streptococcus pneumoniae
(cid:214) Samonella (ngoaøi S. typhi)
(cid:214) E. faecalis (nhoùm D)
(cid:214) Pseudomonas aeruginosa
(cid:214) Listeria monocytogenes
(cid:214) Neisseria meningitidis
(cid:214) Clostridium perfringens
(cid:214) Haemophilus influenzae
(cid:214) Peptococcus spp.
(cid:214) Bacteroides fragilis
(cid:214) Peptostreptococcus spp.
(cid:214) Brucella spp
(cid:214) Candida albicans vaø caùc naám men
(cid:214) Pseudomonas pseudomallei
(viridans)
ƒ Gram (+) vaø naám men
khaùc
Vaán ñeà vi khuaån ngoaïi nhieãm.
(cid:214) Propionobacterium acnes,
ƒ Caùc vi khuaån ngoaïi nhieãm coù theå
(cid:214) Diphtheroides.
Töø da:
(cid:214) Staphylococcus epidermidis,
Töø moâi tröôøng xung quanh:
16
(cid:214) Clostridium spp.,
- Cuøng phaân laäp ñöôïc töø moät beänh
Kyõ thuaät xeùt nghieäm vi sinh laâm saøng caùc beänh phaåm khaùc nhau
(cid:214) Acinetobacter spp.,
- Vi khuaån moïc nhanh (trong voøng 48
(cid:214) Bacillus spp.
phaåm khaùc cuõng treân beänh nhaân ñoù.
ƒ Loaïi tröø ñöôïc ngoaïi nhieãm khi keát quaû
- Caùc doøng vi khuaån coù cuøng type sinh
giôø).
caáy maùu cho thaáy vi khuaån:
- Cuøng phaân laäp ñöôïc töø hai chai caáy
hoïc vaø ñeà khaùng nhö nhau vôùi khaùng
sinh ñöôïc caáy töø hai chai caáy maùu maùu caáy töø moät beänh nhaân.
khaùc nhau treân cuøng moät beänh nhaân.
Traû lôøi keát quaû caáy maùu döông tính
Taát caû caùc vi khuaån moïc ñöôïc trong chai caáy maùu ñeàu phaûi traû lôøi cho Baùc só ñieàu trò. Tham
khaûo vôùi Baùc só laâm saøng ñeå ruùt kinh nghieäm trong caùc tröôøng hôïp ngoaïi nhieãm. Caùc vi
khuaån nghi laø ngoaïi nhieãm, khoâng caàn thieát phaûi laøm khaùng sinh ñoà vaø thoâng baùo cho Baùc
só bieát söï nghi ngôø naøy. Phaûi thöôøng xuyeân thoâng baùo cho baùc só laâm saøng bieát caùc keát quaû
taïm thôøi baát cöù khi naøo thaáy coù daáu hieäu vi khuaån moïc baèng caùc phieáu traû lôøi keát quaû taïm
thôøi.
Caâu hoûi oân taäp
1. Haõy cho bieát khi naøo moät beänh nhaân caàn phaûi ñöôïc caáy maùu?
2. Caáy maùu cho beänh nhaân vaøo thôøi ñieåm naøo laø toát nhaát? Caàn phaûi caáy bao nhieâu laàn?
3. Theå tích maùu ñöôïc caáy laø bao nhieâu vaø tyû leä maùu ñöôïc caáy so vôùi moâi tröôøng caáy maùu
neân laø bao nhieâu thì toát?
4. Moâi tröôøng caáy maùu toát nhaát? Khaùng ñoâng baèng gì laø toát nhaát vaø taïi sao?
5. Chai moâi tröôøng caáy maùu thích hôïp nhaát cho caùc beänh vieän hieän nay taïi Vieät Nam laø
loaïi naøo? Phaân tích caùc öu khuyeát ñieåm cuûa chai caáy maùu naøy?
6. Haõy cho bieát caùch theo doõi moät chai caáy maùu 2 phase trong phoøng thí nghieäm? Daáu
hieäu naøo cho bieát chai caáy maùu döông tính (coù vi khuaån moïc)? Thôøi gian theo doõi chai
caáy maùu cho ñeán khi traû lôøi ñöôïc keát quaû cuoái cuøng laø bao laâu?
7. Haõy cho bieát caùc vi khuaån thöôøng gaëp trong caáy maùu döông tính?
8. Laøm theá naøo coù theå nhaän bieát ñöôïc moät caáy maùu laø döông tính thaät söï hay do ngoaïi
nhieãm?
17
Kyõ thuaät xeùt nghieäm vi sinh laâm saøng caùc beänh phaåm khaùc nhau
CAÁY MAÙU – Caùc caâu hoûi thöôøng gaëp
Treân thöïc teá, tyû leä caáy maùu döông tính taïi caùc beänh vieän raát thaáp, coù phaûi laø do chæ ñònh
ƒ Thaät söï tyû leä caáy maùu döông tính thaáp taïi caùc beänh vieän khoâng phaûi do chæ ñònh caáy maùu
caáy maùu quaù roäng raõi khoâng?
quaù roäng raõi maø laïi laø do laâm saøng ít bao giôø nghó ñeán vieäc cho chæ ñònh caáy maùu sôùm ngay
töø ñaàu. Laâm saøng chæ cho caáy maùu sau khi ñaõ thaát baïi ñieàu trò khaùng sinh vaø chính chæ ñònh
ƒ Caáy maùu laø moät xeùt nghieäm vi sinh laâm saøng caàn phaûi thöïc hieän tröôùc caùc tröôøng hôïp beänh
caáy maùu quaù heïp naày ñaõ laøm cho tyû leä caáy maùu döông tính taïi caùc beänh vieän raát thaáp.
nhaân coù chaån ñoaùn laâm saøng nghi ngôø coù du khuaån huyeát taïm thôøi (nhieãm truøng hoâ haáp
caáp...), nhieãm truøng huyeát, hay coù nguy cô nhieãm truøng huyeát (thöông haøn, nhieãm truøng
tieåu, nhieãm truøng gan maät...). Caáy maùu cuõng caàn phaûi thöïc hieän treân caùc beänh nhaân coù caùc
daáu hieäu nhieãm truøng maïch maùu hay tim maïch (vieâm valve tim caáp tính hay baùn caáp, vieâm
noäi maïc maïch maùu...). Noùi chung chæ ñònh caáy maùu raát roäng raõi, coù theå gaàn nhö moät chæ
ñònh laøm coâng thöùc baïch caàu tröôùc caùc beänh nhaân coù daáu chöùng nhieãm truøng.
ƒ Toát nhaát laø caáy maùu tröôùc khi cho beänh nhaân duøng khaùng sinh heä thoáng. Tuy nhieân vaãn
Thôøi ñieåm toát nhaát ñeå caáy maùu laø khi naøo, vaø neân caáy maùu maáy laàn?
phaûi chæ ñònh caáy maùu trong caùc tröôøng hôïp beänh nhaân ñaõ duøng khaùng sinh maø vaãn coøn caùc
ƒ Thôøi ñieåm caáy maùu toát nhaát laø luùc beänh nhaân ñang leân côn soát hay luùc beänh nhaân reùt run.
daáu hieäu nhieãm truøng tieán trieån.
Coù theå thöïc hieän hai laàn caáy maùu caùch nhau 1 giôø taïi 2 vò trí laáy maùu khaùc nhau (laàn ñaàu
laáy maùu tay maët, laàn sau laáy maùu tay traùi chaúng haïn...)
ƒ Theå tích maùu ñöôïc caáy laø 1/10 hay toái ña laø 1/5 theå tích moâi tröôøng caáy maùu.
ƒ Ngöôøi lôùn, moãi laàn caáy, laáy 5-10ml maùu cho vaøo chai 50ml moâi tröôøng. Treû con coù theå töø
Neân laáy theå tích maùu laø bao nhieâu ñeå caáy?
1ml ñeán 3ml cho chai 30 ñeán 50ml moâi tröôøng.
ƒ Phöông tieän caáy maùu thích hôïp nhaát cho ñieàu kieän cuûa caùc phoøng thí nghieäm laâm saøng hieän
Phöông tieän naøo hieän nay laø thích hôïp nhaát cho caùc beänh vieän ñeå caáy maùu?
nay laø chai caáy maùu 2 phase do coâng ty Nam Khoa saûn xuaát. Chai caáy maùu naøy coù ñuû caùc
öu ñieåm cuûa moät moâi tröôøng caáy maùu lyù töôûng, cuûa phöông phaùp caáy maùu taïi giöôøng thuaän
tieän, cuûa phöông phaùp theo doõi ñeå phaùt hieän vi khuaån raát tieän lôïi.
18
Kyõ thuaät xeùt nghieäm vi sinh laâm saøng caùc beänh phaåm khaùc nhau
Qui trình theo doõi caáy maùu ñöôïc thöïc hieän nhö theá naøo? Bao laâu sau thì laâm saøng seõ coù
ƒ Ñeå theo doõi caáy maùu, caàn phaûi uû chai caáy maùu trong tuû aám 35-37oC lieân tuïc trong 5-7 ngaøy.
keát quaû caáy maùu?
Sau ngaøy ñaàu, phaûi caáy muø leân hoäp thaïch CA ñeå phaùt hieän ñöôïc caùc vi khuaån moïc nhanh
vaø khoù thaønh khuùm treân maët thaïch nghieâng cuûa chai caáy maùu 2 phase , caùc ngaøy sau traùng
phase loûng leân phase ñaëc ñeå caáy vi khuaån moïc trong phase ñaëc leân maët nghieâng. Baát cöù luùc
naøo phaùt hieän ñöôïc vi khuaån moïc trong phase loûng hay treân phase ñaëc thì phaûi tieán haønh
ñònh danh vaø khaùng sinh ñoà. Ngaøy theo doõi cuoái cuøng, phaûi caáy muø moät laàn nöõa leân thaïch
ƒ Moät qui trình caáy maùu vaø theo doõi caáy maùu ñeå traû lôøi keát quaû cho laâm saøng toái ña laø 7 ngaøy.
CA ñeå ñaûm baûo khoâng coù vi khuaån moïc tröôùc khi traû lôøi keát quaû caáy maùu aâm tính.
Nhieàu tröôøng hôïp vi khuaån moïc nhanh, ta coù theå coù keát quaû trong voøng 48 giôø. Vì caáy maùu
caàn phaûi coù thôøi gian nhö vaäy neân baát cöù luùc naøo chuùng ta phaùt hieän coù vi khuaån moïc treân
chai caáy maùu thì phaûi traû lôøi keát quaû taïm thôøi cho laâm saøng tröôùc khi cho keát quaû chung
cuoäc.
ƒ Moät keát quaû caáy maùu döông tính do ngoai nhieãm coù theå nhaän bieát ñöôïc khi: (1) Caùc vi
Laøm theá naøo nhaän bieát ñöôïc moät chai caáy maùu döông tính laø do ngoaïi nhieãm
khuaån phaân laäp ñöôïc laø caùc vi khuaån hoaïi sinh nhö Bacillus subtilis, Bacillus cereus... ; (2)
Vi khuaån caáy ñöôïc treân hai chai caáy maùu treân cuøng moät beänh nhaân trong cuøng moät thôøi
ƒ Moät keát quaû caáy maùu chaéc chaén laø döông tính thaät söï khi: (1) Vi khuaån caáy ñöôïc laø vi
ñieåm hay trong hai thôøi ñieåm caùch nhau 30’ ñeán 1giôø laïi coù keát quaû khaùc nhau
khuaån chaéc chaén gaây beänh, khoâng theå hoaïi sinh nhö: S. typhi , S. pneumoniae , N.
meningitidis...; (2) Vi khuaån moïc raát nhanh, chæ 24 giôø sau khi caáy; (3) Vi khuaån caáy ñöôïc
treân hai chai caáy maùu treân cuøng moät beänh nhaân cho keát quaû gioáng nhau; (4) Vi khuaån töø
caáy maùu gioáng heät vi khuaån phaân laäp ñöôïc töø moät nhieãm truøng khaùc laø nguoàn goác gaây du
khuaån huyeát hay nhieãm truøng huyeát.
19
Kyõ thuaät xeùt nghieäm vi sinh laâm saøng caùc beänh phaåm khaùc nhau
Saûn phaåm lieân quan: Chai caáy maùu HAI PHASE
Moâ taû
ƒ Chai caáy maùu HAI PHASE (BIPHASIC) laø saûn phaåm töø ñeà taøi nghieân cöùu caáp boä cuûa TS. BS.
Phaïm Huøng Vaân. Saûn phaåm naày chæ duøng moät laàn (disposable), khoâng duøng laïi ñöôïc. Caáu taïo (xem
hình döôùi) goàm caùc thaønh phaàn sau:
1. Chai baèng nhöïa polystyrene.
2. Nuùt cao su ñeå choïc kim caáy maùu qua, laøm baèng cao su trung tính.
3. Naép vaën baèng nhöïa maøu ñoû ñeå môû naép chai caáy maùu caáy truyeàn khi ñaõ coù daáu hieäu vi khuaån
moïc trong phase loûng hay treân beà maët phase ñaëc.
4. Naép che baèng nhöïa maøu xanh laù ñeå baûo veä phaàn nuùt cao su.
5. Phase ñaëc laø maët moâi tröôøng BHI agar (Difco, Biorad hay Merck).
6. Phase loûng laø BHI loûng (Difco, Biorad hay Merck) coù SPS (Sigma).
7. Vaùch ngaên phase ñaëc vaø phase loûng.
ƒ Chai caáy maùu ñöôïc boïc trong maøng co, coù ghi lot vaø ngaøy saûn xuaát. Khi chöa duøng, baûo quaûn trong
toái, nhieät ñoä phoøng thí nghieäm, vaø coù haïn duøng 2 naêm keå töø ngaøy saûn xuaát. Neáu baûo quaûn trong tuû
laïnh, SPS seõ bò keát tuûa laïi, nhöng keát tuûa naày seõ tan sau khi uû trong tuû aám vaøi giôø.
Caùch caáy maùu
ƒ Xeù raùch maøng co, ruùt naép che ra khoûi naép vaën (khoâng vaën naép).
ƒ Saùt truøng maët nuùt cao su cuûa naép vaën baèng coàn 70% roài chôø khoâ.
ƒ Choïc kim caáy qua nuùt cao su, bôm 3-10ml maùu vaøo phase loûng.
ƒ Ñaäy naép che laïi. Laéc ñeàu ñeå troän, traùng qua maët moâi tröôøng phase ñaëc. UÛ 35-37oC.
Caùc öu ñieåm cuûa chai caáy maùu hai phase
ƒ Traùnh ngoaïi nhieãm nhôø:
• Khoâng caàn môû nuùt chai khi caáy maùu.
• Caáy truyeàn ngay trong chai caáy maùu kín töø phase loûng qua phase ñaëc.
ƒ Moâi tröôøng caáy maùu lyù töôûng vì:
• Cheá töø moâi tröôøng BHI cuûa Difco, Biorad hay Merck.
• Coù SPS vôùi caùc coâng duïng
20
- Khaùng ñoâng, nhôø ñoù vi khuaån khoâng bò baãy trong cuïc maùu ñoâng.
- ÖÙc cheá thöïc baøo.
- ÖÙc cheá boå theå.
- ÖÙc cheá taùc ñoäng cuûa caùc khaùng sinh Aminoglycosides
ƒ Taùch rôøi phase ñaëc khoûi phase loûng ñeå:
• Neáu trong maùu coù chaát öùc cheá vi khuaån (khaùng sinh), chaát öùc cheá töø maùu hoøa vaøo phase
Kyõ thuaät xeùt nghieäm vi sinh laâm saøng caùc beänh phaåm khaùc nhau
loûng seõ seõ khoâng thaám qua phase ñaëc. Nhôø vaäy vi khuaån khoâng moïc trong phase loûng
• Laøm ñöôïc khaùng sinh ñoà tröïc tieáp töø chai caáy maùu döông tính.
ƒ Tieát kieäm thôøi gian, coù theå laøm khaùng sinh ñoà tröïc tieáp töø chai caáy maùu döông tính baèng
vaãn coù theå moïc trong phase ñaëc.
caùch duøng phase loûng laøm huyeàn dòch vi khuaån traûi leân maët thaïch Mueller Hinton ñeå laøm
khaùng sinh ñoà, ñoïc keát quaû sau 6-8 giôø uû. 95% caùc tröôøng hôïp naøy coù keát quaû phuø hôïp vôùi
phöông phaùp chuaån.
Naép che
Nuùt cao su
Nuùt cao su
Phase ñaëc
Chai nhöïa
Phase loûng
Hình 1: Caáu taïo chai caáy maùu hai phase
21
Kyõ thuaät xeùt nghieäm vi sinh laâm saøng caùc beänh phaåm khaùc nhau
Moät soá ñieåm caàn caân nhaéc ñeå löïa choïn chai caáy maùu 2 phase hieän ñang coù
maët treân thò tröôøng vieät nam
Chai caáy maùu 2 phase saûn xuaát trong nöôùc
1. Coâng ty saûn xuaát ñaït ISO 9001:2000, WHO-GMP/GLP (UKASS)
2. Khaùng ñoâng baèng SPS cuûa Sigma (Myõ).
3. Moâi tröôøng BHI cuûa Merck (Ñöùc), hay Biorad (Myõ)
4. Theå tích moâi tröôøng 50ml töông thích ñeå caáy maùu cho caû ngöôøi lôùn (5ml maùu) hay con nít
(1-3ml)
5. Chai baèng nhöïa trong suoát, raát deã phaùt hieän khuùm vi khuaån moïc
6. Taùch rôøi phase ñaëc ra khoûi phase loûng neân khuùm vi khuaån seõ deã moïc vaø deã taùch rôøi.
7. Deã thao taùc trong thí nghieäm vì nheï, mieäng chai roäng deã cho voøng caáy vaøo beân trong ñeå laáy
dòch caáy cuõng nhö khuùm vi khuaån.
8. Caùc vi khuaån khoù moïc nhö H. influenzae hay S. pneumoniae vaãn moïc ñöôïc deã daøng.
Chai caáy maùu 2 phase cuûa AÁn Ñoä (Hi-Media)
1. Khoâng chaéc khaùng ñoâng baèng SPS cuûa Sigma (Myõ).
2. Moâi tröôøng BHI cuûa HiMedia (AÁn Ñoä), keùm xa veà chaát löôïng so vôùi BHI cuûa Merck hay
Biorad
3. Theå tích moâi tröôøng <20ml chæ töông thích ñeå caáy maùu cho con nít (1-2ml). Muoán duøng caáy
maùu cho ngöôøi lôùn thì phaûi duøng chai coù theå tích moâi tröôøng 50ml vôùi giaù thaønh cao hôn.
4. Chai baèng thuyû tinh daøy, khoù phaùt hieän khuùm vi khuaån moïc treân phase ñaëc vaø phase loûng.
5. Khoâng taùch rôøi phase ñaëc ra khoûi phase loûng neân khuùm vi khuaån seõ raát khoù moïc treân phase
ñaëc vaø deã bò bong khoûi phase ñaëc khi thao taùc. Ngoaøi ra neáu beänh nhaân ñaõ duøng khaùng sinh
thì khaùng sinh seõ thaám vaøo phase ñaëc vaø öùc cheá vi khuaån moïc treân phase ñaëc.
6. Raát khoù thao taùc trong thí nghieäm vì naëng, mieäng chai heïp khoù cho voøng caáy vaøo beân trong
ñeå laáy dòch caáy cuõng nhö khuùm vi khuaån
7. Thöû nghieäm cho thaáy vi khuaån H. influenzae vaø S. pneumoniae raát khoù moïc trong chai caáy
maùu naøy
22
Kyõ thuaät xeùt nghieäm vi sinh laâm saøng caùc beänh phaåm khaùc nhau
Hình 2: Chai caáy maùu 2 phase coù vi khuaån moïc (traùi) vaø chai caáy maùu 2 phase chöa caáy beänh
phaåm (phaûi)
Hình 3: Chai caáy maùu 2 phase nöôùc ngoaøi duøng moâi
tröôøng Hi-media cuûa AÁn Ñoä
23
Kyõ thuaät xeùt nghieäm vi sinh laâm saøng caùc beänh phaåm khaùc nhau
D0
UÛ 37oC
Laéc troän, traùng leân phase ñaëc
Neáu coù daáu hieäu VK moïc
Neáu khoâng coù daáu hieäu VK moïc
Sô ñoà 1: QUI TRÌNH VI SINH LAÂM SAØNG CAÁY MAÙU VÔÙI CHAI CAÁY MAÙU HAI PHASE
D1 D1
Qui trình A
Qui trình B
Thöïc hieän caáy muø
Laáy vaøi gioït moâi tröôøng
Treân phase ñaëc khoâng VK moïc Laáy vaøi gioït moâi tröôøng
UÛ tieáp 37oC, qua ñeâm
Neáu treân phase ñaëc coù khuùm vi khuaån
Ñònh danh, khaùng sinh ñoà
CAXV hay BA. UÛ 37oC/CO2
Nhuoäm Gram
Tieáp tuïc ñeán ngaøy 7
Neáu khoâng coù VK
Neáu coù vi khuaån
Laøm KSÑ tröïc tieáp töø phase loûng
Chôø KQ caáy treân CAXV hay BA
Coù VK moïc
Khoâng coù VK moïc
D2
Ñònh danh, khaùng sinh ñoà
Quan saùt chai caáy maùu moãi ngaøy, cho ñeán N5. Sau khi quan saùt,, laéc troän - traùng leân phase ñaëc. Sau ñoù tieáp tuïïc uû
Qui trình B
KQ sô boä: KSÑ tröïc tieáp
Keát quaû chung cuoäc
Neáu coù daáu hieäu VK moïc
Neáu khoâng coù daáu hieäu VK moïc
D3-D5
Qui trình A
Keát quaû chung cuoäc
Tröôùc khi traû keát quaû chung cuoäc, thöïc hieän caáy muø nhö qui trình B
24
