LỊCH SỬ TRANG PHỤC CÁC TRIỀU ĐẠI
TRONG KIẾN VIỆT NAM
NHỮNG DI VẬT KHẢO CỔ VỀ VẢI LỤA, ĐỒ
THÊU
THỜI KÌ HÙNG VƯƠNG QUA NHỮNG NGÔI
MỘ CỔ
(tiếp theo)
Sau đây là những nghiên cứu về khả năng lụa bị phân
hủy trong mộ thuyền ở Châu Can, Động Xá (Hà Tây
và Hưng Yên) đã được khoa học làm sáng tỏ. Theo
nghiên cứu của trung tâm tiền sử Đông Nam Á
(Nguyễn Việt, Phạm Quốc Long) và nghiên cứu của
Viện Hóa về các hợp chất thiên nhiên liên quan tới
các miếng vải cổ (Chu Quang Truyền, Bạch Thị Lê)
cho thấy:
Nghiên cứu hơn 1300 mảnh vải và lụa khác nhau có
tuổi khoảng 2100 đến 2300 năm, bước đầu biết chúng
thuộc loại sợi thân cây gai (boehmira) và lanh
(cannabis). Trên một số mảnh vải gai có hiện tượng
sợi dọc mất đứt đoạn tạo ra như vải dệt kiểu đăng-ten
(dental). Trong những công bố đầu tiên cho rằng do
kĩ thuật dệt tạo nên vải như vậy, nhưng sau khi những
mảnh vải này qua kính phóng đại cho thấy những vết
lồi lõm, so le đều đặn ở phần sợi đăng-ten là dấu ấn
tồn tại của những sợi dọc trước đây. Điều này cho
thấy có hai khả năng sau:
1. Mảnh vải được dệt hoàn chỉnh, sau đó được rút
sợi, tạo ra những khoảng trống như đăng-ten. Do vải
liệm được chôn còn mới chưa giặt nên nếp đè của sợi
bị rút ra vẫn còn nhận thấy được.
2. Mảnh vải đã được dệt bằng hai loại sợi khác nhau.
Khi dệt, người ta đóng sợi trên khung dệt nhằm mục
đích trang trí giống cách họ đã làm với miếng vải gai
có băng nhuộm chàm bằng sợi lanh. Trong trường
hợp này thì những sợi vải dọc đóng vào khung phải là
sợi đã bị môi trường phân hủy.
Các nhà khoa học đã tiến hành thực nghiệm kiểm
chứng cả hai trường hợp nêu trên:
1. Tiến hành dệt và rút sợi.
2. Tiến hành với thí nghiệm dùng hóa chất đặc hiệu
của môi trường đất của tầng chứ mộ tại Chân Can có
chứa các đặc trưng động thực vật (bao tử phấn hoa và
tảo) của vùng đầm lầy ven biển, có tuổi C14 vào
khoảng 4500 BP[1], tương ứng với ngập biển
Holocene giữa tại vùng này. Mẫu đất của tầng này đã
được phân tích địa hóa, cho thấy độ pH rất thấp
(trong khoảng 1-4), trái lại độ SO3 lại rất cao. Đây là
môi trường bảo quản tốt các vật chất hữu cơ có
nguồn gốc thực vật như gỗ, tre, nứa, vải sợi, thậm chí
cả hạt quả. Một số có nguồn gốc động vật như xương,
răng cũng được bảo quản rất tốt. Trong khi đó tóc,
thịt, da lại bị phân hủy mạnh. Những đặc tính trên gợi
ý cho sử dụng dung dịch SO3 với nồng độ khác nhau
để khảo cứu độ phân hủy lụa (một sản phẩm chứa
nhiều protein do con tằm tạo ra). Việc dự đoán lụa có
cơ sở, do bằng chứng người Việt cổ Đông Sơn sử
dụng lụa trong may y phục. Trong ngôi mộ Châu Can
2000 M1, nơi tìm được mảnh vải đăng-ten này, đã
phát hiện dấu in của vải lụa trên một miếng đồng tùy
tán.