Mô hình phát hiện nhóm người học có cách học tương đồng - áp dụng trong học tiếng Nhật trực tuyến

80<br /> <br /> Nguyễn Thị Ngọc Liên, Phạm Minh Tuấn<br /> <br /> MÔ HÌNH PHÁT HIỆN NHÓM NGƯỜI HỌC CÓ CÁCH HỌC TƯƠNG ĐỒNG ÁP DỤNG TRONG HỌC TIẾNG NHẬT TRỰC TUYẾN<br /> DETECTION MODEL FOR SIMILAR LEARNING STYLE GROUPS –<br /> ITS APPLICATION TO ONLINE JAPANESE STUDY<br /> Nguyễn Thị Ngọc Liên1, Phạm Minh Tuấn2<br /> 1<br /> Trường Đại học Ngoại ngữ - Đại học Đà Nẵng; ngocliensuika@gmail.com<br /> 2<br /> Trường Đại học Bách khoa – Đại học Đà Nẵng; pmtuan@dut.udn.vn<br /> Tóm tắt - Học tập tiếng Nhật nói riêng cũng như các ngoại ngữ khác<br /> tại Việt Nam nói chung là một nhu cầu nhằm giao lưu văn hóa, kinh<br /> tế, chính trị với các nước trên thế giới cũng như Nhật Bản. Tuy nhiên,<br /> việc học tập ngoại ngữ thường trở ngại vì có quá nhiều phương pháp<br /> hay trình tự học tập khác nhau, dẫn tới người học không biết cách<br /> nào phù hợp với bản thân. Bài báo này chú trọng phát triển hệ thống<br /> học tập trực tuyến và tiến hành nghiên cứu phân tích các nhóm học<br /> tập ngoại ngữ mà trong mỗi nhóm người học phù hợp với cách học<br /> tập như nhau. Kết quả thực nghiệm cho thấy mỗi nhóm học tập khác<br /> nhau phù hợp với từng cách học khác nhau. Nghiên cứu đã chỉ ra<br /> cách học được sử dụng trong giảng dạy ở Trường Đại học Ngoại<br /> ngữ - Đại học Đà Nẵng tuy phù hợp với số đông nhưng không phải<br /> phù hợp với tất cả người học. Đây là tiền đề cho việc ứng dụng và<br /> phát triển hệ thống học tập tiếng Nhật sau này.<br /> <br /> Abstract - Learning a foreign language including Japanese in<br /> Vietnam is a necessity for cultural, economic and political<br /> exchanges with other countries in the world. However, learning<br /> foreign languages is often hindered because there are too many<br /> different methods or learning sequences, causing learners not to<br /> know which one is suitable for each of them. This paper focuses<br /> on the development of online learning systems, researches and<br /> analyzes foreign language learning groups in which each learner<br /> fits in the same way of learning. Experimental results show that<br /> different learning groups fit different learning styles. Research has<br /> shown that the teaching style used in foreign language universities<br /> is appropriate for the majority but not for all learners. This research<br /> is the foundation for the application and development of the<br /> Japanese language learning system.<br /> <br /> Từ khóa - phân tích nhóm; đồ thị Dendrogram; ma trận tương<br /> quan; học tập trực tuyến; học tiếng Nhật<br /> <br /> Key words - clustering analysis; Dendrogram; correlation matrix;<br /> online learning; Japanese learning<br /> <br /> 1. Đặt vấn đề<br /> Học ngoại ngữ là nhu cầu thiết yếu để con người trên thế<br /> giới có thể kết nối với nhau nhằm trao đổi tri thức, kinh tế và<br /> văn hóa. Học ngoại ngữ có thể diễn ra bằng nhiều cách thức<br /> khác nhau. Việc tự học giúp người học không tốn chi phí đào<br /> tạo nhưng thường không đạt được hiệu quả cao. Trong khi<br /> đó, dù tốn chi phí đào tạo thông qua trường lớp nhưng những<br /> giáo viên có kinh nghiệm sẽ giúp cho người học tiếp thu<br /> ngôn ngữ nhanh hơn. Tuy nhiên, mỗi người học có một cách<br /> cảm nhận ngôn ngữ khác nhau nên hiệu quả học tập sẽ phụ<br /> thuộc vào cách dạy của giáo viên đối với từng người học<br /> khác nhau. Trong bài báo này, tác giả chú trọng và phân tích<br /> phát hiện các nhóm học tập có xu hướng học ngoại ngữ tiếng<br /> Nhật tương đồng nhằm xây dựng chương trình học trực<br /> tuyến phù hợp với từng nhóm người.<br /> Các chương trình học trực tuyến tiếng Nhật hiện có chủ<br /> yếu được thiết kế bài học theo một trình tự bài học cố định,<br /> hoặc cho phép người học tự do học theo sở thích của bản<br /> thân [1], [2]. Để thu hút được số lượng người học, các<br /> chuyên gia xây dựng hệ thống bài học bằng cách nghiên<br /> cứu phương pháp học tập dễ tiếp thu nhất của đại đa số rồi<br /> cố định phương pháp học tập trong hệ thống. Chính vì thế,<br /> đối với nhóm người có phương pháp học không phù hợp<br /> với cách học với số đông sẽ khó có thể phù hợp với phương<br /> pháp đã thiết kế cố định này.<br /> Chính vì vậy, việc nghiên cứu phương pháp học tập phù<br /> hơp với nhóm người học không phù hợp với cách học của<br /> số đông là một nhu cầu cấp thiết được đặt ra. Bài báo này<br /> tiến hành xây dựng hệ thống học tập trực tuyến với nhiều<br /> trình tự học tập khác nhau, nhằm phân tích và phát hiện các<br /> nhóm có phương pháp học tập khác nhau. Từ đó đánh giá<br /> và đưa ra tư vấn cho người học nên lựa chọn phương pháp<br /> <br /> học tập nào cho phù hợp.<br /> Bài báo này trình bày tổng quan các mô hình học tập<br /> trực tuyến trước đây ở Mục 2. Sau đó, xây dựng phương<br /> pháp phát hiện nhóm người có cách học phù hợp tương<br /> đồng ở Mục 3. Tiếp theo, bài báo trình bày kết quả thực<br /> nghiệm ở Mục 4 và cho thấy phát hiện nhiều nhóm học tập<br /> có trình tự học tập khác nhau. Mục 5 trình bày kết luận và<br /> hướng phát triển của bài báo.<br /> 2. Mô hình học tập trực tuyến<br /> Học tập trực tuyến hay còn gọi online learning là xu thế<br /> học tập đã và đang phổ biến ở nhiều quốc gia có nền giáo<br /> dục phát triển trên thế giới như Mỹ, Hàn Quốc, Nhật Bản.<br /> Hiện nay nhiều tác giả đã có nghiên cứu và đưa những quan<br /> điểm về mô hình học tập trực tuyến như: Greg Kearsley<br /> (1997), Carliner (1998), Mohamed Ally (2004). Các quan<br /> điểm này thường chủ yếu tập trung vào những yếu tố công<br /> nghệ để truy cập tư liệu học và chương trình học tập trực<br /> tuyến mang tính linh động rất cao về thời gian và không<br /> gian. Đối với ngôn ngữ Nhật Bản, mô hình do tác giả Chiba<br /> (2016) đã nghiên cứu với mục đích xây dựng chương trình<br /> học tập tiếng Nhật trực tuyến nhằm giúp người học có thể<br /> tự học tập một cách vui vẻ, thoải mái. Đối với mô hình này,<br /> học tập không phải là nghĩa vụ mà để đáp ứng sự thỏa mãn,<br /> tò mò, chính người học tự tìm hiểu ngôn ngữ Nhật, văn hóa<br /> Nhật Bản. Một số tác giả khác như Takeda (2017),<br /> Mizumoto (2006) đã nghiên cứu, phân tích và đưa ra những<br /> giả thuyết khá đầy đủ mà người học yêu cầu, đó là học<br /> những điều phù hợp với cuộc sống, học vững kiến thức khi<br /> tham gia chương trình học tập trực tuyến, trong đó nhấn<br /> mạnh yếu tố quản lý tiến trình học tập, mà không đề cập<br /> đến khía cạnh cung cấp được hệ thống học tập tiếng Nhật<br /> <br /> ISSN 1859-1531 - TẠP CHÍ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ ĐẠI HỌC ĐÀ NẴNG, SỐ 7(128).2018<br /> <br /> nào tự động cung cấp cho người học trình tự học tập phù<br /> hợp theo nhu cầu và năng lực của người học.<br /> Tại Việt Nam, học tập trực tuyến cũng mới chỉ được<br /> người học dần bắt đầu quan tâm. Trong các phương pháp<br /> học tập hiện nay của người học thì học tập trực tuyến cũng<br /> được xem là một trong những cách học cần được phát triển<br /> và lan rộng đến tất cả người học nhằm nâng cao năng lực<br /> cũng như phát triển khả năng tự học của bản thân [8], nhất<br /> là những người đang theo học tiếng Nhật. Đối tượng khảo<br /> sát lần này là sinh viên năm 1 và năm 2 chuyên ngành tiếng<br /> Nhật về mức độ thường xuyên học tiếng Nhật trực tuyến<br /> tại Trường Đại học Ngoại ngữ - Đại học Đà Nẵng, thì câu<br /> trả lời của sinh viên năm 1 là 30% và sinh viên năm 2 là<br /> 26%. Kết quả này cho thấy tỉ lệ rất thấp, người học chưa<br /> thật sự quan tâm đến việc học trực tuyến. Nguyên nhân có<br /> thể kể tới cho việc ít quan tâm đối với học tập trực tuyến<br /> của sinh viên học tiếng Nhật đó là chưa có một chương<br /> trình học tập trực tuyến nào tại Việt Nam cung cấp cho<br /> người học một bài học phù hợp với năng lực.<br /> 3. Phương pháp đề xuất<br /> 3.1. Phương pháp phát hiện nhóm người có cách học<br /> phù hợp tương đồng<br /> Nghiên cứu này đề xuất phương pháp phát hiện các<br /> nhóm học tập tương đồng sử dụng phương pháp phân tích<br /> nhóm (clustering analysis) [9, 10]. Để xác định các nhóm<br /> tương đồng này, nghiên cứu tiến hành phân tích và giải<br /> quyết bài toán sau. Cho lịch sử học tập của n người học.<br /> Người học thứ