NÉT Đ C TR NG C A HÀ N IẶ Ư Ủ Ộ
Nói đ n Hà N i là nói đ n m nh đ t ngàn năm văn hi n, là m t trung tâm văn hoá l nế ộ ế ả ấ ế ộ ớ
c a c n c. Là m t d i đ t c nên văn h c Hà N i cũng r t phong phú, t văn h củ ả ướ ộ ả ấ ổ ọ ộ ấ ừ ọ
truy n mi ng, văn h c ch Hán, ch Nôm đ n ch qu c ng . Các truy n thuy t, truy nề ệ ọ ữ ữ ế ữ ố ữ ề ế ệ
k dân gian đ n ca dao t c ng đ u mang nh ng nét đ c tr ng r t Hà N i, thanh l ch vàể ế ụ ữ ề ữ ặ ư ấ ộ ị
tinh tuý:
Ch ng th m cũng th hoa nhàiẳ ơ ể
Ch ng thanh l ch cũng là ng i Tràng Anẳ ị ườ
và ng i Hà N i không:ườ ộ
G p em anh n m c tayặ ắ ổ
M n vá cái áo m n may cái qu nượ ượ ầ
mà là:
H i cô đ i nón ba t mỡ ộ ầ
Cô v Yên Ph phiên r m l i sangề ụ ằ ạ
Phiên r m ch chính Yên Quangằ ợ
Yêu hoa anh đ i hoa nàng m i muaợ ớ
Nét thanh l ch c a Hà N i còn đ c th hi n qua cái ăn cái m c và đ c ng i ta l y đóị ủ ộ ượ ể ệ ặ ượ ườ ấ
làm chu n. Tr c đây ng i ta th ng nói là ng i Hàng Đào c nh v ăn cái giá c n làmẩ ướ ườ ườ ườ ả ẻ ắ
đôi, không bao gi ng i ta chê Hà N i ăn phàm u ng ph , ng i ta có th chê ng i Hàờ ườ ộ ố ủ ườ ể ườ
N i quá c nh v , quá k tính, cái giá c n làm đôi đó chính là s thanh l ch r t ch n l c,ộ ả ẻ ỹ ắ ự ị ấ ọ ọ
cái tính tinh ch n tính nâng cao trong sinh ho t, trong cu c s ng.ọ ạ ộ ố
Hà N i cũng là đ tài c a văn h c. Ph Hàng Bu m t c là ph ng H Kh u ngày x aộ ề ủ ọ ố ồ ứ ườ ạ ẩ ư
v i r t nhi u cao lâu t u quán, trà đình đã đi vào th c a Nguy n Du, hay ph Hàngớ ấ ề ử ơ ủ ễ ố
Gi y, trên ph Hàng Đ u x a kia là xóm ca trù, xóm đào, gi i trí, vui ch i. Nh ng chấ ố ậ ư ả ả ơ ữ ợ
đêm Hán Xuân, ch đ n B ch Mã, chùa c u Đông v i s tích Tú Uyên g p Giáng Ki u,ợ ề ạ ầ ớ ự ặ ề
nh ng cái này trong ph đi vào văn h c, tr thành đ tài c a văn h c c đi n.ữ ở ố ọ ở ề ủ ọ ổ ể
Hà N i còn có nét đ c tr ng khác n a: đ c tr ng c a Hà N i 36 ph Ph ng. Ng i taộ ặ ư ữ ặ ư ủ ộ ố ườ ườ
còn cho r ng ti ng c a Hà N i là ti ng c a vùng 36 ph ph ng. ằ ế ủ ộ ế ủ ố ườ Ph ng và ph khácườ ố
nhau nh th nào?ư ế
Theo sách văn hoá Vi t Nam thì: Ph ng là n i sinh s ng - h i h p c a nh ng ng iệ ườ ơ ố ộ ọ ủ ữ ườ
cùng làm m t ngh . Ví d nh : ph ng chèo, ph ng th . Ph ng ngoài n i dung chộ ề ụ ư ườ ườ ợ ườ ộ ỉ
nh ng t ch c c a nh ng ng i cùng làm m t ngh trên còn có cách g i khác n a là:ữ ổ ứ ủ ữ ườ ộ ề ọ ữ
ch nh ng khu v c đ a lý đ c coi là đ n v hành chính c p c s kinh thành Thăngỉ ữ ự ị ượ ơ ị ấ ơ ở ở
Long lúc b y gi ....Ph nguyên nghĩa là n i bán hàng mà ngày nay còn g i là c a hi u.ấ ờ ố ơ ọ ử ệ
Song do các "ph " t p trung ken sát nhau thành m t dãy dài nên các dãy g m nhi uố ậ ộ ồ ề
"ph " y cũng đ c g i là ph . Và d n d n cái t v i nghĩa là m t dãy các c a hàng đãố ấ ượ ọ ố ầ ầ ừ ớ ộ ử
l n át cái t ph nguyên nghĩa và th là 36 ph ph ng Hà N i đã ra đ i, b t ngu n tấ ừ ố ế ố ườ ộ ờ ắ ồ ừ
b ng "hàng" nh : Hàng B c, Hàng Đào...ằ ư ạ
Đ hi u rõ v nét đ c tr ng c a Hà N i 36 ph ph ng, phóng viên VOVNews đã cóể ể ề ặ ư ủ ộ ố ườ
cu c g p g v i Nhà Nghiên c u, Nhà Hà N i h c - Nguy n Vinh Phúc. Ông cho bi t:ộ ặ ỡ ớ ứ ộ ọ ễ ế
Thăng Long hình thành t đ i nhà Lý 1010, lúc b y gi dân c không đông, nh ng sauừ ờ ấ ờ ư ư
đó thì dân c t tr n Đông, Nam, Đoài, B c, mà c vùng Thanh l n Ngh cũng kéo vư ứ ấ ắ ả ẫ ệ ề
Thăng Long Hà N i đ sinh c l p nghi p. Đây là d i đ t kinh kỳ nên các nhu c u vộ ể ơ ậ ệ ả ấ ầ ề
kinh t , văn hoá, xã h i, cao h n các đ a ph ng, nh ng ng i tài gi i c a đ t n c đãế ộ ơ ị ươ ữ ườ ỏ ủ ấ ướ
t p trung v Hà N i. Tr c đây, ng i gi i ngh , ng i tài khéo đ u t p trung c aậ ề ộ ướ ườ ỏ ề ườ ề ậ ở ử
sông Tô và sông H ng. Sông Tô L ch là sông to, là thông th ng quan tr ng c a Hà N iồ ị ươ ọ ủ ộ
nên thuy n bè mu n vào Hà N i buôn bán đ u ph i Tô L ch cho nên c a sông Tô này trề ố ộ ề ả ị ử ở
nên s m u t.ầ ấ
Đ i Nhà Lê, Thăng Long chia làm 36 ph ng, ph ng là di n, ph là tuy n, trong t ngờ ườ ườ ệ ố ế ừ
ph ng có r t nhi u ph . Ch ng h n nh ph ng Đông Tác thì có ph Hàng B c, phườ ấ ề ố ẳ ạ ư ườ ố ạ ố
Hàng Gi y, Hàng M m, Mã Mây. Sang đ i Nhà Nguy n, khi Thăng Long đ i tên là Hàầ ắ ờ ễ ổ
N i (năm 1831), thì Hà N i không ch là 36 ph ng n a mà chia ra làm 250 ph ng,ộ ộ ỉ ườ ữ ườ
thôn, tr i khác nhau. Ví d ph ng Nhà Lê đ c chia là dăm b y ph ng, th m chí hàngạ ụ ườ ượ ả ườ ậ
ch c ph ng, thôn tr i nh d i th i nhà Nguy n. Đ n bây gi , nói đ n Hà N i 36 phụ ườ ạ ỏ ướ ờ ễ ế ờ ế ộ ố
ph ng là ng i ta nghĩ ngay đ n phía b c H G m kéo đ n t n ch Đ ng Xuân, đ nườ ườ ế ắ ồ ươ ế ậ ợ ồ ế
Quán Thánh đ ng c l i. T i khu v c 36 ph ph ng ng i t x kéo v , ng i làngổ ượ ạ ạ ự ố ườ ườ ứ ứ ề ườ
Gi i T v h p thành làng Mành đ đan mành, ng i Châu Khê - H i D ng v làmớ ế ề ọ ể ườ ả ươ ề
ngh vàng b c l p ra ph Hàng B c, ng i làng Ch m Phong Lâm - Văn Lâm - H iề ạ ậ ố ạ ườ ắ ở ả
D ng kéo v l p ra ph Hàng Giày ra ngõ H i Th ng đ đóng giày, dép, ng i làngươ ề ậ ố ả ượ ể ườ
Nh Khê kéo v Hà N i đ làm ngh ti n, ti n g . Do v y, các ph c a Hà N i mang tênị ề ộ ể ề ệ ệ ỗ ậ ố ủ ộ
các hàng ngh , s n xu t, th công nghi p hay là ngh buôn bán th ng nghi p.ề ả ấ ủ ệ ề ươ ệ
Hi n nay, cũng chính t i khu v c 36 ph ph ng x a đ c g i là khu ph c . Khu phệ ạ ự ố ườ ư ượ ọ ố ổ ố
c này bao g m đáy nh m t bên là đ ng b sông đê cũ: Tr n Quang Kh i, Tr n Nh tổ ồ ỏ ộ ườ ờ ầ ả ầ ậ
Du t m t bên là ph Hàng Cót, Hàng Đi u, Hàng Gà, kéo xu ng Hàng Bông r i t Hàngậ ộ ố ế ố ồ ừ
Bông ch y ra phía Đông, Hàng Đ ng - C u G , tr l i khu v c Tr n Quang Kh i theoạ ồ ầ ỗ ở ạ ự ầ ả
hình thang v i đ nh là ph Hàng Đ uớ ỉ ố ậ