Bài : M T S KINH NGHI M VI TỘ Ố Ệ Ế
Ti n sĩ Lu t h c, lu t s Đ Ng c H iế ậ ọ ậ ư ỗ ọ ả , C v n cao c p Công ty Lu t ố ấ ấ ậ
TNHH Qu c t Nam Thái, Đoàn Lu t s thành ph Hà N iố ế ậ ư ố ộ
Trong nhi u năm làm cán b gi ng d y, vi t nhi u và nay là lu t s .ề ộ ả ạ ế ề ậ ư
B i ngh lu t s và nh ng lu t s mong ti n b sẽ ham vi t. Vì, ngh lu tở ề ậ ư ữ ậ ư ế ộ ế ề ậ
s đòi h i vi t lu n c đ tranh t ng t i phiên tòa; và vi t đ t ng k t l uư ỏ ế ậ ứ ể ụ ạ ế ể ổ ế ư
l i cho xã h i.ạ ộ
M c đích c a tôi vi t: Đ ít, nhi u có ích cho xã h i; vi t là m t cu cụ ủ ế ể ề ộ ế ộ ộ
h n hò gi a b n thân và con ch ; vi t đ b o v Đ ng, Nhà n c và nhânẹ ữ ả ữ ế ể ả ệ ả ướ
dân; vi t đ nh ra n i đau, b t đi n i bu n c a cu c s ng; vi t đ n pế ể ả ỗ ớ ỗ ồ ủ ộ ố ế ể ạ
thêm năng l ng đ s ng có ích; là m t ngh đ s ng và cu i cùng vi t đượ ể ố ộ ề ể ố ố ế ể
hoàn thi n mình.ệ
2. Quá trình vi t, h c h i vi t, tôi đ a ra m t s kinh nghi m trong bàiế ọ ỏ ế ư ộ ố ệ
vi t này.ế
Th nh t, Đ c nhi u.ứ ấ ọ ề
Mu n đ c nhi u, tr c h t ng i đó ph i t thân. Ng i đó c n: Hamố ọ ề ướ ế ườ ả ự ườ ầ
đ c; hay nghĩ; và thích vi t. Ch t thân ng i đó m i ham đ c. Nhu c uọ ế ỉ ự ườ ớ ọ ầ
đ c t i m c n u không đ c đ c trong m t ngày là r t khó ch u, tâm thọ ớ ứ ế ượ ọ ộ ấ ị ế
không th a mái.ỏ
Đ c có tác d ng: H c cách vi t c a các b c ti n b i, c a ng i khácọ ụ ọ ế ủ ậ ề ố ủ ườ
nh ng ng i có trình đ vi t gi i , vi t chính xác.ữ ườ ộ ế ỏ ế
- Đ c đ bi t, hi u l ch s , vì l ch s cho ng i vi t t li u t ng đ iọ ể ế ể ị ử ị ử ườ ế ư ệ ươ ố
chính xác.
- Đ c c n ghi chép l i. B t c b óc nào dù vĩ đ i đ n m y cũng khôngọ ầ ạ ấ ứ ộ ạ ế ấ
th nh h t đ c s ki n. Nh ghi chép, có t li u trong tay, r t d tìm.ể ớ ế ượ ự ệ ờ ư ệ ấ ễ
- Đ c nh ng ph i b ng trình đ c a mình đ l u l i, đ tin, đ kọ ư ả ằ ộ ủ ể ư ạ ể ể ế
th a, h c h i; v i ph ng châm: Đ c sách mà quá tin vào sách thì không cóừ ọ ỏ ớ ươ ọ
sách còn h n (Trang T )ơ ử
Th hai, T p vi t.ứ ậ ế
1
Không ai vi t gi i, vi t hay ngay đ c, vì th ph i t p vi t, v iế ỏ ế ượ ế ả ậ ế ớ
ph ng châm: Mu n bi t b i ph i l i xu ng n c.ươ ố ế ơ ả ộ ố ướ
T p vi t là th hi n ham vi t, thích vi t. Đây là m t y u t đ thànhậ ế ể ệ ế ế ộ ế ố ể
công.
Phàm cái gì thích thì ham. Khi đã thích và ham ng i ta t p trung s cườ ậ ứ
l c, trí tu vào nó.ự ệ
Mu n vi t đ c ph i đ lòng, đ s c vào nhi u l m.ố ế ượ ả ể ể ứ ề ắ
Ví d : Đã nhi u năm tôi nghiên c u th y Hi n pháp năm 1946 r tụ ề ứ ấ ế ấ
ng n g n, ph n m đ u l i có 3 nguyên t c. Tuy ng n g n nh ng l i r tắ ọ ở ầ ở ầ ạ ắ ắ ọ ư ạ ấ
đ y đ . Vì th năm 2005 tôi n y ra ý đ nh vi t v nó, tôi đ t tên là: Hi nầ ủ ế ả ị ế ề ặ ế
pháp năm 1946 - B n Hi n pháp đ t n n móng m u m c cho n n l p hi nả ế ặ ề ẫ ự ề ậ ế
Vi t Nam . Trong quá trình vi t, qua tham kh o ý ki n c a b n bè, c aệ ế ả ế ủ ạ ủ
nh ng ng i làm khoa h c tôi b đi ch m u m c, vì đúng là nhi u chữ ườ ọ ỏ ữ ẫ ự ề ỗ
m u m c, song bi t đâu đã có ch l c h u mà mình kh năng còn h n ch ,ẫ ự ế ỗ ạ ậ ả ạ ế
vì th ch a phát hi n đ c.ế ư ệ ượ
Th t , G ch đ c ng cho bài vi t ho c quy n sách.ứ ư ạ ề ươ ế ặ ể
- Khi đã g ch nh ng nét c b n đ a ra cho b n bè, đ ng nghi p góp ýạ ữ ơ ả ư ạ ồ ệ
ki n tham kh o. B t c đâu cũng đ a ra đ c... Ví d , đi b v i nh ngế ả ấ ứ ở ư ượ ụ ộ ớ ữ
ng i cùng chí h ng, ng i u ng cà phê...ườ ướ ồ ố
- Luôn đ t ra câu h i: T i sao? l i đ a ra đ u đ bài vi t nh th , ph iặ ỏ ạ ạ ư ầ ề ế ư ế ả
ch ng minh nó. Ví d , năm 1995 khi đ t n c ta b c vào giai đo n đ iứ ụ ấ ướ ướ ạ ổ
m i đ c m t th i gian, v n đ c i cách th t c hành chính, c i cách bớ ượ ộ ờ ấ ề ả ủ ụ ả ộ
máy... đ c Đ ng, Nhà n c r t quan tâm. Tôi có vi t m t bài v i tít: C iượ ả ướ ấ ế ộ ớ ả
cách hành chính tr ng tâm là con ng i (T p chí Thanh tra 9/1995). T iọ ườ ạ ạ
sao tôi l i ph i ch n tít đó. Vì: V n đ cách cách hành chính mũi nh n làạ ả ọ ấ ề ọ
đâu? Theo tôi, trong tâm ph i là con ng i. Vì, con ng i là ch th qu n lýả ườ ườ ủ ể ả
cũng là khách th qu n lý. Con ng i trong c i cách hành chính là đ i ngũể ả ườ ả ộ
công ch c, hành chính. Chúng ta có th nêu ra câu h i: Ai là ng i s p x pứ ể ỏ ườ ắ ế
t ch c? Ai là ng i ra văn b n; Ai là ng i th c hi n? Ai là ng i thay đ iổ ứ ườ ả ườ ự ệ ườ ổ
2
văn b n? Ai là ng i áp d ng văn b n? Chúng ta có th tr l i: Đó là conả ườ ụ ả ể ả ờ
ng i. Vì v y, v n đ đó th nào? S p x p ra sao, m i liên h gi a các cườ ậ ấ ề ế ắ ế ố ệ ữ ơ
quan Nhà n c nh th nào, mũi nh n ph i là con ng i (tr.22, sđd) . Nhướ ư ế ọ ả ườ ư
v y, tôi đã tr l i đ c câu h i t i sao c a tít bài báo.ậ ả ờ ượ ỏ ạ ủ
- Đ u tiên g ch nh ng ý c b n cho bài báo, cho quy n sách. M i trangầ ạ ữ ơ ả ể ỗ
gi y là m t ý chính. Đ có ch cho nh ng ý ph n y sinh.ấ ộ ể ỗ ữ ụ ả
- Đ c ng luôn c p mang theo, có th bàn đ s n sàng b sung.ề ươ ở ặ ể ở ể ẵ ổ
Đ c ng bài vi t cũng tuân theo nguyên t c là m t quá trình, không thề ươ ế ắ ộ ể
m t lúc m t ngày mà đi u ch nh ngay đ c.ộ ộ ề ỉ ượ
Th năm, tìm tài li u.ứ ệ
Theo tôi đây là m t khâu r t đ c bi t, vì b t c công trình nào cũngộ ấ ặ ệ ấ ứ
không th đi t h vô mà ph i có tính k th a, phát tri n. Chu n b tài li uể ừ ư ả ế ừ ể ẩ ị ệ
đ đ c ghi chép l i, đ k th a, đ ph n bác l i. Ng i x a có nói: Chu nể ọ ạ ể ế ừ ể ả ạ ườ ư ẩ
b t t là th ng l i 50%, đây là m t ph n c a chu n b . Thông qua nh ngị ố ắ ợ ộ ầ ủ ẩ ị ữ
tác ph m, tài li u đ c đ sinh ra ý t ng c a mình, đ tìm nh ng câu tríchẩ ệ ọ ể ưở ủ ể ữ
cho chính xác. Ví d , tôi đ c trong B lu t H ng Đ c (1483) Đ hình c :ụ ọ ộ ậ ồ ứ ở ồ ụ
roi, đ u l n 3 phân đ u nh 1 phân 5 ly dài 3 th c 5 t c, làm b ng câyầ ớ ầ ỏ ướ ấ ằ
song róc b nh ng m u m t. Trong đ u tôi luôn hình dung t i sao l i rócỏ ữ ấ ắ ầ ạ ạ
b nh ng m u m t, c th ... và tôi nghĩ đ c ch Thi n tôi đã vi t: T t cỏ ữ ấ ắ ứ ế ượ ữ ệ ế ấ ả
quy ph m pháp lu t văn b n pháp lu t đ u ph i l y ch Thi n làm h tạ ậ ả ậ ề ả ấ ữ ệ ạ
nhân (tr.29 T p chí Dân ch pháp lu t, tháng 5/2008). Tôi bình nh sau:ạ ủ ậ ư
Chúng ta h c đ c cha ông nh ng gì, đó là: L p pháp r t c th , tínhọ ượ ở ữ ậ ấ ụ ể
nhân văn r t cao trong lu t. Vì t i đánh b ng roi là r t nh , nh cha mấ ậ ộ ằ ấ ẹ ư ẹ
đánh con cái, vì th , cây song ph i róc b m u, m t đ kh i x c da th tế ả ỏ ấ ắ ể ỏ ướ ị
c a ng i b hình ph t. Đúng là ch Thi n đã ch a trong hình ph t (T pủ ườ ị ạ ữ ệ ứ ạ ạ
chí đã d n, tr.30)ẫ
Rõ ràng tài li u đó giúp bài vi t c a tôi k th a và bài vi t đ c phátệ ế ủ ế ừ ế ượ
tri n .ể
Báo Tu i tr Online t i ngày 26/7/2025 đ a tin: M Vi t Nam anhổ ẻ ố ư ẹ ệ
3
hùng Ngô Th L ng, ng H i An có ch ng và hai con đ u hy sinh trong 2ị ạ ụ ộ ồ ề
cu c kháng chi n.ộ ế
M nói: Con trai m xung phong vô chi n tr ng b ng đ c, gi conẹ ẹ ế ườ ằ ượ ữ
l i thì m t n c, đ h n đi thì m m t con... Ch bi t n m nghĩa trangạ ấ ướ ể ắ ẹ ấ ỉ ế ằ ở
Núi Thành mà không bi t n m ch mô, tr n m tìm không ra.ế ằ ỗ ố ẹ
Đ c đ c tin này, tôi vi t: Nhân dân ta yêu n c nh th , m Anhọ ượ ế ướ ư ế ẹ
hùng Ngô Th L ng sinh ra con, th mà đ con, đ ch ng đi c u n c. Cị ạ ế ể ể ồ ứ ướ ả
ch ng, c hai con hy sinh cho m nh đ t ch S này.ồ ả ả ấ ữ
Vi t Nam , nhi u bà m nh th , có th nói, t t c các bà m Vi tỞ ệ ề ẹ ư ế ể ấ ả ẹ ệ
Nam đ u nh th .ề ư ế
Đó chính là ý chí ng i ph n Vi t Nam : Trung h u, b t khu t, kiênườ ụ ữ ệ ậ ấ ấ
c ng, hy sinh và b t t .ườ ấ ử
Th sáu, Th i gian vi t.ứ ờ ế
Tùy theo tâm lý, tùy theo công vi c c a m i ng i s l ng th i gianệ ủ ỗ ườ ố ượ ờ
vi t khác nhau. B n thân tôi vi t vào 13h đ n 15h là t t nh t. Tôi đ c ế ả ế ế ố ấ ọ ở
báo S c kh e đ i s ng. Báo nói vì vào lúc đó l ng đ ng cao vì th trí tuứ ỏ ờ ố ượ ườ ế ệ
thông minh. Tôi còn kho ng th i gian th 2 trong ngày đó là sau 21h đ nả ờ ứ ế
h n 22h30’ đêm n u lúc đó r nh r i.ơ ế ả ỗ
Th b y, Ph ng pháp vi t.ứ ả ươ ế
M i ngày vi t m t ít, theo tôi không nên tham, v i m t ph ng phápỗ ế ộ ớ ộ ươ
th ng xuyên, liên t c, dùng ph ng pháp này b n thân b n sẽ v n gi iườ ụ ươ ả ạ ẫ ả
quy t đ c nhi u công vi c khác, đi u ki n kinh t Vi t Nam t tr c,ế ượ ề ệ ở ề ệ ế ệ ừ ướ
bây gi có m y ng i dù đi u ki n kinh t ch t p trung vào m i vi c vi t.ờ ấ ườ ề ệ ế ỉ ậ ỗ ệ ế
Th tám, Cách vi t.ứ ế
Khi b t đ u vào vi t c g ng t o cho mình tâm tr ng t p trung, thanhắ ầ ế ố ắ ạ ạ ậ
th n nh t. C g ng tìm cho mình n i yên tĩnh vì: Tĩnh t i n y sinh trí tu ,ả ấ ố ắ ơ ạ ả ệ
giông t sẽ n y sinh tính cách.ố ả
M t bài vi t, m t quy n sách có nhi u ý, có nhi u ch ng, nhi u m c,ộ ế ộ ể ề ề ươ ề ụ
theo tôi vi t ph n mình đã chu n b , đã hi u th u đáo mà mình coi là t tế ầ ẩ ị ể ấ ố
4
nh t. Có nh ng bài bi t ph n m đ u l i ph i hoàn thi n sau, theo tôi đó làấ ữ ế ầ ở ầ ạ ả ệ
bình th ng.ườ
Khi th y xu t hi n đo n nào, ý nào, theo tôi c n ghi l i ngay vì m iấ ấ ệ ạ ầ ạ ỗ
ng i nhi u vi c ph i gi i quy t ch không ch là vi t. Vi t khó nh t làườ ề ệ ả ả ế ứ ỉ ế ế ấ
ch n t , cái tài c a ng i vi t, đó là: ọ ừ ủ ườ ế S p x p ngôn ng trong trangắ ế ữ ở
vi t.ế
Khi vi t c n tuân theo b khung, đó là:ế ầ ộ
Tên bài, tên sách là x ng s ng, các ch ng, ti t là x ng chân tay,ươ ố ươ ế ươ
x ng s n.ươ ườ
Khi vi t c n tuân theo quy đ nh trích d n chính xác, chính t , câu văn...ế ầ ị ẫ ả
Th chín, Đ c l i và s a ch a.ứ ọ ạ ử ữ
C n m t th i gian nh t đ nh, c n ph i đ c đi đ c l i, s a ch a nhi uầ ộ ờ ấ ị ầ ả ọ ọ ạ ử ữ ề
l n m i tìm ra đ c t dùng cho đo n văn, cho ch phân tích t t nh t. Bàiầ ớ ượ ừ ạ ỗ ố ấ
vi t tôi th ng s a ch a nhi u l n, đ c đi đ c l i, s a b ng bút đ l n 1,ế ườ ử ữ ề ầ ọ ọ ạ ử ằ ỏ ầ
s a b ng bút tím l n 2, tôi cho “th ký” s a in ra b n khác l i s a.ử ằ ầ ư ử ả ạ ử
Có b n in ra l n th 5. Nh v y, đ c s a ch a kh ng 10 l n ho c h n.ả ầ ứ ư ậ ọ ử ữ ỏ ầ ặ ơ
Đây là giai đo n cu i, t mình ki m tra, có th thông qua “Khách” đạ ố ự ể ể ể
ki m tra, t đó có r t nhi u ý ki n quý báu.ể ừ ấ ề ế
M i bài vi t, m i quy n sách nh ng gì không c n bí m t càng nhi uỗ ế ỗ ể ữ ầ ậ ề
ng i tham gia góp ý thì ch t l ng càng t t h n.ườ ấ ượ ố ơ
Th m i: Vi t cái gì thì ch n t , s p x p t .ứ ườ ế ọ ừ ắ ế ừ
+ Vi t câu s d ng các t đ i x ng.ế ử ụ ừ ố ứ
Bình yên - chi n tranh; Mùa xuân – Bão t ; Ngày mai – quá kh ; Quy nế ố ứ ề
s ng - T hình; N c v i l a, vui ít bu n nhi u; Hoan ca ít – bi ca nhi u;ố ử ướ ớ ử ồ ề ề
Thi t tha ít ngh n ngào nhi u; B ng lòng ít đau đáu nhi u; mê say ít thế ẹ ề ằ ề ở
than nhi u; c ng c i ít run run nhi u; c i ít khóc nhi u; Sum h p ít côề ứ ỏ ề ườ ề ọ
đ n nhi u; g p g ít b v nhi u; Yêu th ng ít đau th ng nhi u ; Mangơ ề ặ ỡ ơ ơ ề ươ ươ ề
theo và đ l i, Cái đ c – cái m t; S ng - ch t; H nh phúc - kh đau; No –ể ạ ượ ấ ố ế ạ ổ
đói; Chi u tranh – Hòa bình. Trong nh ng t đ i x ng tôi v a nêu ra ch cế ữ ừ ố ứ ừ ắ
5