Tài liệu về phóng sự truyền hình

Ự

Ệ

Ề

TÀI LI U V PHÓNG S TRUY N HÌNH

ự ề I. Phóng s truy n hình:

ề ự ủ ạ ể ạ m nh c a báo hình, có kh

ệ ự ộ ậ Phóng s truy n hình là m t th lo i ả

ả ộ ả ư

ề ệ ằ t, là s

PS truy n hình chuy n t ả ữ ặ ườ ệ ự ữ ng và nh ng i bình, âm thanh hi n tr

1. Khái ni m:ệ ả ừ năng ph n ánh hi n th c chân th t qua lăng kính cá nhân, v a khách quan ộ ự ệ ở ứ ể ự ừ m c đ toàn v a giàu c m xúc. Phóng s có th ph n ánh s ki n ả ệ di n, sâu r ng, có phân tích, đánh giá và đ a ra gi i pháp. ể ả i thông tin b ng ngôn ng đ c bi ờ ế ợ ủ k t h p c a hình nh, âm thanh l thông tin trình bày trên màn hình.

ề

ậ ư ộ

ị ẩ ự ự ố ắ vi c thông tin, phóng s còn c g ng th m đ nh hi n th c, tr l

ặ ệ ự ề ể ệ ả

ả ẫ ủ ố ả ự ớ ầ ễ

ể ế ế ườ

ế ư

ứ ừ ợ

ẩ ẩ

ế

ủ ệ ẩ Ở ng c a tác ph m. Đ i t

ớ ự ậ ể ệ ề ự ả

ố ượ ề ấ ự ệ ữ ữ ọ ỉ ự ư

ả ự ệ

ự ờ ự ủ ư ự ỉ

ệ ượ ữ ữ ề ầ ng c n gi

ự ề ắ , phóng s truy n hình th

ộ ố ự ớ ữ ạ ờ ố ề ể ớ ế ủ ở ộ ề ề ự ể Phóng s truy n hình cũng nh các th ký truy n hình khác, đ u thông tin v ỉ ậ ệ ườ i th t, vi c th t trong m t quá trình phát sinh và phát tri n. Không ch ng ả ờ ạ ở ệ ừ d ng l i i ỏ ữ nh ng câu h i mà hi n th c đ t ra. Phóng s c đ y đ kh năng nêu rõ ủ ự ệ ữ nh ng mâu thu n n y sinh trong quá trình di n bi n, b i c nh c a s ki n ả ẫ ả và cách gi i xem có kh năng hình i quy t các mâu thu n đ làm cho ng ọ ứ ế ố ả ầ ủ ữ dung khá đ y đ nh ng bi n c x y ra nh chính h ch ng ki n. ả ể ệ ủ ự ấ ấ ề ủ th hi n rõ nét, đó Trong phóng s truy n hình d u n ch quan c a tác gi ử ừ ự ở ộ ẽ m t ch ng m c nào đó và s là “cái tôi” v a lôgic , lý trí giàu lý l và ẩ ỹ ả ườ ề ủ ả ạ ụ ng h p, c m xúc th m m d ng s c m nh c a c m xúc. Trong nhi u tr ạ ấ ộ ộ ữ ạ ớ ự ư ở i nh ng ph m ch t khác l . Cái tr thành m t đ ng l c đ a tác ph m đ t t ằ ọ ưở ứ ng r ng h tôi nhân ch ng khách quan khi n cho công chúng luôn tin t ầ ạ khía khác, cái tôi còn góp ph n t o ra đang ti p xúc v i s th t hoàn toàn. ả ướ ọ gi ng đi u và th hi n khuynh h ng ph n ánh ượ ữ ủ c đông c a phóng s truy n hình là nh ng “hoàn c nh có v n đ ” đang đ ố ộ ố ớ ả đ o công chúng quan tâm. Cu c s ng vô vàn nh ng s ki n, tình hu ng m i ấ ể ề ả n y sinh, nh ng phóng s truy n hình ch l a ch n nh ng cái tiêu bi u nh t ể ằ n m trong dòng th i s ch l u. Tuy nhiên không ph i s ki n tiêu bi u nào ấ ể ở ệ cũng có th tr thành phóng s truy n hình. Ch khi nào cu c s ng xu t hi n ấ ỏ ệ ả i đáp thì phóng s m i xu t hi n. nh ng câu h i , nh ng hi n t ể ờ ườ ự ế ng g n li n v i nh ng th i đi m Trong th c t ẽ ữ đó đ i s ng c a xã h i đang có nh ng chuy n bi n m nh m . Hoàn mà

ự ườ c gi

ủ ự ệ ằ ượ ng đ ả ề ộ ứ

ề ự ệ ữ ầ

ấ ự ữ ề

ữ ị ậ ả ử ụ ậ ầ ệ ả ớ c nh c a s ki n trong phóng s truy n hình th i thi u đ u ộ ố ượ tiên, nh m giúp cho công chúng có m t b c tranh toàn c nh, m t đ i t ng ừ ự ệ ề s ki n đó. ban đ u v s ki n và nh ng v n đ phát sinh t ớ ầ ả s d ng kh năng miêu t thu t, ngh lu n, tr ọ Ngôn ng trong phóng s truy n hình g n gũi v i ngôn ng văn h c. ữ ả ự , t

Nó cho phép tác gi tình….

ệ ề ự

ấ ủ ọ ề ặ ể ử ụ ả Phóng s truy n hình còn có th s d ng yéu t ộ

ỳ ặ ử

ề ự

ộ ự ệ ể ạ

ả ậ ệ ự ệ ố

ể

ả ệ ầ

ọ ằ ệ ỹ ươ ề

2. Đ c tr ng th lo i:

ậ ố văn h c ngh thu t, ạ (tu thu c vào cá tính, tài năng c a tác gi ) và nh n m nh v m t thông tin, ấ ệ ụ ể m t x lý ch t li u c th . ể ư ữ ề ộ ề Qua nh ng đi u trên có th đ a ra m t khái ni m chung v phóng s truy n ộ ề ề ư Phóng s truy n hình là m t th lo i báo truy n hình thu c hình nh sau: ườ ậ i, tình hu ng, nhóm chính lu n ngh thu t, ph n ánh các s ki n, con ng ể ẩ ờ ồ hoàn c nh đi n hình trong quá trình phát sinh , phát tri n, đ ng th i th m ậ ừ ỉ ớ ừ ả ự ị đ nh hi n th c đó qua cái tôi tr n thu t v a t nh táo lý trí, v a c m xúc v i ậ ấ ng ti n k thu t truy n hình. bút pháp giàu ch t văn h c b ng ph ể ạ ề ặ ể ạ ự ộ

ậ

ể ạ ậ ậ ệ ậ ọ

ớ ủ ể ậ ẩ ặ ỹ

ạ ặ ư ề ể ạ V m t th lo i , phóng s truy n hình thu c nhóm th lo i ký ự báo chí ( phóng s , ghi nhanh, ký chân dung, ký chính lu n, nh t ký phóng ấ ượ c g i là th lo i chính lu n ngh thu t). Trong đó, d u viên… còn đ ể ầ ấ ủ n c a cái tôi tr n thu t và tính th m m là 2 đ c đi m l n c a nhóm th ạ lo i này. ặ ư 3. Đ c tr ng lo i hình:

ặ ề ể ự

ả ủ

ỏ ự ấ c ng kính.

ự ủ ề ầ

ướ ố ặ ấ ữ ể ặ ạ Phóng s truy n hình cũng mang đ y đ các đ c tr ng c a lo i ủ ế ừ ư t xu t phát ch y u t

ỹ

ử ụ ề ầ ạ ữ Phóng s truy n hình còn có nh ng đ c đi m riêng góp ph n t o ủ ữ ế ạ nên th m nh c a nó. Đó là ngôn ng hình nh âm thanh, th pháp Montage ( D ng hình ), ph ng v n và phóng viên tr ủ ệ hình truy n hình. Đó là nh ng đ c đi m riêng bi ậ ngôn ng mà nó s d ng và các tính năng k thu t.

ữ Đ c tr ng v ngôn ng ề ự  Truy n hình v th c ch t có 1 ngôn ng khác bi

ề ữ ặ ư ề ế ạ ấ ữ ấ ạ ữ ự ệ ể

ụ ữ ả ộ t và đang là ộ ượ t tr i ượ c

ủ ề th m nh. Ngôn ng y t o cho nó s phát tri n v trong vài ch c năm qua, đó là ngôn ng “hình nh đ ng” đ xem là chính văn c a truy n hình.

ề ế ả ị  Khán gi

ằ ẩ ế ủ ạ ậ ế ư ị truy n hình ti p nh n tác ph m b ng th giác và thính giác , trong đó th giác chi m u th ch đ o. Chính vì có ngôn

ả ể

ề

ế ẳ

ưở ứ ạ ộ ụ ể ả ộ ữ có th theo dõi các chuy n ng “hình nh đ ng” nên khán gi ư ế ề ụ ừ ộ ộ đ ng, hành đ ng 1 cách liên t c, t đó truy n hình có u th v ờ ướ ạ ụ ơ ứ c đó. s c thuy t ph c h n h n các lo i hình báo chí ra đ i tr  “Hình nh đ ng” còn t o ra s c thuy t ph c, s tin t ng t

ế ệ ạ ừ ự ấ ả ề ả i hi u qu v c m xúc r t ậ i xem, do v y đã đem l

ả ườ phía ng cao. ề ỹ ậ ặ ư

ị ề

ớ ạ ươ ề

ườ

ậ ứ ậ ổ

ề ớ Truy n hình còn mang đ c tr ng k thu t ả ờ ơ  Truy n hình có kh năng thông tin nhanh chóng, k p th i h n so ượ ự ệ ệ ớ c ng ti n khác. V i truy n hình, s ki n đ v i các lo i ph ế ữ ả i xem nh ng ph n ánh ngay l p t c, luôn mang đ n cho ng ế ặ ự ệ thông tin nóng h i, c p nh t c a các s ki n. đây là u th đ c bi

ạ ạ ề ậ t b k thu t hi n đ i, truy n hình có kh năng ghi

ả và phát đ ng th i c hình nh và âm thanh.

ư ậ ủ ệ ủ t c a truy n hình so v i các lo i hình báo chí khác.  Nh các thi ả ệ ờ ồ ả ế ị ỹ ờ ả ộ ể

ẩ ễ

ề

ả ớ ề ầ ấ ế ượ ớ ượ ế ủ ộ ễ ể ề d hi u nên tác ph m truy n hình d dàng đ n đ ườ i, nhi u t ng l p…truy n hình cũng đ n đ ng khán gi

ể ạ ả ữ ự ề ể

ặ ữ ể ạ ề

ầ ạ ặ ả

ế ạ ỏ ướ ố ấ

ữ c ng kính. ế ố ủ ữ ự ả hình nh

ế ự  Do “hình nh đ ng” và âm thanh có th tác đ ng tr c ti p và ề c v i nhi u ớ ớ ượ ng c v i l ộ ề ầ l n g p nhi u l n báo in, do kh năng ph sóng r ng. ề ặ V m t th lo i , phóng s truy n hình cũng mang nh ng đ c đi m chung ể ự ủ c a th lo i báo chí ,ngoài ra phóng s truy n hình còn có nh ng đ c đi m ủ riêng góp ph n t o nên th m nh c a nó. Đó là ngôn ng hình nh âm thanh, th pháp Montage, ph ng v n và phóng viên tr ự ế ợ ủ ề Ngôn ng phóng s truy n hình là s k t h p c a hai y u t và âm thanh

ả ệ ề ừ ươ

ớ ả ự ủ ng c a tác gi

ệ

ự ả

ườ ặ

ườ ự ề

ỡ ả ự ả

ề ư ế ả ầ

ủ ả ấ ể ộ ộ có th b c l

ặ ộ ườ ự ệ ộ ừ ng ti n v a là n i + Hình nh trong phóng s truy n hình v a là ph ồ ư ưở ả ể ệ . Khác v i hình nh trong phim t dung th hi n ý đ t ả ủ ả ự ề ủ truy n, hình nh c a truy n hình nói chung , c a phóng s nói riêng ph i ờ ự ỉ ủ ạ ộ ho t đ ng c a con mang tính th i s và tính xác th c. Nó không ch mô t ự ệ ứ ả i, mà còn giúp khán gi “tham gia” ho c “đ ng trên” nhìn vào s ki n. ng ỡ ả ả ng dùng trong phóng s truy n hình là: toàn c nh, Các c c nh chính th ả ớ ặ ả ậ trung c nh, c n c nh, đ c t . V i các c c nh này, phóng s truy n hình có ế ả ủ ả ố ể t cái gì đang x y ra, x y ra nh th nào c a th tho mãn nhu c n mu n bi ệ ỡ ả ả . M t khác qua các c c nh , các góc quay cao th p , chính di n , khán gi ộ thái đ tâm lý 3/4…Góc đ ch quan và khách quan, tác gi ủ c a con ng i trong s ki n đó.

ệ ề ươ ộ ố ủ Truy n hình là ph

ưở ả ậ

ự ề

ộ ộ ả ế ặ ặ

ộ ố ả ủ ỗ ế ự ng ti n quan sát tr c ti p cu c s ng c a m i gia ấ ớ ớ ả ứ ủ ự i quá trình nh n th c c a ng r t l n t đình. Kh năng tr c quan có nh h ộ ả ỗ ườ ề i. Trong phóng s truy n hình, m i hình nh đ u ph i bao hàm m t con ng ế ễ ý nghĩa, m t n i dung nào đó (ho c là nguyên nhân, di n bi n ho c là k t qu c a quá trình phát tri n c a s ki n trong cu c s ng).

ể ủ ự ệ ả ệ ủ ề ể

ờ ả ự ế ả ệ ở ố

ộ ộ ậ ự

ớ ỗ ữ ự ệ ố ợ ạ ạ ể Kh năng bi u hi n c a hình nh trong phóng s truy n hình còn th ủ ớ m i liên k t gi a các hình nh v i nhau theo tuy n tính th i gian c a ươ thân ng pháp Montage, n i dung t ổ ộ i, t o ra n i dung thông tin m i mang tính t ng

ề ủ ử ế ừ

ố ở ủ ệ ự ự ợ

ề ụ ề ự

ằ ộ ố ủ ở ộ ố

ấ ự

ồ ộ ầ ắ ủ ứ ự ế ạ

ồ ề ự ế ố ờ ộ ế i bình, ti ng đ ng : l

ườ

ữ

ườ

ườ c ý nghĩa c a s ki n đ ượ ế ả ẩ ờ

ồ ờ ừ ự ả ị ạ ự ổ ợ i xem t ng h p, khái quát đ ề i bình hình thành ngay t ấ i xem nhìn th y trên màn ượ ủ ự ệ c ớ c ti n hành song song v i ạ ttrong giai đo n xây d ng k ch

ệ ồ

ế

ự ợ ả ứ

ả ộ ề ế ườ ộ ậ ừ ươ c ng t

ệ ả

ự

ạ

ụ ớ ế ấ ề ử ụ ự ạ ủ ồ

ệ ữ ự ề ả

ữ ổ ữ ự ủ ề ả ợ ế hi n quá trình v n đ ng s ki n. Qua ph ả ủ c a m i hình nh ph i h p l th . ể Âm thanh : Truy n hình k th a kinh nghi m x lý âm thanh c a phát thanh. ờ ộ Nh có s tr giúp c a âm thanh phóng s truy n hình tr nên s ng đ ng ư ạ ơ ủ i h i nh chính cu c s ng. B i m c đích c a phóng s truy n hình là ghi l ự ở ộ ả th , đ ng thái c a cu c s ng b ng hình nh và âm thanh nên tính xác th c ủ ừ ộ ố , không dàn d ng, c a âm thanh r t cao. Đó là âm thanh t cu c s ng th c t ự ờ ả ạ t o là yêu c u b t bu c đ ng th i cũng là s c m nh c a phóng s gi ề truy n hình. Âm thanh trong phóng s truy n hình g m ba y u t ệ ng, âm nh c. hi n tr ờ : Là s b sung cho nh ng gì mà ng L i bình ượ ổ hình, giúp ng ph n ánh trong tác ph m truy n hình. L i bình đ hình nh. Ý đ l b n ả ườ : Bao g m âm thanh c a thiên nhiên, âm thanh do ộ ế ủ Ti ng đ ng hi n tr ng ộ ẽ ườ ạ ủ i t o nên. Ti ng đ ng s làm tăng s g i c m , tính sinh hoat c a con ng ủ ự ộ ự ủ chân th c c a phóng s truy n hình, tác đ ng vào nh n th c, tình c m c a ộ ệ ử ụ ng đ , cao đ đúng công chúng. Vi c s d ng ti ng đ ng hi n tr ị ả ượ ự ế lúc cũng ph i đ c d ki n trong k ch b n. ủ ọ Âm nh cạ : Là m t trong ba y u t ộ ế ố quan tr ng c a phóng s truy n hình. Âm ả ỗ ả ự ệ nh c có tác d ng làm tôn vinh thêm s ki n. M i b n nh c khi s d ng ph i ề ư ủ ề ư ưở ợ phù h p v i k t c u, ý đ cũng nh ch đ t ng c a phóng s truy n t hình . ố : M i quan h gi a hình nh và âm thanh trong phóng s truy n hình Ngôn ng phóng s truy n hình là ngôn ng t ng h p c a hình nh và âm

ổ

ế ụ ư

ậ ả ọ ổ ợ i bình giúp h t ng h p, khái quát và hi u đ

ả ể ự ờ ự ế ờ ự ệ

ạ ề ữ ư ẩ ủ ấ ng c a v n đ .

ự ừ ượ ề ệ ạ ỗ ợ ế ố này luôn h tr và b sung cho nhau, cùng t o nên hi u thanh. Hai y u t ả ằ ườ ủ i xem b ng qu thông tin c a phóng s . N u nh hình nh thuy t ph c ng ượ ệ ậ ườ ng i th t, vi c th t thì l c ấ ủ ự ệ ả b n ch t c a s vi c, s ki n ph n ánh trong tác ph m phóng s . L i bình ả ế có u th ph n ánh nh ng khía c nh tr u t ở ỗ ạ

ủ ự ấ

ế ự ự ệ ả

ỉ ị ề ng cho l

ệ ươ ườ ộ

ả ẵ ề ừ ụ ễ

ộ ả ả

ữ ừ

ể ả

ắ ả ề ư

ế ườ ố

ủ ườ ng c a con ng ự ươ ố

ố ồ ạ ượ ữ i đ

ự ọ ỉ c l

ữ ạ

c ph i thoái hoá đi nh ng gì c a cây: nh cành, nh lá, đ ắ i gi ụ ả ộ ượ ữ ạ

ả ố ế ả ị ả ơ ằ ộ

ể ả

ể ề ổ ỡ

ủ ự ả phóng s truy n hình.

ề ệ ả

ế ặ

ự ệ ề ả

ủ ắ ự ệ ủ ả ộ

ả

ạ

ằ

ố ớ ả ợ

ắ ự ủ ệ ẩ ỗ m i d ng phóng s truy n hình khác nhau, vai rò c a m i Tuy nhiên ề ế ố này cũng khác nhau. Trong phóng s s ki n , phóng s v n đ , y u t ự ự ề t bao nhiêu thì cũng phóng s chân dung, phóng s đi u tra hình nh dù chi ti ờ ả ề ổ i ch có giá tr thông tin “b n i”, thông tin “b sâu”, ph i nh ự bình. Ví d trong phóng s tài li u “Bình D ng chân dung m t vùng cát” ạ ủ c a đ o di n Trí Trung, Đài truy n hình Đà N ng v a ph n ánh cái nghèo ằ ữ ườ ủ i dân vùng này b ng hình nh nh ng ru ng khoai lang tr i dài trên c a ng ơ ấ ả ứ ữ vùng cát, nh ng b a ăn l y khoai thay c m, thay luôn c th c ăn… v a đi ế ờ ấ ư ưở ế ằ sâu vào tính tri i bình s c s o và bi u c m: “ N u t t lý, ch t t ng b ng l ố ở ề ở ướ đây có n n văn minh khoai lang. T i đâu đó có n n văn minh lúa n c thì ủ ự ăn khoai đi ng , sáng ăn c đi làm”… “N u nh văn hoá chính là s thích ườ ở ủ ấ ớ i nghi cao nh t v i môi tr i s ng trong đó thì con ng ư ư ồ ng r ng: đây cũng thích nghi, nh ng s thích nghi đó cũng gi ng nh cây x ủ ể ư ư ả mu n t n t ượ ạ ố ớ i đ i v i phóng s du ch còn cái thân qu t queo và gai nh n” … Ng ề ự ị vai trò chính. K ch b n phim phóng s “Ai v Kinh l ch, hình nh l ả ắ B c” là m t ví d . B n thân nh ng c nh n i ti p nhau đ c so n ra trong ả ị k ch b n cũng là m t bài văn , bài th b ng hình nh. ạ ư ệ ố i, tuy m i quan h hình nh và âm thanh có th khác nhau, nh ng Tóm l ố ế ạ ề ấ đi u c t y u nh t là chúng b sung cho nhau, nâng đ nhau đ truy n đ t ý ề ồ ư ưở ng c a tác gi t đ t ủ Th pháp Montage: ề ằ ươ ng ti n thông tin b ng cách truy n hình nh và âm thanh Truy n hình là ph ổ ậ ủ ư ờ ế theo tuy n tính th i gian. Vì th , đ c tr ng n i b t c a phóng s truy n hình ả ầ cũng là Montage. Các th pháp Montage góp ph n làm tăng hi u qu ph n ự ả ờ ánh c a phóng s , rút ng n đ dài th i gian x y ra s ki n trên màn nh. ồ ế ố ự ế ợ hình nh và âm thanh theo ý đ Montage là s k t h p hài hoà hai y u t ố ậ ự ờ ế ấ ị ộ ả ủ nh t đ nh, n i ti p trong th i gian theo m t tr t t sáng t o c a tác gi ươ ộ ố ề ấ ả ự ệ ả ng i s ki n, v n đ trong cu c s ng.Montage là ph nh m ph n ánh, lý gi ế ể trong quá trình hoàn tiên tr giúp đ c l c và không th thi u đ i v i tác gi ư ệ ạ ọ thi n tác ph m c a mình. Montage có vai trò quan tr ng trong vi c t o ra t

ưở ng ch đ , ti

t t u n d , liên t ậ ủ ự ng c a phóng s truy n hình. ị ề ủ ề ề ề ế ị ưở t II.

ủ ủ ề ế ấ ẩ ụ ế Xác đ nh góc ti p c n c a đ tài (xác đ nh ch đ , đ tài, k t c u):ấ

ộ

ự ệ ộ ự ệ 1. Các góc đ luôn có trong m t s ki n ồ S ki n bao g m các thông tin:

Ở

 Ai (who)  Cái gì (what)  đâu (where)  Khi nào (when)  Nh th nào (How) ư ế  Vì sao – t ộ ạ i sao (why) ể ổ ể ấ

ọ

ỏ ặ Các góc đ có th thay đ i khi PV nh n vào 1 trong các đi m trên. ộ 2. Ch n góc đ Đ t câu h i:

ấ ả ế ố quan tâm nh t trong 6 y u t ?

ế ố

ệ ế ế ố ữ nào (nh ng y u t ế ố

 Đâu là đi u mà khán gi ề  Y u t  H qu c a s ki n này liên quan đ n y u t trên?

ư nào ch a rõ? ả ủ ự ệ ế ố nào) trong 6 y u t ộ ọ ứ Cách th c ch n góc đ :

ậ ầ ủ ự ướ ợ phán đóan h ng đi thích h p

ườ ẫ ớ ặ ườ ả  Thu th p thông tin đ y đ t  H i ý v i ng ưở i d n và tr ng ban BT (ho c ng ự i qu n lý tr c

ộ ti p) ế

III.

ự ự ề ệ Quy trình th c hi n phóng s truy n hình:

ườ ệ ằ ể ậ ệ ạ ệ i hi n tr ng (thu th p thông tin – k chuy n b ng hình

1. Tác nghi p t nh)ả

ệ ủ ể ậ ứ ậ 1. 1. Công vi c c a phóng viên biên t p (thu th p thông tin và ki m ch ng

thông tin):

Quan sát:

ườ ễ

t liên quan đ n s ki n/ v n đ

ng, ề ấ ệ ủ ậ ệ ạ PV quan sát s ki n di n ra t i hi n tr ế ự ệ Chú ý các chi ti ọ ộ Chú ý thái đ , c ch hành đ ng, gi ng đi u c a các nhân v t liên quan

ứ ộ ạ ứ ự ệ ế ộ ử ỉ ị ể hay các nhân ch ng đ xác đ nh quy mô, m c đ , tr ng thái

ủ

C a SK/VĐ Ghi chép

ầ ượ

ể Đây là ph n b sung không th thi u ngoài các thông tin ghi đ ữ ằ c b ng ượ c

ng h p mà phóng viên không đ ọ ợ ệ

ặ ườ ự ế ự ệ ể ậ ỏ i tr c ti p tham gia s ki n đ thu th p thông tin và ph ng

ế ổ ườ camera và micro. Đôi khi cũng có nh ng tr phép thu âm ho c quay phim thì ghi chép là công vi c quan tr ng ữ Tìm nh ng ng v n:ấ

ả ượ ườ ề ố Ph i tìm đ ữ c nh ng ng i liên quan (càng nhi u càng t ế t) đ n s ự

ki n. ệ

ế ố i tham gia tr c ti p vào s ki n đó thì càng t

ượ ầ ả ự ệ ẩ ườ t. ể ự ế ườ c ng N u tìm đ ữ ế ấ Khi th y c n thi t, ph i tìm nh ng ng ề i có th m quy n phát bi u v ề

ự ệ s ki n đó.

ể ệ ả ướ Tìm hi u thông tin liên quan qua tài li u (văn b n nhà n c, sách báo,

ấ ứ

internet…) ị Xác đ nh đ tin c y c a nhân ch ng và ng ộ ố i tò mò. Không ít ng

ậ ủ ự ệ ế ữ ọ

ạ ậ

ể ậ ầ ấ

ứ

ị ự ỏ ướ ể ủ ể ẩ ầ ị ườ ộ i cung c p tin: ộ ườ ẵ ườ i s n M t vài s ki n luôn thu hút m t s ng ẫ ấ ề ữ ể t mà h không h nhìn th y. Đây chính là nh ng cái b y sàng k nh ng chi ti ố ớ ứ ả đ i v i phóng viên. Chính vì v y ph i nhanh chóng phân lo i nhân ch ng và ể ộ ườ ng i cung c p tin đ không b sai l m khi thu th p thông tin và không đ tu t ữ ấ m t nh ng nhân ch ng đích th c. C n có vài câu h i tr

ố ựơ ấ c và trong khi chu n b micro có th đ đ phân ỏ ng ph ng v n.

ạ ể ứ ứ lo i nhân ch ng và đ i t Ki m ch ng thông tin

ủ ớ ồ ơ ể

ể ệ : ồ + Các đ ng nghi p ệ ữ ệ Trò chuy n v i nh ng đ ng nghi p c a các c quan báo chí khác đ ki m tra thông tin.

ế ợ ầ

ớ ị ị ươ ươ ề ấ ồ ộ

ọ ứ ủ ự ể ế

K t h p v i các phóng viên báo khác khi c n + Báo chí đ a ph ng: Phóng viên đ a ph ng là m t ngu n thông tin quan tr ng. R t nhi u khi ẩ tác ph m s không th hoàn thành n u không có s giúp s c c a các phóng viên ạ ươ ph đi ẽ ng.

ữ ấ

ồ i có th cung c p thông tin phân tích h u ích. ủ + Các chuyên gia: ể ườ ữ Đây là nh ng ng + Các ngu n tin ch quan :

ự ế ố ố ứ ề ế ể , v n s ng ki n th c n n đ đi

ủ ậ ả ị

ẹ ả ề Đó chính là góc nhìn qua quan sát th c t ậ ế đ n nh n đ nh, c m nh n, phán đoán c a phóng viên: ầ Không nên coi nh c m nghĩ ban đ u, phóng viên có quy n và nên có ý

ố ộ ả ấ

ỏ ấ ế ạ ộ ươ ỏ ướ

ừ

ỏ ườ ạ ấ

ả ả ờ ể ầ ng pháp t ườ ạ ế c và n u ng ư ế ộ ừ

ậ ể ườ ẽ ả ợ ấ t nh t. Cách an toàn nh t là dùng ấ ả i b n ph ng v n c m th y ỏ ấ i b n ph ng v n không ệ i đ ghi âm thì s ra sao khi đ i quay phim xu t hi n? ườ ớ i chúng ta ti p ạ i ế ng h p đó, hãy t p trung cao đ ghi nh , và ghi chép l

ấ

ạ ữ

ả (Không bao gi ơ ả t sai tên h ng ị i mình ti p xúc). Tên ng

ộ ả ạ ươ ả ẽ ạ ờ ế vi s h uy tín ch

ả ấ

ự ớ ớ

ỏ ệ i thi u ệ ế ạ t t

ả ộ i thi u mình m t cách rõ ràng. ạ ệ ớ ọ i sao b n liên h v i h . ỡ ế ạ ầ t b n c n giúp đ .

ư ế ạ ở đâu, T i sao, Nh th nào?

ở ả

ỏ ỏ ơ ố ữ t mình mu n có nh ng thông tin nào.

ự ể ố ị

ố

ra l ch s , quan tâm và mu n tìm hi u. ạ ỏ ệ ra hung hăng b n mu n bi ư ế ể ậ ứ ế t thông tin, ch không tranh lu n. . Hãy đ a ra các quan đi m trái ng

ườ ạ ấ ư i cung c p thông tin khác. ("Hôm qua, ông X nói... B n tr l ượ ừ c t ả ờ i

ư ữ ể ắ ắ ạ

ộ

ầ ớ i.

đâu trong vài ngày/tu n t ể ạ ườ ế ể ể ỏ ữ ệ ọ ki n riêng B n ph i tìm cho mình m t ph m t máy ghi âm nh . Hãy h i tr không tho i mái thì đ ng dùng máy. Nh ng n u ng quen tr l ạ ạ ừ B n đ ng ng n ng i khi ph i ghi chép, tr khi nó làm cho ng ắ ậ c n lo l ng. Trong tr ớ vào lúc s m nh t. ể ỉ ố ệ Và không quên nh ng thông tin c b n tên, đ a ch , s đi n tho i. Hãy ki m tra ọ ườ ườ ị ế ế chính t i b vi t ủ ạ sai chính t ng trình c a b n và b n thân b n m t cách nhanh nh t.ấ ế Ti n hành ph ng v n kh o sát 1. T gi • Gi • Cho bi i thích cho bi • Gi 2. Trong khi trao đ iổ ặ • Đ t các câu h i m đóng Ai, Cái gì, Khi nào, ặ • Đ t câu h i đ n gi n. ế • Bi ỏ • Hãy t ừ • Đ ng t ừ • Đ ng bi n nó thành chuy n riêng t ữ phía nh ng ng ư ế nh th nào?) Ghi chép ỏ • Hãy h i thêm đ làm rõ nh ng gì b n n m ch a ch c. ổ 1. K t thúc cu c trao đ i ạ ứ ụ ố ệ • Ki m tra tên, ch c v , s đi n tho i. ấ ở ỏ ườ ượ c ph ng v n i đ • Ki m tra xem ng ể ớ i thi u nh ng ng • H i xem h có th gi i khác đ b n có thêm thông tin.

ặ ọ ạ

ọ ả ể ế ả ả ơ ườ i kh o sát (liên h ), ph i luôn ghi nh nh ng đi m sau:

ỹ ế ế ể ứ ụ

ữ ố ệ ườ ệ ạ ỉ t. Ki m tra k tên, đ a ch , ch c v và s đi n tho i. ừ i không c ph ng v n. Đ ng tin nh ng ng

ế ỏ ườ t mà ch t

ệ

ắ ụ ườ ả ữ ể ệ ấ i. ớ ữ ị ấ i nói hay. ẽ ồ ng, phong t c ế c nh ng tr c tr . Ti ng n, an ninh, c m đ

ị ệ ng t ề ướ ng.

ệ ượ

ủ

ố

ả

ơ ạ

ẽ ư ạ ử ụ ỏ i sao?" ề ể ể ỏ

ỏ ố ự ả i, và xét đoán m c đ tình c m (emotion). i nói c a nh ng ng

ữ ọ ệ ậ ộ ừ ọ ườ m i i tham gia (t ố ữ ẫ t là khi h trích d n nh ng con s

ố

ể ỏ ắ ạ

ỏ ơ ư ấ ạ ng xuyên. T i sao?

ề

ạ ạ ạ ạ

ặ ắ ể ấ ắ

ẽ ỉ ồ ệ ơ ả ạ ở giai đo n kh o sát thì s ch t h n

ư ạ ộ ự ườ ng.

ộ ổ ự ệ ư ề ạ

các ghi chép. i h a. l ả ờ ự ễ ớ ự ệ ể ữ ạ ỉ ạ • C m n h và nói b n có th đ n ho c g i l Là ng ể • Hãy chú ý đ n chi ti ớ ườ ượ • Hãy nói chuy n v i ng i đ ượ ỉ ưở ữ ng là nh ng ng bi ả • Hãy suy nghĩ v hình nh. Hình nh nào s giúp th hi n câu chuy n? ở ự • Hãy d đoán tr ươ ậ t p quán đ a ph ữ ữ gìn nh ng ghi chép. • Gi ứ ả ả ạ ấ ả t c các b c nh và tài li u đã m n. • Tr l i t ệ ự ể • Ki m tra s tín nhi m c a các nhà chuyên môn. ệ • Hãy duy trì các m i liên h . ỏ ạ Câu h i kh o sát chính "t ỏ ạ ề Câu h i t i sao s cho b n nhi u thông tin n n h n là s thông tin b n s d ng ệ ầ ế trong bài vi t, nh ng nó c n đ hi u câu chuy n, xây d ng các câu h i ph ng ứ ộ ả ờ ấ v n, đánh giá các câu tr l ủ ờ Câu h i này cũng cho phép đánh giá l ặ phía), tính chính xác và đ tin c y, đ c bi ế th ng kê và quy ch . ả Đây là câu h i đ n gi n và ng n nh t ta có th h i. T i sao? Và chúng ta hãy ườ còn dùng nó ch a th ạ ả • T i sao đi u đó l i x y ra? ạ ả ế ấ • T i sao anh l i c m th y th ? ề ọ ạ i quan tr ng? • T i sao đi u đó l ạ ườ i ta l • T i sao ng i quan tâm? ả ắ Năm qui t c kh o sát: 1. Ném rác vào... nh t rác ra. ế ề ề 2. N u b n ch a ch c ch n v đi u gì đó, hãy tìm cách hi u th u đáo. ế 3. N u m t d án không thành công i t ệ trên hi n tr ữ 4. Gi ữ ờ ứ 5. Gi ả Kh o sát hình nh Các s ki n th i s di n ra nh các cu c n i lo n đ u có s phát tri n riêng ữ ủ c a nó. Nhìn chung, v i nh ng s ki n này, b n ch ghi l c nh ng gì có ự ạ ượ i đ

ả ề ừ

ầ ầ ể ữ ủ ự ệ ả

ậ ệ ứ

ắ ấ ả ả

ạ ấ ề ể ấ ả ẽ ế

ộ ạ ộ ủ ấ ề ộ ậ i tham gia cu c v n đ ng/n n nhân/linh

ạ ả ữ

ắ ề ữ ng v ng ch c v nh ng hình nh ỹ

ờ ả ể ộ ả ệ

ấ ả ầ

ỏ ạ ượ

ơ ẩ ế c cái gì? ư ế

ấ ệ ổ ậ ả ở

ầ ấ ạ ọ ờ ợ ườ ỡ i ta làm gì khi h ch đ i/xem/giúp đ . ẽ ộ ứ ườ i cung c p tin "v m t b c tranh".

ủ ạ ể

ọ ọ ườ ả i xung quanh. Quan sát h đ c sách, hay

ệ ị

ườ i đó. Hãy l y khuôn hình xung

ừ ẽ ộ ộ ỗ

ệ

ủ ố ễ ả ả ả ộ ự ỏ h i khuôn hình nào là hình nh ch ch t c nh chính di n t

ậ ộ ắ ả ộ ộ i m t hành đ ng khác và hình dung ra m t hình nh tóm t t

ậ ả ữ ế t, nh ng cú quay c n c nh. Hình nh nào đ c

ộ ụ ườ ư ứ ả i già? Hình toàn c nh m t c già đ ng trên đ ặ ng? Hay cú

ậ ậ

ả ắ ượ ữ ắ c nh ng hình nh chính, ta ph i s p x p các tr ng

ả ượ ắ ứ ự ế ế ẽ ộ ả nào s l c s p x p theo th t ườ câu t t

ộ ạ ả ệ ữ ệ

ạ ữ ộ ị ể ả ả th .ể ằ ế Tuy nhiên, nhi u tin bài liên quan đ n hình nh và s ki n ch ng nào đó n m ưở ng trong t m ki m soát c a chúng ta. Chúng ta c n hình nh hoá nh ng ý t ạ ế ả chính trong quá trình nghiên c u, kh o sát câu chuy n (tinbài) và l p k ho ch quay phim. ạ Trong khi l ng nghe đ l y thông tin b n cũng ph i th y hình nh. Máy quay s ẽ ghi hình cái gì? Hình nh nào s minh ho cho v n đ này, v n đ kia? Làm th ườ ạ ể nào đ minh ho thái đ c a ng m c?ụ ả ưở ế Khi k t thúc kh o sát cũng là lúc b n có ý t ệ ủ ư ậ ẽ ả mô t câu chuy n c a mình. Làm nh v y s phát tri n k năng hình nh hoá ề ấ ớ ể ự ự ậ s v t. Ph i m t nhi u th i gian th c hành đ ghép n i dung câu chuy n v i ư ạ ữ nh ng hình nh nh b n th y trong các r p chi u bóng ngay trong đ u mình. ẽ • Luôn h i chúng ta s nhìn th y/quay đ ỏ • H i xem n i x y ra câu chuy n trông nó nh th nào? ỏ ợ • H i xem có âm thanh nào n i b t không? (âm thanh g i m hình nh!!) ỏ ề • H i v tâm tr ng và không khí xung quanh. ỏ • H i xem ng • Yêu c u ng ả ề Có nhi u cách phát tri n kh năng hình nh hoá c a b n. ỹ ữ Quan sát. Hãy quan sát k nh ng ng ặ ộ nói chuy n hay đi mua bán. Hãy đ t mình vào v trí m t máy quay phim. Hình ữ ấ dung mình là máy quay và quay nh ng ng ộ ẻ . Hãy hình dung m i m t khuôn hình s là m t quanh t ng hành đ ng riêng l ỏ ả c nh trong b phim truy n nh . Sau đó hãy t ộ ạ hành đ ng, tâm tr ng hay nhân v t. ớ ờ hãy nghĩ t Bây gi ộ hành đ ng đó. ữ ử Hãy th nghĩ ra nh ng chi ti ả ườ ộ tr ng cho m t ng quay c n bàn tay run run n m cây g y? M t khi đã hình dung đ ả đo n c nh các hình nh chính đ chuy n m t cách h u hi u. ả Hãy dùng k ch b n phân c nh (storyboard) đ phác ho nh ng hình nh chính.

ơ ộ ử ể ủ ậ ỉ ằ

ả

ệ ả ề ầ ẽ ấ ẽ ẩ ẽ i, hãy h i nhi u l n: "Cái gì s x y ra? Tôi s th y cái gì? Chúng ta s

ệ ằ ả ả Hãy th k câu chuy n m t cách đ n gi n (ng d y, làm bánh gatô) ch b ng 6 ị ả hình nh trên k ch b n phân c nh. ỏ ạ Tóm l ghì hình cái gì?" ả "Đó không ph i là câu chuy n b ng hình nh."

ệ ủ ể ệ ả ằ 1.2. Công vi c c a phóng viên quay phim (K chuy n b ng hình nh):

ể ạ K l

ị ả

ộ ủ ủ ả ả

ụ ụ ư ể ở ầ ể ả ị ữ ế ả ẩ

ệ ằ ả i câu chuy n b ng hình nh ả Làm k ch b n phân c nh ự PV quay phim ph i quay đ hình nh ph c v cho góc đ c a phóng s . chu n b nh ng c nh đ m đ u và k t thúc cũng nh chuy n c nh trong phóng s .ự

ệ

ả ớ ậ ề ữ ậ Trong khi làm vi c thì phóng viên quay phim và biên t p luôn ph i thông ậ ượ c, v nh ng thông tin m i c p nh t

ấ ế ả ủ ư t là hình nh quay đã đ ch a, ph ng v n còn thi u không?

ữ tin cho nhau v nh ng hình nh đã ghi đ ỏ ể ế đ bi ể

ệ ể ữ

ả ưở ạ ừ ự ể ạ ủ ệ ủ ạ ườ i đã t ng đo t gi i th ng báo

ể ầ ể ế ị ậ ể ệ ị

ệ ổ ờ ố ồ ả ằ ủ ệ

ấ ườ ng đ a v hàng đ u cho hình nh và đ chúng k h u h t câu ộ i cho câu chuy n." ng v trí hàng đ u này cho nh ng hình nh ch ng nói

ả ề ầ ị ượ c đ u tiên là ph i có đ

ả ệ ả ả ữ ế ữ c nh ng hình nh "bi ườ ế ể t k chuy n. Ng ẳ t nói": i phóng viên

ệ ế ả ờ t thêm ít l

ấ ng", "bìa"... Thay vào đó, hãy

ạ ỏ ữ ư ộ ự ể ườ ể ượ ả ớ ầ i hình nh nh m t s ki m ch ng. Đ làm đ

ẽ ả ữ ệ c vi c đó ta c n suy nghĩ ạ t cái này. Cái gì s minh ho cho nh ng

ẽ ể ệ

ớ ệ ự ỏ ả ạ ệ ấ ấ ể ờ i bình nh t?" ả ệ h i lo i hình nh nào k câu chuy n hi u qu nh t.

ữ t, hãy t ả ả ườ ế t nói th ng là:

ả ậ

t.ế

ả ả ộ ề ả ả ằ K chuy n b ng hình nh ả Hãy đ nh ng hình nh k câu chuy n c a b n. ố C u phóng viên đ i ngo i c a đài BBC, ng chí, Martin Bell đã th hi n nh sau: ầ ườ "Th thu t là nh chuy n. R i sau đó b xung và trau chu t nó b ng m t vài l ạ T t nhiên, b n không nh ướ ầ lên đi u gì. Nên b ủ ệ ữ nh ng hình nh trung tâm c a câu chuy n và bi ế ụ ỉ i bình và ti p t c câu chuy n. ch còn ph i vi ả ể "báo t Đi m xu t phát là g t b nh ng mô t ứ nghĩ t ằ ế ừ b ng hình nh. Đ ng nói: "Tôi đang vi ừ ữ ủ ng c a tôi." t Hãy nói: "Nh ng hình nh nào s k câu chuy n v i ít l ặ Đ c bi ữ Nh ng hình nh bi ữ • Nh ng c nh c n. • Khuôn m t.ặ • Chi ti ữ • Nh ng hình nh có c nh hành đ ng.

ợ ả ữ ữ ả ứ

ả ấ ằ ữ ữ ớ ứ

ặ ệ ườ

ế ớ ữ t là nh ng ng ả

ế t nói không c n l ng các hình nh bi

ủ ạ

ạ ả ậ

ừ ả ừ ổ b nghĩa c a b n. ả ả ượ ủ ế ể ỏ c tâm

ạ

ừ ợ c c quan phúc l ộ i xã h i, mà

ế ườ i dân x p hàng tr ả ướ ơ ờ ợ ườ ủ ờ ư ế trong hàng nh th i ch đ i hàng gi

ớ • Nh ng hình nh kh p v i nh ng ph n ng thích h p. Chúng ta ph i ch m d t suy nghĩ b ng câu ch mà hãy tìm đ n v i nh ng suy ả ỗ nghĩ đó trong hình nh. Đây là ch các nhà báo hình, đ c bi i ự ệ ằ ể hình dung s vi c b ng hình nh. quay camera có th giúp phóng viên ầ ờ ượ ườ • M ng t i bình. • Hình nh là các tính t • Ghi nh n tâm tr ng, c m xúc. ầ • Đ ng yêu c u quay c nh c a X mà hãy h i: "Làm th nào đ ghi đ ầ ủ tr ng/tinh th n c a X?" ả • Đ ng đi quay c nh ng ể ệ hãy ghi hình th hi n tình c nh c a ng nào. ữ Tôn tr ng ng pháp hình: ạ ử ụ ộ ợ ọ

ả máy, tr c hình nh

ấ ả ộ ọ S d ng thành th o và phù h p khi ch n các góc quay, các đ ng tác ự ụ T t c các đ ng tác máy ch áp d ng khi quay m t c nh dài. Nên tránh

ờ ượ ự ừ ỉ ề ộ đ ng tác máy khi làm phóng s truy n hình có th i l 35 phút). ộ ả ắ ng ng n (t

ể ợ ớ c ph

ờ ườ ậ ị ố ạ ử ụ

ườ ườ ế ng đo n c nh. Quay theo tr

ể ự ứ ả ộ ộ ạ ạ ả ự ấ ị ấ ng pháp ghi hình giúp b n ch p đúng th i đi m thích h p nh t. ơ ng thu t (Verité) h n ạ ả ng đo n c nh nh t đ nh và gi m thi u s h ng trí.

ạ ườ

ề ộ ạ ấ ượ ng đo n (Sequences) ự ng v hành đ ng.

ụ

ờ

ể

ự

c an toàn.

ế ạ ượ t b n mu n gì.

ạ

ữ ả

ế ấ ươ ng pháp ghi hình Ph ươ ượ ắ N m đ ạ ế N u b n không mu n b gò bó hãy s d ng cách quay t ự ắ là quay theo s s p x p các tr ệ bu c b n làm vi c theo m t trình t Quay theo tr ả Lo t các c nh quay khác nhau khi d ng cho n t ự • Duy trì s liên t c. ắ • Rút ng n th i gian. ệ • K chuy n. ẻ • Trông có v dàn d ng. ờ ễ • D thêm l i bình. ể ể • Có th ki m soát đ ố ạ • B n bi ự ự d ng (Montage) Quay theo trình t ộ • Lo t các c nh ch p hình (snapshots). ụ • Không có s liên t c gi a các c nh. ạ • T o ti ả ự t t u.

ệ ữ

ề ả ơ ả ộ ậ ớ ườ ả ứ ơ i xem t p trung h n hình nh ph i mang nhi u thông tin h n.

i bình.

ờ ấ ề

ậ ng thu t (Verité)

ự ế ả ề ặ ờ ư c v m t th i gian và không gian.

th t b i cao.

ướ c. ể i thi u. ệ ậ

• H u hi u v i hành đ ng/ph n ng. ỏ • Đòi h i ng ầ ớ ờ i l • ít c n t ư ể ể • Có th ki m soát nh ng m t nhi u th i gian. ườ Quay t ự ệ ễ • S ki n di n ra đúng nh trong th c t ự ể ố • D ng t i thi u. ấ ượ ạ ng m nh. • n t ờ ề ấ • M t nhi u th i gian. ỷ ệ ấ ạ • T l ế ả ự • K t qu khó d đoán tr ầ ở ứ ố ờ m c t • L i bình c n ự ỳ ự 3. D ng phóng s (công vi c h u k ) ệ ủ ậ III.1. Công vi c c a Phóng viên biên t p

ướ ư ạ ấ ậ ỏ ự

ẫ c đo n ph ng v n c n trích d n vào PS ế ki n tr

ả ấ ầ ắ ờ ượ ẩ ỉ ng tác ph m hoàn ch nh

Xem băng nháp ọ c các c nh quay ng ý, các đo n ph ng v n nhân v t, d Ch n tr ỏ ạ ướ ị ắ Xác đ nh ch c ch n th i l ả ự ị

Làm k ch b n d ng ị ậ ả ả ụ

ướ ị ậ ự ể ỹ ứ

ả ệ ố ợ ứ ể ệ ậ ượ c, ghi chú c c k ch b n này, PV Biên t p ph i xem băng tr ả ả th t ng c nh quay đ k thu t d ng làm vi c căn c vào k ch b n  K ch b n là căn c đ ê kíp PV biên t p ph i h p làm vi c v i k thu t ậ ớ ỹ

 Đ có đ ể ể ừ ị ự d ng phim ỹ ể ượ ồ ể ệ ủ ẩ ậ ậ ự  K thu t d ng hi u đ c ý đ th hi n tác ph m c a PV biên t p và PV

quay phim.

ứ ủ ệ ộ ẩ ạ ị ả  Lãnh đ o duy t n i dung và hình th c c a tác ph m thông qua k ch b n

ờ ườ ự ộ ủ ả ẫ ầ i bình: ng trong c tin và phóng s , n i dung c a ph n d n th ườ ng

ở ỏ d ngự ế ờ ẫ i d n và l t l Thông th ả ờ tr l

ợ ự ờ đâu? Bao gi ? ứ i d n là cô đ ng, có s c hút, g i s tò mò, liên t ưở ng

i 4 câu h i chính: ai? Cái gì? ọ ầ Yêu c u đ i v i l ể có đi m nh n.

ẫ ệ ệ ệ ố ớ ờ ẫ ấ ố ể  D n theo l i k chuy n:

ủ ự ệ ề ề ể

ườ ự ế ằ ớ ệ Gi i thi u câu chuy n b ng 1 m nh đ bao ắ quát tình hình chung, hay tóm t t vài đi m chính c a s ki n, 1 đi u gì ủ gây s chú ý c a ng i xem, sau đó đi vào chi ti t.

ẫ ờ ẫ ư ở Đó là l

ợ ề i nh ng đi u g i m đ

ỉ ợ ả i d n ít c th , không đ a ra tin chính, ữ ở ể .

ụ ể ố ợ  D n theo l i g i m : ệ ể ộ ể ả ề không đ l nhi u câu chuy n mà ch chuy n t ạ ự ự thu hút s chú ý, tò mò t o s mong đ i cho khán gi ả ờ ầ

ộ ả ờ ườ ầ ạ ng tr l ư ế i 2 câu h i: nh th nào? T i sao?

ắ ưở ượ ng, nói lên đ ữ c nh ng

ạ ượ ể ễ L i bình cho ph n hình nh:  N i dung c a ph n này th ỏ ủ  Ngôn ng c n ng n g n, súc tích, g i s liên t ợ ự ọ ữ ầ c. t mà hình nh không th di n đ t đ

ườ i xem c b i c nh cho ng

ỏ ấ

ế ấ ượ ng

i d n

ề

ủ i trong chúng ta dành cho nó. ự ấ ộ

ượ ứ ể ơ ờ ẫ ề ườ c chú ý nhi u h n nhi u ng ị ể ừ ứ ữ ủ xa c a TV.

ị ả ạ ự ủ ườ i xem, đ nh hình tâm tr ng, và có

ợ ồ ầ ằ ườ i xem r ng ng i thêm vài

ế ờ ẫ t l

ờ phát sóng, c gi

i d n. ố ướ ữ t v i vàng vào nh ng phút cu i tr ậ ẩ c vi ứ ữ chúng ta xem cách nhi u phóng viên vi ờ ẫ ươ i d n đ nh ng ý t i và nh ng m u không ăn nh p gì trong các phóng ế ộ ạ sót l

ự ế ỉ i d n ch là s xào xáo l h n khi m t s l

ộ ố ờ ẫ ẩ ế ờ ẫ ể ả ị t l

ờ ẫ ạ

ở ầ ủ ạ i câu m đ u c a bài vi t. ể ứ ả và đ qu ng cáo tin t c/phóng i d n đ chu n b cho khán gi ả ấ ạ ạ ữ i th t b i th m h i vì l i d n ng trình. Nhi u khi nh ng tin bài hay l ứ ượ ề c chú tr ng đúng m c.

ạ

ứ ồ ả

ọ ư ờ ẫ i d n nh : ở ầ ủ ữ ể ứ ự ế

t (phacts) b đi. ầ ệ

ả ờ ọ ề ủ ườ ườ ở ợ các h i ch m i m c ng i xem vào l u c a i rao hàng

ủ ờ ẫ

ộ ờ ẫ ề ể ả ế chi ti  T o đ ạ ượ ố ả  K t n i các ph ng v n ế ố  K t thúc PS 1 cách n t ế ờ ẫ Vi t l ề ờ ẫ L i d n đáng đ ử Hãy th xem ch c năng c a nó. L i d n có v trí đ ng gi a m t phóng s xu t ắ s c và nút chuy n kênh trên bàn đi u khi n t ờ ẫ L i d n ph i thu hútlôi kéo s chú ý c a ng ố ả ể th có thêm chút b i c nh. ả ự ạ ờ ẫ i d n ph i s t o mong đ i trong đ u ng Dĩ nhiên l ữ ổ ậ phút n a th t không u ng công. ề ờ Bây gi ữ Nh ng l ạ ọ ừ ữ g n l c t ự ẹ s đ p. ệ ơ ậ Th m t Chúng ta vi ự ươ s /ch không đ B n hãy coi l ệ ể • Là đi m kh i đ u c a câu chuy n k , ch không ph i là kho đ ng nát ỏ ch a đ ng nh ng chi ti • Là ô kính bày hàng, qu y bán hàng qu ng cáo câu chuy n . ộ ộ • M t ng mình. i d n: Vai trò c a l ữ Hãy xem xét nh ng đi u mà m t l i d n hay có th làm:

ệ ể

ệ ợ ườ ế ỳ ủ i xem.

ạ

ẩ ị ườ i xem.

ế ụ

ờ ẫ

ệ ị ủ câu chuy n ệ ủ ạ i t i c m bút, công vi c c a b n là ệ ượ ợ ừ c l

ế ứ ươ ng th c h ể ủ

ờ ế ư ừ ụ ữ dùng nh ng c m t

ủ ự ụ ổ ủ c ế ướ t tr c trong liên bang xô vi

ạ ộ ổ ủ i s bùng n c a nh ng t

ợ ệ

ở ộ ề c này. Đi u đó đã thúc gi c c nh sát Nga m cu c

ớ ự ư ế ươ ữ ở ướ n ố ạ i các b già m i." ợ ươ ng h p t nh th này, m t ch

ổ ứ ộ ộ ễ ờ ự ủ ng trình th i s c a ch c,

ưở ế ờ ự ng ban tin th i s Peter O'kill vi ạ t:

ễ ạ ố

ệ ớ ộ ố i di n đ t này trong cu c s ng hàng ngày, nên hãy ."

ị ệ ả ư ữ ệ

ụ ể ộ

ổ ụ ế ộ ộ p m t gi

ụ ướ ặ ủ t ng ể

ạ ộ i có m t

ứ ề ố ạ , bao nhiêu v gi ệ ờ ậ ộ b n r n nh hi n nay. C 3 phút l ở i m t năm đã tăng g p ba. T ng ti n đã tr thành t ng

ộ ố ớ ệ ả

ứ ả ạ i ph m có t

ướ

c) ộ ươ ố ủ ờ ẫ là móc n i các tin bài trong m t ch ng

ờ ẫ ữ ữ ễ ả i d n di n gi i dài dòng

ấ ở ầ ủ ự ầ ộ • K câu chuy n. ả ặ • Qu ng cáo cho câu chuy n ho c khêu g i tính hi u k c a ng ề • Đi m báo. ị • Đ nh hình tâm tr ng (không khí ). • Chu n b ng ạ ự • T o s liên t c/ liên k t. ạ ự . • T o d ng phong cách /tính cách ẩ ườ ầ ữ i d n hay không vi Nh ng l t qu n.Là ng ưở ườ ng v c a câu chuy n, đ i xem th cho ng ệ ế ướ ậ ng phát tri n c a câu chuy n. và nh n bi t h ừ ọ ự ắ ộ Nh ng trong cu c tìm ki m s ng n g n, đ ng bao gi ộ ờ ẫ ủ i d n c a BBC: nhàm chán, sáo mòn nh trong m t l ướ ả ở các n "S s p đ c a ch nghĩa c ng s n ổ ứ ạ ộ ữ ạ ự ch c. T i Nga, buôn bán i ph m có t đây đã mang l ạ ở ớ ể ch đen đã tr thành ngành công nghi p phát tri n m nh v i ba ngàn bang nhóm ạ ộ ụ ả Maphia ho t đ ng ố ớ ấ t n công l n ch ng l ườ ể Đ tránh nh ng tr ng t ậ BBC đã l p di n đàn văn phong trên m ng vi tính. M t trong các nhà t tr "chúng ta không dùng l không dùng chúng khi nói chuy n v i khán gi ạ ở ề ộ i ph m Cách ch a tr b nh chung chung, khái quát nh trong câu chuy n v t ố ộ ư Nga là đi vào c th . T i ph m không n mà tăng lên. Hãy đ a ra m t con s . ậ ợ ườ ờ i nhu n i m t ngày, nêu l Bao nhiêu v c ề ằ b ng ti n m t c a ngành công nghi p phát tri n này. ư ệ ư ơ ả "C nh sát Mátsc va ch a bao gi ấ ườ ụ ế ụ ướ p. Các v gi v c ộ ề ế m t hình th c thu khác đ i v i nhi u doanh nghi p. Tuy nhiên, c nh sát đang ở ộ ổ ứ ổ ứ ộ ch c." ch c t m cu c ph n công vào ba nghìn t ữ ừ ủ ế ắ ị ế ự ậ ữ ừ T 76 ch còn 63 ch ! T y m đ n s th t ! (tuy có s p x p tr ộ ứ ố ấ ắ T ch t b t bu c th hai c a l i d n ổ ớ trình. Hãy trao đ i v i phóng viên. ể Th c ch t không có lý do nào đ bào ch a cho nh ng l ự ph n m đ u c a m t phóng s .

ộ ả ả ủ ủ ủ ứ

ự

ủ ệ ướ

ươ ự v ng s

ộ ươ ờ ự ủ i d n trong 1 ch ấ ồ ề ữ ữ ế ng quy t đòi gi ng trình th i s c a BBC)

ồ ệ ơ ế ủ ờ ẫ i t i d n này càng t ữ h n khi nó sao chép nh ng

ỏ ọ ồ ầ ả ệ ể

ề đ ể t vào th lo i "k chuy n". Chúng

ự ệ c li ườ ệ ế t.

ộ ề ủ ư ệ ể ạ i phóng viên đi vào chi ti ỗ

ệ ừ c

ả ứ ướ c khi x y ra v gi

ờ ụ ế ể

ộ ả ố ơ ắ

ạ ệ ầ ớ ụ ấ ế ầ ướ c H vi n vào tu n t

ở ủ ủ ư ề ả

ườ ẫ ươ ữ ể ớ ng trình th i s i d n ch

ả ộ

ầ t mà h u nh đ ọ ế ằ ư ậ ườ ợ ờ ự đ a ư ộ ố c coi là m t món sao chép. Tuy nhiên, m t s ấ ng h p băng hình có v n ệ i d n "k chuy n", nh ng ng ư ượ ề t nh v y đ phòng "tr

ỏ ờ ẫ ườ ụ ọ ứ hi n nay đòi h i l i d n ít c th h n. H mu n i ph trách tin t c

ệ ệ ủ ọ ớ ụ ể ơ ữ ớ

ự ố ệ i xem. Đôi khi v i nh ng câu chuy n ợ i d n có th hoàn toàn là s khêu g i

ụ ướ ể i đây:

ườ ẻ ờ ẫ ườ ng g i là tin vui v ), l ư ườ ợ ng nh các ví d d ề ộ ớ ở ự ợ ệ ệ v m t sinh v t nh đang gây ra s s hãi to l n

ỏ ạ ả ộ ạ

M cho bi

ỷ ự ủ ề ấ ằ

ế ừ ị ế

ứ ọ ọ ươ

ư ố

bào đ n t đ a ng c." ộ ng trình Dân t c, 9/10/1997) ẽ ư ấ ế ớ ườ ầ ắ ệ ượ ầ ấ ộ ả "Các quan ch c thu c đ ng B o th đang quay ra ng h chính ph hòng gi i ạ ạ ưở ề ả ộ ng Douglas Hurd đã nh n m nh to cu c tranh cãi v châu Âu. C u ngo i tr ả ỏ ọ ầ ể t m quan tr ng c a vi c n c Anh đ ng kh năng tham gia đ ng ti n chung ủ ướ ng Michael Heseltine c châu Âu. Còn phó th t ế ờ ẫ đoàn k t trong N i các."(l ả ế ẩ ố t c u th văn vi L i vi t c a l ở ầ ủ ý nghĩ m đ u c a phóng viên. ủ ạ ấ ". . . và nh n m nh t m quan tr ng c a vi c đ ng kh năng tham gia đ ng ề ti n chung châu Âu." ợ ở ể ệ K chuy n hay g i m ế ờ ẫ ượ ề ầ i d n tin truy n hình đ u H u h t l ữ ắ t nh ng s ki n chính, và sau đó ng tóm t ị ớ ớ ố "T i nay, chính ph đ a ra đ ngh m i v i Sinn Fein, giành m t ch cho phái ượ ắ ủ ệ ộ này trong cu c đàm phán hoà bình sau l nh ng ng b n c a IRA. L nh này đ ủ ư t hai sĩ quan c nh sát hôm th hai. Th đ a ra ngay tr ọ ế ế ị ướ ng Anh đã nói đây là th i đi m quy t đ nh đ i v í Sinn Fein và IRA n u h t ẽ ư ế ố mu n tr thành m t ph n trong ti n trình hoà bình B c Ai len. Ông s đ a k ề ạ ho ch c a mình ra tr i.Phóng viên ph trách các v n đ ờ ự ủ Ai len c a đài chúng tôi đ a tin." (B n tin Th i s c a truy n hình BBC, ngày 20/6/1997) ể ạ ờ ẫ V i th lo i l ắ ra b n tóm t ễ ạ đ o di n cho r ng h vi đ ".ề ề Nhi u ng ả "qu ng cáo" câu chuy n c a h v i ng ọ ẹ nh nhàng (ta th ở ỳ ế tính hi u k hay g i m . Th ậ " Hi n nay, câu chuy n các ủ ộ ể vùng ven bi n. Nó có hình dáng c a m t lo i t o đ c h i có tên là pphiesteria. ế ạ ế ứ ở ỹ con cá. Và đang có t nó đang gi Các nhà nghiên c u t h i hàng t ườ ề nhi u b ng ch ng nó cũng t n công con ng i. Phóng s c a XYZ v cái mà ụ các nhà khoa h c g i là t (hãng tin CBS, ch ộ ạ "T i nay, chúng tôi s đ a các b n vào m t th gi ữ ế ớ ủ i c a nh ng ng c th y. Th gi không m y ai đ i mà h u nh trong chúng ta i m c b nh tâm th n. Các

ườ

c g p ủ

ữ ườ ứ ớ ng thành c a h có ý nghĩa. Gi ế ậ i khuy t t

ệ ữ ấ ả ưở ủ ọ c đây khi nh ng ng ọ

ớ ườ

ệ ế ữ ườ i thi u v i chúng ta nh ng ng ệ ắ i chi n th ng và c ng

ộ ữ i ph trách tin c a b n a chu ng phong cách

ệ ể ủ ạ ư ộ ườ ử ế ờ ẫ ủ ụ t l i d n c a cùng m t câu chuy n theo cách

ồ ở i d n ki u nào. R i th vi ợ

ọ ọ ậ ằ

ở ệ ể ậ ợ

ộ ả i d n là m t ngôn ng đ n gi n." James Bamber, Đài phát

ữ ơ Montreal , 1991.)

ờ ẫ ườ ầ ạ ầ i c m bút, b n c n:

ệ

ng phát tri n c a câu chuy n. ệ ng ch ( cho câu chuy n b t đ u).

ườ ư ậ ể ả ắ t tin bài. Nh ng s đ n gi n, ng n g n và

ể ủ ỗ ớ ọ ệ ặ ọ ể ạ ự . Nó có th t o s

t quan tr ng v i nh ng l ườ ệ ữ ắ ầ ự ơ ư ừ ờ ẫ i d n 30 50 t ủ i xem c a mình. ế ớ ữ ể ấ hay đ m t ng t trong vi c gi

t theo hình ộ ườ ủ ả

ấ ề ộ ề ộ ườ ề i xem cho th y khi hình nh ẽ i phóng viên nói v m t đi u khác s

ự ẫ ộ

ả

ờ

ườ ẫ ắ ư ườ ữ i vi ư

ỉ ượ ể ơ ự ự đã nô d ch hoá hình nh. Chúng ch đ c dùng đ minh ho l t. Và nh ạ ờ i

ủ t c a chúng ta h n là t

ự ả ự ể ệ th hi n ý nghĩa c a chúng. ướ ơ ế ớ ị ư ậ ả ả ổ ng nh v y, hình nh ph i thay đ i khi ý nghĩ

t v i đ nh h ả ổ

i) thay đ icho dù hình nh có ý nghĩa hay không có nghĩa. ở ạ

ườ ừ ấ ỗ

ả nh t là khi m i danh t ộ ị ỏ ợ ợ ồ ệ ng h p t i t ả ệ ở ự ứ ể ắ ạ ẽ ượ ặ các gia đình th ng xuyên v t v chăm sóc và lo l ng đ b n s đ ủ ả ộ ố ữ i pháp c a cu c s ng c a nh ng đ a con đã tr ả ở ờ ướ ộ t này ph i xã h i ngày nay khác v i th i tr ậ ụ ơ ẩ n trong nhà hay nh ng n i dành riêng cho h . M c tiêu hi n nay là hoà nh p ồ ớ ộ ố ư ọ ế ng ngày. T i nay, XYZ v i c ng đ ng, đ a h đ n v i nh ng công vi c th ả ườ ữ ớ ệ ớ t trong i thua thi gi ỗ ự ố ẹ t đ p này." n l c t ể Hãy tìm hi u xem nh ng ng ế ờ ẫ vi t l ể ệ "k chuy n" hay "g i m ". ọ ộ ố ớ ử m t s l p h c, các h c viên đã làm th bài t p này và thú nh n r ng h không ữ ệ ượ c gi a cách "k chuy n" và "g i m ". t đ phân bi ữ ủ ờ ẫ i d n Ngôn ng c a l ữ ế ờ ẫ t l "Ngôn ng vi ọ ở ạ ớ i l p h c thanh Canada t ẩ ế L i d n hay không vi t quanh qu n. Là ng ả ấ . • "Túm l y" khán gi ở ướ ợ • G i m h • Nhanh chóng nh Có th nói đúng nh v y v i cách vi rõ ràng là đ c bi ệ khác bi ế Vi ứ ề ấ ả T t c các cu c nghiên c u v thói quen c a ng ề trên màn hình nói v m t đi u, còn ng ạ t o ra s l n l n và xa lánh. ầ ớ ả Khi hình nh và âm thanh không kh p nhau thì hình nh luôn giành ph n ế ở ả ị ố i thuy t minh. ng b cu n hút b i hình nh h n là l th ng.Chúng ta th ế ờ Nh ng chúng ta v n th ng xây d ng phóng s d a trên nh ng l ậ ị v y chúng ta ế ủ vi Khi chúng ta vi ờ (l ộ Các tr ứ ít s c m nh và tùy ti n. Tr chính là tác nhân kh i s các hình nh kèm theo nó. H i ch ng "nh th y ế ắ ế ườ ng đo n hành đ ng thích h p b b đi. Hình nh tr nên thi u g n k t, ủ ữ ạ làm ch ng ư ấ ở

ỉ ả ế ượ ạ ả c ng đo n c nh ch là đo n phim đèn chi u (slide). Các hình nh đ

ự ụ

ớ ả ả ướ

ố ờ ả ả ỏ ế ấ i vi t l p các kho ng tr ng.

ả ả ả ự ỏ h i: ữ ữ ữ

ố ả ấ ữ ộ ả ỗ ợ

ộ ế ạ ổ ướ ự t hay báo s thay đ i h

ạ ố ả

ố t T i sao nó l

ờ ườ ườ ậ

ỏ c đám đông tung hô chào đón.”

ể ượ ạ ng b ế ạ ạ

i mang ý nghĩa quan tr ng, t ừ ợ ọ ướ ạ i sao đám ỉ ng này, hay ch viên t

ữ i xem có th th y Cái gì đang x y ra trên màn hình. ế ạ i xem mu n bi ế t: c ra kh i máy bay đ đ ế i sao chuy n thăm l ờ ợ ệ i tung hô chào đón. (ch đ i vi n tr tài chính t ộ i ng h ông ta.)

ườ ủ ấ ể ể ạ ả ầ

ả ủ ươ ủ ề ộ ớ ầ ầ ng c a BBC c n nh nguyên lý

ầ ướ ủ ấ ợ

ắ c m t và than ỏ ủ ề ế

ấ

ườ i xem mu n bi ả ố ả ợ ấ t thêm các thông tin không th y trên màn hình. Hãy l y i thích và phân tích phù h p.

ờ ể ự ế ắ i chi ti

ờ

ư i xem t ể ớ ị ờ ư ả ế ườ ị ạ i xem l

ứ ườ

ẫ ủ ề ườ i

ỳ ự ủ ắ đây"! ạ ườ Các tr ẫ ặ ớ ộ ặ ắ s p đ t m t cách ng u nhiên v i ít ho c không có s liên t c. ữ ệ ớ ờ c tiên hãy h i "nh ng hình nh này i có hi u qu là tr Cách kh p hình v i l ồ ự ể nói gì?. Hãy đ các hình nh t nói. R i dùng l Luôn t 1. Nh ng hình nh này nói gì? 2. Nh ng hình nh này giúp tôi nói gì? 3. Nh ng hình nh này bu c tôi nói gì? ấ ế Nh ng dòng trong bài vi t ph i h tr hình nh, nh n m nh, cung c p b i ớ ự ả i các chi ti c nh, thu hút s chú ý t ng hành đ ng. ỏ ả ờ ả i cho câu h i "Cái gì?" • Hình nh tr l ỏ ả ờ i cho câu h i"T i sao?" (b i c nh/ý nghĩa) • L i bình tr l ả ể ấ Ng ạ ả Ng i x y ra. Vì v y ta không vi ướ ướ ”Viên t Hãy cho bi t lý do t đông l ộ là m t nhúm nh ng ng Hãy đ hình nh cung c p ph n MÔ T . Còn b n hãy lo ph n phát tri n. ị Phóng viên c a m t đài truy n hình đ a ph trên: ư "Nh chúng ta th y, v goá c a Hanna, bà Wendy Hanna đ y n ỏ khóc u phi n khi Webster đi kh i. Webster lên chi c Ford Escort màu đ c a mình và đi m t."ấ ố ế Ng ả ờ ỗ ự ể i gi hình nh làm ch d a đ tìm b i c nh , l ạ ể ạ L i bình có vai trò khác nhau: Chúng có th t o không khí, tâm tr ng; chúng có ế ờ ể ỏ ớ i có th cho th thu hút s chú ý t t mà m t ta b qua. Nh ng trên h t, l ồ ể ả ể i i đ a đi m, r i dùng l ý nghĩa. Hãy đ âm thanh và hình nh đ a ng ườ ạ ả i sao ng ch ng minh t i ph i đ n đ a đi m đó. L i bình ph i giúp ấ ề ể ng i xem hi u v n đ . ộ Charles Kuralt, m t nhà báo k c u c a hãng CBS, là hình m u c a nhi u ng ỉ ạ ủ ầ c m bút. Sau đây là nguyên t c ch đ o c a ông:

ằ ả ờ ế vi t m t dòng mà không bi

ệ

ổ ề ệ ầ i xem khi th y ế ộ t chính xác hình nh , ượ ự ấ c d ng trong đ u tôi. t hoàn thành thì ít nh t câu chuy n đã đ ấ ủ t nh ng đi u b xung vào nh ng kinh nghi m c a ng

ả ể ữ ả

ề ặ ấ

ộ ả ệ i là

ỹ ấ ủ ườ ể ữ im l ng thì hãy đ hình nh k câu ả ả ờ th i gian c m th y đi u gì đó." ớ ệ ề ệ ủ

ờ ướ i đây:

ế ế c t ng k t trong l ướ ượ ổ ả t hình nh tr

ờ ả ế c." ắ ầ t, ho c hình nh ho c l

ể c khi Bob Dotson b t đ u vi ế ủ ề

ị ố ề ế

ạ ọ ả mu n khán gi ộ ả ghi c xem. Dotson nh n m nh cam k t đó ph i là m t câu

ớ ọ

ơ ả ộ ấ

ạ ẫ ệ ắ

ề ượ ể ể ả ỗ ỏ c hình nh làm sáng t .

ẽ ượ ị ừ ệ trong câu chuy n. ẩ c chu n b t

ề

ạ ườ ầ ế ắ ớ ả ữ ể ệ ườ ế ộ i c m bút, hãy nghiêm kh c v i b n thân mình. Không nói đi u gì t hay nh ng gì mà hình đã th hi n m t cách i xem đã bi t mà ng

ế ủ ữ ắ ơ ng dùng nh ng câu đ n và ng n. Ông cũng

ườ ấ ắ ỏ

t c a mình, Dotson th ạ ng dùng các trích đo n ph ng v n ng n. ạ ả

ườ ư ộ ố ươ ẻ ạ

ố ứ ả i thích. i gi

ẽ ế ng vong) m nh m đ n m c cu n hút ế ờ ả

ầ , mà hoàn toàn không c n đ n l ở ạ ữ ờ i nói và hình nh. ạ ả ữ ụ ể ờ ế t

ể

ư i thi u và chung chung. ả ố ượ ề ả ế ạ ả ơ i kh i l ng

ườ ừ ế ệ ế ả "Tôi cho r ng không bao gi ế nên khi bài vi ữ ế Hãy vi ạ ủ ư ả hình nh đó, nh ng khi b n đ can đ m gi ệ chuy n. Hãy giành cho khán gi ớ ờ M t trong các nhà s n xu t truy n hình lão luy n trong vi c kh p hình v i l ớ ề Bob Dotson, nhân viên c a hãng truy n hình NBC, M . Quan h c a ông v i ả hình nh đ i khuyên d "Hãy vi ặ ờ ặ ướ i bình, ông dành th i Tr ị ộ gian đ ra cam k t c a mình. Đó là m t cách khác đ xác đ nh tr ng tâm. Dotson ả ể ệ ỉ ộ xác đ nh cam k t trong ch m t câu, th hi n đi u tác gi ự ượ ế ấ nh qua phóng s đ ổ ữ ủ ữ ị ữ ẹ tr n v n, có ch ng , v ng và b ng . ệ ủ ồ Sau r i câu chuy n c a ông xoay quanh m t c u trúc đ n gi n sau: ở ầ M đ u ả Hình nh m nh d n d t vào câu chuy n . Gi aữ ế Ba đ n năm đi m chính, m i đi m đ u đ ế ầ Ph n k t ộ ế M t k t thúc m nh m đ ộ "Là m t ng trong bài vi hùng h n."ồ Trong bài vi th L u ý các hình nh m nh ế ả M t s hình nh (tr con ch t đói, th ủ ả ộ ự toàn b s chú ý c a khán gi ườ ở Tâm trí con ng i luôn tr đi tr l i gi a l ề ừ • Đ ng đ a nhi u thông tin c th trên nh ng hình nh m nh . . . L i bình vi ở ứ ố m c t ề • Dùng nhi u hình nh chung chung h n n u b n ph i truy n t thông tin l n. ớ Nên tránh dùng các tính t t. N u chúng ta kh o sát (hi n tr trong khi vi ng)

ơ ể ỏ ừ ng, và ch n t .

ế ừ ẳ ể ch ng qua là đ hâm nóng bài vi ạ t nh t

ắ ủ

ườ ự i d ng phim

ồ ể ệ ả ộ ọ ừ ỹ ưỡ chính xác h n, chúng ta có th b qua tính t k l ộ ố ả M t s phóng viên ph i dùng các tính t ẽ ẻ nh o t ng t c a mình. ệ ủ 3.2. Công vi c c a ng ố ợ ố ớ Ph i h p t (n i dung)

ệ ứ ể ệ ự

ườ ệ ứ Ch n l c ti ng đ ng hi n tr ỹ ả ng, ch n nh c, các hi u ng k x o

ề

ả ể

ỗ ữ ả ọ ọ ư ọ ở

ỹ ỗ ắ ủ ụ ữ ể ử i sai c a quay phim đ s

ậ t v i PV biên t p trong vi c th hi n ý đ tác gi ẩ ạ ủ và th hi n s sáng t o c a tác ph m (hình th c). ọ ế ạ ệ ộ ắ ế ử ụ ạ truy n hình (l u ý h n ch s d ng trong PS ng n) … ả ủ ắ Tôn tr ng nguyên t c “câu ng pháp” c a hình nh đ làm cho các c nh ộ ờ ạ quay r i r c tr thành m t chu i hình nh có ý nghĩa. ậ ự Thông qua k thu t d ng, kh c ph c nh ng l ả ố i đa các c nh đã quay.

ự ữ ư ể ự

ờ ả ứ ạ ậ

ờ ầ

ự ờ

ả

ả ệ

ủ ạ ậ ượ ợ ề ườ ự i d ng ho ng s khi nh n đ ấ ữ c nh ng l

ả ầ

ệ ộ ậ ườ ự ậ ở

ườ ự ả ầ ể ế ỗ i d ng nói ch nào khó hi u đ u tiên. N u ng i d ng là khán gi

ả

ụ ạ ủ ở

ơ ộ ấ ườ ế ể ạ ổ ổ ễ ơ ổ ừ ữ ừ ữ ng . T ng thay đ i d h n hình nh. ư ỉ ạ i là lúc b n cho ng i xem c h i h p thu và hi u

ệ ủ ạ

ả ồ ệ ệ ộ

ườ ủ

ự ờ ự ề ặ ơ ọ

ự ộ ụ d ng t D ngự Chúng ta có th d ng nh ng phóng s ph c t p trong 20 phút. Nh ng không có nghĩa là lúc nào chúng ta cũng ph i làm v y. Tuy nhiên, th i gian trong phòng ế ạ ự d ng h n ch . ể ậ ụ Nên đ t n d ng th i gian, ta c n: ả ả ị ẩ • Chu n b danh sách c nh (tên c nh và mã th i gian TC); phòng d ng không ả ạ ể ỗ ph i là ch tua đi tua l i đ tìm c nh. ị ẩ ắ • Ngăn n p: chu n b băng, danh sách c nh, ghi chép và văn b n nhám. ọ ổ ớ ườ ự i d ng v câu chuy n (tin bài) c a b n; nh t là tr ng tâm • Trao đ i v i ng ổ ờ ề ệ ủ c a câu chuy n. Nhi u ng i trao đ i ả ườ ế ơ ng ti ng này, c nh đ u tiên là...". s sài: "Đây là đ ề ề ( nhi u đài truy n hình, ng i d ng làm vi c đ c l p sau khi nh n băng và ủ bài c a phóng viên). ườ ự • Coi ng ạ thì b n hãy thay đ i nó. ẵ • S n sàng thay đ i t ỉ ể ỗ ư • Có ch ng ng ngh đ "th ". Ng ng ngh (pauses) là công c m nh c a giao ạ ừ ỗ ầ ti p. M i l n b n d ng l câu chuy n c a b n. ể ụ D ng có hai m c đích chính. Nó giúp k câu chuy n m t cách hi u qu , đ ng th i duy trì s quan tâm c a ng i xem. V m t c h c, d ng... ả • Trình t ự và đ dài c nh.

ả

ế

ề ặ

ườ ụ ề ậ ự ễ i xem.

ể ồ ạ ả ủ i c a ng ể i.

ẳ ự ộ ạ ố ạ ự

ờ ồ ờ ả ằ

ự ả ườ

ườ

ệ ộ ổ ự ườ ả ộ i xem ph i đ ng não. Tr ễ ọ c tiên, ố ả i m i

ả ả i xem ớ ả ướ ầ ế ự t s thay đ i. Sau đó, đ u h làm vi c, di n gi i xem nh n bi ữ c t o ra gi a hai hình nh. Cái gì x y ra? Đó là ai? Chúng ta

đâu?

ể ứ ờ ừ ả ng ả c nh này sang c nh khác. Đây là ph

ấ ấ ề ứ ươ ỗ

ể ộ

ị ố ễ ệ ữ ả ả xem nh ng hình nh

ậ i xem

ẩ ượ ự t nh y đ ố ệ ữ ả ẳ

ố ườ c d ng v i nhau thì chúng ta đã đánh đ ng ệ ớ ả ả ấ ả ể ủ ữ

ể ậ ọ i bình.

ủ ư ự ả ạ ộ

ề ạ ế ằ ể ớ ả ả ể ả ờ i b t đ u v i c nh này và lý do và th i đi m nào ta l

ắ ả

ắ ợ ườ ệ ấ ả

ế ng r t hi u qu . Nói chung, c t h p lý n u ố ứ ầ ộ ớ

ớ ự

ể ể ộ ộ ộ ướ ủ ể ự ố ỉ ự ụ ng ám ch s liên t c, s gi ng

ủ ể ượ ự ẫ ủ ề ẫ ộ ợ c chi u nhau g i lên s m u thu n hay

ề ữ ợ ự

ng khác nhau g i s chia tay. ủ ể ủ ạ ớ ự ế ể ẩ ậ ể ừ ả c nh này sang c nh khác. • Chuy n t ự • Duy trì s liên t c v hình và ti ng. ệ V m t ngh thu t, d ng... • Tác đ ng vào cách di n gi ệ ữ • T o m i liên h gi a cái có th và không th t n t • T o d ng không khí và s căng th ng. ậ ớ • Làm trò o thu t v i th i gian b ng cách ch ng m hình nh. D ng và ng Khi ta d ng hai c nh v i nhau ta bu c ng ậ ắ m t ng ệ ừ ượ ạ liên h v a đ ở đang ắ ả C t c nh ự ắ ả C t c nh là s chuy n t c th i t ế ượ ườ c dùng nh t và ít phi n ph c nh t (N u dùng đúng ch ). Khi ng đ pháp th ượ ắ ợ ễ ả các c nh đ c c t nh p nhàng và hành đ ng di n ra h p lý thì vi c hi u ý nghĩa ươ ả ng đ i d dàng. Chúng ta đang cho khán gi hình nh t ễ ể d hi u. ớ ế N u hai hình gi ố đang c hình dung m i quan h gi a hai hình nh ch ng có liên h v i nhau. ể ườ ế i xem ph i v t v đ tìm hi u ý nghĩa c a nh ng hình nh không N u ng ớ ờ kh p nhau thì h không th t p trung vào l ộ Đ ng c (Motivation edit) ố Gi ng nh chuy n đ ng c a máy quay, các c nh d ng đ u ph i có lý. T i sao ạ ắ ầ i k t b ng c nh kia. ta l ờ ể Th i đi m c t c nh ộ ể Chuy n đ ng ra vào khuôn hình th ồ kh p v i chuy n đ ng. Ai đó ng i xu ng, đ ng lên hay quay đ u. D ng chuy n đ ng ủ ể Các chuy n đ ng c a ch th cùng m t h ề ụ nhau v m c đích. ể Các chuy n đ ng c a các ch th ng ố ầ đ i đ u. ủ ể ự D ng các ch th đi v nh ng h ể ướ Hãy c n th n v i s chuy n h ướ ng vô tình. N u ch th c a b n đang chuy n

ả ộ ả i t

ề

ự ổ ướ

ể ờ ầ ộ ả ể ả

ờ

ộ ợ ộ ờ ợ ả ậ ườ ầ ự ồ ng g i lên hành đ ng x y ra đ ng th i. Tr n ch m g i lên s

ị ể ổ ề ờ

ể ể

ữ ự ố ể ệ

ộ ờ ể

ể ế ể ể ự ấ ự ế ươ

ở ộ ự ự ả ấ ả ở

ẫ ự

ạ ữ ả

ậ ườ ể ớ ố ớ

ự

ướ ủ ả ộ

ư ậ ượ ườ ể ẽ ắ c quá ng n vì nh v y, ng i xem s không hi u ý

ườ

ượ ượ ả ả

ộ ố ế ố ầ c n nh khi xem xét đ dài c a c nh:

ả i xem chán n n. ườ ủ i xem. ộ ạ ủ ả ố ạ ấ ượ ề ng hay thu

ế

ễ ể ộ ự ữ ể ả ộ ổ

ể ể ể

ặ ả ấ

ộ ả ả ườ ườ ệ ộ . Ng t trong c nh toàn và ng ả i xu t hi n trong c nh i xem m t lúc nào đó

ậ c nh n bi ng. ế ự ươ ậ ỡ ả ầ ố ả ạ ừ ả ộ ừ ph i sang trái trong c nh sau thì đ ng t trái sang ph i trong m t c nh và l ả ệ ẳ ủ ể ộ ả ạ b n ph i đ m m t c nh, trong đó ch th đi th ng v phía hay ra xa máy quay ể ộ ể ỵ ng chuy n đ ng. đ ngu trang s đ i h ộ Tr n hình ự ể ộ Tr n hình là s chuy n c nh uy n chuy n khi m t c nh m d n (phade out) và ệ ả c nh khác hi n d n ra (phade in) thay hình m đi. ộ Tr n nhanh th thay đ i v th i gian và đ a đi m. ộ Ta có th dùng tr n hình đ so sánh: • Gi a s gi ng nhau hay khác nhau. ờ • Th hi n th i gian trôi qua. • Cho th y s ti n tri n hay phát tri n trong m t kho ng th i gian. Đôi khi ph ng pháp d ng hình này dùng đ che d u c nh chuy n thi u lý do (không nên dùng!). Nói cách khác, d ng d là d ng d và dù có dùng cách tr n ở ữ hình đi n a thì v n là d ng d . ờ Ch ng mồ ổ ế ộ ẩ ể ợ ự B n có th g i s chuy n đ i n u tr n c n th n gi a các c nh có cùng khuôn ồ ầ ộ ộ hình. M t phòng tr ng v i m t phòng đ y ng i; mùa xuân v i mùa thu bên h ; khu nhà tr c và sau xây d ng. Đ dài c a c nh ộ ả • M t c nh không đ ủ nghĩa c a nó. ế c quá dài khi n ng • C nh không đ ứ c dài quá m c tò mò c a ng • C nh không đ ớ Sau đây là m t s y u t ạ ố ạ • B n mu n truy n đ t bao nhiêu thông tin? B n mu n t o n t ự hút s chú ý? ữ • Nh ng thông tin đó d hi u đ n đâu? • Có bao nhiêu hành đ ng trong c nh? Nh ng s thay đ i hay chuy n đ ng có ả ầ ờ th ph i c n th i gian đ hi u. ố ỡ ả Ghép n i các c c nh ừ ộ ả ự m t c nh toàn vào m t c nh đ c t Tránh d ng t ượ ế ể ậ c n có th không đ ướ ẽ ị ấ ng h s b m t ph ẽ ặ ắ ọ ư Nh ng hãy th n tr ng n u d ng hai hình có c c nh g n gi ng nhau s g p r c

ẩ ả ng nh nh y t

ộ ỗ ệ ẩ ộ ả ư ẩ ừ ỏ

ợ ớ ộ

ề ậ ả ể ể ả ứ ế ấ ổ i quy t v n đ này.

ự ự ụ ườ ướ ữ c mà nh ng ng ụ ề ể i quay phim d a vào đ duy trì s liên t c v

ơ ỏ ả ữ ườ

ợ ụ

ủ ể ẫ ẽ ặ ớ

i phóng viên.)

ộ ể ụ ướ ủ ể ủ ể

ng chuy n ộ

ớ ấ ườ ộ ỏ ộ ề ụ i này rõ ràng. Trong c nh ng

ớ i này cũng rõ ràng. Và trong c nh dàn d ng m t doanh nhân ng i vi i đi b hay lái xe, ranh bàn ế ở t

ớ ủ ự ế ộ ồ t.

ỗ ườ ộ ộ

ợ ng h p, ranh gi ẽ ề ữ ượ ự ế ả đ

ủ

ư ệ ầ ấ ấ ộ ữ ả i

ả

ộ ả ạ ố c hành đ ng. c hai phía, b n ph i có m t c nh n i. C nh này có th ể

ạ ớ ủ ự i c a s chú ý hay hành đ ng. ả ộ ự ả ừ ắ ớ ộ m t t i hành đ ng vi i c a s chú ý/hành đ ng là t ườ ớ i cho ng i quay camera m t cung 180 đ , qua ụ ề ặ c s liên t c v m t hình nh. Nh ng n u quay ầ ở ể ủ ể ớ i đó, thì ch th có th xu t hi n l n đ u ớ ề ạ ồ ể ủ ể bên ph i. V i nh ng ch th chuy n đ ng v n đ l i t ượ ộ ừ ả ừ ả ậ ả ủ ể phía sau ch th . Hay

ả ạ ự ế ừ c hay tr c ti p t ệ ượ ụ ằ ướ phía tr ấ t tr c b ng cách ghi hình khi máy

ể ể ừ ủ ụ ể

phía bên này c a tr c chuy n sang phía bên kia. ắ t c

ượ ứ ự ệ

ự d ng ờ ự ạ t là trong th i s , b n không đ ạ ờ ọ ằ ặ ả ồ

ự ự ủ ự ệ ả ườ ễ ộ i nh o m t di n gi

ả ạ ả ể ư ượ ạ ộ

ị bi u nghiêm trong bài phát

ả ố

ể ặ ớ ự ậ ự ậ ớ ỉ ai ữ i mong manh.

ự ố ợ ữ ủ ể ườ ữ ố ơ r i h n nh y hình. Trong nh ng c nh nh y hình, ch th d ộ ả ỗ ch này sang ch kia m t cách vô lý. M t c nh đ m (m t c nh tách ra kh i hành đ ng chính đ ghi nh n ph n ng hay b sung thông tin phù h p v i hành ộ đ ng chính) có th giúp gi Trái tr cụ Tr c là quy hình nh.ả ườ ộ ủ ể ấ Trong tr i phóng viên (m t ng h p ph ng v n đ n gi n gi a ch th và ng ộ ộ ọ ượ ọ ạ ườ c ng m t), thì tr c hay đ t ra sau gáy h . Khi nào ng ch y qua mũi h và v ả ấ ả ượ ớ ạ ưở ủ ở ộ ng t i h n t m t phía c a gi máy quay t c các c nh s duy ng này thì t ồ ố ấ ượ ả ụ ề ượ ự trì đ ng ch th v n ng i đ i m t v i c s liên t c v hình nh (cho n t ườ ng ộ ế N u m t ch th đi b hay lái xe, thì tr c ch y qua ch th theo h ộ đ ng. M t cách nghĩ khác v tr c là ranh gi Trong ph ng v n, ranh gi gi thì ranh gi Trong m i tr ấ ả ả t c c nh s đ u gi đó t ừ ả phía bên kia c a ranh gi c nh t ở ồ bên trái, r i sau đó ạ ệ ơ h n vì b n đ o ng t ố ế N u b n mu n quay t ẳ là c nh trung l p, th ng t ộ ả ạ b n có th quay m t c nh cho th y vi c v quay chuy n t hình Quy cbóp méo Trong m i hình th c d ng, đ c bi ọ ố ự ệ s ki n b ng cách l a ch n c nh hay ch ng m . B n ph i ph n ánh đúng b i ả ả ạ c nh th c c a s ki n. B n có th ghi hình đám đông c ả ộ ạ c dùng c nh đó làm c nh i m t cu c meeting chính tr . Nh ng b n không đ t ộ ủ ệ đó. túc c a m t đ m ế ị ườ ự ệ ữ Ng i d ng đôi khi ph i đ i m t v i nh ng quy t đ nh khó khăn. Gi a vi c ộ ạ ấ nh n m nh s th t và bóp méo s th t đó ch là m t ranh gi 4. S ph i h p gi a các thành viên trong ê kíp:

ố ợ ớ ậ 4.1. Ph i h p v i ban biên t p:

ả ườ ữ ậ Phóng viên biên t p và quay phim ph i th ạ ớ liên l c v i ban

ậ ự ệ ữ ấ ng xuyên gi ọ

Phóng viên biên t p, quay phim và ban biên t p ph i th o lu n đ a ra

biên t p, nh t là trong nh ng s ki n quan tr ng. ậ ư ả ả ậ ậ

ừ ng th ng nh t cho t ng ps và c ch

ướ ố h ấ ứ ự ấ ổ ả ươ ế ng trình. ậ ề ề ả B t c s thay đ i nào v đ tài, góc ti p c n, hình nh…ph i đ ả ượ ự c s

ủ ậ thông qua c a ban biên t p.

ơ ượ ả ộ c ng đ c đem ra tranh lu n g t gao, đ

ố ậ ủ ậ ộ ắ ả

ị ụ ng và xem còn gì hay h n th không.

ợ ủ ụ ế ươ ng trình không?

ệ ủ ể ự

ằ ế ự ủ ả ươ ng trình? Hay

ng nh th nào đ n s cân b ng c a c ch ả

ị i tr ng tâm (phocus)?

t h n không?

ổ ậ ả ế ế ố ơ i có t ả

ự ễ ệ

ạ ơ ế ế ậ ầ

ủ ạ ả ữ ễ ộ

ồ ạ ờ ố ạ ầ ị ạ ị ể t là đ i s ng chính tr t

ươ ế

ắ ị ự ề ng và n n kinh t ậ ầ

ư ệ ắ

t là chúng ta có nên làm cái này..."

ệ ơ ề ậ ấ

ỏ

ạ h n đánh giá th p. Chí ít b n t h n. Đánh giá cao và ệ ế ọ phía lãnh đ o khi h duy t bài

ề ả ưở ượ ệ ỡ ậ ộ Th o lu n n i dung tin bài ưở ậ ả ượ Cu c th o lu n này là n i các ý t ị ọ ự ọ ỏ ả l a ch n, b ph n đ i và đôi khi b bác b . M c đích c a cu c th o lu n là ch n ơ ưở ộ m t ý t ớ • Có phù h p v i m c đích c a ch ả ệ • Hôm nay có ph i là lúc làm vi c đó không? ệ ồ ữ ớ • V i nh ng ngu n hi n có, có đ đ th c hi n nó hay không? ư ế ưở ả • Nó nh h ả ầ • C n ph i kh o sát thêm? ạ ọ ả ầ • C n ph i xác đ nh l ầ ớ ự ệ ự • Th c hi n phóng s này vào ngày mai hay tu n t ơ ở ị ề Th o lu n là di n đàn trao đ i ý ki n, ki n ngh v hình nh và tìm các c s ể đ giúp th c hi n tin bài. ế ố ệ ậ N u b n đem câu chuy n ra th o lu n, và tranh lu n đ n n i đ n ch n, c n tìm ấ ể ề hi u cái gì đang di n ra, có nh ng v n đ gì trong c ng đ ng c a b n. ủ ề ỉ ề ữ ắ N m b t thông tin... và không ch v nh ng ch đ mà b n quan tâm. B n c n ệ ặ ự ọ theo k p s phát tri n trong m i lĩnh v c... đ c bi i đ a ẫ ả ườ ộ . Hãy là m t ng ph i m n c m. ớ ộ ố ề Khi tranh lu n, c n ghi nh m t s đi u "Nên" và "Không Nên": Không ẳ • Nói: "chuy n ch ng có gì l m, nh ng..." ế • Nói: "Tôi không bi ư ỹ ể • Nói: "Tôi ch a ki m tra k , nh ng..." ấ ệ • Đánh giá th p câu chuy n. ệ • Đánh giá cao câu chuy n. Đi u này còn th m t ệ ố ơ ạ ấ b n đánh giá th p và thoát kh i đi u đó thì câu chuy n t ạ ớ ự ấ ọ ạ b n k t thúc v i s th t v ng và b c t c t ủ ọ ưở ng t (hi u đính). Trí t ề ự ứ ừ i th ng Pulitzer c a h tan v ngay sau cái ng v gi

tin.

ớ ả ườ ự i xem.

ệ ủ ng c a nó t ệ ọ ả i thích nh h ử

ị ẩ ệ ế t cách th c hi n tin bài (câu chuy n). Khi nào chu n b xong? Chi phí bao

ầ

ồ ả ơ ở ả ư ả c th o lu n ph i đ a ra trên c s kh o sát chu đáo.

ườ ự ể ể i bán hàng thì c n có th c hành đ có th c đây b n ch a t ng là ng

ạ ế ư

ư ừ ế ệ ề ộ ấ ượ ự ự ệ ộ ậ

ạ ụ ườ ệ ặ ậ

ậ ả ằ

ả ố ấ ộ

"1 phút 30 giây". Nên ộ • Trình bày tr ng tâm câu chuy n m t cách t ưở i ng • Gi ầ • Có cách x lý câu chuy n trong đ u. ệ ự • Bi ữ nhiêu? C n nh ng ngu n nào? ậ ệ ượ • Câu chuy n đ • Hãy chân th t.ậ ướ ạ ế ầ N u tr ậ ạ ừ tranh lu n quy t li t v n i dung câu chuy n. B n đ ng ng i n u đ a ra ý ế ậ ưở ả ng mà không đ t c ch p nh n trong cu c th o lu n. N u b n th c s tin ặ ớ ằ r ng c u chuy n đáng làm thì hãy xin g p riêng v i ng i ph trách tin ho c ờ ự ậ ổ t ng biên t p tin th i s . ữ ố ợ ố ợ ố ợ ữ

4.2. Ph i h p gi a biên t p và quay phim: ị Ph i h p b ng k ch b n phân c nh ả Ph i h p trong nh ng tình hu ng đ t xu t: phóng viên quay phim ph i liên l c v i phóng viên biên t p thông báo n i dung đã quay; biên ề

ữ ạ ớ ế ộ ả ậ ậ ế ả ổ

ả luôn gi ủ ề ậ t p thông báo n u ch đ , góc ti p c n thay đ i, đ m b o tính logic v ệ hình nh trong câu chuy n.

ư ầ ồ Ngu n: S u t m