Nghị quyết số 205/2025/QH15

Nghị quyết số 205/2025/QH15 của Quốc hội Việt Nam đánh dấu một bước tiến quan trọng trong việc bảo vệ quyền dân sự, đặc biệt là đối với các chủ thể thuộc nhóm dễ bị tổn thương và bảo vệ lợi ích công. Trong bối cảnh xã hội ngày càng phức tạp, việc phát sinh các vụ án dân sự mà không có chủ thể rõ ràng hoặc đủ khả năng khởi kiện đã đặt ra thách thức lớn cho hệ thống tư pháp. Nghị quyết này ra đời nhằm thí điểm trao quyền cho Viện kiểm sát nhân dân khởi kiện các vụ án dân sự công ích, bổ sung cơ chế pháp lý để đảm bảo công lý được thực thi, khắc phục những lỗ hổng hiện có và tăng cường vai trò của Nhà nước trong việc bảo vệ các đối tượng yếu thế và toàn xã hội.

Các nhà lập pháp, chuyên gia pháp lý, cán bộ Viện kiểm sát, Tòa án, luật sư, các tổ chức xã hội dân sự quan tâm đến quyền con người, công lý xã hội và bảo vệ lợi ích công cộng.

Nghị quyết số 205/2025/QH15 của Quốc hội quy định về việc thí điểm Viện kiểm sát nhân dân khởi kiện vụ án dân sự để bảo vệ quyền dân sự của các chủ thể thuộc nhóm dễ bị tổn thương hoặc bảo vệ lợi ích công. Nghị quyết này áp dụng cho Viện kiểm sát, Tòa án và các tổ chức, cá nhân liên quan, đồng thời quy định chi tiết các nguyên tắc thực hiện, bao gồm việc Viện kiểm sát chỉ khởi kiện khi đã thông báo, kiến nghị nhưng không có người khởi kiện. Các vụ án dân sự công ích do Viện kiểm sát khởi kiện sẽ không được hòa giải và bị đơn không được phản tố, nhằm đảm bảo hiệu quả bảo vệ lợi ích công và nhóm dễ bị tổn thương. Nghị quyết cũng giải thích rõ ràng khái niệm về nhóm dễ bị tổn thương (trẻ em, người cao tuổi, người khuyết tật, phụ nữ mang thai/nuôi con nhỏ, người khó khăn về nhận thức/hành vi, người dân tộc thiểu số vùng đặc biệt khó khăn) và lợi ích công (đầu tư công, đất đai, môi trường, an toàn thực phẩm, quyền lợi người tiêu dùng). Về phương pháp, văn bản này chi tiết hóa thẩm quyền khởi kiện của Viện kiểm sát ở các cấp, quy trình tiếp nhận thông tin, kiểm tra, xác minh, thu thập tài liệu, chứng cứ, cũng như việc đình chỉ hoặc phục hồi kiểm tra. Nếu không có chủ thể nào khởi kiện hoặc không nhận được phản hồi, Viện kiểm sát sẽ xem xét quyết định khởi kiện vụ án dân sự công ích hoặc vụ án bảo vệ quyền dân sự của nhóm dễ bị tổn thương khi họ không thể tự mình khởi kiện. Tòa án có trách nhiệm thụ lý các vụ án này. Nghị quyết có ý nghĩa quan trọng trong việc nâng cao hiệu quả bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho các đối tượng yếu thế và cộng đồng, khẳng định vai trò tích cực của Viện kiểm sát trong hệ thống tư pháp.