BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC
CÔNG NGHỆ VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ
HOÀNG VĂN CHÍNH
NGHIÊN CỨU, ĐÁNH GIÁ NGUỒN TÀI NGUYÊN THỰC
VẬT CÓ TINH DẦU Ở VƯỜN QUỐC GIA BẾN EN, TỈNH
THANH HÓA, ĐỀ XUẤT CÁC BIỆN PHÁP BẢO TỒN VÀ
KHAI THÁC HỢP LÝ
LUẬN ÁN TIẾN SĨ SINH HỌC
HÀ NỘI - 2019
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC
CÔNG NGHỆ VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ
HOÀNG VĂN CHÍNH
NGHIÊN CỨU, ĐÁNH GIÁ NGUỒN TÀI NGUYÊN THỰC
VẬT CÓ TINH DẦU Ở VƯỜN QUỐC GIA BẾN EN, TỈNH
THANH HÓA, ĐỀ XUẤT CÁC BIỆN PHÁP BẢO TỒN VÀ
KHAI THÁC HỢP LÝ
LUẬN ÁN TIẾN SĨ SINH HỌC
Chuyên ngành: Thực vật học
Mã số: 9.42.01.11
Người hướng dẫn khoa học: 1. PGS.TS. Trần Minh Hợi
2. TS. Đỗ Ngọc Đài
HÀ NỘI – 2019
LI CẢM ƠN
Luận án được hoàn thành ti Hc vin Khoa hc và Công ngh - Vin Hàn
lâm Khoa hc và Công ngh Vit Nam.
Tôi xin bày t lòng biết ơn chân thành sâu sc nhất đến PGS. TS. Trn
Minh Hi - Vin Sinh thái Tài nguyên Sinh vt, Vin Hàn Lâm Khoa hc
Công ngh Việt Nam và TS. Đỗ Ngọc Đài - Trường Đại hc Kinh tế Ngh An là
những người thầy đã tận tình hướng dn, to mọi điu kin tt nht trong sut quá
trình thc hin lun án.
Tôi xin chân thành cm ơn PGS. TS. Ngô Xuân Lương, TS. Đậu Thìn,
Trường Đại hc Hồng Đức, Hc viên cao hc Khóa 8, 9 chuyên ngành thc vt
hc đã giúp đỡ trong qtrình thc hin Luận án. Tôi cũng bày t lòng biết ơn
TS. Isiaka A. Ogunwande, trường Đại hc Lagos State, Nigeria đã giúp đỡ trong
việc đánh giá các số liu v tinh du. TS. Nguyn Huy Hùng, trường Đại hc Duy
Tân đã thử hot tính sinh hc mt s mu tinh du. Qu Phát trin Khoa hc
Công ngh Quc gia (Nafosted) Mã s 106.03-2017.328.
Nhân dịp này, tôi cũng xin gửi li cảm ơn đến Ban Giám đốc, Phòng Đào tạo
Sau đại hc, Hc vin Khoa hc Công nghệ, Ban lãnh đạo, c thy cô, cán b
phòng Tài nguyên Thc vt, phòng Thc vt, Vin Sinh thái và Tài nguyên Sinh
vt, Vin Hàn Lâm Khoa hc Công ngh Vit Nam; Ban Giám hiu, BCN
Khoa Khoa hc T nhiên, B môn Thc vt, trường Đại hc Hng Đức; Ban
giám đốc Vườn Quc gia Bến En; Trm kim Lâm Sông Tràng, Xuân Thái, Yên
Bái, Xuân Khang; các bạn đồng nghiệp, gia đình người thân đã động viên,
giúp đỡ tôi hoàn thành lun án.
Hà Ni, ngày 06 tháng 05 năm 2019
Tác gi
Hoàng Văn Chính
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây công trình nghiên cu ca riêng tôi. Các s liu,
kết qu nêu trong lun án trung thực chưa từng được ai công b trong bt
k công trình nào khác.
Mi s giúp đỡ đã có lời cám ơn!
Các trích dn trong luận án đã chỉngun gc.
Hà Ni, ngày 06 tháng 05 năm 2019
Ký tên
Hoàng Văn Chính
MC LC
M ĐẦU .............................................................................................................. 1
1. Tính cp thiết của đề tài lun án ....................................................................... 1
2. Mc tiêu ca lun án......................................................................................... 2
3. Ý nghĩa khoa học và thc tin .......................................................................... 3
CHƯƠNG 1. TNG QUAN TÀI LIU .............................................................. 4
1.1. Vài nét chung v tinh du và cây tinh du .................................................... 4
1.1.1. Khái nim cây tinh du ............................................................................... 4
1.1.2. Tính cht và thành phn hóa hc ca tinh du ........................................... 4
1.1.3. Trng thái t nhiên và phân b ................................................................... 5
1.1.4. Gtr s dng, tm quan trng ca tinh du và nguyên liu cha tinh du .. 6
1.2. Nghiên cu v các loài thc vt cha tinh du trên thế gii Vit Nam 7
1.2.1. Nghiên cu v các loài thc vt cha tinh du trên thế gii ...................... 7
1.2.2. Nghiên cu v các loài thc vt cha tinh du Vit Nam .................... 11
1.2.3. Nghiên cu cây tinh du Thanh Hóa và Vườn Quc gia Bến En ......... 16
1.3. Nghiên cu thành phn hóa hc tinh du và hot tính sinh hc ca mt s h
thc vt trên thế gii Vit Nam .................................................................. 17
1.3.1. Nghiên cu thành phn hóa hc tinh du hot tính sinh hc ca mt s
h thc vt trên thế gii ...................................................................................... 17
1.3.1.1. H Long não (Lauraceae) ...................................................................... 17
1.3.1.2. H Cam (Rutaceae)................................................................................19
1.3.1.3. H H tiêu (Piperaceae).........................................................................21
1.3.1.4. H Gng (Zingiberaceae)......................................................................22
1.3.2. Nghiên cu thành phn hóa hc tinh du hot tính sinh hc ca mt s
h thc vt Vit Nam ...................................................................................... 24
1.3.2.1. H Long não (Lauraceae)......................................................................24
1.3.2.2. H Cam (Rutaceae)................................................................................25
1.3.2.3. H H tiêu (Piperaceae).........................................................................27
1.3.2.4. H Gng (Zingiberaceae)......................................................................28
1.4. Điu kin t nhiên n Quc gia Bến En.............................................32