TRƯỜNG ĐẠI HỌC QUY NHƠN
KHOA KINH TẾ & KẾ TOÁN
TIỂU LUẬN MÔN KẾ TOÁN QUẢN TRỊ NÂNG CAO
Đề tài: Nghiên cứu Kế toán quản trị chi phí trong các doanh nghiệp.
Liên hệ thực tiễn vận dụng Kế toán quản trị chi phí trong các doanh
nghiệp tỉnh Bình Định và đề xuất giải pháp hoàn thiện.
Học viên thực hiện: . . .
Lớp:
Giáo viên hướng dẫn:
BÌNH ĐỊNH, THÁNG 07/2025
MỤC LỤC
LỜI MỞ ĐẦU...................................................................................................................1
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KẾ TOÁN QUẢN TRỊ CHI PHÍ.......................2
1.1. Khái niệm kế toán quản trị chi phí........................................................................2
1.1.1. Định nghĩa (theo IMA, CIMA, các tài liệu học thuật)......................................2
1.1.2. Mục tiêu: Kiểm soát, lập kế hoạch, ra quyết định.............................................2
1.2. Vai trò của kế toán quản trị chi phí trong doanh nghiệp....................................4
1.2.1. Quản trị chi phí sản xuất...................................................................................4
1.2.2. Hỗ trợ định giá bán và xây dựng chính sách giá...............................................5
1.2.3. Kiểm soát ngân sách và lập kế hoạch tài chính.................................................5
1.2.4. Giảm lãng phí, nâng cao hiệu quả vận hành và lợi nhuận.................................5
1.2.5. Hỗ trợ đổi mới chiến lược và phát triển bền vững............................................6
1.3. Các phương pháp kế toán quản trị chi phí phổ biến...........................................6
1.3.1. Kế toán chi phí theo công việc (Job costing)....................................................7
1.3.2. Kế toán chi phí theo quá trình (Process costing)...............................................7
1.3.3. Phân tích chi phí – khối lượng – lợi nhuận (CVP analysis)..............................8
1.3.4. Kế toán chi phí theo hoạt động (ABC).............................................................8
1.3.5. Kế toán chi phí mục tiêu (Target costing).........................................................8
1.3.6. Chi phí tiêu chuẩn và phân tích biến động (Standard costing&variance).........9
1.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến hệ thống kế toán quản trị chi phí..............................9
1.4.1. Môi trường ngành...........................................................................................10
1.4.2. Quy mô doanh nghiệp.....................................................................................10
1.4.3. Trình độ nhân lực...........................................................................................11
1.4.4. Công nghệ thông tin.......................................................................................11
CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG VẬN DỤNG KẾ TOÁN QUẢN TRỊ CHI PHÍ
TRONG CÁC DOANH NGHIỆP TẠI BÌNH ĐỊNH...................................................13
2.1. Tổng quan về doanh nghiệp tỉnh Bình Định.......................................................13
2.1.1. Đặc điểm ngành nghề.....................................................................................13
2.1.2. Đặc điểm quy mô và cấu trúc tổ chức tài chính – kế toán...............................14
2.2. Mức độ nhận thức và áp dụng kế toán quản trị chi phí....................................14
2.2.1. Tổ chức bộ phận kế toán quản trị....................................................................15
2.2.2. Hình thức tổ chức hệ thống kế toán chi phí....................................................15
2.2.3. Công cụ quản trị chi phí phổ biến...................................................................16
2.3. Khó khăn trong vận dụng CMA tại địa phương................................................16
2.3.1. Thiếu nhân sự chuyên môn cao......................................................................17
2.3.2. Hạ tầng công nghệ thông tin chưa đáp ứng yêu cầu........................................17
2.3.3. Văn hóa quản trị chưa coi trọng thông tin nội bộ............................................17
2.3.4. Chi phí đầu tư ban đầu cho hệ thống MAPs...................................................18
CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN KẾ TOÁN QUẢN TRỊ CHI PHÍ CHO
DOANH NGHIỆP TẠI BÌNH ĐỊNH............................................................................19
3.1. Giải pháp về nhận thức và đào tạo......................................................................19
3.2. Giải pháp về công nghệ – hạ tầng kế toán..........................................................20
3.3. Giải pháp về quy trình tổ chức hệ thống CMA..................................................21
3.4. Đề xuất về chính sách hỗ trợ................................................................................22
KẾT LUẬN.....................................................................................................................24
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO.......................................................................25
1
LỜI MỞ ĐẦU
Trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu ngày càng khốc liệt, sự biến động nhanh chóng
của giá nguyên vật liệu, chi phí sản xuất và nhu cầu thị trường đã đặt ra những thách thức
lớn đối với khả năng tồn tại và phát triển của doanh nghiệp. Việc chỉ dựa vào kế toán tài
chính để phản ánh kết quả kinh doanh không còn đủ để đáp ứng yêu cầu quản trị hiện đại.
Thay vào đó, kế toán quản trị chi phí – với vai trò cung cấp thông tin nội bộ phục vụ ra
quyết định, kiểm soát chi phí, tối ưu hóa nguồn lực – đang ngày càng khẳng định vị trí
then chốt trong hệ thống quản lý doanh nghiệp.
Kế toán quản trị chi phí không chỉ dừng lại ở việc ghi nhận và phân loại chi phí,
mà còn là công cụ giúp nhà quản lý phân tích mối quan hệ giữa chi phí – khối lượng – lợi
nhuận, xây dựng ngân sách, xác định giá thành sản phẩm và đánh giá hiệu suất hoạt động.
Việc ứng dụng hiệu quả các công cụ kế toán quản trị như phương pháp chi phí theo hoạt
động (ABC), chi phí tiêu chuẩn (standard costing), hay chi phí mục tiêu (target costing) sẽ
góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh, giảm thiểu lãng phí và tăng cường giá trị doanh
nghiệp.
Tuy nhiên, thực tiễn cho thấy mức độ vận dụng kế toán quản trị chi phí trong nhiều
doanh nghiệp tại Việt Nam – đặc biệt là ở các tỉnh ngoài trung tâm kinh tế lớn – vẫn còn
nhiều hạn chế. Riêng tại tỉnh Bình Định, nơi tập trung nhiều doanh nghiệp vừa và nhỏ
hoạt động trong các lĩnh vực như chế biến gỗ, thủy sản, xây dựng, sản xuất vật liệu... hệ
thống kế toán quản trị chi phí chưa được thiết lập bài bản, chưa phản ánh đúng vai trò hỗ
trợ quản trị nội bộ, và còn thiếu sự đồng bộ giữa thông tin chi phí và hoạt động điều hành
chiến lược.
Xuất phát từ thực tiễn nêu trên, tiểu luận với đề tài: “Nghiên cứu kế toán quản trị
chi phí trong các doanh nghiệp – Liên hệ thực tiễn vận dụng kế toán quản trị chi phí trong
các doanh nghiệp tỉnh Bình Định và đề xuất giải pháp hoàn thiện” được thực hiện với
mục tiêu nghiên cứu hệ thống lý luận và thực trạng ứng dụng, từ đó đưa ra các kiến nghị
phù hợp nhằm hoàn thiện hệ thống kế toán quản trị chi phí trong doanh nghiệp, đặc biệt
tại tỉnh Bình Định.
2
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ KẾ TOÁN QUẢN TRỊ CHI
PHÍ
1.1. Khái niệm kế toán quản trị chi phí
1.1.1. Định nghĩa (theo IMA, CIMA, các tài liệu học thuật)
Kế toán quản trị chi phí (Cost Management Accounting – CMA) là một phân hệ
thuộc kế toán quản trị, tập trung vào việc xác định, thu thập, phân loại, đo lường, phân
tích và trình bày thông tin liên quan đến chi phí nhằm hỗ trợ các nhà quản lý trong quá
trình ra quyết định, kiểm soát hoạt động, và lập kế hoạch chiến lược.
Theo Viện Kế toán Quản trị Hoa Kỳ (IMA), kế toán quản trị được định nghĩa là:
“Quá trình xác định, đo lường, phân tích, diễn giải và truyền đạt thông tin tài
chính và phi tài chính nhằm phục vụ việc lập kế hoạch, ra quyết định và kiểm soát trong
tổ chức.”
(IMA, 2014)
Trong đó, kế toán quản trị chi phí đóng vai trò trọng tâm trong việc giúp doanh
nghiệp hiểu rõ cơ cấu chi phí, cơ chế phát sinh chi phí và mối quan hệ giữa chi phí – sản
lượng – lợi nhuận. Đây là nền tảng quan trọng giúp tổ chức quản lý hiệu quả tài nguyên,
giảm thiểu lãng phí và tối ưu hóa hiệu suất hoạt động.
Theo Hiệp hội Kế toán Quản trị Công chứng Anh Quốc (CIMA), CMA là:
“Việc áp dụng các nguyên tắc kế toán, tài chính và quản trị để tạo ra thông tin chi
phí hữu ích nhằm lập kế hoạch, kiểm soát và ra quyết định trong nội bộ doanh nghiệp.”
(CIMA Official Terminology, 2005)
Về mặt học thuật, CMA không chỉ là một hoạt động ghi nhận chi phí đơn thuần,
mà còn là một hệ thống tích hợp giữa kế toán, phân tích dữ liệu và chiến lược quản lý,
giúp tổ chức đạt được lợi thế cạnh tranh thông qua thông tin nội bộ chất lượng cao
1.1.2. Mục tiêu: Kiểm soát, lập kế hoạch, ra quyết định.
Kế toán quản trị chi phí được thiết lập nhằm phục vụ ba nhóm mục tiêu cốt lõi
trong quản trị tổ chức:
(1) Kiểm soát chi phí (Cost Control)