Nghiên cứu những bất thường não ở trẻ em động kinh bằng hình ảnh học

Nghiên cứu Y học <br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 1 * 2014<br /> <br /> NGHIÊN CỨU NHỮNG BẤT THƯỜNG NÃO  <br /> Ở TRẺ EM ĐỘNG KINH BẰNG HÌNH ẢNH HỌC <br /> Lê Văn Tuấn*, Lê Thụy Minh An* <br /> <br /> TÓM TẮT <br /> Mục tiêu: mô tả đặc điểm hình ảnh học sọ não trong bệnh động kinh ở trẻ em.  <br /> Phương pháp nghiên cứu: 96 trẻ em bị bệnh động kinh nhập khoa nội thần kinh và phòng khám bệnh viện <br /> Nhi đồng 2 từ 10/2012 – 03/2013 được đánh giá về lâm sàng, hình ảnh MRI và CT‐Scan sọ não, mối liên quan <br /> giữa hình ảnh học và đặc điểm lâm sàng.  <br /> Kết quả: Tuổi trung bình: 4,6. Cơn động kinh toàn thể chiếm 53,1%, cục bộ: 31,3%, cơn không phân loại <br /> được 15,6%. Cơn co cứng‐co giật chiếm 41,7% các cơn động kinh toàn thể nguyên phát. Có 72/96 trẻ được chụp <br /> MRI não, trong đó bất thường MRI chiếm 43,1% (31/72). Tổn thương chất trắng chiếm tỷ lệ cao nhất: 35,48%. <br /> Có 32/96 trẻ được chụp CT‐Scan não, trong đó bất thường CT‐Scan chiếm 46,9% (15/32). Bất thường trên CT‐<br /> Scan thường gặp nhất là mất thể tích: 46%. Bất thường hình ảnh thường gặp hơn ở trẻ có cơn co giật cục bộ/ <br /> sóng  động  kinh  cục  bộ  trên  EEG(p=0,01),  trẻ  chậm  phát  triển  tâm  thần  vận  động  (p=0,043)  hay  trẻ  có  bất <br /> thường  khi  thăm  khám  thần  kinh  (p=0,045).Không  có  mối  liên  quan  giữa  bất  thường  hình  ảnh  và  giới  tính <br /> (p=0,931) hay có sóng động kinh trên EEG (p=0,649). <br /> Kết luận: Hình ảnh học sọ não cần được khảo sát ở những trẻ động kinh có cơn co giật cục bộ, sóng dạng <br /> động kinh cục bộ, khám thần kinh bất thường hay chậm phát triển tâm thần vận động. <br /> Từ khóa: động kinh, trẻ em, hình ảnh học, MRI, CT‐Scan, EEG. <br /> <br /> ABSTRACT <br /> NEUROIMAGING ABNORMALITIES IN EPILEPTIC CHILDREN <br /> Le Van Tuan, Le Thuy Minh An * Y Hoc TP. Ho Chi Minh * Vol. 18 ‐ Supplement of No 1 ‐ 2014: 532 ‐ 538 <br /> Objective: To describe neuroimaging characteristics in epileptic children.  <br /> Method: 96 epileptic children admitted to neurology department and clinic of Children hospital 2 – Ho Chi <br /> Minh  city  from  October  2012  to  March  2013  surveyed  about  the  characteristics  of  head  magnetic  resonance <br /> imaging  (MRI)  and  computed  tomography  (CT);  the  correlation  between  clinical  feature  and  neuroimaging <br /> abnormalities.  <br /> Results: Average age is 4.6. 53.1% children presented with focal, 31.3% with generalized and 15.6% with <br /> undetermined  seizures.  In  generalized  group,  tonic‐clonic  epilepsy  rate  is  41.7%.  72  children  had  head  MRI, <br /> abnormal MRI is 43.1%. The highest abnormality rate in MRI is white matter lesion (35.48%). 32 children had <br /> head  CT,  abnormal  CT  was  seen  in  46.9%.  The  highest  abnormality  rate  on  CT‐Scan  is  volume  loss  (46%). <br /> Abnormal  neuroimaging  findings  had  significant  relation  with  focal  seizure  or  focal  epileptic  wave  on  EEG <br /> (p=0.01), mental retardation (p=0.043), or abnormal neurological exam. There is not relation between abnormal <br /> neuroimaging and sex (p=0.931), present of epileptic wave on EEG (p=0.649).  <br /> Conclusion: We recommend that neuroimaging should be done in epileptic children with focal seizure or <br /> focal epileptic wave on EEG, mental retardation or abnormal neurological exam. <br /> Keywords: epilepsy, children, neuroimaging, MRI, CT, EEG. <br /> * Bộ môn Thần Kinh, ĐH Y Dược TP.HCM  <br /> Tác giả liên lạc: BS. Lê Thị Minh An<br /> <br /> 532<br /> <br /> T: 0903754494<br /> <br /> Email: minhan0402@gmail.com<br /> <br /> Chuyên Đề Nội Khoa <br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 1 * 2014 <br /> ĐẶT VẤN ĐỀ <br /> Động  kinh  là  tình  trạng  bệnh  lý  ở  não,  đặc <br /> trưng bởi sự phóng lực quá mức và đồng bộ của <br /> một  nhóm  neuron  trong  não  hay  của  toàn  bộ <br /> não, biểu hiện lâm sàng bởi những cơn đột ngột <br /> và lặp lại. Đây là bệnh phổ biến trên thế giới và <br /> đặc  biệt  ở  những  nước  đang  phát  triển.  Hàng <br /> năm có khoảng 1,12 triệu trẻ em mới mắc động <br /> kinh ở những nước đang phát triển (10). Tỷ lệ mới <br /> mắc  cộng  dồn  của  bệnh  trong  cả  cuộc  đời  là <br /> 3,6%  và  hơn  một  nửa  khởi  phát  ở  trẻ  nhỏ  (10). <br /> Bệnh động kinh ảnh hưởng không nhỏ đến đời <br /> sống  của  người  bệnh.  Ngoài  ra,  đối  với  trẻ  em, <br /> bệnh động kinh còn kết hợp  với  nhiều  rối  loạn <br /> về  học  tập,  hành  vi  và  tình  cảm  cũng  như  ứng <br /> xử xã hội. <br /> Chụp cắt lớp điện toán (CT‐scan) trước đây <br /> không phát hiện được  hết  những  nguyên  nhân <br /> hay bệnh học tiềm ẩn của bệnh động kinh. Tuy <br /> nhiên,  CT‐scan  sọ  não  vẫn  có  một  vai  trò  quan <br /> trọng  trong  việc  đánh  giá  những  bệnh  nhân <br /> động kinh mà có nguyên nhân cấp tính đe dọa <br /> tính mạng.  <br /> Cộng  hưởng  từ  (MRI)  có  độ  nhạy  cao  hơn <br /> CT‐Scan  vì  MRI  có  thể  phát  hiện  những  bất <br /> thường và tổn thương loạn sản ở vùng hải mã, <br /> là  một  vị  trí  khởi  phát  động  kinh  thường <br /> gặp(2,7,11).  Ngày  nay,  sự  phát  triển  MRI  độ  phân <br /> giải  cao  với  phác  đồ  dành  cho  bệnh  động  kinh <br /> có ảnh hưởng lâm sàng lớn trong việc chẩn đoán <br /> và  quản  lý  bệnh  động  kinh  vì  nó  hỗ  trợ  trong <br /> việc  phân  loại,  phát  hiện  tổn  thương  cấu  trúc, <br /> tiên  lượng  tái  phát,  sự  kháng  trị  lâu  dài  với <br /> thuốc chống động kinh và xác định những bệnh <br /> nhân thích hợp với phẫu thuật. Do đó, Liên Hội <br /> Quốc  Tế  Chống  Động  Kinh  (ILAE)(1997)  đã <br /> khuyến  cáo  dùng  phác  đồ  MRI  dành  cho  bệnh <br /> động kinh cho tất cả những bệnh nhân với cơn <br /> co  giật  mới  lần  đầu  hay  bệnh  động  kinh  mới <br /> chẩn  đoán  trong  tình  trạng  không  khẩn  cấp(2). <br /> Thêm vào đó, ILAE cũng khuyến cáo chụp MRI <br /> cho những bệnh nhân động kinh kháng trị.  <br /> Có khoảng  16‐21%  những  bất  thường  trên <br /> MRI sọ não được phát hiện ở trẻ bị bệnh động <br /> <br /> Thần Kinh <br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> kinh  và  hầu  hết  những  tổn  thương  cấu  trúc <br /> này  là  những  thiếu  sót  di  truyền,  hội  chứng <br /> thần  kinh‐bì,  bệnh  ác  tính  và  những  bằng <br /> chứng bệnh não do chấn thương, nhiễm trùng <br /> hay  ngạt(2,18).  Nghiên  cứu  này  được  tiến  hành <br /> với mục đích khảo sát những bất thường trên <br /> hình ảnh học sọ não ở trẻ em động kinh và mối <br /> liên  quan  giữa  các  đặc  điểm  lâm  sàng  và  kết <br /> quả hình ảnh học đó.  <br /> <br /> ĐỐI TƯỢNG ‐ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU <br /> Tiêu chuẩn chọn bệnh <br /> Trẻ  em  được  chẩn  đoán  bệnh  động  kinh, <br /> nhập khoa thần kinh và phòng khám bệnh viện <br /> Nhi đồng 2 từ 10/2012 – 03/2013. <br /> <br /> Tiêu chuẩn loại trừ:  <br /> Trẻ không được khảo sát hình ảnh học hay bị <br /> co giật do một nguyên nhân cấp tính đã xác định.  <br /> <br /> Thu thập số liệu <br /> Phỏng vấn trực tiếp theo bảng câu hỏi, thăm <br /> khám  và  đọc  EEG,  MRI,  CT‐Scan  sọ  não  của <br /> bệnh nhi. <br /> <br /> Công cụ thu thập số liệu <br /> Bảng thu thập số liệu. <br /> <br /> Các biến số thu thập <br /> Tuổi,  giới,  tiền  căn  gia  đình  bị  động  kinh, <br /> tiền căn bệnh lý của bản thân, sự phát triển tâm <br /> thần  vận  động,  loại  cơn  động  kinh,  kết  quả <br /> khám thần  kinh,  đặc  điểm  EEG,  đặc  điểm  MRI <br /> và CT‐Scan não. <br /> <br /> KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU <br /> Tuổi trung bình của mẫu nghiên cứu là: 4,6.  <br /> Cơn động kinh toàn thể chiếm 53,1%, cục bộ: <br /> 31,3%, cơn không phân loại được 15,6%. Cơn co <br /> cứng‐co  giật  chiếm  41,7%  các  cơn  động  kinh <br /> toàn thể nguyên phát.  <br /> Có  72/96  trẻ  được  chụp  MRI  não,  trong  đó <br /> bất  thường  MRI  chiếm  43,1%  (31/72).  Tỷ  lệ  các <br /> loại  bất  thường  bao  gồm:  bất  thường  vỏ  não: <br /> 16,1%,  nhuyễn  não:  6,45%,  tổn  thương  chất <br /> trắng: 35,48%, mất thể tích: 16,1%, lớn não thất: <br /> 6,45%,  nang:  16,1%  (nang  vách  trong  suốt:  2, <br /> <br /> 533<br /> <br /> Nghiên cứu Y học <br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 1 * 2014<br /> <br /> nang  tuyến  tùng:  1,  nang  màng  nhện:  1),  bất <br /> thường  mạch  máu:  6,45%  (u  mạch  não‐tam <br /> thoa:1,  dị  dạnh  tĩnh  mạch:1),  tổn  thương  khác: <br /> 9,67 % (lipoma bể củ não sinh tư: 1, tăng tín hiệu <br /> trên xung khuếch tán: 2).  <br /> Có  32/96  trẻ  được  chụp  CT‐Scan  não,  trong <br /> đó bất thường CT‐Scan chiếm 46,9% (15/32). Tỷ <br /> lệ các loạibất thường bao gồm: mất thể tích: 46%, <br /> nhuyễn  não:  13,3%,  dị  dạng  mạch  máu  não: <br /> 13,3%, tổn thương khác. <br /> : 26,7% (tật không hồi não: 1, vôi hóa :1, nang <br /> vách trong suốt: 2).  <br /> Bất  thường  hình  ảnh  thường  gặp  hơn  ở  trẻ <br /> có  cơn  co  giật  cục  bộ/  sóng  động  kinh  cục  bộ <br /> trên EEG (p=0,01), trẻ chậm phát triển tâm thần <br /> vận  động  (p=0,043)  hay  trẻ  có  bất  thường  khi <br /> thăm  khám  thần  kinh  (p=0,045).Không  có  mối <br /> liên quan giữa bất thường hình ảnh và giới tính <br /> (p=0,931)  hay  có  sóng  động  kinh  trên  EEG <br /> (p=0,649). <br /> <br /> BÀN LUẬN <br /> Đặc điểm lâm sàng <br /> Trong nghiên cứu của chúng tôi, động kinh <br /> toàn  thể  chiếm  tỷ  lệ  53,1%  nhiều  hơn  so  với <br /> động  kinh  cục  bộ,  cơn  không  phân  loại  được <br /> cũng  chiếm  tỷ  lệ  cao  15,6%.  Khi  so  sánh  với <br /> nghiên  cứu  ở  Tây  Âu(8),  Colombia(19)  và  của  tác <br /> giả L.V.Tuấn  (13) ở Việt Nam thì kết quả lại khác <br /> khi động kinh cục bộ chiếm tỷ lệ cao hơn so với <br /> đông  kinh  toàn  thể.  Điều  này  có  thể  giải  thích <br /> dựa  vào  đối  tượng  nghiên  cứu  khác  nhau  giữa <br /> các  tác  giả,  ở  Tây  Âu  là  người  trưởng  thành,  ở <br /> Colombia  là  dân  số  chung  và  ở  cả  trẻ  em  và <br /> người  lớn  như  trong  nghiên  cứu  của  tác  giả <br /> L.V.Tuấn. Theo một số tác giả, động kinh cục bộ <br /> ưu  thế  ở  người  lớn  còn  động  kinh  toàn  thể  thì <br /> ưu thế ở trẻ em hơn. Nhưng với cùng đối tượng <br /> là  trẻ  em  như  trong  nghiên  cứu  của  tác  giả <br /> L.T.K.Vân (14), kết quả lại khác với chúng tôi. Có <br /> thể  do  độ  tuổi  trung  bình  của  các  nghiên  cứu <br /> khác  nhau  mà  các  tác  giả  trên  không  thống  kê <br /> tuổi  trung  bình  nên  chúng  tôi  không  so  sánh <br /> được. Nhìn chung, tỷ lệ loại cơn động kinh cục <br /> <br /> 534<br /> <br /> bộ hay vận động có thể khác nhau ở các độ tuổi <br /> khác nhau và càng lớn tuổi tỷ lệ cơn động kinh <br /> cục bộ càng chiếm tỷ lệ nhiều hơn. <br /> Trong loại cơn động kinh cục bộ, tỷ lệ cơn <br /> động kinh cục bộ đơn giản là 8,3% cao hơn cục <br /> bộ phức tạp là 5,2%. Kết quả này tương tự với <br /> nghiên cứu của tác giả L.T.K.Vân  (14) khi động <br /> kinh  cục  bộ  đơn  giản  cũng  nhiều  hơn  so  với <br /> cục  bộ  phức  tạp,  điều  nay  có  thể  do  cùng <br /> nghiên cứu trên trẻ em ở bệnh viện Nhi Đồng <br /> 2,  nhưng  lại  khác  với  các  nghiên  cứu  của  tác <br /> giả L.V.Tuấn  (13), ở Tây Âu  (8) do dân số nghiên <br /> cứu  khác  nhau.  Tuy  nhiên  tỷ  lệ  cơn  toàn  thể <br /> hóa  thứ  phát  thì  tương  tự  nhau  giữa  các <br /> nghiên  cứu  ở  khoảng  15%  (8‐19,6%).  Đối  với <br /> các  loại  cơn  động  kinh  toàn  thể  nguyên  phát <br /> thì tỷ lệ thay đổi giữa các nghiên cứu nhưng tỷ <br /> lệ cơn co cứng‐ co giật thì luôn chiếm tỷ lệ cao <br /> nhất trong các loại cơn (9,7 – 41,7%). <br /> Khi  khảo  sát  điện  não  đồ,  nghiên  cứu  của <br /> chúng  tôi  ghi  nhận  được  64/93  trường  hợp <br /> (68,8%)  có  EEG  dạng  động  kinh  phù  hợp  với <br /> lâm  sàng,  tỷ  lệ  này  khá  cao  và  tương  đồng  với <br /> nghiên cứu của tác giả L.T.K.Vân(14) với 68% và <br /> nghiên  cứu  của  Rasool  và  cs(17)  với  bất  thường <br /> EEG  là  155/276  (56,2%)  trẻ.  Còn  trong  nghiên <br /> cứu của Amirsalari(1) có đến 98% có bất thường <br /> EEG.  Tuy  nhiên,  trong  nghiên  cứu  của  tác  giả <br /> L.V.Tuấn(13)  ghi  nhận  chỉ  có  18,6%  sóng  động <br /> kinh phù hợp lâm sàng. Điện não đồ có độ nhạy <br /> tương  đối  thấp  (25‐56%),  độ  đặc  hiệu  cao  hơn <br /> (78‐98%), và điện não đồ ngoài cơn có tỉ lệ bình <br /> thường cao. Sở dĩ có sự khác biệt nhiều trong tỷ <br /> lệ điện não  đồ  bất  thường  giữa  các  nghiên  cứu <br /> có  thể  là  do  chưa  có  một  phác  đồ  đo  điện  não <br /> thống nhất giữa các nghiên cứu, kết quả dương <br /> tính  trên  EEG  còn  phụ  thuộc  vào  nhiều  yếu  tố <br /> như:  thời  điểm  đo  là  trong  cơn  hay  ngoài  cơn, <br /> đo  trong  giấc  ngủ  hay  không,  thời  gian  đo,  số <br /> lần đo điện não đồ, thực hiện các nghiệm pháp <br /> kích thích. <br /> <br /> Đặc điểm MRI não <br /> Trong  nghiên  cứu  của  chúng  tôi,  31/72  trẻ <br /> (43,1%) có bất thường trên MRI. Đây là tỷ lệ phát <br /> <br /> Chuyên Đề Nội Khoa <br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 1 * 2014 <br /> hiện  bất  thường  khá  cao  so  với  những  nghiên <br /> cứu trước đây. Tác giả Rasool(17) nghiên cứu các <br /> trẻ  co  giật  mới  khởi  phát  lần  đầu  không  có  sốt <br /> nhập khoa cấp cứu, hoặc là điều trị nội trú hay <br /> ngoại trú tại các bệnh viện Nhi ở Ấn Độ chỉ ghi <br /> nhận 32/157 (20,4%) trẻ có bất thường trên MRI. <br /> Tác giả Amirsalari(1) nghiên cứu trẻ bị động kinh <br /> mới phát hiện từ 1 đến 15 tuổi điều trị ngoại trú <br /> ở khoa Thần kinh nhi tại bệnh viện ở Iran cũng <br /> ghi nhận 57/200 (28,5%) trường hợp bất thường <br /> trên  MRI.  Sự  khác  biệt  này  là  do  mẫu  nghiên <br /> cứu của chúng tôi vừa bao gồm trẻ đã được chẩn <br /> đoán  động  kinh  vừa  động  kinh  mới  phát  hiện <br /> nên có thể bất thường sẽ xuất hiện nhiều hơn là <br /> khảo sát trên trẻ mới khởi phát co giật lần đầu. <br /> Mặt khác, chúng tôi khảo sát cả bệnh nhi nội trú <br /> và ngoại trú và những bệnh nhi nội trú có tình <br /> trạng bệnh nặng hơn nên có thể tỷ lệ phát hiện <br /> bất thường cao hơn.  <br /> Cũng  nghiên  cứu  ở  Ấn  Độ,  tác  giả <br /> Doescher(6) khảo sát dựa trên cộng đồng những <br /> trẻ  6‐14  tuổi  đã  từng  có  1  cơn  co  giật  lần  đầu <br /> trong 3 tháng vừa qua cũng chỉ ghi nhận 32,6% <br /> có bất thường. Với tỷ lệ này, tác giả cho rằng là <br /> đã cao hơn nhiều so với những nghiên cứu trước <br /> đây do đã sử dụng phần lớn MRI tiêu chuẩn để <br /> đánh giá cùng với sự đồng thuận các chuyên gia <br /> phân  tích  về  hình  ảnh  học  để  có  được  kết  quả <br /> này. Sự khác biệt với nghiên cứu chúng tôi cũng <br /> có thể là do đối tượng nghiên cứu của tác giả là <br /> trẻ  mới  phát  hiện  co  giật  lần  đầu  và  được  tiến <br /> hành trên cộng động khác với nghiên cứu chúng <br /> tôi  là  ở  tại  bệnh  viện,  khi  mà  những  trẻ  nhập <br /> viện thường là  có  bệnh  lý  động  kinh  nặng  hơn <br /> nên dễ phát hiện nhiều tổn thương hơn.  <br /> Cũng  vậy,  tác  giả  Kalnin  và  cs(12)  cũng  tìm <br /> thấy tỷ lệ bất thường MRI chỉ là 31%. Tuy nhiên, <br /> tác  giả  Berg  và  cs(4)  lại  ghi  nhận  có  tới  388/613 <br /> (79,6%)  bất  thường  khi  nghiên  cứu  trẻ  ở <br /> Connecticut, Mỹ. Điều đó vì nghiên cứu tác giả <br /> có tính cả trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ. Nhiều trong số <br /> những hội chứng động kinh sớm của những trẻ <br /> này có những bất thường cấu  trúc  đơn  độc  mà <br /> nói chung có thể không có liên quan với sự xuất <br /> <br /> Thần Kinh <br /> <br /> Nghiên cứu Y học<br /> <br /> hiện co giật mới ở thời điểm lớn tuổi hơn. Ví dụ: <br /> một tỷ lệ đáng kể trẻ trong nghiên cứu có những <br /> bệnh lý như là loạn sản vỏ, bất thường gen, và <br /> hội  chứng  thần  kinh  bì  cũng  như  tỷ  lệ  cao <br /> nhuyễn não.  <br /> Như vậy, tỷ lệ bất thường trên hình ảnh học <br /> phụ  thuộc  vào  nhiều  yếu  tố:  đối  tượng  hay  độ <br /> tuổi nghiên cứu, nghiên cứu tại cộng đồng hay <br /> bệnh  viện,  sử  dụng  kỹ  thuật  MRI  độ  phân  giải <br /> cao cùng phác đồ khảo sát bệnh động kinh tiêu <br /> chuẩn,  trẻ  mới  bị  một  cơn  co  giật  hay  đã  chẩn <br /> đoán động kinh. <br /> Trong  những  bất  thường  trên  MRI,  chúng <br /> tôi ghi nhận các loại tổn thương phổ biến nhất <br /> là  tổn  thương  chất  trắng  (11/31,  35,48%),  tiếp <br /> theo  là  tổn  thương  vỏ  não,  nang  và  mất  thể <br /> tích (5/31, 16,1%). <br /> Kết  quả  của  chúng  tôi  cũng  tương  tự  như <br /> của  tác  giả  Kalnin  và  cs(12).  Tác  giả  tìm  thấy <br /> những tổn thương thường gặp nhất ở trẻ mới co <br /> giật  lần  đầu  là  tổn  thương  chất  trắng  (32,2%), <br /> tổn thương khác (26,2%) (lớn khoang ngoài trục, <br /> bất thường hồi hải mã, bất thường cấu trúc khác <br /> có hay không có ý nghĩa, tổn thương mạch máu, <br /> tăng tín hiệu trên xung khuếch tán).  <br /> Nghiên cứu chúng tôi chỉ phát hiện 1 (2,9%) <br /> trường hợp có teo vùng hồi hải mã. Kết quả này <br /> thấp hơn nhiều so với các nghiên cứu khác(3,4,12). <br /> Tỷ  lệ  bất  thường  thùy  thái  dương  trong  và  hải <br /> mã  chiếm  tới  15%  trong  nghiên  cứu  của <br /> Kalnin(12).  Tác  giả  Berg  và  cs(4)  cũng  ghi  nhận <br /> 10% bất thường trên MRI. Còn trong nghiên cứu <br /> của  Wieshmann  và  cs  (2003)(20),  tỷ  lệ  xơ  hải  mã <br /> lên  đến  33%.  Sở  dĩ  có  sự  khác  nhau  trong  các <br /> nghiên  cứu  là  do  việc  sử  dụng  MRI  phân  giải <br /> cao  hay  MRI  tiêu  chuẩn.  Nếu  ở  giai  đoạn  sớm <br /> hơn  của  bệnh,  việc  dùng  MRI  phân  giải  cao <br /> cùng với hệ thống tính  điểm  tiêu  chuẩn  sẽ  làm <br /> tăng  độ  nhạy  để  đánh  giá  tốt  hơn  thùy  thái <br /> dương hay một nơi nào khác.  <br /> Về những tổn thương có ý nghĩa thực sự gây <br /> động kinh, nghiên cứu chúng tôi ghi nhận như <br /> sau:  tổn  thương  vỏ  não  (16,1%),  nhuyễn  não <br /> (6,45%),  mất  thể  tích:  16,1%,  tổn  thương  mạch <br /> <br /> 535<br /> <br /> Nghiên cứu Y học <br /> <br /> Y Học TP. Hồ Chí Minh * Tập 18 * Phụ bản của Số 1 * 2014<br /> <br /> máu  (2/31=6,45%).  Các  tác  giả  Rasool(17), <br /> Doetcher(6),  Kalnin(12)  thì  tìm  thấy  tỷ  lệ  các  bất <br /> thường  trên  MRI  dao  động  trong  khoảng  như <br /> sau: tổn thương vỏ não từ 12,6 – 27,1%, nhuyễn <br /> não  từ  1,7  –  6,3%,  mất  thể  tích  từ  8,5  ‐  25%. <br /> Trong tổn thương vỏ não, nghiên cứu chúng tôi <br /> chỉ  ghi  nhận  được  các  rối  loạn  hình  thành  vỏ <br /> não: loạn sản vỏ não: 2 (1 ở thùy trán, 1 ở vùng <br /> thùy đảo), xơ củ : 2, lớn nửa não: 1. <br /> <br /> Đặc điểm CT‐Scan não <br /> Nghiên cứu của chúng tôi ghi nhận có 15/32 <br /> trẻ  chụp  CT‐scan  có  kết  quả  bất  thường.  Trong <br /> số những tổn thương được phát hiện thì teo não <br /> lan  tỏa/cục  bộ  chiếm  tỷ  lệ  cao  nhất  46%  (7/15), <br /> còn lại là dị dạng mạch máu não 13,3%, nhuyễn <br /> não  (di  chứng  nhồi  máu  não/xuất  huyết  não) <br /> 13,3%, khác 26,7% (nang vách trong suốt: 2, vôi <br /> hóa: 1, mất hồi não: 1). Tỷ lệ teo não của chúng <br /> tôi tương tự với của các tác giả Rasool(17) là 44%, <br /> Cala(5) là 41,5%. Bất thường gặp nhiều nhất trên <br /> CT‐Scan là teo não lan tỏa.  <br /> Ở  trẻ  em,  Yang  va  cs  (1979)(21)  công  bố  kết <br /> quả  từ  256  trẻ  động  kinh,  tỷ  lệ  bất  thường  là <br /> 33%, nhưng 66% là co giật sơ sinh. Trong động <br /> kinh  mới  ở  người  trưởng  thành,  tỷ  lệ  các  tổn <br /> thương  có  thể  điều  trị  được  thấp.  Ở  thời  điểm <br /> đó,  chỉ  định  CT‐Scan  trong  động  kinh  là  chủ <br /> quan  dựa  vào  điều  kiện  kinh  tế.  Young  và  cs <br /> (1982)(22)  chụp  CT‐scan  220  bệnh  nhân  bệnh <br /> động kinh nhập phòng khám Thần kinh và phát <br /> hiện  24%  bất  thường,  nhưng  chỉ  6%  trong <br /> những  người  không  có  dấu  hiệu  lâm  sàng  hay <br /> bất thường cục bộ trên EEG. Tác giả khuyến cáo <br /> rằng,  CT‐Scan  chỉ  nên  dùng  cho  những  bệnh <br /> nhân  có  bất  thường  cục  bộ,  nhưng  quan  điểm <br /> này sẽ bị thách thức trên cơ sở rằng những tổn <br /> thương  có  thể  điều  trị  được  sẽ  bị  bỏ  lỡ.  Tổn <br /> thương điển hình phát hiện được trên CT –scan <br /> là:  khối  u,  nhiễm  trùng,  bệnh  mạch  máu  não <br /> thiếu máu, xuất huyết, dị dạng động tĩnh mạch, <br /> và chấn thương. <br /> <br /> 536<br /> <br /> Mối liên quan giữa đặc điểm lâm sàng  và <br /> hình ảnh học <br /> Nghiên  cứu  chúng  tôi  ghi  nhận  bất  thường <br /> hình ảnh học (CT‐Scan/MRI)  thường  gặp  nhiều <br /> hơn ở trẻ chậm phát triển tâm thần vận động, trẻ <br /> có bất thường khi khám thần kinh và trẻ có cơn <br /> co giật liên quan cục bộ. Kết quả này góp phần <br /> vào việc quyết định khảo sát hình ảnh học dựa <br /> trên các dữ liệu về lâm sàng của bệnh nhân. Các <br /> mối liên hệ này cũng đã được nhiều tác giả trên <br /> thế  giới  nghiên  cứu  và  cũng  cho  ra  những  kết <br /> luận tương tự với kết quả của nghiên cứu chúng <br /> tôi. <br /> Khoảng một nửa nghiên cứu hình ảnh riêng <br /> lẻ ở trẻ em với động kinh mới xuất hiện có khởi <br /> phát cục bộ được công bố là bất thường; 15‐20% <br /> có thông tin hữu dụng về nguyên nhân hay định <br /> vị tổn thương, 2‐4% cung cấp thông tin làm cải <br /> thiện điều trị khẩn cấp (Gaillard(9)). <br /> Kết quả của chúng tôi có khác biệt với tác giả <br /> Amirsalari(1)  khi  nghiên  cứu  200  trẻ  động  kinh <br /> mới  xuất  hiện,  ghi  nhận  bất  thường  MRI  liên <br /> quan đáng kể với tuổi lớn, tiền sử gia đình, bất <br /> thường  hình  thể  và  khám  lâm  sàng.  Tuy  nhiên <br /> lại không có sự liên quan với giới tính, loại cơn <br /> động kinh, chậm phát triển, và bệnh lý nguyên <br /> nhân. Những nghiên cứu trên trẻ em khác cũng <br /> khuyến  cáo  rằng  động  kinh  khởi  phát  cục  bộ <br /> thường  có  bất  thường  hình  ảnh  nhiều  hơn <br /> (McAbee  1989(16),  Maytal  2000(15),  Doescher <br /> 2006(6)).  Còn  tác  giả  Amirsalari(1)  kết  luận  như <br /> sau:  việc  nhận  ra  98%  bất  thường  EEG  trong <br /> những  trẻ  động  kinh,  bản  chất  lành  tính  của <br /> những dấu hiệu trên MRI trong hầu hết trẻ, giá <br /> thành  cao  và  chỉ  một  số  nhỏ  bệnh  nhân  nhận <br /> được can thiệp tích cực từ kết quả MRI, tác giả <br /> đề nghị dùng EEG để khẳng định chẩn đoán và <br /> sử  dụng  MRI  cho  những  bệnh  nhân  có  bất <br /> thường  khi  khám,  dấu  thần  kinh  cục  bộ  và  bất <br /> thường cục bộ EEG.  <br /> Với  sự  thống  nhất  với  những  nghiên  cứu <br /> khác và cũng như trong nghiên cứu chúng tôi, <br /> tác giả Doescher khẳng định nên sử dụng MRI <br /> trong  trẻ  với  động  kinh  có  khởi  phát  cục  bộ <br /> <br /> Chuyên Đề Nội Khoa <br /> <br />