Đ bài: Nhà văn Kim Lân đã nói v truy n ng n V nh t: "Nh ng ng i đói, hề ề ệ ắ ợ ặ ữ ườ ọ
không nghĩ đn cái ch t, mà nghĩ đn cái s ng". Hãy ch ng t đi u đó qua các nhânế ế ế ố ứ ỏ ề
v t trong V nh t c a ôngậ ợ ặ ủ
Bài làm
V nh t là tác ph m u tú c a nhà văn Kim Lân và cũng là m t trong nh ng thành t uợ ặ ẩ ư ủ ộ ữ ự
xu t s c c a n n văn h c cách m ng. Tác ph m ra đi cách đây đã trên b n m i năm,ấ ắ ủ ề ọ ạ ẩ ờ ố ươ
vi t v m t giai đo n đau th ng trong l ch s dân t c: n n đói năm 1945 - t Qu ng Trế ề ộ ạ ươ ị ử ộ ạ ừ ả ị
đn B c B , h n hai tri u đng bào ta b ch t đói; th nh ng, tác ph m không mang tínhế ắ ộ ơ ệ ồ ị ế ế ư ẩ
nh t th i và s b t t v i th i gian b i giá tr nhân văn cao c : ni m tin không bao gi t tấ ờ ẽ ấ ử ớ ờ ở ị ả ề ờ ắ
h ng v con ng i. Trong tác ph m, ni m tin y đc th hi n ch : nh ng ng iướ ề ườ ẩ ề ấ ượ ể ệ ở ỗ ữ ườ
đói, h không nghĩ đn cái ch t, mà nghĩ đn cái s ng.ọ ế ế ế ố
Nh nhi u tác ph m tr c đó vi t v n n đói, ngòi bút Kim Lân ch a chan th ng c mư ề ẩ ướ ế ề ạ ứ ươ ả
tr c nh ng s ph n l ng thi n và cùng kh . ông không dành nhi u trang vi t mô t kĩướ ữ ố ậ ươ ệ ổ ề ế ả
hi n th c tàn kh c lúc b y gi - ng i ch t đói nh ng r - mà ch tâm th hi n v đpệ ự ố ấ ờ ườ ế ư ả ạ ủ ể ệ ẻ ẹ
tinh th n n gi u trong cái b ngoài xác x vì đói khát c a nh ng ng i nghèo kh . C tầ ẩ ấ ề ơ ủ ữ ườ ổ ố
truy n V nh t th t đn gi n: M t anh chàng nghèo kh - tên Tràng - đc thân, ch v iệ ợ ặ ậ ơ ả ộ ổ ộ ỉ ớ
m y câu "hò ch i cho đ nh c", đã có đc cô "v nh t" - đang s ng d , ch t d vì đói.ấ ơ ỡ ọ ượ ợ ặ ố ở ế ở
H thành v thành ch ng gi a cái c nh "t i s m l i vì đói khát". Đêm tân hôn c a h âmọ ợ ồ ữ ả ố ầ ạ ủ ọ
th m trong bóng t i, gi a ti ng h khóc t tê c a nh ng nhà có ng i ch t đói theo gióầ ố ữ ế ờ ỉ ủ ữ ườ ế
đa l i. B a c m c i c a đôi v ch ng tr và ng i m già ch có cháo loãng, mu iư ạ ữ ơ ướ ủ ợ ồ ẻ ườ ẹ ỉ ố
h t, nh ng ăn u ng r t ngon lành, trong h i tr ng thúc thu . Ba m con v a ăn c m, v aộ ư ố ấ ồ ố ế ẹ ừ ơ ừ
bàn chuy n Vi t Minh phá kho thóc chia cho dân nghèo. "Trong óc Tràng, v n th y đámệ ệ ẫ ấ
ng i đói và lá c đ bay ph p ph i".ườ ờ ỏ ấ ớ
Ngay t đu, câu chuy n đã hi n lên đm màu s c tang th ng t khí: "Cái đói đã trànừ ầ ệ ệ ượ ắ ươ ử
đn xóm này t lúc nào. Nh ng gia đình t nh ng vùng Nam Đnh, Thái Bình đi chi u lũế ự ữ ừ ữ ị ộ ế
l t b ng b , d t díu nhau lên xanh xám nh nh ng bóng ma, và n m ng n ngang kh pượ ồ ế ắ ư ữ ằ ổ ắ
l u ch . Ng i ch t nh ng r . Không bu i sáng nào ng i trong làng đi ch , đi làmề ợ ườ ế ư ả ạ ổ ườ ợ
đng không g p ba b n cái thây n m còng queo bên đng. Không khí v n lên mùi mồ ặ ố ằ ườ ẩ ẩ
th i c a rác r i và mùi gây c a xác ng i". Th c không còn gì m đm h n b c tranhố ủ ưở ủ ườ ự ả ạ ơ ứ
quê y. Trong khi tr c đó không lâu, m i chi u Tràng đi làm v , "cái xóm ng c t i tànấ ướ ỗ ề ề ụ ư ồ
y l i xôn xao lên đc m t lúc" còn bây gi , cái đói đã đè n ng lên vai m i ng i; ngayấ ạ ượ ộ ờ ặ ỗ ườ
c b n tr - nh ng đa bé h n nhiên, vô t nh t cũng m t đi s t nhiên, ngây th c aả ọ ẻ ữ ứ ồ ư ấ ấ ự ự ơ ủ
mình, chúng rũ, không bu n nhúc nhích...ủ ồ
"Gi a cái c nh t i s m l i vì đói khát y, m t bu i chi u, ng i trong xóm b ng th yữ ả ố ầ ạ ấ ộ ổ ề ườ ỗ ấ
Tràng v v i m t ng i đàn bà n a". Tràng d n ng i đàn bà này v làm v , xây d ngề ớ ộ ườ ữ ẫ ườ ề ợ ự
gia đình, sinh con đ cái đ ti p n i s s ng. Gi ng văn lúc này th t d n nén và gây c mẻ ể ế ố ự ố ọ ậ ồ ả
xúc m nh, m c m c mà lôi cu n: "M t h n có v gì ph n ph khác th ng. H n t m t mạ ộ ạ ố ặ ắ ẻ ở ơ ườ ắ ủ ỉ
c i n m t mình và hai m t thì sáng lên l p lánh". Đc đn đây, ta không th không nghĩườ ụ ộ ắ ấ ọ ế ể
đn nh ng trang bi k ch c a sêcxpia, Môlie hay Xtăngđan. Tuy nhiên, bi k ch đây đãế ữ ị ủ ị ở
v t lên s thông th ng v n có; nó cũng không ph i là "hi n thân c a s ngu d t" nhượ ự ườ ẫ ả ệ ủ ự ố ư
Mác nói, mà tr nên s cao c "đp t i l th ng". Đó là bi u hi n cao nh t c a sở ự ả ẹ ươ ạ ườ ể ệ ấ ủ ự
chi n th ng, v t lên trên th c t i ch t chóc, đen t i đ h ng t i s s ng, ni m tin, ánhế ắ ượ ự ạ ế ố ể ướ ớ ự ố ề
sáng. V i chi ti t Tràng cùng v đi v nhà, ch nghĩa nhân đo trong văn h c n c nhàớ ế ợ ề ủ ạ ọ ướ
cũng có thêm m t ti ng nói m i, có s c m nh.ộ ế ớ ứ ạ
Chuy n l y v c a Tràng, tr c h t là m t chuy n l mà thú v . Đi u y đã khi n ng iệ ấ ợ ủ ướ ế ộ ệ ạ ị ề ấ ế ườ
dân xóm ng c h t s c tò mò, t b n tr con cho đn t t c ng i làng: "H bàn tán...ở ụ ư ế ứ ừ ọ ẻ ế ấ ả ườ ọ
H hi u đôi ph n, khuôn m t h b ng d ng r ng r h n lên". T trong sâu th m tâm h nọ ể ầ ặ ọ ỗ ư ạ ỡ ẳ ừ ẳ ồ
nh ng ng i dân làng, le lói lên m t chút ni m vui. H thú v nghĩ t i chuy n Tràng cóữ ườ ộ ề ọ ị ớ ệ
v . Có th nói, trong phút ch c, khi Tràng cùng v i cô "V nh t" đi v làng, cái ch t, sợ ể ố ớ ợ ặ ề ế ự
m đm âm u n i xóm ng c đc đy sang m t bên. Xóm ng c đang trên mi ngả ạ ơ ụ ư ượ ẩ ộ ụ ư ở ệ
v c cái ch t, b ng hé lên m t thoáng s ng.ự ế ỗ ộ ố
Nh ng, ni m vui v a đn, đã ph i nh ng ch cho s âu lo. Dân làng lo thay cho Tràng:ư ề ừ ế ả ườ ỗ ự
"Gi i đt này còn r c cái c a n đi v . Bi t có nuôi n i nhau s ng qua đc cái thì nàyờ ấ ướ ủ ợ ờ ề ế ổ ố ượ
không". Tuy nhiên, đó không ph i là n i lo tuy t v ng, mà là lo cho cái s ng. S ch t chócả ỗ ệ ọ ố ự ế
c ám nh, đe d a s s ng, nh ng s s ng v n v t lên cái ch t. Khuôn m t "r ng r "ứ ả ọ ự ố ư ự ố ẫ ượ ế ặ ạ ỡ
c a ng i dân làng, ánh m t c a h th c ý nghĩa, nói v i chúng ta bao đi u.ủ ườ ắ ủ ọ ự ớ ề
b c đng cùng, ng i ta sinh ra li u lĩnh - đi u đó th c đúng l m thay! Hành đngỞ ướ ườ ườ ề ề ự ắ ộ
nhân đùa làm th t c a cô gái theo chân Tràng v nhà, xét đn cùng, là m t hành đng li uậ ủ ề ế ộ ộ ề
lĩnh. Tràng g p ng i đàn bà y t t c ch có hai l n vào các d p ch thóc lên t nh. V iặ ườ ấ ấ ả ỉ ầ ị ở ỉ ớ
Tràng, ch ta ch ng đ l i trong anh m t n t ng gì. B i th , l n th hai g p l i, Tràngị ẳ ể ạ ộ ấ ượ ở ế ầ ứ ặ ạ
ph i m t m t th i gian m i nh n ra và cũng nh nhi u nhân v t khác trong các sáng tácả ấ ộ ờ ớ ậ ư ề ậ
c a Nam Cao, cái d dày ch đã chi n th ng kh i óc và con tim: đc Tràng đãi, ch ănủ ạ ị ế ắ ố ượ ị
li n m t ch p b n bát bánh đúc. Cái đói đã đy lùi ý th c nhân cách, sĩ di n. Quên cề ộ ậ ố ẩ ứ ệ ả
th n thùng, ng i đàn bà không tên y c m đu ăn "không chuy n trò gì". Khi Tràng ngẹ ườ ấ ắ ầ ệ ỏ
l i, không c n suy nghĩ, ch cũng đi theo m t cách d dàng, "vô t l ". Th m i hay, cáiờ ầ ị ộ ễ ư ự ế ớ
đói ghê g m bi t ch ng nào. Và hai cái "li u" g p nhau đã t o nên m t gia đình th i taoớ ế ừ ề ặ ạ ộ ờ
lo n. Đi u đáng chú ý là đây, khi cùng ng i "V nh t" v nhà, Tràng b ra hai hào đạ ề ở ườ ợ ặ ề ỏ ể
mua m t chai d u, đi u này có nghĩa là anh đã th p lên m t ng n l a trong cu c s ng tămộ ầ ề ắ ộ ọ ử ộ ố
t i c a mình, đem l i chút ánh sáng cho gia đình cũng nh dân làng. Đi u này chi ph iố ủ ạ ư ề ố
toàn b văn ph m. Cũng t cu c "hôn nhân" c a Tràng, nh ng ng i đi m i th c sộ ẩ ừ ộ ủ ữ ườ ờ ớ ự ự
không nghĩ đn cái ch t, mà nghĩ đn cái s ng.ế ế ế ố
Khi Tràng cùng v v nhà, cu c s ng tr c m t h không kém ph n th m h i: căn nhàợ ề ộ ố ướ ắ ọ ầ ả ạ
v ng teo, rúm ró; niêu bát, áo x ng b a b n... ôi, l y v c i ch ng, yên b gia th t!ắ ố ừ ộ ấ ợ ướ ồ ề ấ
Vi c l n m t đi, h nh phúc trăm năm! V y mà, h b b a vây b i s nghèo đói ch tệ ớ ộ ờ ạ ậ ọ ị ủ ở ự ế
chóc. Nh ng, s s ng là b t di t, ch ng bao gi chán n n. Trong cái ch t, s s ng v nư ự ố ấ ệ ẳ ờ ả ế ự ố ẫ
t n t i, tìm ch sinh sôi n y n . T t c th t d d i, mà ý nghĩa thì l n lao: s s ng luônồ ạ ỗ ả ở ấ ả ậ ữ ộ ớ ự ố
t n t i, b t ch p cái ch t...ồ ạ ấ ấ ế
Vi c hai ng i xa l b ng g n bó v i nhau trong c n đói kém, ch ng t quy t tâm nghĩệ ườ ạ ỗ ắ ớ ơ ứ ỏ ế
đn cái s ng c a hai ng i, đem l i cho h - tr c h t là Tràng m t ni m vui l n lao.ế ố ủ ườ ạ ọ ướ ế ộ ề ớ
Trong truy n ng n, h n hai m i l n nhà văn nh c đn ni m vui và n c i th ng tr cệ ắ ơ ươ ầ ắ ế ề ụ ườ ườ ự
c a Tràng, khi đã có v . Tình yêu c a hai ng i, có s c c i bi n th t l n.ủ ợ ủ ườ ứ ả ế ậ ớ
"Trong m t lúc, Tràng nh quên h t nh ng c nh s ng ê ch , tăm t i hàng ngày, quên cộ ư ế ữ ả ố ề ố ả
cái đói khát đang đe d a... Trong lòng h n, lúc này ch còn tình nghĩa v i ng i đàn bà điọ ắ ỉ ớ ườ
bên. M t cái gì m i m , l l m, ch a t ng th y ng i đàn ông y...". Đúng v y. Ni mộ ớ ẻ ạ ắ ư ừ ấ ở ườ ấ ậ ề
vui l n nh t đi anh đã thành s th c: có v . Cái "m i m ", "l l m" y là tinh th n tráchớ ấ ờ ự ự ợ ớ ẻ ạ ẫ ấ ầ
nhi m c a m t ng i ch gia đình s ph i lèo lái con thuy n nhà - gia đình qua th i đi mệ ủ ộ ườ ủ ẽ ả ề ờ ể
khó khăn, v n lên trên hoàn c nh kh c nghi t đ xây d ng cu c s ng. Tràng b sauươ ả ắ ệ ể ự ộ ố ỏ
l ng t t c nh ng ti ng h khóc, ti ng qu kêu...ư ấ ả ữ ế ờ ế ạ
Ch sau m t đêm "nên v , nên ch ng", Tràng th y mình có s đi khác: "Trong ng i êmỉ ộ ợ ồ ấ ự ổ ườ
ái l ng l nh ng i trong gi c m đi ra. Vi c h n có v đn hôm nay h n v n cònử ơ ư ườ ở ấ ơ ệ ắ ợ ế ấ ẫ
ng nh không ph i...". Chuy n đc "v nh t" c a Tràng ng nh đùa nh ng l i là sỡ ư ả ệ ượ ợ ặ ủ ỡ ư ư ạ ự
th t; bao nhiêu s s ng, sinh khí tr l i v i Tràng, v i gia đình sau khi anh có v . Và cũngậ ự ố ở ạ ớ ớ ợ
t bu i "sáng hôm sau đó", d ng nh t t c s th c ch t chóc không còn t n t i n a,ừ ổ ườ ư ấ ả ự ự ế ồ ạ ữ
Tràng ch nghĩ đn s gây d ng cu c s ng, h ng v s s ng mà t o l p h nh phúc:ỉ ế ự ự ộ ố ướ ề ự ố ạ ậ ạ
"Tràng th y th ng yêu g n bó v i cái nhà c a h n l lùng. H n đã có m t gia đình. H nấ ươ ắ ớ ủ ắ ạ ắ ộ ắ
s cũng v sinh con đ cái đy. Cái nhà nh cái t m che m a, che n ng. M t ngu nẽ ợ ẻ ở ấ ư ổ ấ ư ắ ộ ồ
vui s ng, ph n ch n đt ng t tràn ng p trong lòng. Bây gi h n m i th y h n nênướ ấ ấ ộ ộ ậ ờ ắ ớ ấ ắ
ng i, h n th y h n có b n ph n ph i lo cho v con sau này"...ườ ắ ấ ắ ổ ậ ả ợ
Có th nói, đó là bi u hi n cao nh t c a tinh th n h ng v s s ng, quên đi cái ch tể ể ệ ấ ủ ầ ướ ề ự ố ế
đang b a vây.ủ
V Tràng là m t nhân v t khá đc đáo. Ch không có tên, không tu i, không đc đi mợ ộ ậ ộ ị ổ ặ ể
nh n d ng và quê quán. T ng r ng, khi ch theo Tràng đi v nhà, v i s chao chát, ch ngậ ạ ưở ằ ị ề ớ ự ỏ
l n, văn h c Vi t Nam l i có thêm m t nhân v t "không bình th ng". Nh ng không, ngòiỏ ọ ệ ạ ộ ậ ườ ư
bút Kim Lân ch a bao gi đ nhân v t c a mình tha hóa, bi n ch t đn đ y. Khi vư ờ ể ậ ủ ế ấ ế ộ ấ ề
đn nhà Tràng, con ng i th t c a ch m i hi n lên đy đ. Ch c "ng i m m mépế ườ ậ ủ ị ớ ệ ầ ủ ị ứ ồ ớ ở
gi ng, hai tay ôm kh kh cái thúng". Vì sao v y? Cái th ng i r t rè, chông chênh yườ ư ư ậ ế ồ ụ ấ
cũng là cái th c a lòng ch , trăm m i ng n ngang. Li u ch ng i y có ph i là ch c aế ủ ị ố ổ ệ ỗ ồ ấ ả ỗ ủ
ch không? Nhà này có ph i ch n đ ch dung thân?ị ả ố ể ị
Và cũng nh Tràng, sau m t đêm làm v , ch đã thay đi h n: "Trông ch hôm nay khácư ộ ợ ị ổ ẳ ị
l m, rõ ràng là ng i đàn bà hi n h u, đúng m c...". Cái đói m t khi đc xua đi, thì sắ ườ ề ậ ự ộ ượ ự
t t đp đúng nh b n ch t hi n tr l i v i ch . y cũng là lúc ch nghĩ đn s s ng, loố ẹ ư ả ấ ề ở ạ ớ ị Ấ ị ế ự ố
cho gia đình mình. Ch quét d n sân nhà s ch s , gánh n c đ đy ang... Có bàn tay sănị ọ ạ ẽ ướ ổ ầ
sóc c a ch , căn nhà tr nên g n gàng, sáng s a. S s ng tr v v i ng i v i c nh...ủ ị ở ọ ủ ự ố ở ề ớ ườ ớ ả
Bà c T càng đ l i cho ng i đc nh ng thi n c m t t đp. Th y con l y v trongụ ứ ể ạ ườ ọ ữ ệ ả ố ẹ ấ ấ ợ
hoàn c nh khó khăn, bà không kh i bùi ngùi, th ng xót: "Chao ôi, ng i ta d ng v gả ỏ ươ ườ ự ợ ả
ch ng cho con là lúc trong nhà ăn nên làm n i, nh ng mong sinh con đ cái, m mày mồ ổ ữ ẻ ở ở
m t sau này. Còn mình thì...". Nh ng, bà th c s vui m ng khi con trai đã yên b gia th t:ặ ư ự ự ừ ề ấ
"Bà lão nh nhõm, t i t nh khác ngày th ng, cái m t b ng beo, u ám c a bà r ng rẹ ươ ỉ ườ ặ ủ ủ ạ ỡ
h n lên...". R i trong b a c m, c ba m con đu quên đi hi n th c đau lòng đ h ngẳ ồ ữ ơ ả ẹ ề ệ ự ể ướ
đn m t t ng lai t i đp h n:ế ộ ươ ươ ẹ ơ
"Tràng . Khi nào có ti n ta mua l y đôi gà. Tao tin r ng cái ch đu b p kia làm cáiạ ề ấ ằ ỗ ầ ế
chu ng gà thì ti n quá. Này, ngo nh đi ngo nh l i, ch m y mà có ngay đàn gà cho màồ ệ ả ả ạ ả ấ
xem...".
"Nghĩ đn cái s ng, không nghĩ đn cái ch t là ch đy. Bà c g ng xua đi th c t i hãiế ố ế ế ở ỗ ấ ố ắ ự ạ
hùng, đ nhen nhóm ni m tin vào cu c s ng cho các con. Tuy nhiên, món chè cám đã nh cể ề ộ ố ắ
h v v i th c t i. Chao ôi, chè cám! Ph i đói đn m t m c nào đó, ng i ta ăn cám m iọ ề ớ ự ạ ả ế ộ ứ ườ ớ
c m th y ngon! Cu c s ng kh c nghi t, đày đa, b t h ph i s ng cu c s ng loài v t,ả ấ ộ ố ắ ệ ọ ắ ọ ả ố ộ ố ậ
nh ng nào có d p t t đc ph n NG I đáng quý trong m i con ng i. Cái ph nư ậ ắ ượ ầ ƯỜ ỗ ườ ầ
NG I y, s giúp h v t qua giai đo n khó khăn này.ƯỜ ấ ẽ ọ ượ ạ
S là thi u sót l n n u b qua hình nh nh ng ng i nông dân trên đê S p cùng nhau điẽ ế ớ ế ỏ ả ữ ườ ộ
phá kho thóc, khi nói đn nh ng k h p h i trong vòng t đa v n h ng t i cu c s ng.ế ữ ẻ ấ ố ử ị ẫ ướ ớ ộ ố
Đó là hình nh không h ng u nhiên chút nào, đc nhà văn chu n b t tr c. Nó là d uả ề ẫ ượ ẩ ị ừ ướ ấ
hi u c a "b c đng cùng", không còn cách giành s s ng nào khác, ph i vùng d y đuệ ủ ướ ườ ự ố ả ậ ấ
tranh, h ng t i m t cu c s ng t t đp h n. Tràng th y "ân h n, ti c r v n v , khóướ ớ ộ ộ ố ố ẹ ơ ấ ậ ế ẻ ẩ ơ
hi u" b i anh ch a b t đc m ch ngu n cách m ng. Tr c m t ng i đc lúc này, sể ở ư ắ ượ ạ ồ ạ ướ ắ ườ ọ ự
s ng tr thành m c đích chung c a m i ng i; h đu tranh, đo n tuy t d t khoát v i cáiố ở ụ ủ ọ ườ ọ ấ ạ ệ ứ ớ
