BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP. HỒ CHÍ MINH
-------------------
ĐOÀN ANH VŨ
CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN TÍNH ĐỘC LẬP CỦA
KIỂM TOÁN VIÊN HƯỚNG ĐẾN CHẤT LƯỢNG KIỂM
TOÁN CỦA KIỂM TOÁN NHÀ NƯỚC VIỆT NAM
Chuyên ngành: Kế toán
Mã số: 9340301
TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ
TP. HỒ CHÍ MINH – NĂM 2023
Công trình được hoàn thành tại:
Trường Đại học Kinh tế TP. Hồ Chí Minh
Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. Nguyễn Xuân Hưng
Phản biện 1:…………………………………………………….
Phản biện 2:…………………………………………………….
Phản biện 3:…………………………………………………….
Luận án sẽ được bảo vệ trước Hội đồng chấm luận án cấp trường họp
tại
Vào hồi…..giờ…. ngày…..tháng……năm……
Có thể tìm hiểu luận án tại Thư viện Đại học Kinh tế TP. HCM
DANH MỤC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU CỦA TÁC GIẢ
1. Vu, D. A., & Hung, N. X. (2023). Factors Influencing the Auditor
Independence and Affects to Audit Quality of Supreme Audit
Institution of Vietnam. International Journal of Professional Business
Review, 8(5), e02197. doi:10.26668/businessreview/2023.v8i5.2197
2. Vu Anh Doan & Hung Xuan Nguyen (2023). Factors Influencing
the Independence of Public Sector Auditor: A Literature Review.
International Journal of Auditing and Accounting Studies. 5(2), 165-
181. https://DOI: 10.47509/IJAAS.2023.v05i02.02
3. Doan Anh Vu, Mai Van Tan (2023). Auditor Independence and
Audit Quality in State Auditing: Evidence from Viet Nam. The
International Conference on Accounting, Economics, Finance, and
Management: A Sustainability Development Perspective (ICAEFM
2023). Nha Trang Univerisy. Finance Publishing House.
1
PHẦN MỞ ĐẦU
1. Sự cần thiết của đề tài
Tính độc lập của kiểm toán viên (KTV) trong kiểm toán hiện
được coi là thiết yếu đối với hoạt động kiểm toán hiện đại, bất kể lĩnh
vực mà tổ chức hoạt động (Wanna, 2006). Do tầm quan trọng của tính
độc lập trong lĩnh vực kiểm toán, nghiên cứu về các nhân tố ảnh hưởng
đến tính độc lập của KTV đã trở thành một trong những chủ đề trọng
tâm trong nghiên cứu kiểm toán. Nhiều nghiên cứu cho thấy rằng mặc
dù tính độc lập của KTV trong khu vực tư đã được bàn luận nhiều
trong ba thập kỷ qua, tuy nhiên những nghiên cứu về tính độc lập trong
khu vực công vẫn còn khiêm tốn (Gendron và cộng sự, 2001; Hay &
Cordery, 2018; Tepalagul & Lin, 2015).
Tranh luận về các nhân tố tác động đến tính độc lập của KTV
trong khu vực công trong các nghiên cứu thực nghiệm tập trung phần
lớn vào các nước phương Tây có nền dân chủ phát triển. Các tài liệu
nghiên cứu từ năm 1990 đến nay cho thấy xu hướng các nghiên cứu
tập trung vào các yếu tố liên quan đến tính độc lập của KTV trong khu
vực công chủ yếu nghiên cứu các nhân tố đơn lẻ, rời rạc và phần lớn
các nghiên cứu sử dụng phương pháp nghiên cứu định tính, nghiên
cứu định lượng, trong khi phương pháp nghiên cứu hỗn hợp vẫn còn
hạn chế. Đồng thời, các nghiên cứu liên quan đến tính độc lập của
KTV thường được nghiên cứu với vai trò là biến phụ thuộc hoặc biến
độc lập, trong khi tính độc lập của KTV với vai trò là biến trung gian
còn chưa được khám phá nhiều trong các nghiên cứu trước. Hơn nữa,
nghiên cứu về chủ đề liên quan đến tính độc lập của KTV tại Kiểm
toán nhà nước (KTNN) Việt Nam còn khá khiêm tốn về số lượng và
nội dung. Vì vậy, nghiên cứu về các nhân tố ảnh hưởng tính độc lập
trong khu vực công cần được khám phá và bàn luận ở nước đang phát
triển, cụ thể là Việt Nam.
Tại Việt Nam, Luật KTNN và các quy định của KTNN Việt
Nam có những nỗ lực trong việc bảo vệ, duy trì tính độc lập của kiểm
toán viên nhà nước (KTVNN) nhằm đảm bảo KTVNN thực hiện cuộc
kiểm toán độc lập, khách quan, nhưng thực tế tính độc lập của KTV là
2
không thể tuyệt đối do sự chi phối từ các quan hệ chính trị, các mối
quan hệ cá nhân, thân quen của KTV trong xã hội. Trong môi trường
hoạt động mà hành vi mua chuộc, hối lộ KTVNN từ đơn vị được kiểm
toán hoặc chính bản thân KTVNN có hành vi gian lận gây suy giảm
tính độc lập dẫn đến giảm chất lượng kiểm toán (CLKT), chẳng hạn
trường hợp các KTVNN bị bắt khi có hành vi nhận hối lộ năm 2010.
Hơn nữa hiện nay, Đảng và Nhà nước kiên quyết, kiên trì đấu tranh
phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, góp phần xây dựng Đảng và Nhà
nước ta ngày càng trong sạch, vững mạnh. Do đó, nghiên cứu thực
nghiệm tại KTNN Việt Nam nhằm nâng cao tính độc lập của KTVNN
và CLKT là cần thiết.
Mặc dù, các đã có những nghiên cứu trước đây về mặt học thuật
và những nỗ lực trong thực tiễn kiểm toán trong việc đảm bảo tính độc
lập của KTV trong khu vực công, nhưng nghiên cứu về tính độc lập
của KTV vẫn tiếp tục là những vấn đề dai dẳng và đầy thách thức trong
kiểm toán công (Johnsen, 2019). Hơn nữa, Hay và Cordery (2018) kêu
gọi nghiên cứu thêm về kiểm toán công, đặc biệt trong bối cảnh tại các
nước đang phát triển. Xuất phát từ những yêu cầu và lý do cần thiết
trong lý luận và thực tiễn đã nêu trên, tác giả lựa chọn đề tài nghiên
cứu “Các nhân tố ảnh hưởng đến tính độc lập của kiểm toán viên
hướng đến chất lượng kiểm toán của Kiểm toán nhà nước Việt Nam”
với góc độ cảm nhận của KTV trong khu vực công.
2. Mục tiêu nghiên cứu
Mục tiêu tổng quát:
Xác định các nhân tố ảnh hưởng đến tính độc lập của KTVNN
và đo lường tác động của các nhân tố ảnh hưởng đến tính độc lập của
KTVNN hướng đến chất lượng của cuộc kiểm toán tại KTNN Việt
Nam.
Mục tiêu cụ thể:
- Xác định các nhân tố và mức độ ảnh hưởng của các nhân tố
đến tính độc lập của KTVNN Việt Nam.
- Xác định và đo lường mức độ tác động gián tiếp của các nhân
tố ảnh hưởng đến tính độc lập của KTVNN, đến CLKT thông qua vai
