Nhồi máu cơ tim – Bệnh của
mọi lứa tuổi
Nói đến NMCT người ta hay nghĩ đến người cao tuổi nhưng thực tế
điều đó có phải chỉ xảy ra ở người cao tuổi hay không? Có gì khác biệt giữa
người trẻ và người già đối với căn bệnh này?
Nhồi máu cơ tim (NMCT) là tình trạng hoại tử một vùng tim, hậu quả
của thiếu máu cục bộ cơ tim. Biểu hiện chủ yếu của NMCT là cơn đau thắt
ngực điển hình: đau nhói bóp nghẹt phía sau xương ức hoặc vùng trước tim,
lan lên vai trái và mặt trong tay trái cho đến tận ngón đeo nhẫn và ngón út.
Cơn đau thường xuất hiện đột ngột, kéo dài hơn 20 phút và không đỡ
khi dùng thuốc giãn động mạch vành (nitroglycerin). Đau có thể lan lên cổ,
cằm, vai, sau lưng, tay phải hoặc vùng thượng vị. Tuy nhiên có trường hợp
bệnh nhân bị NMCT mà không có hoặc ít cảm giác đau: hay gặp ở bệnh
nhân tiểu đường hoặc tăng huyết áp. Ngoài ra còn có các triệu chứng khác:
vã mồ hôi, khó thở, hồi hộp đánh trống ngực, nôn hoặc buồn nôn, lú lẫn…
Các yếu tố gây ra nhồi máu cơ tim
Nguyên nhân chủ yếu gây NMCT là do vữa xơ động mạch vành
(ĐMV). Mảng xơ vữa làm giảm khấu kính lòng mạch và dần dần gây tắc
mạch. Tuy nhiên, mảng xơ vữa có thể không phát triển từ từ mà có thể bị
nứt, vỡ ra đột ngột.
Khi mảng xơ vữa bị vỡ ra, quá trình hình thành cục huyết khối được
khởi động. Quá trình này được bắt đầu với các tế bào máu đặc hiệu, gọi là
tiểu cầu, tập trung tại vị trí mảng xơ vữa bị nứt. Cục máu đông có thể được
hình thành ngay trên mảng xơ vữa bị nứt ra đó và gây tắc đột ngột ĐMV.
Bên cạnh đó thì tăng huyết áp, rối loạn mỡ máu, stress, các bệnh bẩm
sinh gây tắc mạch máu cũng dẫn đến căn bệnh này.
Bệnh không chỉ ở người cao tuổi
Đối với người cao tuổi, NMCT là bệnh rất hay gặp, nguyên nhân chủ
yếu là do vữa xơ động mạch ở họ đã diễn ra nhiều năm. Nhưng gần đây, số
người dưới 40 tuổi bị NMCT phải nhập viện đang tăng lên hàng năm, chủ
yếu là do huyết khối trong lòng động mạch. Biểu hiện của NMCT ở người
cao tuổi và người trẻ là như nhau nhưng nguyên nhân thì có những điểm
khác biệt.
Sự xuất hiện huyết khối trong lòng động mạch ở những người trẻ tuổi
thường là do stress, béo phì, nghiện thuốc lá nhiều năm liền, làm khẩu kính
lòng động mạch bị tắc nghẽn. Nếu như ở người cao tuổi, vấn đề vữa xơ động
mạch diễn ra từ từ trong nhiều năm liền làm cho cơ tim của họ có sự thích
nghi nhất định với tình trạng thiếu máu và thường họ ý thức được về bệnh
tật nên không bị chủ quan.
Ngược lại, ở người trẻ tuổi, lòng động mạch đang rất sạch và trơn láng
đột ngột xuất hiện huyết khối làm tắc nghẽn mạch máu nuôi cơ tim. Bản
thân cơ tim ở người trẻ tuổi cũng chưa hề trải qua sự thiếu máu dần dần như
người gài làm cho nó không kịp thích nghi và bị hoại tử nhanh chóng. Nguy
hiểm hơn cả là người trẻ thường chủ quan không nghĩ mình mắc phải căn
bệnh này nên dễ nguy hiểm đến tính mạng.
Cũng cần phải nói đến nguy cơ bẩm sinh dẫn đến tình trạng NMCT ở
người trẻ tuổi đó là sự thiếu hụt protein C và S. Trong máu thì protein C và
S được coi là các yếu tố chống lại quá trình đông máu, vì một lý do bất
thường nào đó mà bẩm sinh một số ít người không có các thành phần này
trong máu. Khi đó sẽ gây tăng đông trong máu dẫn đến tắc mạch nói chung,
viêm tắc tĩnh mạch hay gặp nhất và một số ít bị NMCT.
Nếu một bệnh nhân bị viêm tắc tĩnh mạch nhập viện, các bác sĩ
thường phải kiểm tra xem có thiếu 2 yếu tố này hay không để có hướng điều
trị thích hợp. Để bổ sung sự thiếu hụt 2 loại protein này, người ta sử dụng
thuốc chống đông, một số trường hợp phải dùng suốt đời.
NMCT là tình trạng phải cấp cứu
Tất cả bệnh nhân NMCT đều được đặt trong tình trạng cấp cứu. Ngay
sau khi bệnh nhân được chuyển đến bệnh viện, phải thực hiện điều trị tái
tưới máu ĐMV ngay cho bệnh nhân bằng thuốc, phẫu thuật bắc cầu nối chủ
- vành hoặc can thiệp tim mạch. Đa số bệnh nhân phải dùng lâu dài các
thuốc aspirin, thuốc chẹn bêta giao cảm, thuốc statin và một thuốc ức chế
men chuyển.
Những người đặc biệt chú ý đến nguy cơ NMCT không phân biệt tuổi
tác là người có vữa xơ động mạch, béo phì, tăng huyết áp, hút thuốc lá nhiều
năm, hay uống rượu, chịu nhiều áp lực công việc như người làm kinh doanh,
người bị stress, trong gia đình có người bị NMCT… Những đối tượng này
nếu thấy biểu hiện của bệnh cần được đưa đến bệnh viện ngay để được cấp
cứu kịp thời.
Muốn phòng bệnh, mọi người cần kiểm soát cân nặng, ăn nhiều rau
quả, ít muối, hạn chế mỡ, chăm tập luyện thể thao, có cuộc sống tinh thần
thoải mái và tuyệt đối không hút thuốc lá./.
