Những điều cần biết về
sỏi thận
Sỏi thận là bệnh do các viên sỏi được tạo thành trong thận gây nên với
những biểu hiện dữ dội như cơn đau quặn thận và các biến chứng nguy hiểm
như nhiễm khuẩn, suy thận cấp hoặc mạn tính.
Sỏi được tạo thành trong thận với nhiều kích cỡ khác nhau, từ cỡ nhỏ như
những hạt cát tới sỏi lớn bằng quả trứng. Có những sỏi nhỏ tự ra ngoài qua
đường tiểu, nhưng cũng có sỏi thận lớn gây đau đớn và không thể tự ra được
nếu không có sự can thiệp của thầy thuốc.
Nguyên nhân tạo sỏi
Ảnh minh họa.
Vì có những rối loạn chuyển hóa trong cơ thể, sỏi thận hình thành do lượng
nước tiểu quá ít (mất nước do uống ít nước hoặc lao động quá sức), hay
nồng độ các chất khoáng tăng cao trong nước tiểu. Các chất khoáng như
canxi, oxalat, muối urat, natri, cystine hay phốt-pho lắng đọng trong đài, bể
thận kết thành sỏi. Nếu sỏi nhỏ (nhỏ hơn hay như hạt cát) có thể tự ra ngoài
trong quá trình bài tiết nước tiểu mà không gây triệu chứng gì. Nhưng với
sỏi lớn, tùy theo kích thước nhỏ to mà xảy ra các trường hợp: di chuyển theo
dòng nước tiểu ra ngoài được nhưng có thể gây đau đớn và chảy máu đường
tiết niệu; mắc lại ở những chỗ hẹp của niệu quản gây viêm tắc niệu quản; sỏi
nằm lại trong đài bể thận, hoặc trong bể thận rồi phát triển to dần choán hết
đài bể thận, gây ra những tai biến nghiêm trọng làm huỷ hoại thận và các
chức năng của thận. Do sỏi thận có bề mặt xù xì, lởm chởm, sắc nhọn nên
rất dễ làm tổn thương thận tạo nên những vết sẹo trong thận, dẫn đến suy
thận. Có 4 loại sỏi thận chính:
- Sỏi canxi là loại phổ biến nhất, khoảng 80-90% sỏi thận là canxi oxalat và
canxi phosphat. Lượng canxi dư thừa trong cơ thể được đào thải qua thận,
do nồng độ quá nhiều khó có thể hòa tan trong nước tiểu, nó sẽ kết hợp với
các khoáng chất khác tạo thành sỏi. Những người có lượng vitamin D cao, bị
cường tuyến giáp, hay những người bị suy thận dễ bị sỏi canxi.
- Sỏi phosphat ammonium magnesium do vi khuẩn lên men ure gây nên. Sỏi
thường được hình thành sau khi bị viêm đường tiết niệu mạn tính do tạo ra
enzym làm tăng lượng amoniac trong nước tiểu. Lượng amoniac nồng độ
cao làm vi khuẩn có thể phát triển nhanh hơn tạo điều kiện cho sỏi khuẩn
hình thành. Sỏi khuẩn thường có nhiều cạnh nhọn, với kích thước lớn làm
tổn thương đến thận.
- Sỏi acid uric hình thành do quá nhiều axit uric trong nước tiểu. Khi lượng
axit tăng cao, khoáng chất hình thành kết hợp với canxi và oxalat tạo nên
sỏi. Chế độ ăn giàu chất đạm động vật, người bị bệnh gút có nguy cơ bị sỏi
urat cao.
- Sỏi cystine hiếm gặp hơn. Cystine là một loại amino acid. Ở người bị bệnh
xistine niệu làm cho thận không hấp thu lại xistine. Xistine không được hòa
tan tốt trong nước tiểu, khi nồng độ cao sẽ tạo thành sỏi.
Biểu hiện bệnh ra sao?
Ảnh minh họa.
Quá trình hình thành sỏi không có triệu chứng nên bệnh nhân thường không
biết mình bị sỏi thận. Chỉ đến khi sỏi gây đau đớn, hay đi tiểu ra sỏi mới
biết. Khi phát bệnh có các triệu chứng sau: cơn đau thận do sỏi gây tắc bể
thận và niệu quản, gây đau vùng thắt lưng, lan xuống hố chậu, bìu, kèm nôn
hay trướng bụng. Có khi chỉ đau âm ỉ vùng thắt lưng do sỏi không gây tắc;
Đái ra máu do sỏi gây tổn thương đường tiết niệu hay do nhiễm khuẩn gây
tổn thương thận chảy máu. Bệnh nhân có thể có sốt cao 38 – 39o, và/hoặc ớn
lạnh, thận to đau, cảm giác bỏng rát, đau khi tiểu, nước tiểu đục do nhiễm
khuẩn.
Chữa trị sỏi thận như thế nào?
Để điều trị sỏi thận hiệu quả thì việc xác định loại sỏi là rất quan trọng. Có
nhiều cách để loại trừ sỏi thận mà không phải phẫu thuật. Uống nhiều nước,
trên 2 lít một ngày có thể làm cho sỏi tự ra khi đi tiểu. Hạn chế các thức ăn