Những điều cần chú ý khi tiêm vắc xin
viêm gan B cho trẻ
Vắc-xin viêm gan B là gì?
Các vaccin viêm gan B (HBV) bảo vệ con bạn chống lại virus viêm gan B, một chủng
virus rất nguy hiểm có thể dẫn đến tổn thương gan và thậm chí tử vong. Việt Nam nằm
trong khu vực có tỷ lệ người mang virut viêm gan B rất cao, 10-20% dân số. Bệnh viêm
gan B rất dễ lây lan, nếu người mẹ mang thai nhiễm virut viêm gan B thì có đến90% sẽ
truyền bệnh sang con.
Chương trình Tiêm chủng mở rộng (TCMR) của Việt Nam đã bắt đầu triển khai tiêm vắc
xin viêm gan B từ năm 1997, đến năm 2003 được bao phủ cho trẻ em
Tại sao phải tiêm vaccin viêm gan B trong vòng 24 giờ sau sinh?
Vắc-xin viêm gan B nên được tiêm 24h đầu sau sinh
Tiêm vaccin cho trẻ 24 giờ đầu sau sinh là cách tốt nhất để phòng lây truyền virut viêm
gan B từ mẹ sang con. Điều này đặc biệt quan trọng vì hầu hết trẻ sơ sinh bị nhiễm virut
viêm gan B từ mẹ khi sinh sẽ có 90% nguy cơ trở thành bệnh mạn tính và khoảng 25%
trong số đó sẽ chết vì ung thư gan và xơ gan. Tiêm vaccin viêm gan B trong vòng 24 giờ
đầu sau sinh có hiệu quả bảo vệphòng lây truyền từ mẹ sang con từ 80-85%. Nếu trẻ tiêm
vaccin viêm gan B muộn sau khi sinh thì việc phòng tránh lây truyền bệnh từ mẹ sang
con sẽ bị giảm, cụt hể nếu tiêm vaccin viêm gan B vào thời điểm 7 ngày sau khi sinh, khả
năngphòng lây nhiễm từ mẹ sang con chỉ đạt 50-57%.
Sau mũi 1 vào 24h sau sinh, trẻ sẽ còn phải tiêm nhắc lại 2 mũi vào khoảng thời gian từ
tháng thứ 1-2 và một lần nữa vào tháng thứ 6 – 18.
Mẹ hãy yên tâm rằng việc tiêm vắc-xin viêm gan B không phải là can thiệp y tế đầu tiên
trong đời trẻ. Thực tế khi vừa mới sinh, trẻ sơ sinh cũng sẽ thường được tiêm một mũi
vitamin K và mũi BCG phòng lao theo khuyến cáo.
Những trường hợp nào không nên tiêm viêm gan B trong vòng 24h đầu sau sinh?
Các nhà nghiên cứu tạo ra Vắc –xin viêm gan B bằng cách sao chép chuỗi di truyền của
một loại protein có trong virus vào tế bào nấm men, sau đó được nuôi cấy, và lọc tinh
khiết. Do đó, nếu trẻ có biểu hiện dị ứng với nấm men bánh mì (một loại men sử dụng
trong việc làm bánh mì nướng) thì mẹ không nên cho trẻ tiêm vắc –xin viêm gan B.
Trẻ sơ sinh thiếu tháng nặng dưới 1,8kg cũng không nên tiêm vắc – xin viêm gan B sau
24h mà cần chờ 1 tháng sau mới thực hiện mũi tiêm đầu tiên.
Ngoài ra, các trường hợp trẻ bị đẻ khó, mẹ bị sốt trước hoặc sau khi sinh, nước ối bẩn, trẻ
bị ngạt, thai già tháng, trẻ dị tật…cũng cần được thăm khám cẩn thận để tránh các trường
hợp trùng hợp tử vong. Đối với những trẻ đang bị ốm, sốt, mắc các bệnh nhiễm khuẩn
cấp tính thì cần được hoãn tiêm.
Các phản ứng có thể xảy ra sau tiêm vắc-xin viêm gan B là gì?
Vaccin viêm gan B là vaccin tái tổ hợp, khi tiêm vaccin không đưa virut viêm gan B vào
cơ thể, vì vậy trẻ được tiêm loại vaccin này trong 24 giờ sau sinh là an toàn. Tuy nhiên,
vẫn có một số trường hợp trẻ gặp các phản ứng phụ sau tiêm như:
Đau nhức tạm thời tại chỗ tiêm (tỷ lệ 5-15%).
Nhiễm trùng tại chỗ tiêm (tỷ lệ dưới 1%).
Sốt nhẹ (tỷ lệ 0,6% đến 3,7% ở trẻ sơ sinh, 2-3% ở người lớn) trong vòng 24-48 giờ sau
tiêm.
Buồn nôn, chóng mặt, mệt mỏi, đau cơ và khớp trong ngày sau khi tiêm.
Những phản ứng phụ như vậy là hết sức bình thường và mẹ không cần quá lo lắng. Để
đảm bảo sức khỏe con yêu sau tiêm, mẹ cần chú ý kiểm tra thân nhiệt bé thường xuyên,
cho bú nhiều để đề phòng mất nước.
Nên nhớ: Việc tiêm phòng cho trẻ là vô cùng cần thiết và quan trọng Mẹ không nên vì
những thông tin trái chiều mà trì hoãn hoặc bỏ qua việc tiêm chủng. Nếu không đưa con
đi tiêm phòng, mẹ không những đã đặt con mình vào tình trạng không an toàn mà còn
gây nguy hiểm cho cả xã hội và cộng đồng. Điều này không hề “đao to búa lớn”. Những
năm gần đây, sở dĩ chúng ta không mắc phải những căn bệnh gây chết người hàng loạt
như sởi, quai bị, ho gà, bạch hầu, uốn ván….là do cả xã hội đã được tham gia tiêm
chủng và hình thành một cộng đồng miễn nhiễm với dịch bệnh. Chỉ một vài trường hợp
trẻ không được tiêm chủng có thể sẽ là mầm mống gây dịch bệnh cho cả xã hội.
Theo tư vấn của Chuyên gia TS. BS Lê Minh Hương (Khoa Dị ứng – Miễn dịch,
Bệnh viện Nhi Trung ương) Sau khi tiêm chủng
- Trẻ cần phải ở lại 30 phút tại điểm tiêm chủng để được cán bộ y tế theo dõi và kịp thời
xử trí nếu có những phản ứng bất thường xảy ra.
- Tiếp tục theo dõi trẻ tại nhà ít nhất 1 ngày sau tiêm chủng về các dấu hiệu sau: Toàn
trạng, tinh thần, ăn ngủ, thở, nhiệt độ, phát ban, phản ứng tại chỗ tiêm…
- Sau tiêm chủng, trẻ có thể có một số các phản ứng thông thường như sốt nhẹ (<38,5 độ
C), đau hoặc sưng tấy nhẹ tại chỗ tiêm, quấy khóc… Tuy nhiên, các phản ứng này sẽ tự
khỏi trong vòng 1 ngày. Khi trẻ sốt, cần phải cặp nhiệt độ 2 – 4 giờ/ lần và theo dõi sát,
dùng thuốc hạ sốt cho trẻ theo sự chỉ dẫn của cán bộ y tế. – Cần đưa ngay trẻ tới bệnh
viện hoặc các cơ sở y tế nếu trẻ có các dấu hiệu bất thường sau tiêm chủng như sốt cao
(>39 độ C), co giật, khóc thét, quấy khóc kéo dài, li bì, bú kém, bỏ bú, khó thở, tím tái,
phát ban, hoặc khi phản ứng thông thường kéo dài trên 1 ngày.
- Nếu cha mẹ không yên tâm về những phản ứng của con sau khi tiêm chủng, có thể trực
tiếp đến gặp cán bộ y tế để được tư vấn cách chăm sóc trẻ.
Xử lý biến chứng sau khi cho trẻ tiêm phòng
Tiêm chủng là một trong những điều cần thiết giúp trẻ phát triển và bảo vệ trẻ em
khỏi nhiều căn bệnh nguy hiểm. Vì thế, cha mẹ cần cho trẻ đi tiêm chủng đúng hạn
và biết cách xử lý những biến chứng sau khi tiêm chủng tại nhà.
1. Giúp trẻ bớt sợ hãi khi tiêm phòng
Vì trẻ còn nhỏ, nên hầu hết trẻ đều sợ bị tiêm. Thêm nữa, chỗ tiêm cũng có thể gây cảm
giác nóng rát, khó chịu sau khi cho trẻ tiêm xong. Vì thế, để giúp trẻ bớt sợ hãi và việc
tiêm phòng cho trẻ được dễ dàng hơn, cha mẹ có thể ôm bé trong tay, vỗ về để bé cảm
thấy bạn đang ở gần che chở, nhờ đó khiến bé bớt sợ hãi. Nếu bé đã lớn, bạn có thể nói
chuyện với con, chỉ dẫn bé cách thư giãn và thả lỏng các cơ bắp để giảm đau tốt hơn.
2. Xử lý biến chứng sau khi tiêm phòng
Tiêm phòng là một điều cần thiết với trẻ. Thế nhưng, đôi khi sau khi tiêm chủng có một
số hiện tượng như sốt hoặc sưng tại chỗ tiêm. Với một số triệu chứng đó, bạn cần học
cách xử lý chúng tại nhà một cách dễ dàng.
Trẻ bị sốt nhẹ
Trẻ bị sốt nhẹ, cơ thể bị tăng nhiệt độ là một trong những biến chứng phổ biến nhất sau
khi chủng ngừa. Khi cơ thể bé tăng nhiệt độ, điều tốt nhất mà bố mẹ cần làm lúc này là
cặp nhiệt độ cho bé để theo dõi thân nhiệt. Nếu nhiệt độ cơ thể lên trên 38,5 độ C, cha mẹ
nên cho trẻ uống thuốc hạ sốt. Thế nhưng, với trẻ dưới ba tháng tuổi, các bậc cha mẹ cần
hỏi ý kiến của bác sỹ trước khi sử dụng. Nếu có sự chỉ dẫn của bác sỹ, bố mẹ mới cho bé
dùng thuốc.
Các bác sĩ nhi khoa Mỹ và châu Âu khuyên bạn không nên sử dụng aspirin cho trẻ em
dưới 2 tuổi vì nguy cơ gây ra hội chứng Reye. Đối với trẻ em trên 2 tuổi thì thuốc này
được cho phép và thường là sự lựa chọn đầu tiên khi bé bị sốt.
Trong một vài trường hợp, bạn đã áp dụng nhiều cách nhưng thân nhiệt của bé không hề
giảm hoặc bé có vài biểu hiện sau: khóc dai dẳng hơn ba tiếng đồng hồ, có những biểu
hiện của co giật, thân nhiệt không giảm, bạn nên gọi ngay cho bác sỹ hoặc đưa bé đến
những cơ sở y tế đáng tin cậy để bé được chăm sóc khẩn cấp.
Vết tiêm bị sưng, đỏ
Tại chỗ tiêm phòng cho trẻ có hiện tượng bị sưng đỏ. Đây là trường hợp hiếm gặp, thế
nhưng cha mẹ cũng cần biết cách xử lý. Lúc này, cha mẹ có thể lấy một miếng gạc lạnh
để chườm vào chỗ tiêm cho bé. Nén để giữ trong khoảng từ 15-20 phút, nhưng không nên
để lâu hơn. Khi đó, cha mẹ nên nghỉ chườm một lúc rồi mới tiếp tục.
Nếu vết sưng tấy là một khu vực rộng lớn, bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ nhi khoa hoặc
đưa trẻ đến cơ sở y tế gần nhất để được thăm khám và điều trị đúng hướng.
Trẻ bị phát ban, nổi mề đay
Trường hợp, sau khoảng 1 tới 2 tuần sau khi tiêm phòng trẻ có thể bị bệnh sởi, rubella,
quai bị và thủy đậu. Thông thường, sau một vài ngày nó tự biến mất mà không cần điều
trị. Vì thế, cha mẹ không cần quá lo lắng đâu nhé.
Trẻ bị khó chịu, mất cảm giác ngon miệng