Nuôi vẹm vỏ xanh góp phần
giảm ô nhiễm do tảo
Vẹm vỏ xanh có đặc tính ăn lọc, chúng ăn thực vật phù du, nên nuôi
vẹm vỏ xanh không phải đầu tư thức ăn nhiều lại làm sạch môi
trường, giảm được nguy cơ ô nhiễm do tảo sinh ra, nhất là ở các ao
đầm nuôi tôm.
Vẹm vỏ xanh là động vật biển thân mềm, thịt thơm ngon, có hàm lượng
dinh dưỡng cao, vỏ có tầng ngọc dày dùng để chế biến một số hàng thủ
công mỹ nghệ.
Hiện nay có hai hình thức nuôi vẹm vỏ xanh: Nuôi dây treo và nuôi dây
quấn trên cọc.
Nuôi dây treo là hình thức treo các dây có vẹm bám vào bè hoặc giàn ở
ngoài biển. Nuôi quấn cọc là dùng dây có vẹm bám quấn xung quanh
cọc đóng cố định ở bãi triều. Hai hình thức nuôi có những công đoạn
chính sau đây.
Chọn điểm nuôi
Dù nuôi dây treo hay quấn dây trên cọc, địa điểm nuôi đều phải có
các điều kiện như sau:
- Nơi có độ sâu thích hợp từ -0,5m xuống -1m so với mặt 0 hải đồ
(mặt nước ở mức thủy triều ròng nhất có thể xảy ra) hoặc từ tuyến hạ
triều đến sâu trên 10m nước.
- Nước biển có độ mặn từ 18‰ - 32‰, thích hợp nhất là 20‰ -
30‰ và độ trong của nước biển từ 2m trở lên.
- Dòng chảy của nước từ 0,2m/s - 0,5m/s.
Vật liệu và cấu tạo các bộ phận nuôi vẹm
Nuôi dây treo, gồm các bộ phận:
- Túi chứa giống làm bằng vải màn hoặc lưới cước sợi mịn có mặt
lưới mau hay bằng ni-lông. Theo kinh nghiệm, dùng túi bằng ni-lông
trơn bóng dễ quan sát, song phải đục các lỗ quanh túi có đường kính 2 -
3mm để nước biển có thể vào túi. Túi dài 30 - 40cm, đường kính túi là 4
- 5cm.
- Dây cho vẹm bám làm bằng sợi ni-lông đường kính 2 - 3cm dài
50cm, một đầu buộc thành khuyết để luôn dây treo.
- Dây treo bằng ni-lông đường kính nhỏ hơn dây vẹm bám, dài 1 -
1,5m, một đầu luồn qua khuyết buộc chặt, đầu kia để buộc vào giàn treo
hoặc bè (Hình 1: Túi chưa có giống).
- Giàn treo gồm 4 hoặc 6, 8 cọc tùy theo diện tích giàn nuôi. Các cọc
làm bằng gỗ tốt, chịu được nước mặn, mỗi cọc dài từ 2 - 2,5m đường
kính 10 - 15cm đóng thẳng đứng theo chiều vuông góc với dòng chảy
của nước. Mỗi cọc đóng cách đều nhau 1,5 - 2m. Xà làm bằng gỗ tròn
đường kính 10cm, xà dọc dài 1,6 - 2m, xà ngang dài tùy theo chiều dài
của giàn nuôi. Các xà liên kết với đầu cọc bằng mối buộc dây thép
đường kính 2 - 2,5mm, mỗi xà cách đều nhau 0,8m.
- Nuôi dây quấn cọc, gồm các bộ phận:
- Màng chứa vẹm giống làm bằng xi măng láng nhẵn hoặc bằng
nhựa hay ghép bằng gỗ lót ni-lông để giữ được nước. Máng hình thang
đáy dưới rộng 0,5m, thành máng cao 0,5m.
- Dây cho vẹm bám làm bằng bẹ dừa hoặc sợi cói (bện như thừng,
chão) đường kính của dây 1,5 - 2cm, dài 2 - 3m. Theo kinh nghiệm dùng
dây bằng bẹ dừa hoặc cói mềm dễ quấn vào cọc.
- Cọc để quấn dây nuôi vẹm làm bằng gỗ khô, chịu được nước mặn
(không dùng gỗ có nhựa đắng, độc và có nhựa tươi). Cọc dài 2 - 2,5m,
đường kính 10 - 15cm, đóng sâu xuống nước từ 0,5m trở lên để sóng vỗ
không đổ cọc.
Kỹ thuật nuôi
- Tạo giống bám vào dây:
+ Đối với dây treo tiến hành như sau: Luồn dây qua túi, buộc chặt
một đầu dây vào một đầu túi thả vẹm vào túi. Mỗi túi có thể thả từ 1.000
- 1.500 con vẹm cỡ 0,5 - 1cm sau đó buộc chặt đầu túi thứ hai, đem túi
treo vào giàn nuôi, đặt ngập nước.
Sau 5 - 10 ngày quan sát thấy hầu hết vẹm đã bám vào dây thì cắt bỏ
túi. Dùng kéo cắt tỉa bớt những con vẹm bám ở chỗ này. Tơ chân của
vẹm bám rất chắc và dài như cao su, theo kinh nghiệm không thể dùng
tay dứt vẹm ra khỏi dây, nếu làm mạnh ruột vẹm sẽ tuột khỏi vỏ. Những
con vẹm được cắt tơ chân được dùng cho vào túi bám ở dây sau. Đem
dây có vẹm bám treo vào giàn nuôi.
+ Đối với dây quấn cọc, tiến hành như sau: Đưa nước biển vào máng
(nước biển có độ mặn tương đương với độ mặn ở nơi nuôi vẹm), cho sục
khí và rải vẹm vào máng, tùy theo chiều dài của dây mà quyết định số
lượng vẹm giống. Đặt dây vào máng theo chiều dọc của máng, dây nằm
giữa lớp vẹm giống. Sau 3 đến 5 ngày quan sát thấy hầu hết vẹm trong
máng đã bám vào dây. Đem dây ra khỏi máng tỉa bớt những chỗ vẹm
bám dày, đem dây quấn vào cọc để nuôi. Mỗi cọc có thể quấn từ 1 - 2
dây (Hình 5: Cọc có quấn dây vẹm bám).
- Chăm sóc
+ Thường xuyên kiểm tra giàn treo, cọc và dây để kịp thời tu sửa khi
có sự cố.
+ Luôn luôn làm vệ sinh dây treo, cột và dây để hạn chế con hà, con
sun bám làm đứt dây hoặc kiểm tra cá, ghẹ vào ăn thịt vẹm. Tốt nhất
xung quanh giàn nuôi hoặc cọc nuôi căng thêm lưới để chống cá, cua,
ghẹ vào ăn thịt vẹm.
Nuôi vẹm ở ao, đầm nuôi tôm cần chú ý: Chu kỳ nuôi tôm ngắn
(khoảng 4 - 5 tháng/vụ), trong khi chu kỳ nuôi vẹm dài hơn. Do đó trước
khi thu hoạch tôm phải bố trí một ao đầm có đủ điều kiện để di dời vẹm
sang nuôi tạm, cho đến khi nuôi tôm vụ 2, đem vẹm trở lại nuôi.
Thu hoạch vẹm
Vẹm là loài sinh trưởng chậm, sau 1,5 - 2 năm vẹm mới đạt cỡ 80 -
100mm chiều dài. Nuôi vẹm đạt đến cỡ thương phẩm cũng phải sau 1 -
1,5 năm mới thu hoạch. Cách tiến hành như sau: Dùng dao hoặc kéo cắt
tơ chân của từng cá thể, không dùng tay dứt.
