1
CHƯƠNG 1: GIỚI THIỆU
1.1. Đặt vấn đề
Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 120/NQ-CP ngày 17/11/2017 về phát triển bền
vững đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) thích ứng với biến đổi khí hậu. Với những định
hướng chiến lược, các giải pháp toàn diện để phát triển bền vững ĐBSCL, Nghị quyết đã thể
hiện rõ quan điểm phát triển là tôn trọng quy luật tự nhiên, phù hợp với điều kiện thực tế,
tránh can thiệp thô bạo vào tự nhiên. Chọn mô hình thích ứng theo tự nhiên, thân thiện với
môi trường và phát triển bền vững với phương châm chủ động sống chung với lũ, ngập, nước
lợ, nước mặn. Nghiên cứu, xây dựng các kịch bản và có giải pháp ứng phó hiệu quả với thiên
tai như bão, lũ, hạn hán và xâm nhập mặn, với các tình huống bất lợi nhất do biến đổi khí hậu
và phát triển thượng nguồn sông Mê Công (Chính phủ Việt Nam, 2017).
Phát triển nông nghiệp bền vững đòi hỏi phải có sự nỗ lực một cách hệ thống về quy
hoạch sử dụng đất đai một cách hợp lý kết hợp với các thể chế và chính sách quản lý các
nguồn tài nguyên khác. Phân vùng sinh thái nông nghiệp là một trong những cách tiếp cận
quan trọng đối với quy hoạch phát triển nông nghiệp bền vững bởi vì sự tồn tại và thất bại của
việc sử dụng đất đai hoặc hệ thống canh tác nông nghiệp chủ yếu dựa vào việc đánh giá cẩn
thận nguồn tài nguyên khí hậu và các nguồn tài nguyên phục vụ nông nghiệp (Patel, 2002).
Phân vùng sinh thái nông nghiệp là sự xác định các vùng sinh thái dựa trên cơ sở kết
hợp các yếu tố về tài nguyên thiên nhiên (đất, nước và khí hậu) và tác động của con người quy
định đến kiểu sử dụng đất đai. Phân vùng sinh thái nông nghiệp được xác định là sự phân chia
một vùng thành các đơn vị đất đai nhỏ hơn, trong đó có những đặc điểm tương tự liên quan
đến sử dụng đất đai, tiềm năng sản xuất và tác động môi trường (FAO, 1996). Việc phân vùng
sinh thái nông nghiệp được thực hiện khá nhiều trên thế giới trong thời gian qua chủ yếu dựa
trên cơ sở về yếu tố môi trường đất, và các nhà nghiên cứu thường ít xem xét đến yếu tố tài
nguyên nước mặt nước mặt (Mertens & Silverman, 2005; Leopold, 2010). Điều này sẽ dẫn
đến sự mất cân bằng nguồn tài nguyên nước mặt trong tương lai vì không có đầy đủ cơ sở
khoa học để quản lý.
Từ các vấn đề trên, đề tài “Phân vùng sinh thái nông nghiệp dựa trên động thái tài
nguyên nước ở vùng ven biển đồng bằng sông Cửu Long” được thực hiện nhằm phục vụ cho
công tác quy hoạch phát triển sản xuất nông nghiệp ở các vùng sinh thái nông nghiệp trên cơ
sở sử dụng hiệu quả nguồn tài nguyên nước góp phần bảo vệ môi trường sinh thái để khai thác
có hiệu quả lợi thế và điều kiện tự nhiên của mỗi vùng, mỗi địa phương. Tuy nội dung của
luận án được thực hiện ở tỉnh Sóc Trăng, nhưng kết quả nghiên cứu sẽ cung cấp cơ sở dữ liệu
quan trọng áp dụng cho công tác quản lý tài nguyên nước mặt ở các hệ sinh thái nông nghiệp
ven biển ĐBSCL nói chung.
