Ti n g n t i vi c phát hi n anh em sinh đ ế ầ ớ ệ ệ ấ ơ i c a Trái Đ t ủ
t ch là v n đ th i gian tr ữ ấ ỉ ế ấ ự ấ c khi ướ Trái Đ t này ấ Nh ng nhà nhà săn tìm hành tinh cho bi ề ờ h tìm th y anh em sinh đ i c a Trái Đ t. Hành tinh t ươ ơ ủ ch c ch n đang n náu đâu đĩ trong thiên hà c a chúng ta. ng t ọ ắ ủ ắ ẩ
ướ ệ ọ ượ ộ c, các nhà thiên văn h c c ng b r ng h đã phát hi n 3 siêu Trái Đ t – ấ ơ đá – quay quanh m t ng i c tìm th y quanh các ng t ố ằ c hình thành t ừ đã đ ự ớ ộ ớ ươ ư ậ ượ ấ Tu n tr ọ ơ ầ nh ng hành tinh l n h n chúng ta và đ ơ ớ ữ sao. Hàng ch c hành tinh nh v y v i đ l n t ụ ng i sao khác. ơ
ậ ệ ọ ng đ ế ộ ớ ươ ệ ọ t: “Vi c phát hi n 3 hành tinh cĩ đ l n t ư ươ ấ ồ ạ ữ ng”. Alan Boss, nhà lý lu n thu c H c vi n Carnegie Washington, Washington, D.C., ng Trái Đ t quanh m t cho bi ộ ệ ấ ng i sao cho th y s l ơ i quanh các ng i ấ ố ượ ơ sao nhi u h n chúng ta t ơ ng nh ng hành tinh nh Trái Đ t t n t ưở ề
ữ ươ ừ ầ ệ ồ ọ ng t ẩ ự ế ầ ổ c phát T đ u nh ng năm 1990s, khi hành tinh đ u tiên bên ng i thái d ầ hi n quay quanh n tinh PSR 1257, các nhà thiên văn h c đã phát hi n kho ng 300 ộ g i là M c hành tinh t tinh quay g n sao m , đ n gi n là vì chúng d phát hi n h n. ng h đ ệ ượ ả ệ . Tuy nhiên, h u h t là nh ng hành tinh khí kh ng l ồ ọ ữ ễ ươ ầ ẹ ơ ệ ả ơ
ộ ạ ọ ộ ộ ế t: “Cho đên nay chúng ta đã tìm th y M c tinh và Th tinh, và c ng ơ ấ ỡ ữ ệ ứ ệ ệ ng đ M t trong nh ng nhà săn tìm hành tinh, Geoff Marcy thu c Đ i h c California, ữ Berkeley cho bi ngh hi n nay hi n đ i đ n m c cĩ th d tìm nh ng hành tinh nh h n, cĩ kích c ể ị ng Thiên V ng tinh và H i V ng tinh, th m chí nh h n”. t ả ươ ươ ổ ỏ ơ ỏ ơ ạ ế ươ ươ ậ
ưở ằ ị i ớ m t thái d ng r ng trong v ng 5 năm t ấ ồ ạ ở ộ ệ ề ộ ậ ớ i, các báo ươ ng Marcy, Boss và các nhà khoa h c khác tin t ọ s tràn ng p v i tiêu đ m t hành tinh gi ng h t Trái Đ t t n t ố ẽ h khác. ệ
ể ạ ự ơ hàng nghìn năm, con ấ ồ Trái Đ t t n ươ ữ chúng ta cĩ th nĩi r ng ch c ch n cĩ nh ng ừ h i li u cĩ m t hành tinh t ộ ằ ng t ắ ữ ể ắ ư ề ể ơ Boss phát bi u trên SPACE.com: “Đi u đáng kinh ng c là t ng ườ i t ạ ở hành tinh nh Trái Đ t quay quanh r t nhi u sao. Chúng ta kh ng th nhìn th y ấ chúng, nh ng ch c ch n chúng t n t i”. ắ ề i nhìn lên nh ng ng i sao, t ự ỏ ệ ữ đâu đĩ hay kh ng. Nh ng bây gi ờ ơ ấ ấ ồ ạ ắ ư
ỏ Tìm ki m nh ng hành tinh nh bé ữ ế
ệ ươ ế c bi ệ ượ ở ượ ằ ỏ ộ ủ ứ ể ọ ng pháp hi n đã tr thành tiêu chu n cho vi c tìm ki m các hành tinh Cĩ hai ph ẩ c phát hi n b ng ph t đ n r ng rãi, đ khác. H u h t các hành tinh đ ươ ng ầ ế ế ộ ế ệ pháp v n t c xuyên tâm. Các nhà thiên văn h c quan sát rung đ ng nh trong ọ ậ ố ươ chuy n đ ng c a sao vì s c hút tr ng l c c a hành tinh quay quanh nĩ. Ph ng ự ủ ộ pháp này hi u qu trong vi c d tìm các hành tinh r t l n và g n v i sao m . ẹ ệ ị ấ ớ ệ ả ầ ớ
ậ ậ ầ ọ ộ ươ ể c c a m t ng i sao. Ph ng pháp v n đ ng v t th , các nhà thiên văn h c quan sát ph n ánh sáng ệ ng pháp này hi u ươ ộ ộ ơ hàng trăm đ n hàng nghìn sao cùng ặ ướ ủ ừ ọ ế V i ph ớ m đi khi m t hành tinh đi qua m t tr ờ qu khi các kính vi n v ng quét ánh sáng t ễ ả m t lúc. ộ
C hai ph ả ươ ng pháp đ u h n ch vì kh năng t o ra bĩng đen c a hành tinh lên sao ạ ủ ề ế ạ ả
ụ ượ ấ ọ ỷ ầ ấ ng g p 300,000 l n và sáng g p ầ l n Trái Đ t. “D tìm Trái Đ t trong ánh sáng ph n chi u gi ng nh vi c tìm ố ư ệ ấ ả ầ ấ ế ầ ặ ộ ộ ng tìm ki m hành tinh ng i Trái Đ t. t trong báo cáo c a L c l m . Ví d , m t tr i l n g p 100 l n, cĩ tr ng l ặ ờ ớ ẹ 10 t ị ấ m t con đom đĩm trong m t qu ng sáng dài 2,400 d m”, m t nhĩm các nhà thiên ộ văn h c vi ọ ự ượ ủ ế ế ấ ồ
ấ ớ ự ổ ế ả ớ ễ ọ
ữ c xác đ nh b ng s thay đ i b ọ ượ ự ằ c g n v i các kính vi n v ng, ố ượ ắ t b nh y c m h n đ i v i rung đ ng ộ ố ớ ạ ả ầ c sĩng c a ánh sáng) và ph n ổ ướ ơ ủ V i s nâng c p quang ph k và máy nh s đ các nhà thiên văn h c cĩ trong tay nh ng thi ế ị r t nh c a sao (đ ỏ ủ ấ ánh sáng m b che khu t b i hành tinh nh . ỏ ị ấ ở ờ ị
c ph n ánh b ệ ố ầ ấ ơ ướ ả ướ c nh y v t v c ng ngh ọ ề ơ ả ệ Phát hi n siêu Trái Đ t c ng b tu n tr này.
ọ ể ơ ế ọ ệ ự ự ấ ồ ệ ấ ơ ề ả ỏ ữ ữ ể ượ ề ừ ữ ữ ớ ọ ẽ ỏ ơ i ạ David Charboneua thu c Trung tâm V t lý h c thiên th Harvard-Smithsonian t ộ ậ t: “T i nghĩ lý do các nhà thiên văn h c th c s ph n khích Massachusetts cho bi [v phát hi n siêu Trái Đ t] là nĩ cho th y n n t ng c ng ngh đã h n thi n do đĩ ấ ệ ề ng h cĩ th phát hi n nh ng rung đ ng c c nh do nh ng hành tinh cĩ kh i l ố ượ ọ ự ộ ệ nh t o ra. Nh ng rung đ ng đo đ ể nh ng sao khá l n. N u h cĩ th cĩ ế ọ ộ ỏ ạ ữ c nh ng ng t c s chính xác t đ đ i v i nh ng sao nh h n, h s tìm đ ượ ự ố ớ ượ ự nh Trái Đ t”. ng t hành tinh nh h n, t ự ư c đ u t ữ ấ ươ ươ ỏ ơ
ọ ề ư ặ ờ ộ ơ ừ Minh h a v 3 siêu Trái Đ t quay quanh m t ng i sao nh m t tr i, HD 40307 v a đ ượ ấ c phát hi n. ( nh: ESO) ệ Ả
ấ ế Theo d u v t
ể ậ ụ ơ ữ ữ ậ ơ ị Đ t n d ng h n n a nh ng c ng ngh hi n hành, Charbonneau nh n đ nh các nhà ệ ệ thiên văn h c nên tìm ki m hành tinh quanh nh ng sao nh . ỏ ữ ế ọ
ng và các đ ng nghi p đang tìm ki m nh ng hành tinh quay quanh ữ ệ ấ ỏ ế ng th p h n so v i M t Tr i. Sao ớ ặ ơ ờ Trên th c t ồ ự ế ơ sao M, ho c sao đ , m h n 50% và cĩ kh i l ặ ờ ơ đ cũng đ ạ ượ ỏ c cho là lo i sao ph bi n nh t trong vũ tr . ổ ế ố ượ ấ ụ
ế ố t: “T i cho răng đây là c h i đ nghiên c u nh ng sao cĩ kh i ơ ộ ể ữ ơ ế ấ ỷ ệ l ứ ỏ c c a hành tinh ướ ủ ủ ủ Charbonneau cho bi l ấ ượ gi a kh i l ố ượ ữ và kích th ng c a sao, hay kích th ng pháp d tìm”. ng th p, vì chúng ta đang tìm ki m nh ng hành tinh r t nh . Khĩ khăn là t ữ ố ượ ươ ng c a hành tinh và kh i l c c a sao ph thu c vào ph ụ ướ ủ ộ ị
ấ ứ ố ng và đ sáng th p cĩ nghĩa là b t c thay đ i c a sao do hành tinh cĩ kh i ng t ộ Trái Đ t t o ra cĩ th d dàng nh n bi Kh i l ố ượ l ng t ươ ượ ổ ủ t. ế ấ ấ ạ ể ễ ự ậ
i nghiên c u khí quy n hành tinh và nh ng vùng cĩ th t n t ể ườ ữ ữ ứ ồ i ể ồ ạ ặ t: “M t sao M nh g p 10 l n M t ỏ ấ ế ầ ộ c c a nh ng hành tinh ng i Trái Đ t cho bi ặ ướ ủ ấ ậ ộ ươ ặ ố ờ c c a M t Tr i. V i ph ấ ế ư ệ ể ộ ệ ế ộ ị James Kasting, ng đ ấ ượ ủ ệ c c a m t sao M s t o ra 1% tín hi u. Tr i. Vì v y n u Trái Đ t đi qua m t tr ẽ ạ ờ Nĩ gi ng nh vi c M c tinh đi qua m t tr ng pháp này ặ ướ ủ ớ chúng ta cĩ th phát hi n m t hành tinh gi ng h t Trái Đ t trong v ng 5 đ n 10 năm ệ ố i”. ớ t
ẵ ư ữ ộ ấ ứ ữ ẹ ư ặ ủ ờ ạ ộ ượ ể ễ ọ ẽ Các nhĩm nghiên c u khác đã s n sang cho cu c săn lung nh ng hành tinh nh Trái ẽ Đ t quay quanh nh ng sao m nh M t Tr i. Đài thiên văn Kepler c a NASA s đi ng cao vào ho t đ ng tháng 2 năm 2009. Sau th i đi m đĩ, kính vi n v ng năng l ờ c a đài thiên văn này s quan sát kho ng 100000 sao trong Milky Way đ tìm ki m ế ể ả ủ nh ng ph n ánh sáng m đi do hành tinh đi qua m t tr c c a sao m . ặ ướ ủ ữ ẹ ầ ờ
Tàu vũ tr COROT c a Pháp đã đ c phĩng lên kh ng gian v i nhi m v t ng t ủ ụ ượ ụ ươ ệ ơ ớ ự .
Săn tìm
ữ ự ủ ế M c tiêu cu i cùng c a nh ng d án săn tìm hành tinh là tìm ki m an hem sinh đ i ơ ố ụ c a Trái Đ t. ấ ủ
ế t c đ c ấ ả ặ ệ ố Ơ ộ ệ ể ấ ỏ ố “Chúng ta đang tìm ki m an hem sinh đ i c a Trái Đ t, m t hành tinh cĩ t ấ ơ ủ đi m gi ng Trái Đ t”, Marcy nĩi trong cu c ph ng v n đi n th i. ng hi n đang ấ ộ i Đài thiên văn Keck, Hawaii. tìm ki m siêu Trái Đ t t ấ ạ ế
ng Trái Đ t, và quay quanh ộ ầ ọ ươ ấ M t hành tinh nh v y s cĩ thành ph n hĩa h c t ư ậ ẽ i c a sao m . vùng cĩ th t n t ể ồ ạ ủ ẹ
ả ả ộ i là kho ng cách mà m t hành tinh ph i quay quanh sao m đ ơ ẹ ể ơ i trên b m t c a nĩ – kh ng quá nĩng nh Kim tinh, kh ng ề ặ ủ ư Vùng cĩ th t n t ể ồ ạ c l ng cĩ th t n t n ể ồ ạ ướ ỏ quá l nh nh H i V ng tinh ho c Diêm V ng tinh. ư ả ươ ạ ươ ặ
Các nhà thiên văn h c đã t ng tìm th y nh ng hành tinh quay khá g n vùng cĩ th ữ ừ ầ ấ ọ ể
i c a sao m . t n t ồ ạ ủ ẹ
ơ ấ ớ ữ ư ằ Marcy cho bi su i, thác n t: “T i cho r ng cĩ nh ng hành tinh nh Trái Đ t v i ao h , s ng ồ ơ c và h m núi băng giá tuy t đ p”. ế ướ ố ệ ẹ ẻ
ấ S s ng ng i Trái Đ t ồ ự ố
i đ c là b c đ u tiên ti n t ể ồ ạ ượ ướ ầ ế ớ i Tìm ki m m t hành tinh trong vùng cĩ th t n t tìm ki m s s ng ng i Trái Đ t. ộ ự ố ế ế ấ ồ
ể ố ơ ứ ự ố ế ơ Boss cho bi i nĩi đĩ là m t hành tinh cĩ th sinh s ng, nghĩa là hành ộ tinh đĩ cĩ kh năng n ch a s s ng. Đ đi xa h n th , tìm ki m m t hành tinh mà ể b n th c s cĩ th s ng trên đĩ, thì b n ph i nghiên c u khí quy n c a hành tinh”. ạ t: “Khi chúng t ế ẩ ả ể ố ự ự ộ ể ủ ế ứ ạ ả
ể ụ ụ ạ ộ ọ Kính vi n v ng James Webb Space, đi vào ho t đ ng năm 2013, là đ ph c v cho ễ m c đích này. ụ
ấ ộ ị ầ t: “Cĩ th cĩ m t tín hi u trong khí quy n cho th y cĩ nh ng ki n t o đ a t ng ể ạ ọ ữ ế ạ ọ ể ế ệ ấ ộ Nhà khoa h c Trái Đ t và hành tinh Diana Valencia thu c Đ i h c Harvard cho bi trên hành tinh”.
ơ ấ ị ầ ế ạ ể ủ ổ ự ị ấ ể ồ ủ ấ ớ cho nghi ữ ừ ơ ụ ị ự ố , là chìa khĩa s s ng trên Trái Đ t, và cĩ th là s s ng ồ i ả ỏ ị ầ t đ c a hành tinh v a ph i, ả ệ ộ ủ ấ ấ ị ư ệ ể ơ ồ ộ ế ạ ể ư ự ấ ơ ố M hình máy tính c a bà cho th y ki n t o đ a t ng, l c d ch chuy n các l c đ a và nâng các dãy núi kh ng l ự ố trên các hành tinh khác. Đ a t ng đá c u thành l p v bên ng i c a hành tinh gi phĩng cácbon đi xit. Khí nhà kính này gi ủ kh ng quá nĩng. M t tín hi u nh khĩi cĩ th cho th y n ng đ nh t đ nh c a ộ cácbon đi xit, và hành tinh này, gi ng nh Trái Đ t, d a vào ki n t o đ a t ng đ ị ầ tái t o cácbon. ạ
ắ ế i, vì s l ấ ồ ạ ơ ỏ ư ộ ắ ự ớ ư ữ ệ ấ ơ ố ặ ặ ộ ộ ộ ố ượ ng t: “Ch c ch n cĩ nh ng hành tinh nh Trái Đ t t n t Marcy cho bi ữ ữ sao và thiên hà c c l n trong vũ tr . Tuy nhiên, cĩ m t câu h i sâu h n, li u nh ng ụ ệ ư hành tinh gi ng nh Trái Đ t cĩ ph bi n hay kh ng? Li u nh ng hành tinh nh ổ ế Trái Đ t cĩ hàng tá, ho c chúng khá hi m, m t trong m t nghìn, ho c m t trong ế m t tri u?" ấ ệ ộ
