Phòng trừ bệnh lem lép hạt lúa
Nguồn: khuyennongvn.gov.vn
Bệnh lem lép hạt làm biến màu vỏ hạt lúa, có thể gây hại trên vỏ trấu hoặc
bệnh trong hạt. Trên vỏ hạt, triệu chứng thay đổi tùy loài vi sinh vật gây hại và tùy
mức độ nhiễm bệnh. Triệu chứng bệnh là những vết nhỏ màu nâu đen, hoặc là
những mãng nâu bao phủ cả vỏ hạt. Bệnh nặng làm toàn thể vỏ hạt nâu đen, hạt
gạo bên trong bị lép hoặc bị biến màu, đôi khi có mùi mốc. Ở đồng bằng sông Cửu
Long bệnh rất phổ biến, gây hại đáng kể cho vụ lúa hè thu và thu đông, khi lúa
đang trổ mà gặp mưa bảo, sau đó nắng hạn, ruộng bị chua phèn, thiếu nước. Tỉ lệ
thiệt hại có thể lên đến 15-20%.
Bệnh do nhiều loài nấm phối hợp gây hại, có thể chia làm hai nhóm chính:
nhóm nhiễm vào hạt trên đồng ruộng trước thu hoạch và nhóm xâm nhiễm trong
quá trình tồn trử sau thu hoạch. Nhóm nhiễm vào hạt trước thu hoạch gồm các loài
nấm như Pyricularia grisea, Alternaria padwickii, Gibberella fujikuroi, Curvularia
lunata, Fusarium noniliforme, Phoma sorghina, Helminthosporium sp.,
Sarocladium sp., Nigrospora spp... Nấm Fusarium noniliforme sẽ theo hạt giống,
gây hại vào giai đoạn mạ thành bệnh mạ đực hay bệnh lúa von (Gibberella
fujikuroi). Ngoài ra rệp gié cũng là tác nhân tham gia làm lép hạt vào giai đoạn
trổ, lúc ruộng khô nước. Nhóm nhiễm vào hạt sau thu hoạch gồm Aspergillus sp.,
Penicillium sp., Mucor sp. Rhizopus spp.
Mỗi loài nấm đòi hỏi nhu cầu dinh dưỡng, điều kiện nhiệt độ và ẫm độ khác
nhau. Ở ngoài đồng, bệnh nhiễm vào hạt chủ yếu vào giai đọan trổ đến trước khi
thu hoạch. Việc thu hoạch chất lúa thành mớ ngoài đồng, hoặc để lâu chưa kịp
suốt, lúa chất thành đống mà gặp mưa thì thiệt hại sẽ rất lớn. Các loài nấm sẽ phát
triển rất mạnh khi ẫm độ không khí trên 65%, nhiệt độ 30-35 độ C. Trong quá
trình tồn trử, nếu ẫm độ hạt vượt quá 14% thì hạt lúa dễ bị các loài nấm tái xâm
nhập, chất lượng hạt rất kém, khi xay chà hạt bị bể, gãy vụn, không đãm bảo tiêu
chuẩn xuất khẩu. Ngoài việc làm giãm phẫm chất và sức sống hạt giống, nhóm
mốc có thể tạo độc tố trong hạt gây độc hại khi ăn.
Để giảm thiệt hại do bệnh lem lép hạt gây ra trong vụ lúa hè thu, Bà con
nông dân cần lưu ý như sau:
- Sử dụng giống xác nhận, sạch bệnh, không lẫn tạp chất
- Áp dụng kỹ thuật canh tác theo chương trình "Ba giảm-Ba tăng" như gieo
sạ với mật độ vừa phải (100-120 kg giống/ha), bón cân đối N-P-K, cung cấp phân
đạm theo nhu cầu cây lúa, không bón thừa phân đạm vào giai đọan làm đòng đến
lúc nuôi hạt, sử dụng thuốc trừ bệnh đúng thời điểm.
- Nên phun thuốc trước trổ 10 ngày và sau dứt trổ 5 ngày: Anvil 5 SC,
Rovral 80 WP, Copper-B 75 WP, Tilt super 300 ND, Carban 50 SC, Appencarb
super 50 FL, Benzimidine 50 SC, Carosal 50 SC, Super Humate Sen vàng... với
nồng độ theo khuyến cáo.
- Để phòng ngừa bệnh lúa von, có thể xử lý hạt bằng Cruiser Plus 312 FS:
pha 20cc thuốc với 2 lít nước phun lên 100 kg hạt giống, trộn đều trong giai đoạn
ủ đến trước khi sạ khoảng 12 giờ.