TiÓu luËn kinh tÕ chÝnh trÞ

- T¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho qu¸ tr×nh tù do ho¸ gi¸ c¶, th­¬ng m¹i ho¸

nÒn kinh tÕ.

- B¶o ®¶m c¸c quyÒn cña ng­êi chñ së h÷u vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt.

- §a d¹ng ho¸ chÕ ®é së h÷u vÒ t­ liÖu s¶n xuÊt

- X©y dùng hÖ thèng ph¸p luËt cña nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng

- æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ

c. Ph©n phèi thu nhËp quèc d©n mét c¸ch c«ng b»ng - hiÖu qu¶ t¹o ra

®éng lùc s¶n xuÊt.

Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, thÞ tr­êng cµng më réng sù ho¹t ®éng cña

quy luËt gi¸ trÞ cµng dÉn ®Õn viÖc ph©n ho¸ thu nhËp gi÷a c¸c tÇng líp d©n c­,

chia rÏ d©n c­ thµnh c¸c tÇng líp kh¸c nhau trong quan hÖ cña hä ®èi víi

quyÒn lùc kinh tÕ vµ quyÒn lùc chÝnh trÞ. T×nh tr¹ng bÊt b×nh ®¼ng khi v­ît

qu¸ khu«n khæ cho phÐp dÉn ®Õn sù ph¶n øng cña d©n c­ trong lÜnh vùc chÝnh

trÞ, x· héi, m©u thuÉn g¾t gay vÒ lîi Ých gi÷a c¸c giai cÊp cã thÓ dÉn ®Õn sù ®e

do¹ æn ®Þnh chÕ ®é. ChÝnh v× vËy ®Ó æn ®Þnh vÒ mÆt chÝnh trÞ t¹o ra m«i tr­êng

x· héi lµnh m¹nh cho c¸c doanh nghiÖp lµm ¨n, Nhµ n­íc ph¶i hoµn thµnh c¸c

ph©n phèi l¹i thu nhËp cña c¸c tÇng líp d©n c­ sao cho tháa m·n yªu cÇu c«ng

b»ng, hiÖu qu¶. MÆt kh¸c trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng sù kh¸c nhau vÒ së h÷u

cña c¶i, vÒ n¨ng lùc së tr­êng, vÒ tr×nh ®é tay nghÒ vµ sù may m¾n dÉn ®Õn sù

kh¸c nhau lµ lÏ ®­¬ng nhiªn. Do vËy, Nhµ n­íc ph¶i biÕt lùa chän ph­¬ng ¸n

ph©n phèi l¹i nh­ thÕ naß ®ã cho c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ cã hiÖu qu¶ trong sù

b×nh ®¼ng cho phÐp.

d. Can thiÖp vµo c¸c qu¸ tr×nh kinh tÕ mçi khi cã chÊn ®éng.

§Þnh h­íng vµ t¹o m«i tr­êng ph©n phèi thu nhËp lµ nh÷ng c«ng viÖc

cÇn thiÕt thÓ hiÖn vai trß cña Nhµ n­íc trong mét chiÕn l­îc dµi h¹n. Trong

11

Phïng Thanh Tó

TiÓu luËn kinh tÕ chÝnh trÞ

qu¸ tr×nh thùc hiÖn c¸c chiÕn l­îc ®ã, d­íi ¶nh h­ëng cña c¸c c¬ chÕ cung cÇu

gi¸ c¶ trong thÞ tr­êng néi ®Þa, ®ång thêi d­íi ¶nh h­ëng cña quan hÖ kinh tÕ

quèc d©n, viÖc thùc hiÖn ho¸ môc tiªu ®Þnh h­íng cña c¸c ch­¬ng tr×nh dµi

h¹n bÞ nh÷ng "có sèc" lµm chÖch h­íng lµ ®iÒu kh«ng tr¸nh khái. Trong

tr­êng hîp ®ã Nhµ n­íc cÇn ph¶i sö dông nh÷ng c«ng cô nh­ l·i xuÊt, thuÕ,

quü dù tr÷ quèc gia vµ chØ tiªu ng©n s¸ch ®Ó lµm gi¶m nh÷ng chÊn ®éng do có

sèc g©y nªn, ®­a nÒn kinh tÕ ®i theo ®Þnh h­íng.

e. Qu¶n lý tµi s¶n quèc gia, ph©n bæ c¸c nguån lùc mét c¸ch hîp lý.

Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng ë n­íc ta Nhµ n­íc cïng mét lóc ph¶i hoµn

thµnh hai nhiÖm vô lín trong lÜnh vùc kinh tÕ.

Thø nhÊt, Nhµ n­íc ®iÒu khiÓn sù vËn ®éng cña nÒn kinh tÕ b»ng c¸ch

ho¹ch ®Þnh c¸c chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi dµi h¹n vµ ng¾n h¹n, quyÕt

®Þnh c¸c ph­¬ng ¸n ph©n phèi vµ ph©n phèi l¹i thu nhËp quèc d©n sao cho

b×nh ®¼ng, c«ng b»ng, hiÖu qu¶, t¹o m«i tr­êng thuËn lîi, h­íng dÉn c¸c

doanh nghiÖp lµm ¨n, can thiÖp vµo nÒn kinh tÕ mçi khi cã "có sèc" ®Ó lµm

gi¶m c¸c chÊn ®éng trªn con ®­êng ®i ®Õn môc tiªu.

Thø hai, cïng víi chøc n¨ng ®iÒu khiÓn kinh tÕ, Nhµ n­íc cßn ph¶i

®ãng vai trß ng­êi qu¶n lý tµi s¶n quèc gia. VÒ mÆt ®èi ngo¹i, Nhµ n­íc cßn

cã tr¸ch nhiÖm b¶o vÖ c¸c nguån lùc, ng¨n chÆn mäi ©m m­u tõ bªn ngoµi ®Õn

c¸c vïng ®Æc quyÒn ®Æc lîi trong lßng ®Êt, vïng trêi vµ vïng biÓn. VÒ mÆt ®èi

néi, Nhµ n­íc lµ ng­êi chñ së h÷u c¸c nguån lùc nµy lµ ph©n bè sö dông sao

cho hîp lý. MÆt kh¸c, Nhµ n­íc cßn lµ chñ së h÷u cña khu vùc doanh nghiÖp

Nhµ n­íc. Víi t­ c¸ch lµ chñ së h÷u cña doanh nghiÖp Nhµ n­íc, Nhµ n­íc

qu¶n lý trùc tiÕp vµ ®ãng vai trß ®éc quyÒn ë c¸c thÞ tr­êng quan träng, quyÕt

®Þnh sù tån t¹i cña ®Õ chÕ. Víi t­ c¸ch lµ ng­êi chñ qu¶n lý ®Êt n­íc, Nhµ

n­íc lµ ng­êi träng tµi, lµ chñ thÓ cña qu¸ tr×nh ph©n c«ng l¹i vai trß gi÷a c¸c

12

Phïng Thanh Tó

TiÓu luËn kinh tÕ chÝnh trÞ

thµnh phÇn kinh tÕ sao cho lîi Ých riªng cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh«ng lµm

triÖt tiªu lîi Ých chung cña toµn bé x· héi.

g. Nhµ n­íc sö dông quyÒn lùc kinh tÕ chÝnh trÞ cña m×nh ®Ó tiÕp tôc

qu¸ tr×nh tù do gi¸ c¶, th­¬ng m¹i ho¸ nÒn kinh tÕ víi nh÷ng néi dung c¬ b¶n.

Xo¸ bá t×nh tr¹ng ®éc quyÒn, x©y dùng c¸c ®¹o luËt chèng ®éc quyÒn

b»ng c¸ch t¹o ®iÒu kiÖn c¹nh tranh gi÷a c¸c doanh nghiÖp, t¹o ra c¸c ®iÒu

kiÖn, c¸c tiÒn ®Ò kinh tÕ, ph¸p lý cho sù ho¹t ®éng cña c¸c thÞ tr­êng cÇn biÕt

nh­ thÞ tr­êng vèn, thÞ tr­êng chøng kho¸n, thÞ tr­êng lao ®éng(cid:0)

h. Nhµ n­íc ®¶m nhËn vai trß thiÕt lËp, duy tr× quyÒn së h÷u c¸c quyÒn

lùc kinh tÕ theo h­íng x¸c ®Þnh sè chñ së h÷u ®Ých thùc cña c«ng nh©n, cña

c¸c doanh nghiÖp tËp thÓ, t­ nh©n vµ Nhµ n­íc, cô thÓ lµ:

Giao quyÒn sö dông ruéng ®Êt l©u dµi cho n«ng d©n víi c¸c quyÒn cô

thÓ nh­ thõa kÕ, thÕ chÊp, cho thuª(cid:0)

Cho thuª hoÆc ®Êu thÇ tµi s¶n s¶n xuÊt

Cho n­íc ngoµi thuª ®Êt vµ c¸c tµi s¶n phôc vô s¶n xuÊt kinh doanh

II. Môc tiªu vµ c¸c chøc n¨ng qu¶n lý vÜ m« nÒn kinh tÕ cña nhµ

n­íc.

2.1. C¸c môc tiªu.

Trong ¶nh h­ëng nÒn kinh tÕ n­íc ta hiÖn nay tõ nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch

ho¸ tËp trung chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng cã ®Þnh h­íng XHCN ph¶i

tr¶i qua nhiÒu giai ®o¹n vµ kh«ng Ýt khã kh¨n. §Ó ®¹t ®­îc tíi ®Ých cuèi cïng

th× ta ph¶i ra ph­¬ng h­íng vµ môc tiªu cô thÓ.

- §ã lµ ®¶m b¶o cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn æn ®Þnh, kh«ng gÆp ph¶i

nh÷ng biÕn ®éng xÊu, tèc ®é t¨ng tr­ëng nhanh, tèc ®é t¨ng tr­ëng GDP hµng

13

Phïng Thanh Tó

TiÓu luËn kinh tÕ chÝnh trÞ

n¨m tõ 9 - 10%. §­a ®Êt n­íc c¬ b¶n tho¸t khái t×nh tr¹ng nghÌo nµn l¹c hËu

t¹o ®µ m¹nh mÏ cho b­íc ph¸t triÓn míi vµo nh÷ng n¨m ®Çu thÕ kû XXI.

Tr¸nh nh÷ng cuéc khñng ho¶ng thiÕu hoÆc thõa, l¹m ph¸t, duy tr× møc l¹m

ph¸t ë møc mét con sè. §ång thêi t¹o viÖc lµm cho ng­êi lao ®éng, gi¶m tû lÖ

thÊt nghiÖp ë thµnh phè xuèng 5%. §Ó ®¹t ®­îc nh÷ng ®iÒu ®ã, Nhµ n­íc ph¶i

chó träng: thóc ®Èy nhanh chãng qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo

h­íng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸, h×nh thµnh c¬ cÊu kinh tÕ hîp lý vµ

n¨ng ®éng. æn ®Þnh kinh tÕ vÜ m«, tÝch luü tõ néi bé kinh tÕ k×m h·m l¹m

ph¸t, tÝch cùc huy ®éng c¸c nguån vèn vµ sö dông cã hiÖu qu¶ c¸c nguån vèn.

T¨ng nhanh xuÊt khÈu, gi¶m nhËp siªu vµ ®¶m b¶o c¸c quan hÖ kinh tÕ quèc

tÕ. T¹o lËp nh÷ng ®iÒu kiÖn v÷ng ch¾c vÒ nh©n lùc, tµi chÝnh vµ c¬ së vËt chÊt

kü thuËt.

- Nhµ n­íc ph¶i ®¶m b¶o hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi. Nhµ n­íc s÷a ch÷a

nh÷ng khiÕm khuyÕt cña thÞ tr­êng ®Ó thÞ tr­êng ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ nh­:

h¹n chÕ ¶nh h­ëng cña ®éc quyÒn, t×nh tr¹ng v« chÝnh phñ dÉn ®Õn khñng

ho¶ng kinh tÕ, thÊt nghiÖp, « nhiÔm m«i tr­êng.. cô thÓ ®èi víi c¸c tæ chøc

®éc quyÒn, lîi dông ­u thÕ cña m×nh cã thÓ quy ®Þnh gi¸ c¶ ®Ó thu lîi nhuËn

vµ do ®ã ph¸ vì ­u thÕ c¹nh tranh hoµn h¶o. V× vËy cÇn cã sù can thiÖp cña

Nhµ n­íc ®Ó h¹n chÕ ®éc quyÒn, ®¶m b¶o t×nh tr¹ng hiÖu qu¶ cña c¹nh tranh

thÞ tr­êng. Cßn ®èi víi nh÷ng ho¹t ®éng tiªu cùc bªn ngoµi còng dÉn ®Õn

kh«ng hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng thÞ tr­êng nh­ « nhiÔm ngu«n n­íc vµ kh«ng

khÝ, khai th¸c ®Õn c¹n kiÖt tµi nguyªn kho¸ng s¶n.. vµ ®ßi hái Nhµ n­íc ph¶i

can thiÖp. V× vËy Nhµ n­íc ph¶i sö dông ®Õn luËt ph¸p ®Ó ng¨n chÆn nh÷ng

t¸c ®éng tiªu cùc ®ã.

- Cïng víi c¸c môc tiªu trªn th× Nhµ cßn cã môc tiªu quan träng kh¸c

®Ó gióp cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn lµnh m¹nh ®ã lµ gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò

n¶y sinh trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ. Nh­ ®· nãi c¬ chÕ thÞ tr­êng lµ c¬

chÕ tèt nhÊt ®Ó ®iÒu tiÕt mét nÒn kinh tÕ cã hiÖu qu¶, tuy nhiªn c¬ chÕ thÞ

tr­êng cã mét lo¹t nh÷ng khuyÕt tËt v× vËy ë n­íc ta nÒn kinh tÕ do c¬ chÕ thÞ

14

Phïng Thanh Tó

TiÓu luËn kinh tÕ chÝnh trÞ

tr­êng ®iÒu tiÕt ph¶i cã sù can thiÖp cña Nhµ n­íc vµo kinh tÕ nh»m söa ch÷a

nh÷ng thÊt b¹i cña thÞ tr­êng ®¶m b¶o cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn æn ®Þnh, hiÖu

qu¶ vµ ®¹t ®­îc c«ng b»ng x· héi.

ë n­íc ta, ®Ó ®¹t ®­îc c¸c môc tiªu ®ã th× kh«ng ph¶i lµ viÖc nãi mµ

lµm ngay ®­îc, mµ nã lµ c¶ mét qu¸ tr×nh. Qu¸ tr×nh ®ã kh«ng chØ ®ßi hái

kh«ng cã sù can thiÖp cña Nhµ n­íc mµ nã cßn ®ßi hái sù nç lùc cña c¸c tæ

chøc, c¸c doanh nghiÖp vµ cña mçi thµnh viªn trong x· héi. V× môc ®Ých cuèi

cïng kh«ng chØ cã lîi cho Nhµ n­íc, cho nÒn kinh tÕ mµ cßn cã lîi cho mçi

gia ®inh, mçi thµnh viªn trong x· héi.

2.2. C¸c chøc n¨ng qu¶n lý vÜ m« nÒn kinh tÕ Nhµ n­íc.

Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr­êng, Nhµ n­íc ®­îc quan niÖm víi t­ c¸ch lµ

c¬ quan quyÒn lùc chÝnh trÞ b¶o vÖ lîi Ých cña toµn d©n vµ lµ chñ së h÷u ®¹i

diÖn cho toµn d©n ®èi víi tµi s¶n quèc gia. Do ®ã, Nhµ n­íc cÇn thùc hiÖn

®óng c¸c chøc n¨ng chñ yÕu trong lÜnh vùc qu¶n lý vÒ kinh tÕ.

a. §Þnh ra khu«n khæ ph¸p luËt, ®Ò ra hÖ thèng ph¸p lý, trªn c¬ së ®ã

®Æt ra nh÷ng ®iÒuluËt c¬ b¶n vÒ quyÒn së h÷u tµi s¶n vµ ho¹t ®éng cña thÞ

tr­êng, quy ®Þnh ho¹t ®éng kinh tÕ mµ c¸c doanh nghiÖp vµ ng­êi tiªu dïng

trong mäi thµnh phÇn kinh tÕ ph¶i tu©n theo. C¸c khung ph¸p luËt ®ã ph¶i ®¶m

b¶o ®­îc tÝnh d©n chñ sù b×nh ®¼ng c¸c c¬ may ®Ó mäi c«ng d©n cã thÓ tham

gia c¸c ho¹t ®éng thÞ tr­êng mµ kh«ng ai bÞ ng¨n c¶n. Ngoµi ra, ChÝnh phñ

còng nh­ chÝnh quyÒn c¸c cÊp cßn lËp nªn mét hÖ thèng c¸c quy ®Þnh chi tiÕt

nh»m t¹o nªn mét m«i tr­êng thuËn lîi, lµnh m¹nh vµ t¹o nªn hµnh lang an

toµn cho sù ph¸t triÓn cã hiÖu qu¶ c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ x· héi. §èi víi ViÖt

Nam, do hÖ thèng ho¹t ®éng kinh tÕ cßn ®¬n s¬, ch­a t¹o ®­îc m«i tr­êng

kinh doanh lµnh m¹nh nÒn chøc n¨ng nµy ch­a ®­îc thùc hiÖn ®Çy ®ñ. Do ®ã,

chóng ta cÇn ®æi míi viÖc x©y dùng, ban hµnh vµ thùc thi luËt ph¸p ®¸p øng

yªu cÇu qu¶n lý kinh tÕ x· héi. §èi víi ViÖt Nam, do hÖ thèng ho¹t ®éng kinh

15

Phïng Thanh Tó