1
NỘI DUNG MÔN HỌC CNXHKH
Chương 2: SỨ MỆNH LỊCH SỬ CỦA GIAI CẤP CÔNG NHÂN
1. Quan niệm của CN Mác về giai cấp công nhân và đặc điểm của giai cấp
công nhân.
2. Sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân:
Sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân là gì?
Nội dung sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân?
Sự khác biệt giữa sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân với sứ mệnh lịch
sử của giai cấp tư sản và các giai cấp trước đó.
Điều kiện khách quan và chủ quan quy định sứ mệnh lịch sử của giai cấp
công nhân.
3. Sự biến đổi của giai cấp công nhân và việc thực hiện sứ mệnh lịch sử
của giai cấp công nhân hiện nay.
4. Liên hệ thực tiễn: Giai cấp công nhân Việt Nam và việc thực hiện sứ mệnh
lịch sử của giai cấp công nhân Việt Nam.
GỢI Ý:
I. Quan niệm của CN Mác về giai cấp công nhân và đặc điểm của giai cấp
công nhân.
1. Khái niệm và đặc điểm của giai cấp công nhân:
Mac và Ăngghen đã sử dụng nhiều thuật ngữ khác nhau để chỉ giai cấp công
nhân như thuật ngữ giai cấp vô sản, giai cấp những người làm thuê, giai cấp vô sản
hiện đại, giai cấp công nhân hiện đại, giai cấp công nhân đại công nghiệp,...
Giai cấp công nhân trong CNTB:
- Phương diện kinh tế xã hội:
+ Phương thức lao động: Là người lao động trực tiếp hay gián tiếp vận hành
công cụ sản xuất có tính chất công nghiệp ngày càng hiện đại và xã hội hoá cao.
Ví dụ: Ở một công ty, những người làm việc bán hàng trong các “cửa hàng giới
thiệu sản phẩm” của công ty đó sẽ được gọi là công nhân và chính xác là công
nhân dịch vụ.
+ Lao động bằng phương thức công nghiệp ngày càng hiện đại. Sản xuất bằng
máy móc, lao động có tính xã hội hoá, năng suất lao động cao.
- Phương diện chính trị xã hội:
2
+ Công nhân là những người lao động không sở hữu những tư liệu sản xuất
chủ yếu của xã hội, phải bán sức lao động cho nhà tư bản và bị chủ tư bản bóc lột
giá trị thặng dư.
+ Là lực lượng chính trị cơ bản trong xã hội TBCN.
+ Giai cấp công nhân có lợi ích cơ bản mâu thuẫn đối kháng trực tiếp với giai
cấp TS.
Khái niệm giai cấp công nhân:
Giai cấp công nhân là một tập đoàn xã hội ổn định, hình thành và phát triển
cùng với quá trình phát triển của nền công nghiệp hiện đại, là lực lượng sản xuất
cơ bản tiên tiến, trực tiếp hoặc gián tiếp tham gia vào quá trình sản xuất, tái sản
xuất ra của cải vật chất và cải tạo các quan hệ xã hội vì lợi ích của mình, là lực
lượng chủ yếu xoá bỏ áp bức, bóc lột, bất công, xây dựng chế độ xã hội mới tốt
đẹp - xã hội XHCN, là lực lượng chủ yếu của tiến trình lịch sử quá độ từ CNTB
lên CNXH.
Đặc điểm cơ bản của giai cấp công nhân:
- Lao động bằng phương thức công nghiệp, với đặc trưng công cụ lao động là
máy móc, tạo ra năng suất lao động cao, quá trình lao động mang tính chất xã hội
hoá.
- Giai cấp công nhân là những người lao động trực tiếp hay gián tiếp vận hành
các công cụ sản xuất có tính chất công nghiệp ngày càng hiện đại và xã hội hóa
cao
- Là sản phẩm của nền đại công nghiệp, là chủ thể của quá trình sản xuất vật
chất hiện đại. Là đại biểu cho lực lượng sản xuất tiên tiến, cho phương thức sản
xuất hiện đại.
- Được rèn luyện bởi nền đại công nghiệp, công nghiệp có những phẩm chất
đặc biệt về tính tổ chức, kỷ luật lao động, tinh thần hợp tác, tâm lý lao động.
- Là giai cấp cách mạng và có tinh thần cách mạng triệt để.
2. Nội dung và đặc điểm sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân:
3
* Khái niệm Sứ mệnh lịch sử của một giai cấp: là nhiệm vụ
cần phải thực hiện mà lịch sử giao phó cho một giai cấp, một lực
lượng xã hội nhất định nào đó.
- Những người sẽ giữ sứ mệnh lịch sử là những giai cấp đứng
ở vị trí trung tâm của thời đại và đại diện cho lực lượng sản xuất
tiên tiến, phương thức sản xuất mới hiện đại hơn, có tư tưởng tiến
bộ.
* Khái niệm sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân: là
thông qua chính đảng tiền phong, giai cấp công nhân tổ chức, lãnh
đạo nhân dân lao động đấu tranh xóa bỏ các chế độ người bóc lột
người, xóa bỏ CNTB, giải phóng giai cấp công nhân, nhân dân lao
động khỏi mọi sự áp bức, bóc lột, nghèo nàn, lạc hậu, xây dựng
xã hội chủ nghĩa và cộng sản chủ nghĩa văn minh.
=> Khái quát về sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân: Giai cấp công
nhân là giai cấp lãnh đạo nhân dân lao động đấu tranh nhằm thực hiện bước
chuyển từ chủ nghĩa tư bản lên chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa cộng sản.
Nội dung cụ thể về sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân
biểu hiện:
1. Nội dung kinh tế:
- Giai cấp công nhân là nhân tố hàng đầu của lực lượng sản xuất mang tính
xã hội hoá cao, là đại biểu cho quan hệ sản xuất mới, tiên tiến dựa trên chế độ
công hữu về những tư liệu sản xuất, đại biểu cho phương thức sản xuất tiên bộ
theo xu thế phát triển của lịch sử xã hội loài người.
- Sự phát triển sản xuất trong chủ nghĩa tư bản, làm cho lực lượng sản xuất
phát triển ngày càng cao, mâu thuẫn với quan hệ sản xuất tư bàn chủ nghĩa, đó là
tiên đề vật chất cho sự chín muồi, ra đời của quan hệ sản xuất mới => Thông qua
cuộc cách mạng xã hôi chủ nghĩa,
- Cải tạo quan hệ sản xuất tư nhân tư bản chủ nghĩa, xây dựng quan hệ sản
xuất mới - xã hội chủ nghĩa.
4
2. Nội dung chính trị - xã hội
- Dưới sự lãnh đạo của Đảng cộng sản tiến hành cách mạng chính trị để lật
đổ giai cấp tư sản, xoá bỏ chế độ bóc lột, áp bức của chủ nghĩa tư bản, giành
quyền lực về tay giai cấp công nhân và nhân dân lao động, thiết lập nhà nước
mang bản chất công nhân.
- Giai cấp công nhân và nhân dân lao động thực thi và mở rộng dân
chủ xã hội chủ nghĩa, sử dụng nhà nước để cải tạo xã hội cũ và tổ chức xây dựng
xã hội mới trên tất cả các lĩnh vực, thực hiện dân chủ, công bằng, bình đẳng và
tiến bộ xã hội, theo lý tưởng và mục tiêu của CNXH.
Như vậy, Về chính trị: giai cấp công nhân Lật đổ sự thống trị của giai cấp
tư sản, thiết lập nhà nước của giai cấp công nhân và nhân dân lao động, từng
bước xây dựng nền dân chủ xã hội chủ nghĩa.
3. Văn hóa, tư tưởng
- Giai cấp công nhân xây dựng nền văn hóa XHCN, đạo đức, lối
sống và con người mới
- Giai cấp công nhân xây dựng, củng cố ý thức hệ tư tưởng là chủ
nghĩa Mac Lenin, khắc phục ý thức hệ tư sản và tàn dư của tư tưởng
cũ.
- Giai cấp công nhân tập trung xây dựng hệ giá trị mới: Lao động,
công bằng, bình đẳng, dân chủ và tự do.
+ Lao động: không còn là lao động làm thuê, bị bóc lột, lao động bị tha hoá
như nền sản xuất tư bản chủ nghĩa trước đây mà là lao động cho mình, vì mình và
vì lợi ích chung của cộng đồng xã hội, lao động tự giác, sáng tạo và làm chủ.
+ Công bằng: Hài hoà giữa lợi ích cá nhân với lợi ích tập thể và lợi ích xã
hội.
+ Dân chủ: Gắn liền quyền với lợi ích, quyền với trách nhiệm, nghĩa vụ.
Dân chủ cho số đông, tuyệt đại đa số chứ không phải dân chủ cho một số ít những
kẻ giàu có, chiếm đoạt từ xã hội của giai cấp tư sản trong nền dân chủ tư sản.
5
+ Bình đẳng: Chính trị và địa vị làm chủ của những người lao động được
cách mạng giải phóng.
+ Tự do: Phát triển mọi khả năng, năng lực sáng tạo của mình, sự phát triển
tự do của mỗi người là điều kiện cho sự phát triển tự do của tất cả mọi người.
Trong giai đoạn hiện nay:
- Trong giai đoạn hiện nay, các nước tư bản chủ nghĩa đang có những bước
phát triển mới. Các nước xã hội chủ nghĩa, khi giai cấp công nhân và nhân dân lao
động giành được chính quyền, đang tiếp tục thực hiện công cuộc cải tạo xã hội cũ
xây dựng chủ nghĩa xã hội. Sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân biểu hiện ở
những nội dung khác nhau:
+Về kinh tế:
Ở các nước tư bản chủ nghĩa: Giai cấp công nhân cải tạo quan hệ sản xuất tư
nhân tư bản chủ nghĩa, xây dựng quan hệ sản xuất mới - xã hội chủ nghĩa.
Ở các nước xã hội chủ nghĩa: Giai cấp công nhân tiếp tục củng cố và xây dựng
quan hệ sản xuất xã hội chủ nghĩa và phát triển lực lượng sản xuất, xây dựng cơ sở
vật chất, kỹ thuật cho chủ nghĩa xã hội.
+ Về chính trị:
Ở các nước tư bản chủ nghĩa: Mục tiêu đấu tranh trước mắt của giai cấp công
nhân là chống bất công và bất bình đẳng xã hội, đòi quyền dân sinh, dân chủ và
tiến bộ xã hội. Mục tiêu lâu dài là giành chính quyền về tay giai cấp công nhân và
nhân dân lao động. Điều đó, được nêu rõ trong Cương lĩnh chính trị của các đảng
cộng sản ở các nước tư bản chủ nghĩa hiện nay.
Ở các nước xã hội chủ nghĩa: Dưới sự lãnh đạo của đảng cộng sản, giai cấp
công nhân tiếp tục sự nghiệp cải cách, đổi mới để xây dựng chủ nghĩa xã hội, xây
dựng đảng cầm quyền trong sạch, vững mạnh, thực hiện thành công sự nghiệp
công nghiệp hóa, hiện đại hóa, đẩy mạnh cuộc đấu tranh chống chủ nghĩa tư bản,
chống chủ nghĩa đế quốc và chủ nghĩa thực dân, chống sự áp đặt, can thiệp của các
nước lớn vì độc lập, chủ quyền quốc gia dân tộc, vì sự tiến bộ xã hội và chủ nghĩa
xã hội.