Quản lý tài chính, kế toán trong dự án ODA
Quản lý tài chính dự án là quá trình kết hợp các hoạt động lập kế
hoạch tài chính, kế toán, kiểm soát, kiểm toán, chi tiêu, mua sắm... của
dự án nhằm quản lý các nguồn lực của dự án một cách có hiệu quả nhất.
Qua đó bảo thực hiện các mục tiêu phát triển của dự án.
• Quản lý tài chính dự án ODA là nhân tố quan trọng đối với sự thành
bại của dự án. Các thông tin tài chính phù hợp và kịp thời về hoạt động
của dự án là cơ sở cho các quyết định đúng đắn, góp phần đảm bảo tiến
độ thực hiện dự án, đảm bảo nguồn vốn dự án đầy đủ, giảm thiểu các
yếu tố cản trở sự vận hành của dự án.
• Hệ thống quản lý tài chính dự án ODA được tổ chức tốt sẽ góp phần:
Tạo sự yên tâm, tin tưởng cần thiết của các bên liên quan như nhà tài trợ,
cơ quản chủ quản, ngân hàng…Để cho các nhà tài trợ và chính phủ có
thể tin tưởng là các nguồn vốn dự án đều được sử dụng đúng mục đích
đã định.
Là cơ sở cung cấp thông tin tài chính hữu dụng phục vụ cho công tác
quản lý và kiểm soát tiến độ giải ngân của dự án.
Là cơ sở phòng tránh, giảm thiểu những hành vi làm trái, những sai sót
trong quá trình thực hiện dự án, cả vô tình lẫn hữu ý. Nhờ hệ thống kiểm
soát có thể xác định một cách nhanh chóng những hoạt động bất thường
trong việc thực thi dự án
Yêu cầu đối với hệ thống quản lý tài chính dự án ODA
Quản lý tài chính dự án có thể được hiểu theo những nghĩa khác nhau và
được áp dụng dưới các giác độ khác nhau, phụ thuộc vào người ra quyết
định chính, bao gồm:
• Cơ quản chủ quản
• Nhà tài trợ
Trong các dự án ODA thì hệ thống quản lý tài chính dự án được vận
hành bởi đơn vị quản lý dự án (thường là các Ban QLDA), trong khi nó
phải đáp ứng những yêu cầu khác nhau về quản lý tài chính dự án của
các bên liên quan, trong đó chủ yếu là chính phủ Việt Nam và Nhà tài
trợ.
Thông thường trong khi chuẩn bị dự án thì cả hai bên đều thống nhất về
các mục tiêu chung mà dự án cần đạt được, nhưng không phải lúc nào
cũng hoàn toàn thống nhất về cách thức quản lý và đánh giá hiệu quả dự
án. Mỗi bên đều có những yêu cầu riêng về quản lý và sử dụng tiền chi
cho dự án, thậm chí mỗi nhà tài trợ lại có yêu cầu quản lý nguồn tài
chính mà họ cung cấp một kiểu. Do vậy quản lý tài chính dự án áp dụng
cho các dự án ODA phải thật sự là sự kết hợp hài hòa yêu cầu của cả hai
phía, tiếp nhận dự án (chính phủ, cơ quan chủ quản) cũng như nhà tài
trợ. Đây là trách nhiệm của Ban QLDA và cơ quản chủ quản trong việc
xác định một cơ chế tài chính phù hợp với dự án.
Các quy định của chính phủ Việt Nam về công tác quản lý tài chính, kế
toán cho dự án ODA. Việc tuân thủ các quy định của Nhà nước về quản
lý tài chính, kế toán đối với các dự án ODA có tính pháp lệnh, tại điều 2
Nghị định
17/2001/NĐ-CP ) có ghi rõ:
“1. ODA là nguồn vốn quan trọng của ngân sách Nhà nước, được sử
dụng để
hỗ trợ thực hiện các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội ưu tiên.
2. Chính phủ thống nhất quản lý nhà nước về ODA trên cơ sở phân cấp,
tăng cường trách nhiệm và bảo đảm sự phối hợp chặt chẽ giữa các cấp,
các cơ quan quản lý ngành và địa phương.”
• Yêu cầu của các nhà tài trợ đối với hoạt động quản lý tài chính, kế toán
của dự án. Các nhà tài trợ thường có cách thức quản lý tài chính theo
kiểu riêng của họ phù hợp với yêu cầu về quản lý ngân sách của chính
phủ nước họ, hoặc phù hợp với chính sách quản lý toàn cầu (nếu là tổ
chức phi chính phủ). Vì vậy với nguồn vốn cho các dự án ODA thực
hiện tại Việt Nam, họ cũng có những yêu cầu quản lý cho phù hợp với
hệ thống thống nhất. Điều 2 Nghị định 17/2001/NĐ-CP ([1] – Tài liệu
Tham khảo) cũng quy định:
“Trường hợp điều ước quốc tế về ODA đã được ký kết giữa Nhà nước
hoặc Chính phủ với Nhà tài trợ có quy định khác thì thực hiện theo quy
định của điều ước quốc tế đó.”
• Ngoài ra Ban QLDA còn phải xem xét cụ thể các yếu tố khác như tính
chất, hình thức của dự án, và đặc biệt là điều kiện vật chất và khả năng
cán bộ của dự án.
Các nội dung chính của công tác quản lý tài chính dự án ODA
Hoạt động quản lý tài chính dự án ODA bao gồm nhiều công việc cụ thể
khác nhau, nhưng chung quy lại đều thuộc một trong các nội dung chủ
yếu sau:
• Lập kế hoạch tài chính và dự toán dự án
• Hệ thống kế toán dự án
• Báo cáo tài chính dự án và
• Quyết toán và Kiểm toán dự án
Các nội dung này đan xen vào nhau hỗ trợ và bổ sung lẫn nhau, chất
lượng của công tác quản lý tài chính dự án ODA do đó là chất lượng
tổng hợp của toàn bộ 4 nội dung trên.
Các nội dung chủ yếu trong hoạt động quản lý tài chính, kế toán dự án
ODA kể
trên sẽ được lần lượt giới thiệu ở bộ tài liệu này qua các mođun sau:
• Mođun TC2: “Lập kế hoạch tài chính dự án ODA”
• Mođun TC3: “Kế toán dự án ODA”
• Mođun TC4: “Quyết toán và Kiểm toán dự án ODA”