SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
“MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC PHÁT HUY TÍNH TÍCH CỰC
CỦA HỌC SINH TRONG MÔN LỊCH SỬ TRUNG HỌC CƠ SỞ”
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
1. Lý do khách quan:
1.1. Vấn đề phát huy tính tích cực học tập của học sinh đã được đặt ra
trong ngành giáo dục nước ta từ năm 1960. Cũng trong thời gian đó, trong các
trường sư phạm có khẩu hiệu “Biến quá trình đào tạo thành quá trình tự đào
tạo”. Trong cuộc cải cách giáo dục lần thứ II năm 1980, phát huy tính tích cực
đã là một trong các phương hướng cải cách, nhằm đào tạo những người lao
động sáng tạo, làm chủ đất nước. Công cuộc cải cách giáo dục lần III từ năm
1981 đến nay, đồng thời chú trọng cả ba mặt: Cải cách hệ thống giáo dục; cải
cách nội dung và phương pháp dạy học.
1.2. Hiện nay, phương pháp dạy học Lịch sử đã được chú trọng đổi mới,
cải tiến nhiều góp phần vào nâng cao chất lượng dạy học bộ môn. Tuy nhiên,
nhìn chung phương pháp dạy học Lịch sử vẫn chưa theo kịp các cải tiến về nội
dung, chưa đáp ứng được yêu cầu đào tạo. Có thể nói, phương pháp dạy học
Lịch sử còn có phần bảo thủ, thực dụng. Sự lạc hậu về phương pháp dạy học là
một trong những trở ngại của việc nâng cao chất lượng giáo dục bộ môn.
Nguyên nhân cơ bản của tình trạng này là do giáo viên chưa nhận thức đúng
đắn, sâu sắc về vai trò, vị trí của phương pháp dạy học, chưa tiếp cận được
những cơ sở khoa học, lí luận về phương pháp dạy học và chú trọng phát huy
tính tích cực của học sinh.
Vì vậy, cho đến nay sự chuyển biến về phương pháp dạy học ở trường
THCS chưa được là bao; phổ biến vẫn là cách dạy thông báo kiến thức định sẵn,
cách học thụ động, sách vở. Tuy rằng trong nhà trường đã xuất hiện ngày càng
nhiều tiết học tốt của các giáo viên dạy giỏi, theo hướng tổ chức cho học sinh
hoạt động, tự chiếm lĩnh tri thức mới. Nhưng tình trạng chung hàng ngày vẫn
là “Thầy đọc, trò chép” hoặc giảng giải xen kẽ vấn đáp, tái hiện, giải thích,
minh họa bằng tranh ảnh.
1.3. Hơn nữa, trong việc dạy học, giữa Mục tiêu – Nội dung – Phương
pháp
– Kiểm tra, đánh giá có mối quan hệ trực tiếp hữu cơ với nhau. Không thể điều
chỉnh mục tiêu đào tạo, cải tiến chương trình, nội dung sách giáo khoa mà
không đổi mới phương pháp dạy học và phương thức kiểm tra đánh giá trong
dạy học. Công việc này đòi hỏi sự nỗ lực của mỗi giáo viên, có thể nói là phải
tiến hành một cuộc Cách mạng trong đổi mới phương pháp dạy học.
2. Lý do chủ quan:
2.1. Thực tế hiện nay trong quá trình dạy học môn Lịch sử ở trường
THCS đã có không ít giáo viên có tâm huyết với bộ môn, dạy học bằng cả tấm
lòng yêu nghề, mang lại hiệu quả thiết thực cho nền giáo dục.
2.2. Tuy nhiên, trong tư tưởng của nhiều người chỉ coi môn Lịch sử trong
trường THCS là môn phụ không quan trọng như môn Toán, Văn, Ngoại ngữ…
Môn Lịch sử chỉ cần học thuộc lòng là đủ, không cần phải sử dụng tư duy lôgíc.
Mặt khác nhiều học sinh ngại học môn Lịch sử bởi nó dài và nhiều sự kiện khó
