SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGHỆ AN
TRƯỜNG THPT CỜ ĐỎ
-------------
SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
ĐỀ TÀI:
KHAI THÁC VÀ PHÁT TRIỂN MỘT SỐ BÀI TOÁN
TRONG SÁCH GIÁO KHOA TOÁN 10 ĐỂ TẠO HỨNG
THÚ HỌC TẬP, GÓP PHẦN HÌNH THÀNH NĂNG LỰC
TƯ DUY VÀ LẬP LUẬN TOÁN HỌC CHO HỌC SINH
LĨNH VỰC: TOÁN HỌC
Người thực hiện: Lê Duy Hân
Tổ bộ môn: Toán - Tin
Năm thực hiện đề tài: 2021 - 2022
Số điện thoại: 0988698112
Nghệ An - 2022
1
PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ
1. Lí do chọn đề tài
Một trong những vấn đề cốt lõi trong đổi mới phương pháp dạy học hiện
nay đó là dạy học hướng tới việc hình thành và phát triển năng lực cho người
học, trong đó năng lực tư duy sáng tạo và giải quyết vấn đề là rất quan trọng.
Tuy nhiên thực trạng hiện nay cho thấy, trong nhà trường phổ thông nhiều
giáo viên vẫn còn gặp khá nhiều khó khăn trong việc vận dụng các phương pháp
dạy học tích cực trong quá trình giảng dạy, vì thế chưa phát huy được nhiều ở
học sinh sự chủ động, tính tích cực, tự giác, học sinh ít được tham gia vào quá
trình hình thành kiến thức, tri thức.
Dạy học bài tập toán có nhiều cơ hội để góp phần hình thành và phát triển
năng lực cho học sinh. Trong học tập bài tập toán, nhiều học sinh đã làm tốt các
bài tập ở mức độ nhận biết, thông hiểu trong sách giáo khoa, nhưng khi làm các
bài tập có tính vận dụng thì lại gặp nhiều khó khăn. Một trong những nguyên
nhân quan trọng dẫn đến những khó khăn đó là do trong quá trình dạy học bài
tập toán, giáo viên chưa quan tâm đến việc định hướng học sinh tìm ra cách thức
để khai thác kiến thức cơ bản, phát triển các bài tập theo hệ thống logic, các em
không biết rõ nguồn gốc của những bài toán đó từ đâu ra và giải bài toán như thế
nào, do đó không khơi dậy được niềm đam mêm học tập của học sinh cũng như
không tạo được nhiều cơ hội để góp phần hình thành và phát triển năng lực cho
học sinh.Ngoài ra việc thiếu động cơ học tập, thiếu sự định hướng về tương lai
dẫn đến các em học tập hời hợt nên ảnh hưởng đến chất lượng giáo dục đại trà.
Từ những lí do nêu trên, tôi lựa chọn đề tài nghiên cứu là: “Khai thác và
phát triển một số bài toán trong sách giáo khoa toán 10 để tạo hứng thú học tập,
góp phần hình thành năng lực tư duy và lập luận toán học cho học sinh”.
2. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
2.1. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của đề tài chủ yếu tập trung vào những khó khăn
học sinh gặp phải trong quá trình học tập môn toán, khi bắt gặp một bài toán
khó. Qua đó đưa ra giải pháp để khắc phục khó khăn của học sinh trong quá
trình học tập và để hình thành cho các em những phẩm chất năng lực cần thiết.
2.2. Phạm vi nghiên cứu
Để thực hiện đề tài này tôi nghiên cứu dựa trên thực tiễn giảng dạy các
lớp nguồn, ý kiến khảo sát của các em có học lực yếu, trung bình, khá và giỏi
lớp 10. Qua đó tôi tập trung vào giải pháp tháo gỡ khó khăn cho các em học
sinh. Giải pháp tôi đưa ra chủ yếu ở hai phần chính:
2
Phương pháp tạo hứng thú, hướng dẫn các em cách phân tích và xử lí số
liệu điều tra, cách tạo dựng một chuyên đề về toán học qua đó tạo niềm say mê
học toán ở các em.
Sử dụng các bài tập trong sách giáo khoa mà các em có thể làm được ở
mức độ nhận biết, thông hiểu. Qua đó thay đổi, thêm bớt một số dữ kiện bài toán
để được một bài toán mới ở mức độ vận dụng thấp và vận dụng cao.
Từ đó hình thành ở các em năng lực tư duy sáng tạo, logic để liên kết
những dạng toán cơ bản trong sách giáo khoa từ đó hình thành hướng giải quyết
vấn đề cho những bài toán ở mức độ vận dụng.
3. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục tiêu nghiên cứu
Mục tiêu nghiên cứu của đề tài là chỉ ra những khó khăn học sinh gặp
phải trong quá trình học tập môn toán. Lí do các em chưa yêu thích môn toán và
đưa ra giải pháp để giúp học sinh khối 10 tiếp cận các bài tập ở mức độ vận
dụng một cách nhẹ nhàng, có hệ thống từ đó giúp các em tự tin, có hứng thú
trong học tập. Qua đó hình thành ở các em những năng lực và phẩm chất cần
thiết để học tập và trong cuộc sống. Ngoài ra đề tài làm nổi bật được những khó
khăn mà học sinh thường mắc phải trong quá trình học tập môn toán . Để từ đó
hiểu được tâm lí của các em học yếu môn toán nhằm giúp bản thân điều chỉnh
được phương pháp dạy học phù hợp với từng đối tượng.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Tiến hành lấy số liệu thống kê số học sinh thích học môn Toán, số học
sinh không thích học môn Toán. Lí do thích học môn toán và lí do không thích
học môn toán của học sinh khối 10 năm học 2021- 2022. Qua đó thống kê những
khó khăn chủ yếu học sinh thường gặp phải trong quá trình học tập môn Toán.
Tìm hiểu và nghiên cứu tài liệu, đúc rút kinh nghiệm từ thực tiễn giảng
dạy từ đó hình thành lên giải pháp giải quyết khó khăn cho các em học sinh và
giáo viên trong khi học tập, dạy học ở trường trung học phổ thông. Ghi chép và
tổng hợp các kết quả thực nghiệm thu được từ việc áp dụng đề tài vào giảng dạy.
4. Phương pháp nghiên cứu
Trong quá trình nghiên cứu, đề tài đã sử dụng những phương pháp sau:
- Nghiên cứu lý luận
- Điều tra quan sát thực tiễn
- Thực nghiệm sư phạm.
5. Tính mới của đề tài
- Điểm mới thứ nhất của đề tài là phân chia lớp thành 3 nhóm để các em
tự thu thập phiếu điều tra về tình hình học tập, những khó khăn học sinh thường
3
gặp khi học tập môn Toán của học sinh khối 10 năm học 2021 – 2022. Cho các
em có cơ hội được tự điều tra và tự tổng hợp số liệu điều tra qua đó các em sẽ có
được những giải pháp để hạn chế những khó khăn thường gặp.
- Điểm mới thứ hai là giúp các em có thể tự phát triển các bài toán ở mức
độ nhận biết, thông hiểu thành các bài toán ở mức độ vận dụng. Qua đó các
nhóm học sinh có thể tự ra đề cho nhau trong quá trình học tập để tạo thêm sự
hứng thú và sáng tạo trong khi học của các em.
- Điểm mới thứ ba là dựa vào kết quả điều tra, báo cáo của các nhóm giáo
viên đúc rút thành những giải pháp cụ thể để các em học tập một cách hiệu quả
nhất.
4
PHẦN II: NỘI DUNG NGHIÊN CỨU
1. Cơ sở khoa học
- Dựa vào kết quả khảo sát tình hình học tập môn Toán của học sinh lớp
10 năm học 2021-2022.
- Dựa vào các kiến thức cơ sở, các khái niệm cơ bản.
- Dựa vào các bài tập trong sách giáo khoa và sách bài tập.
- Dựa vào các đề thi đại học, thi trung học phổ thông quốc gia, thi học
sinh giỏi tỉnh các năm.
- Dựa vào việc phân nhiệm vụ để các em tự nghiên cứu và hoàn thành chủ
để của nhóm qua đó các em được tự hoạt động, tự điều tra, phân tích dữ liệu
điều tra, tự đưa ra ý kiến bản thân để hình thành ở các em niềm yêu thích toán
học. Để từ đó phát triển thành niềm đam mê, tìm tòi sáng tạo trong học toán và
trong cuộc sống.
2. Quá trình nghiên cứu
2.1. Phân chia nhóm nghiên cứu.
Chia lớp thành 3 nhóm và phân chia nhiệm vụ cho các nhóm như sau:
Nhóm 1: Khảo sát về phương trình bậc hai một ẩn.
Nhóm 2: Khảo sát về bất đẳng thức.
Nhóm 3: Khảo sát về phương trình đường thẳng.
+ Mỗi nhóm sẽ khảo sát học sinh khối 10 gồm 4 lớp gồm 2 lớp nguồn
10A1, 10A2 và hai lớp đại trà10C3, 10C4 về tình hình học toán theo mẫu.
+ Sau khi có kết quả điều tra khảo sát các nhóm sẽ tự phân tích và đưa ra
kết luận về khó khăn của học sinh gặp phải và giải pháp tháo gỡ khó khăn bằng
một buổi thuyết trình trên lớp. Dựa vào đó các nhóm còn lại, giáo viên giảng dạy
đưa ra nhận xét và đi đến kết luận cuối cùng cho từng nhóm.
+ Dựa vào những phân tích trên các nhóm sẽ nghiên cứu chủ đề của nhóm
để đưa ra hệ thống kiến thức cơ bản, những bài toán có tính chất xâu chuỗi đơn
giản để học sinh có sự tìm hiểu về toán học qua đó hình thành và vun đắp đam
mê toán học cho các em.
PHIẾU KHẢO SÁT HỌC SINH KHỐI 10
Khảo sát về:…………………….
Họ và tên:……………………………………………..Lớp:……
Học sinh trả lời các câu hỏi khảo sát sau:
