1
SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TỈNH ĐIỆN BIÊN
TRƯỜNG THPT THÀNH PHỐ ĐIỆN BIÊN PHỦ
XÂY DỰNG VÀ SỬ DỤNG BÀI TẬP VỀ NĂNG LƯỢNG HÓA HỌC LỚP 10
PHÁT HUY TÍNH TÍCH CỰC, CHỦ ĐỘNG VÀ SÁNG TẠO CHO
HỌC SINH TRƯỜNG THPT THÀNH PHỐ ĐIỆN BIÊN PHỦ
Họ và tên tác giả: Tạ Đức Thắng, Đặng Việt Dũng
Đơn vị tổ: Hóa-Sinh
Điện Biên Phủ, tháng 4 năm 2024
2
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
THPT
Trung hc ph thông
KNTT
Kết ni trí thc
- chất đầu (cđ); sản phm (sp); phn ng (reaction: r); to thành (fomation: f); cht rn
(solid: s); cht lng (liquid: l); cht khí (gas: g); chất tan trong nước (aqueous: aq) liên
kết (bond: b).
3
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Đặng Thị Oanh, Phạm Văn Hoan, Trần Trung Ninh – Bài tập trắc nghiệm hóa học
10 NXBGD.
2. Nguyễn Xuân Trường – sử dụng bài tập trong dạy hóa học ở trường phổ thông –
NXB đại học sư phạm .
3. Nguyễn Cương, Nguyễn Xuân Trường, Nguyễn Thị Sửu, Đặng Thị Oanh, Hoàng
Văn Côi, Trần Trung Ninh Thí Nghiệm thực hành phương pháp dạy học hóa học
NXB Đại học sư phạm.
4. SGK lớp 10 KNTT NXBGD
5. Trần Thành Huế - Tư liệu hóa học 10 - NXBGD
4
A. SỰ CẦN THIẾT, MỤC ĐÍCH CỦA SÁNG KIẾN
Theo Ban Phát trin các chương trình môn học (B GD-ĐT), chương trình môn
Hoá hc cp THPT giúp hc sinh phát triển các năng lực thành phn của năng lc tìm
hiu t nhiên, gn vi chuyên môn v hóa học như: năng lc nhn thc kiến thc hóa
học; năng lực tìm tòi, khám phá kiến thc hóa học; năng lực vn dng kiến thc hóa
hc vào thc tin. T đó biết ng x vi t nhiên một cách đúng đn, khoa hc
kh năng la chn ngh nghip phù hp với năng lc và s thích, điều kin hoàn
cnh ca bn thân.
Chương trình Hoá học lớp 10 trang bị cho học sinh các kiến thức sở chung
về cấu tạo chất quá trình biến đổi hoá học, sở thuyết chủ đạo để giải thích
được bản chất, nghiên cứu được quy luật ở các nội dung hoá học vô cơ ở lớp 11 và hoá
học hữu cơ ở lớp 12.
Đim mi quan trng nhất trong chương trình định hướng tăng cường bn
cht hoá hc của đối tượng; gim bt hn chế các ni dung phi ghi nh máy móc
cũng như phi tính toán theo kiểu “toán học hoá”, ít đi vào bn cht hoá hc thc
tin. Để phát trin phm cht năng lực của người học, chương trình chú trọng
trang b các khái nim công c phương pháp s dng công cụ. Đặc bit giúp hc
sinh k năng thực hành thí nghim, k năng vận dng các tri thc hoá hc vào vic
tìm hiu gii quyết mức độ nht định mt s vấn đề ca thc tiễn, đáp ứng được
yêu cu ca cuc sng.
Trong ni dung kiến thc hóa hc lp 10 mới, chương 5 NĂNG LƯỢNG
HÓA HC mt trong các kiến thức sở mi so với chương trình GDPT cũ, chính
vậy tôi đã xây dng h thng bài tập để s dng cho quá trình ging dy ni dung
này. Sáng kiến ch yếu đưa ra một s dng bài tp bản và h thng bài tp ôn
luyện trong chương trình giúp cho quá trình ging dy ca tôi thun lợi n, giúp hc
sinh phân định được các dng bài tp, nhn thc vấn đề ràng hơn, vận dụng được
kiến thc vào gii quyết mt s vẫn đề thc tin đồng thi thấy được gia các môn hc
có mi quan h vi nhau (phn kiến thc này có liên quan và s dng mt s kiến thc
vt lí, sinh hc), thấy được hóa hc gần gũi với đời sống. Để t đó các em yêu thích
môn học hơn.
B. PHẠM VI TRIỂN KHAI THỰC HIỆN
Xây dng và s dng bài tp v năng lượng hóa học trong chương trình hóa hc
lp 10 phát huy tính tích cc, ch động sáng hc sinh tại trường THPT Thành phố
Điện Biên Phủ.
C. NỘI DUNG
I. Tình trạng giải pháp đã biết
Trong chương trình giáo dục phổ thông hiện tại, dạng bài tập này không
nhiều trong sách giáo khoa; chủ yếu nằm trong các giáo trình cao đẳng, đại học; tại
nhà trường việc xây dựng hệ thống bài tập cho học sinh lớp 10 còn chưa đầy đủ.
vậy, Xây dng s dng bài tp v năng lượng hóa học trong chương trình hóa hc
lp 10 phát huy tính tích cc, ch động sáng hc sinh tại trường THPT Thành phố
Điện Biên Phủ là việc cần thiết phải thực hiện.
II. Nội dung của sáng kiến mới
1. Mục đích cụ th
a) Mục đích của sáng kiến
5
- Nghiên cứu về Phn ng ta nhit, phn ng thu nhit, Biến thiên enthalpy
ca phn ng.
- Nghiên cứu Xây dng và s dng bài tp v năng lượng hóa học trong chương
trình hóa hc lp 10 phát huy tính tích cc, ch động sáng hc sinh tại trường
THPT Thành phố Điện Biên Phủ nhằm nâng cao chất lượng dạy học hóa học, góp
phần tích cực vào việc đổi mới phương pháp dạy học ở trường trung học phổ thông.
b) Đối tượng nghiên cứu
- Chương 5. Năng lượng hóa học.
- Các nội dung kiến thức Hoá học 10 sách KNTT.
- Các phương pháp dạy học tích cực.
c) Phạm vi nghiên cứu: Áp dụng chương 3. Bài 17 Biến thn enthalpy
ca phn ng hóa hcmôn Hóa học lớp 10 KNTT trường THPT Thành phố Điện
Biên.
- Thời gian: Từ đầu tháng 2 đến tháng 4 năm 2024.
d) Điểm mới trong kết quả nghiên cứu
- Vic áp dụng đề tài giúp tăng hứng thú hc tp b môn và góp phn phát trin
năng lực nhn thc hóa hc.
- Đim mi quan trng nhất trong chương trình định hướng tăng cường bn
cht hoá hc của đối tượng; gim bt hn chế các ni dung phi ghi nh máy móc
cũng như phi tính toán theo kiểu “toán học hoá”, ít đi vào bn cht hoá hc thc
tin. - Sưu tầm và xây dựng những bài tập chương “Năng lượng hóa học” làm liệu
cho giáo viên Hóa học có thể tham khảo và sử dụng trong quá trình giảng dạy.
III. Ni dung:
III.1. Tóm tt lí thuyết
III.1.1. Phn ng ta nhit, phn ng thu nhit
Khi các phn ng hóa hc xảy ra thường s trao đổi nhit với môi trường,
làm thay đổi nhiệt độ môi trường
Phn ng ta nhit
Phn ng thu nhit
- Phn ng ta nhit phn ng gii
phóng năng lượng dưới dng nhit.
- Các phn ng ta nhit th hoc
không cần khơi mào, khi phản ứng đã
xy ra hu hết không cần đun nóng tiếp.
- d: Phn ứng đốt cháy xăng, dầu,
gas, củi, …
- Phn ng thu nhit phn ng hp thu
năng lượng dưới dng nhit.
- Hu hết các phn ng thu nhiệt đều cn
khơi mào khi phn ng xy ra vn cn
tiếp tục đun nóng.
- d: Phn ứng nung đá vôi, hòa tan
viên C sủi vào nước,
III.1.2. Biến thiên enthalpy ca phn ng