SIÊU ÂM TRONG MỘT SỐ BỆNH LÝ BỤNG CẤP CỨU Ở TRẺ SƠ SINH
Dr NGUYEN CAO THUY TRANG TT NHI KHOA – BVTW HUẾ
Các bệnh lý bụng cấp cứu thường gặp ở trẻ sơ sinh
Đòi hỏi chẩn đoán sớm, can thiệp sớm để tránh các biến
Hẹp phì đại môn vị Ruột quay bất toàn và xoắn ruột Viêm ruột hoại tử
chứng nặng ảnh hưởng đến quá trình hồi phục và chất lượng sống về sau
Phương tiện chẩn đoán
• Chụp phim bụng không chuẩn bị • Siêu âm : rẻ tiền, đơn giản , hiệu quả , không nhiễm tia , dễ
lập lại
• Chụp cản quang đường tiêu hoá: hiện nay ít sử dụng • Scanner,MRI : khó tiếp cận, kém hiệu quả , đắt tiền
Vai trò của siêu âm
• Khẳng định chẩn đoán ban đầu • Định vị tổn thương, sự lan tràn , các bất thường
kết hợp
• Định hướng điều trị nội hay ngoại khoa • Theo dõi sau điều trị
Phương tiện và kỹ thuật khám
• Đầu dò: đầu dò convex (3,5-5Mhz), đầu dò linear ( 5-7,5 Mhz) • Doppler màu và doppler năng lượng • Trẻ nhịn bú 4h + bình bú glucose 5% chuẩn bị sẵn • Khảo sát toàn bụng loại trừ các bệnh lý ổ bụng.
HẸP PHÌ ĐẠI MÔN VỊ
đường ra của dạ dày • Tuổi phát hiện 3-8 tuần • Bệnh cảnh lâm sàng: nôn nhiều dịch nôn không chứa mật, có
• Phì đại cơ vòng và niêm mạc vùng ống môn vị gây tăc nghẽn
• Tỷ lệ 4nam /1 nữ • Cấp cứu về rối loạn nước điện giải do nôn trước khi xử lý
thể nôn ra máu, suy kiệt sụt cân rối loạn nước điện giải
ngoại khoa
Môn vị bình thường
• Chiều dài : 11mm ±2mm • Đường kính : 8,5mm ±2,5mm • Bề dày cơ : 1,8mm ± 0,5mm • Dịch dạ dày qua MV rõ từng đợt
Hẹp phì đại môn vị
• Hình thái học: môn vị phì đại nằm kéo dài , hình cocard trên nhát cắt ngang, tăng sinh mạch máu trong cơ
• Động học: bất thường trong mở cơ môn vị, ứ
đọng dịch dd, nhu động ngược chiều
• Tiêu chuẩn kích thước: dài >15mm, đk > 14mm,
bề dày cơ > 3mm
HẸP PHÌ ĐẠI MÔN VỊ
Hypertrophic pyloric stenosis (ultrasound measurements mnemonic) • Hypertrophic pyloric stenosis can be characterised in ultrasound
studies by the measurements of the hypertrophic muscle. Although the criteria can vary from publication to publication, an easy way to keep in mind those values is remembering the first digits of the number "pi", also represented by the Greek letter "π":
• π= 3.1415 • pyloric muscle thickness, i.e. diameter of a single muscular wall on
• pyloric transverse diameter ≥14 mm •
a transverse image >3 mm (most accurate 1)
Dr Dan J Bell◉ and Dr Bruno Di Muzio◈ et al.
length, i.e. longitudinal measurement >15 mm
Hình ảnh môn vị bình thường
Hình ảnh môn vị bình thường
Hình ảnh SÂ hẹp phì đại môn vị
Hẹp phì đại môn vị
Hẹp phì đại môn vị
Hẹp phì đại môn vị
XOẮN RUỘT VÀ RUỘT QUAY BẤT TOÀN
• Trong thời kỳ bào thai các quai ruột quay ngược chiều kim
đồng hồ 270 quanh đm MTTT
• Khi không có sự quay hoặc sự quay không hoàn toàn sẽ tạo ra các vị trí bất thường như ruột non ở bụng (P), manh đại tràng ở bụng (T) , rễ mạc treo ngắn, dây chằng Ladd
• Ruột quay bất toàn là dị dạng bẩm sinh và không gây ra triệu chứng lâm sàng nhưng là tiền đề cho blý tắc ruột và xoắn ruột
•
Xoắn ruột và ruột quay bất toàn
• Hình ảnh chính của ruột quay bất toàn là TM MTTT nằm
trước trái của ĐM MTTT
• Hình ảnh xoắn ruột là dấu xoáy nước “ whirlpool sign” nằm trước ĐMC do mạc treo, TM MTTT và các quai ruột xoắn theo chiều đồng hồ quanh trục là ĐM MTTT
Quá trình quay bình thường
Ruột quay bất toàn và xoắn ruột
CÁC MẠCH MÁU MẠC TREO
Xoắn ruột và ruột quay bất toàn
• Tỷ lệ RQBT 1/500-1/200 trẻ sinh sống, • Tỷ lệ xoắn ruột 1/6000 • 50% xoắn ruột trong tuần đầu sau sinh • Bệnh thường gặp ở trẻ dưới 1 tuổi, tắc ruột cao , nôn dịch mật ,
choáng, gđ muộn sẽ có dấu nhiễn trùng nhiễm độc, tiên lượng tử vong cao
« Trước bệnh nhi sơ sinh có bụng chướng và nôn ra mật xanh cần được coi như một bệnh cảnh xoắn ruột trên ruột quay bất toàn cho đến khi tìm được các dấu hiệu loại trừ »
HÌNH ẢNH SIÊU ÂM
Siêu âm bụng có độ nhạy độ đặc hiệu rất cao (92% - 100%) Dấu hiệu trực tiếp • Dấu đảo vị trí đm- tm MTTT • Dấu xoắn gốc mạc treo trước cột sống «Whirlpool sign» Dấu hiệu gián tiếp • Dấu tắc nghẽn cao dạ dày – tá tràng • Dấu phù nề thành ruột non • Dấu dãn ruột non • Dịch tự do ổ bụng • Hơi tự do ổ bụng
Hình ảnh đảo vị trí mạch máu
Hình ảnh khối xoắn
quanh động mạch, giãn tĩnh mạch
• Khối bất thường trước cột sống • Dấu hiệu xoắn của mạch máu Whirlpool sign : tĩnh mạch xoắn
Hình ảnh khối xoắn
Ultrasound Cases
VIÊM RUỘT HOẠI TỬ
• VRHT là bệnh lý cấp cứu ngoại khoa thường gặp nhất ở giai đoạn sơ sinh, chiếm tỷ lệ 1-8% số bn tại HSCC SS, tỷ lệ tử vong 20-40%
• Trẻ ss non tháng, nhẹ cân có nguy cơ cao ( 3-10%) với tỷ lệ tử
vong lên đến 50%
yếu tố liên quan : thiếu máu ruột/ tái tưới máu, dùng sữa công thức, nhiễm khuẩn...
• Cơ chế bệnh sinh chưa được biết rõ, nhiều NC cho thấy các
• Vk gây bệnh thường gặp Escherichia coli, Klebsiella
pneumoniae. Proteus mirabilis, Staphylococcus aureus...
Dấu hiệu lâm sàng
• Bỏ bú, tiêu chảy, nôn, chậm tiêu, bụng chướng giảm hoặc mất
âm ruột, sưng nề đỏ da bụng
• Khó thở • Lờ đờ kém linh hoạt • Giảm tưới máu ngoại vi • Shock/ suy tuần hoàn • Xuất huyết đa tạng , rối loạn đông máu
Các dấu hiệu siêu âm
• Phù nề thành ruột • Hơi trong thành ruột • Giãn lớn các quai ruột • Hơi trong hệ TM Cửa • Giảm hoặc mất nhu động ruột • Dịch tự do ổ bụng • Hơi tự do ở bụng
Hơi trong thành ruột
Hơi trong hệ TM Cửa
Phù nề thành ruột và dịch ổ bụng
Hơi và dịch tự do ổ bụng
Vai trò siêu âm so sánh với xquang
Signs
Comparison of findings in ultrasound and plain abdominal radiography examinations.
Number (%) of children, who presented with certain features in US
Number (%) of children, who presented with certain features in x-ray examination
Intestinal pneumatosis
4 (44%)
1 (11%)
Portal venous gas
1 (11%)
0
5/5 (56%)
3 (33%)/2 (22%)
Distended intestinal loops/signs of obstruction
Signs of perforation
1 (11%)
0
4 (44%)
2 (22%)
Features of intestinal immaturity in US (absence/reduced peristalsis)/paucity of bowel gas in x-ray examination
Ascites
6 (67%)
0
Tài liệu tham khảo
Necrotizing Enterocolitis
• Usefulness of Ultrasound Examinations in the Diagnostics of Necrotizing Enterocolitis Joanna Staryszak,1,A,B,C,D,E,F Joanna Stopa,1,B,C,D,E,F Iwona Kucharska-Miąsik,1,B,C,D,E Magdalena Osuchowska,1,C,D,E Wiesław Guz,2,A,D,E and Witold Błaż3,D,E, • Updated: Jan 02, 2016 Author: Shelley C Springer, JD, MD, MSc, MBA, FAAP; Chief Editor: Ted Rosenkrantz, MD more... •
Imaging in Hypertrophic Pyloric Stenosis Infantile hypertrophic pyloric stenosis at a tertiary care hospital in Tanzania: a surgical experience with 102 patients over a 5-year period
The efficiency of sonography in diagnosing volvulus in neonates with suspected intestinal malrotation
Phillipo L. Chalya, Mange Manyama, Neema M. Kayange, Joseph B. Mabula, and Alicia Massenga Updated: Dec 19, 2015 • Wenhua Zhang, MD, Hongjun Sun, MD,∗ and Fangqiong Luo, MD Published online 2017 Oct 20. doi: 10.1097/MD.0000000000008287 • •
•
Intestinal Volvulus - Emedicine Medscape Updated: Jan 20, 2012 Andre Hebra, MD Intestinal Malrotation - Emedecine medscape Updated: Nov 14, 2012 Robyn Hatley, MD, Carmen Cuffari, MD Sonographic Features Related to Volvulus inNeonatal Intestinal Malrotation Ultrasound Med 19:371– 376, 2000 Hsun-Chin Chao, MD, Man-Shan Kong, MD, Ju-Yi Chen, MD • Neonatal Malrotation with Midgut Volvulus Mimicking Duodenal Atresia Dorothy L. Gilbertson-Dahdal1, Sanjeev Dutta2, Laura J. Varich3 and Richard A. Barth3 May 2009, Volume 192, Number 5
.
