SINH CƠ HỌC THỂ DỤC THỂ THAO

SINH C H C TH D C TH THAO Ơ Ọ Ể Ụ Ể

CHÖÔNG 1 : GIÔÙI THIEÄU CHUNG VEÀ SINH CÔ HOÏC

BÀI 1. KHAÙI NIEÄM VEÀ SINH CÔ HOÏC

I L ch s phát tri n c a Sinh C h c ơ ọ

ể ủ

ị

ử ậ

ừ ố

1 Thu t ng Sinh C h c ơ ọ ữ c t o thành t ừ ậ ủ ầ g c Hy L p : Biomechanics ộ ơ ọ ơ ọ ạ ứ ể

ng tác c h c gi a các v t th v t ch t. m i t Sinh C h c đ ơ ọ ượ ạ C h c là m t ph n c a V t lí h c – nghiên c u các chuy n đ ng c h c và ộ ơ ọ hai t ọ ể ậ ữ ậ ố ươ

ủ ứ ả ậ ộ ấ ọ

ơ ọ ho t đ ng c a sinh v t. ủ Sinh C h c là m t phân c a môn khoa h c nghiên c u kh năng v n đ ng và ạ ộ ộ ậ

ử ị

ể ườ

ộ i l c có nh h ể Vi c nghiên c u các chuy n đ ng c a con ng ỗ ạ ộ ủ ng l t ư ưở i và đ ng v t c p cao có ý ậ ấ ng đ n vi c hình ế ưở ệ ả ự

c CN) c CN) ướ

2 L ch s phát tri n ứ ệ nghĩa th c ti n r t l n. Các nhà t ễ ấ ớ thành môn Sinh C h c là : ơ ọ Arixtôt (384 – 322 tr ướ Ac si met (287 – 212 tr Galen (131 – 201) Lêôna đ Vanxi (1452 – 1519) ơ Galilê (1564 – 1642) A.B Giôvani (1608 – 1679) IM.Xêtrênôp (1829 – 1905) P.Ph. Lexgap(1837 – 1930) N.A. Bernxtein (1896 – 1966) ng h 3 Ph ể ướ ươ

c quan tâm là : ộ ố ể ầ ượ

ọ

• • • • ng phát tri n M t s chuyên ngành Sinh C h c đang phát tri n g n đây đ ơ ọ Sinh C h c kĩ thu t. ơ ọ ậ Sinh C h c y h c. ơ ọ Sinh C h c lao đ ng. ộ ơ ọ Sinh C h c chuyên ngành TDTT. ơ ọ

ế ề ạ ộ ậ ộ

II. Sinh c h c là gì? ơ ọ Khái ni m Sinh C h c ơ ọ Sinh C h c : là h c thuy t v kh năng v n đ ng và ho t đ ng v n đ ng c a ủ ậ ộ ả ơ ọ ứ i và đ ng v t. Nói cách khác Sinh C h c là môn khoa h c nghiên c u ơ ọ

ườ ọ

ệ ọ ậ ủ ơ ể ộ ộ ậ

ậ ơ ọ ủ

con ng kh năng v n đ ng c a c th sinh v t. ả Sinh C h c TDTT : là môn khoa h c chuyên ngành h p c a Sinh C h c, ơ ọ ọ ạ ộ i tham gia ho t đ ng ơ ọ ủ ẹ ườ ể ộ ứ ề ự

ộ ậ

Sinh C h c chung ơ ọ Sinh C h c chuyên ngành ơ ọ Sinh C h c các môn th thao ể ơ ọ Nhi m v Sinh C h c TDTT ụ ệ chuyên nghiên c u v s chuy n đ ng C h c c a con ng TDTT (V n đ ng viên). 2 Phân lo i ạ Sinh C h c đ c chia thành : ơ ọ ượ • • • 3 • ơ ọ ấ ứ ủ ơ ứ ậ ộ

ể ậ

ể • • Nghiên c u c u trúc, tính ch t, ch c năng v n đ ng c a c ấ th v n đ ng viên. ộ Nghiên c u kĩ thu t th thao h p lí. ợ ậ ậ Nghiên c u s hoàn thi n kĩ thu t các môn th thao c a v n ậ ứ ứ ự ủ ệ ể

đ ng viên ộ

ThS VÕ TH NG C TH -ĐH S PH M TH D C TH THAO TPHCM Ư Ạ Ể Ụ Ơ Ọ Ể Ị

SINH C H C TH D C TH THAO Ơ Ọ Ể Ụ Ể

CHÖÔNG 2 : CÔ SÔÛ CUÛA VIEÄC KIEÅM TRA SINH CÔ

BAØI 1: PHÖÔNG PHAÙP ÑO VAØ CAÙCH TÍNH KEÁT QUAÛ TRONG SINH CÔ

I. Pheùp ño caùc ñaïi löôïng Vaät lí Ño moät ñaïi löôïng naøo ñoù nghóa laø tìm coâng thöùc thöïc nghieäm tæ soá giöõa ñaïi löôïng ñaõ cho vaø ñôn vò ño töông öùng. Vaø tæ soá naøy laø soá ño caùc ñaïi löôïng ñang xeùt. Coâng thöùc : A = n.a Trong ñoù : A laø ñaïi löôïng caàn ño, a ñaïi löôïng ñöôïc choïn laøm ñôn vò, n

laø tæ soá cuûa ñaïi löôïng ño vaø ñôn vò cuûa chính soá ño. Thoâng thöôøng caùc ñôn vò ñöôïc söû duïng trong heä SI + Pheùp ño tröïc tieáp : laø nhöõng pheùp ño trong ñoù trò soá cuûa ñaïi löôïng

caàn ño thu ñöôïc do keát quaû cuûa moät pheùp quan saùt hay moät pheùp ñeám.

+ Pheùp ñoù giaùn tieáp : laø tìm soá ño cuûa moät ñaïi löôïng döïa vaøo nhöõng

coâng thöùc vaø ñònh luaät lieân heä ñaïi löôïng ño tröïc tieáp

II. Phaân loaïi sai soá – caùch tính sai soá pheùp ño tröïc tieáp, giaùn tieáp Muoán thöïc hieän toát moät pheùp ño caàn ít nhaát caùc ñieàu kieän sau ñaây :

D+= x

x 0

• Duïng cuï ño chuaån. • Phöông phaùp ño toái öu. • Ñieàu kieän ño lyù töôûng

x : giaù trò trung bình. xD : sai soá tuyeät ñoái

Coâng thöùc tính nhö sau : Trong ñoù : xo : giaù trò thöïc.

Giaù trò thöïc nghieäm : laø caùc soá lieäu ño ñöôïc töø phoøng thí nghieäm, trong nghieân cöùu khoa hoïc, töø phoøng taäp, saøn ñaáu, thao tröôøng ñöôïc goïi laø giaù trò thöïc nghieäm.

Sai soá : laø ñoä sai leäch giöõa giaù trò thöïc vôùi giaù trò thöïc nghieäm. Phaân loaïi sai soá : sai soá chuû quan, sai soá ngaãu nhieân, sai soá heä thoáng,

sai soá toaøn phaàn

Caùch tính sai soá cuûa pheùp ño tröïc tieáp : laø tìm giaù trò D x, ñeå tính chính

xaùc ñaïi löôïng caàn ño.

Caùch tính xD :

• + Ño 1 laàn : laáy sai soá duïng cuï ño hay nöõa vaïch chia nhoû nhaát

cuûa duïng cuï ño.

• + Ño nhieàu laàn nhöng keát quaû gioáng nhau : laáy sai soá duïng cuï

ño hay nöõa vaïch chia nhoû nhaát cuûa duïng cuï ño.

D = x

maxx

x xmax : giaù trò lôùn nhaát cuûa pheùp ño. * Caùch tính sai soá cuûa pheùp ño giaùn tieáp

f =

- D - • + Tröôøng hôïp ño nhieàu laàn keát quaû khaùc nhau x min ho c ặ

ab c

Ví duï :

- Laáy ln hai veá :

ThS VÕ TH NG C TH -ĐH S PH M TH D C TH THAO TPHCM Ư Ạ Ể Ụ Ơ Ọ Ể Ị

SINH C H C TH D C TH THAO Ơ Ọ Ể Ụ Ể

df f

da a

db b

dc c

- Laáy vi phaân hai veá :

f f

a a

b b

c c

D D D D Thay kí hieäu d baèngD ñoåi daáu tröø thaønh coäng :

)

b b

c c

D+

a a f

D D D D Chuyeån veá :

Cuoái cuøng :

---o0o---

BAØI 3: THÖÛ NGHIEÄM VAØ ÑAÙNH GIAÙ SÖ PHAÏM TRONG SINH CÔ

I. Thöû nghieäm caùc toá chaát vaän ñoäng Trong giaùo duïc theå chaát vaø theå thao ñeå kieåm tra Sinh Cô hoïc ngöôøi ta söû duïng phöông phaùp thöû nghieäm baét ñaàu töø vieäc ñaùnh giaù möùc ñoä phaùt trieån caùc toá chaát vaän ñoäng. Treân cô sôû ñoù giaùo vieân TDTT hoaëc huaán luyeän vieân löïa choïn caùc kieåm tra caàn thieát cho hoaït ñoäng thöïc tieãn cuûa mình

1. Caùc thöû nghieäm Sinh Cô veà söùc beàn : cho pheùp ta xaùc ñònh vaän ñoäng vieân coù theå thöïc hieän ñöôïc khoái löôïng vaän ñoäng laø bao nhieâu vaø thöïc hieän ñöôïc bao laâu maø khoâng giaûm suùt hieäu quaû hoaït ñoäng vaän ñoäng. Ngoaøi ra coøn coù moät phöông phaùp khaùc laø giôùi haïn thôøi gian cuûa baøi taäp vaø ño khoaûng caùch thöïc hieän

Coù 3 daïng thöû nghieäm söùc beàn laø : toác ñoä, thôøi gian, cöï li. Keát quaû

cuûa 3 daïng thöû nghieäm naøy laø töông ñöông nhau.

Caùc phöông phaùp thöû nghieäm söùc beàn cuûa baøi taäp vaän ñoäng theo quy

luaät khaû hoài

Nhieäm vuï Toác ñoä di chuyeån V D D

vtb

S t

Tính toaùn Cöï li thöïc hieän ñöôïc S =v. t Toác ñoä trung bình = D D

vtb

S t

Thôøi gian tieán haønh baøi taäp t Cöï li S Toác ñoä trung bình = D D Ño ñaït Thôøi gian toái ña duy trì toác ñoä t Cöï li toái ña thöïc hieän ñöôïc S Thôøi gian ngaén nhaát ñeå vöôït qua cöï li t

Chuù yù : Thöû nghieäm söùc beàn khoâng chæ duøng cho caùc hoaït ñoäng coù chu kì maø

coøn thöû nghieäm ôû caùc baøi taäp theå löïc khaùc.

Toác ñoä di chuyeån laø tröôøng hôïp thöôøng gaëp cuûa cöôøng ñoä vaän ñoäng

cô baép.

Cöï li thöïc hieän ñöôïc laø tröôøng hôïp thöôøng gaëp cuûa khoái löôïng vaän

ñoäng thöïc hieän ñöôïc.

2. Thöû nghieäm caùc toá chaát veà söùc maïnh : Thöôøng ñöôïc thöïc hieän ôû caùc baøi taäp tónh löïc, hoaëc vôùi baøi taäp phaùt

trieån chung, trong ño cô hoaït ñoäng cuïc boä hoaëc theo khu vöïc.

ThS VÕ TH NG C TH -ĐH S PH M TH D C TH THAO TPHCM Ư Ạ Ể Ụ Ơ Ọ Ể Ị

SINH C H C TH D C TH THAO Ơ Ọ Ể Ụ Ể

Söùc maïnh cuûa con ngöôøi tuøy thuoäc vaøo tö theá vaø goùc cuûa caùc khôùp

II. Töï ñoäng hoùa trong quaù trình thöû nghieäm vaø ñaùnh giaù Sinh Cô Thöû nghieäm vaø ñaùnh giaù Sinh Cô coù theå söû duïng nhieàu phöông phaùp

khaùc nhau.

Ñôn giaûn nhaát laø quan saùt vaø ghi laïi keát quaû theo doõi ñöôïc ﬁ khoâng

ñaûm baûo chính xaùc

Muoán keát quaû chính xaùc hôn ta caàn tieán haønh moät caùch töï ñoäng hoùa baèng caùc phöông tieän hieän ñaïi nhö boä caûm bieán, maùy tính, voâ tuyeán vieãn traéc, laze, soùng sieâu aâm, böùc xaï hoàng ngoaïi, phoùng xaï, voâ tuyeán truyeàn hình, video .v.v.

III. Boä caûm bieán caùc ñaëc tính Sinh Cô

Boä caûm bieán laø duïng cuï ñöôïc gaéng tröïc tieáp treân cô theå hoaëc ngoaøi

cô theå duøng ñeå ghi nhaän tröïc tieáp nhöõng bieán ñoåi cuûa chæ soá ño

+ Duïng cuï ghi löïc keá ñoà : ñöôïc söû duïng roäng raõi nhaát duøng ñeå ñaët kín taïi khu vöïc nhaûy hay neùm, döôùi lôùp ñöôøng chaïy, döôùi thaûm theå duïc, saøn thi ñaáu . v. v. Löïc keá ñoà ño löïc theo caùc thaønh phaân Ox, Oy, Oz trong khoâng gian 3 chieàu, trong ñoù keát quaû ño khoâng phuï thuoäc vaøo ñieåm ñaëc cuûa löïc. Thaønh phaàn nhaïy caûm cuûa löïc keá ñoà laø boä caûm bieán ñieän trôû vaø boä caûm bieán cô naêng

+ Tónh keá ñoà : laø duïng cuï cho bieát khaû naêng vöõng vaøng cuûa cô theå - laø yeáu toá quan troïng ñeå ñaït thaønh tích cao trong moân theå duïc duïng cuï, nhaøo loän, bôi thuyeàn, tröôït baêng ngheä thuaät

+ Boä caûm bieán quang ñieän : döïa treân nguyeân taéc söï xuaát hieän doøng ñieän khi coù taùc duïng cuûa aùnh saùng. Boä caûm bieán naøy duøng ñeå ño vaän toác ñi boä vaø chaïy.

IV. Vieãn traéc vaø phöông phaùp ghi ñaëc tính Sinh Cô

Vieãn traéc laø ño töø xa. Thoâng tin keát quaû ño löôøng ñöôïc truyeàn baèng

daây daãn, soùng ñieän töø, tia saùng, tia hoàng ngoaïi.

* Höõu tuyeán vieãn traéc : laø phöông phaùp ñôn giaûn khoâng bò nhieãu, nhöôïc ñieåm laø phöông phaùp naøy khoâng gaéng boä caûm bieán treân ngöôøi vaän ñoäng vieân ñang chuyeån ñoäng.

* Voâ tuyeán vieãn traéc : laø phöông phaùp thoâng tin baèng soùng ñieän töø. Phöông phaùp naøy kieåm tra trong ñieàu kieän vaän ñoäng töï nhieân. Ñeå laøm ñöôïc ñieàu naøy vaän ñoäng vieân phaûi ñeo boä caûm bieán Sinh Cô vaø moät maùy truyeàn tin nhoû ñeå ñöa thoâng tin veà trung taâm.

---o0o---

CHÖÔNG 3 : ÑAËC TÍNH SINH CÔ HOÏC CÔ THEÅ NGÖÔØI

ThS VÕ TH NG C TH -ĐH S PH M TH D C TH THAO TPHCM Ư Ạ Ể Ụ Ơ Ọ Ể Ị

SINH C H C TH D C TH THAO Ơ Ọ Ể Ụ Ể

BAØI 1 : ÑAËC TÍNH ÑOÄNG HOÏC

ứ ủ ể ấ ậ ộ ộ

I. Khaùi nieäm. Caùc ñaïi löôïng vaø ñôn vò ñoäng hoïc Đ ng h c là ph n c h c nghiên c u tính ch t chuy n đ ng c a các v t th ụ

ể ơ ọ ể ng và các l c tác d ng lên chúng (nguyên nhân gây chuy n ự

ầ ọ không k đ n kh i l ố ượ ể ế đ ng)ộ

Các đ c tính đ ng h c đ c mô t trong không gian 3 chi u (không gian ọ ượ ặ ộ ả ề Ơ clit)

ộ ơ ng và đ n v đo đ ng h c ọ ị

ị

ơ ơ ị

ị

ơ ơ ủ ố ượ ng đ n gi n nh t là ch t đi m ấ ể ả ấ

theo th i gian. ờ Các đ i l ạ ượ Th i gian : kí hi u t đ n v s (giây) ệ ờ Chi u dài : kí hi u S đ n v m ề ệ V n t c : kí hi u v đ n v (m/s) ệ ậ ố 2) Gia t c : kí hi u a đ n v (m/s ệ ố Chuy n đ ng c a đ i t ơ ộ ể II. Hình thöùc chuyeån ñoäng cô baûn cuûa cô theå ngöôøi

ộ ườ ng ể ạ ộ

ị nh t đ nh. Đ ng đó g i là qu đ o chuy n đ ng.

1. Quyõ ñaïo, toïa ñoä, m ợ ấ ả ườ ị ủ ỹ ạ ầ ọ ủ ậ ọ

ố ườ

ị ố ể ọ

c th i gian ờ ố t c các v trí c a m t ch t đi m chuy n đ ng t o ra m t đ T p h p t ấ ể ộ ậ ấ ị ộ ể ạ ộ ắ Đ xác đ nh v trí c a v t ta c n ch n v t làm m c, m t h tr c to đ g n ậ ể v i v t làm m c đ xác đ nh to đ c a v t. Trong tr ỹ ạ t rõ qu đ o ạ ộ ủ ậ ị ớ ậ thì ch c n ch n m t v t làm m c và chi u d ộ ậ ố ờ ề ươ Đ xác đ nh th i gian trong chuy n đ ng ta c n ch n m c th i gian và dùng ộ ộ ệ ụ ng h p đã bi ế ợ ỹ ạ ố ng trên qu đ o đó. ờ ọ ỉ ầ ể ể ầ

ồ ể ờ

ị đ ng h đ đo th i gian. ồ ồ ệ ế ậ ố ố ờ ồ

vtb

H quy chi u bao g m v t làm m c, h to đ , m c th i gian và đ ng h . ồ ệ ạ ộ 2. Chuyeån ñoäng thaúng ñeàu = T c đ trung bình : ố ộ

Trong đó ng đi đ c (km ho c m) ượ ặ

ườ ặ

ặ

s t s : quãng đ t : th i gian ( h ho c s) tbv : v n t c trung bình ( km/h ho c m/s ) ộ

vtb

Chuy n đ ng th ng đ u là chuy n đ ng có qu đ o th ng và có t c đ trung ờ ậ ố ẳ ỹ ạ ộ ố == v đ ng. bình nh nhau trên m i quãng ể ẳ ườ ộ h ng s ằ ố ề ọ A M O s ể ư Suy ra : s = v.t Ch n h tr c to đ : ệ ụ ạ ộ ọ x

=+ s

x 0

ng trình : ươ

Ta có ph Ph ươ ề ủ ể ể ấ ộ

i m t đi m là v n t c t i th i đi m đang xét

x x 0 ng trình chuy n đ ng th ng đ u c a ch t đi m M ng trình trên là ph ẳ ươ 3. Chuyeån ñoäng thaúng bieán ñoåi ñeàu ộ ậ ạ

ậ ố ạ V n t c t c th i c a m t v t t ậ ố ứ ờ ủ ể ể ộ ờ

ds dt v : v n t c ậ ố s : qu đ o ỹ ạ Gia t c là đ i l ố dv == v ' dt

ng đ c tr ng cho đ bi n thiên v n t c c a v t ạ ượ ậ ố ủ ậ ộ ế ư ặ

2) ộ

a : gia t c (m/s ố Trong chuy n đ ng th ng bi n đ i đ u thì gia t c là h ng s . ố ổ ề ể ế ẳ ằ ố

ThS VÕ TH NG C TH -ĐH S PH M TH D C TH THAO TPHCM Ư Ạ Ể Ụ Ơ Ọ Ể Ị

SINH C H C TH D C TH THAO Ơ Ọ Ể Ụ Ể

ể ơ

ậ ậ ầ ầ

tv 0

ậ v 0 ng trình v n t c : ươ

x 0

tv 0

Quãng đ ng : ườ Đ đ n gi n ta ch n : ọ ả a > 0 : v t chuy n đ ng nhanh d n đ u ề ộ ể a < 0 : v t chuy n đ ng ch m d n đ u ề ộ ể v Ph ậ ố vo : v n t c ban đ u ậ ố ầ v : v n t c lúc sau ậ ố a : gia t cố 1 2

1 2

Ph ng trình qu đ o : ươ ỹ ạ

2 v 0

- H th c đ c l p theo th i gian : ờ

4. Rôi töï do

ệ ứ ộ ậ do là s r i d ụ

ấ ở ọ i m t n i nh t đ nh trên Trái Đ t và 8,9»g m/s2. ự ơ ự ế ứ ả ặ ấ ớ ấ ị ớ i tác d ng c a tr ng l c. S r i t ự ủ ự ơ ướ N u s c c n không khí không đáng k , t ộ ơ ể ạ do v i cùng m t gia t c g, v i ố ộ gt Công th c r i t ứ ơ ự

v : v n t c t

g n m t đ t, m i v t r i t ọ ậ ơ ự ầ v = do : 1 s = 2 t : th i gian ( s ) ờ i th i đi m t ( m/s ) ờ ể ậ ố ạ do ( m ) ng r i t s : quãng đ ơ ự ườ

5. Chuyeån ñoäng cuûa vaät bò neùm th ng đ ng ẳ ứ

T trên xu ng : ố

v 0

tv 0

1 2

ừ =

i lên :

v 0

tv 0

T d ừ ướ = - -

1 2 6. Chuyeån ñoäng cuûa vaät bò neùm ngang

ớ ậ ố ầ V t đ ậ ượ

c ném ra v i v n t c ban đ u là v r 0v O x

y ậ ộ ơ ẳ ể

ậ ơ ộ

do ng y ;

y =

Theo phư ng Ox : v t chuy n đ ng th ng đ u ề ax = 0 vx = v0 = x tv 0 Theo phư ng Oy : v t chuy n đ ng nh v t r i t ư ậ ơ ự ay ươ vy ể ya : gia t c theo ph ố t : th i gian ờ

yv : v n t c theo ph

1 2

ng y ậ ố ươ

ThS VÕ TH NG C TH -ĐH S PH M TH D C TH THAO TPHCM Ư Ạ Ể Ụ Ơ Ọ Ể Ị

SINH C H C TH D C TH THAO Ơ Ọ Ể Ụ Ể

ỹ ạ

Phư ng trình qu đ o y = ơ g 2 v 02

ủ ỹ ạ

D ng c a qu đ o là m t Parabol G i h là đ cao c a v t b ném. Thay y b i h ta có đ ộ ậ ị ủ ộ ở ượ ậ c th i gian c a v t ủ ờ

tv 0

v 0

max

ạ ọ chuy n đ ng ộ ể 2= h g

T m ném xa : ầ

2 h g 7. Chuyeån ñoäng cuûa vaät bò neùm xieân

max

v h x

ng trình bi u di n tính ch t c a v t b ném xiên x ễ ể

. t

cos a

ấ ủ ậ ị vx : v n t c theo ph ng x ậ ố ươ -

v 0 sin0 v a sin0 v

v0y: v n t c ban đ u theo ph ng y ậ ố ầ ươ - Các ph ươ = a vx 0v cos = x x 0 = v y 0 vy

sin

t ).

v 0

1 2

( )

-= y (

v 0

2 vy Ch n xọ

x max

maxx

045=a

sin 0 = 0 ; y0 = 0. a2sin2 v 0 g : đ t giá tr l n nh t khi ị ớ

T m xa ầ

ạ ấ

tg (

g cos

)

v 0

- Ph ng trình qu đ o : ươ ỹ ạ

ỹ ạ ộ

h max

sin 2 g 2

Qu đ o là m t Parabol. 2 v 0 Đ cao c c đ i : ự ạ ộ

ể ể Xét m t v t r n b t kì chuy n đ ng quay quanh m t tr c c đ nh. Chuy n ố ị ụ ộ

8. Chuyeån ñoäng quay ñeàu ộ ộ ậ ắ đ ng y có hai đ c đi m sau : ặ ộ

M i đi m trên v t v ch m t đ ộ ườ ể ấ ỗ ẳ

tr c quay, có bán kính b ng kho ng cách t ụ đi m đó đ n tr c quay. ế

ả M i đi m c a v t đ u quay đ ượ ủ ể ọ ấ ể ậ ạ ằ ậ ề ng tròn n m trong m t ph ng vuông góc v i ớ ặ ụ ờ c cùng m t góc trong cùng m t kho ng th i ằ ừ ể ộ ả ộ

gian.

ể

Trong chuy n đ ng quay đ u ề w ộ w = V n t c góc : : v n t c góc (rad/s) ậ ố ậ ố

ThS VÕ TH NG C TH -ĐH S PH M TH D C TH THAO TPHCM Ư Ạ Ể Ụ Ơ Ọ Ể Ị

SINH C H C TH D C TH THAO Ơ Ọ Ể Ụ Ể

j : góc quay (rad) t : th i gian v t quay đ j

ờ

ng tuỳ ch n ượ ậ : góc ban đ u so v i ph ầ ớ c góc ươ ọ

9. Chuyeån ñoäng quay bieán ñoåi ñeàu

ố ư ặ ậ

Gia t c góc đ c tr ng cho s bi n thiên nhanh hay ch m c a v n t c góc. ậ ố Trong chuy n đ ng quay bi n đ i đ u thì gia t c góc là h ng s nh ng v n t c ủ ậ ố ố ư ằ ự ế ế ổ ề ố

ể góc không ph i là h ng s . ố ả

g : gia t c góc ố

g + t. ầ g < 0 v t quay ch m d n.

0 ậ

ộ ằ ậ ố

ầ ậ

(

)

g 2

2 0

Công th c tính v n t c góc : ứ g > 0 v t quay nhanh d n. ậ Các ph ọ ươ w = + j j w ng trình đ ng h c : ộ + - -

1 2 V n t c dài :

g.r

; .w= r đi m đang xét đ n tr c quay ậ ố r : kho ng cách t ả ừ ể ụ ế

Gia t c pháp tuy n : ế ố ; Gia t c ti p tuy n : ế ế ố

2 a t

v r 2 n

Gia t c toàn ph n : ầ ố

---o0o--- BAØI 2 : ÑAËC TÍNH ÑOÄNG LÖÏC HOÏC

I.

ng và đ c xác đ nh cho s t ng đ nh h ị ượ ướ ơ ọ ng tác c h c ự ươ ị

ậ Trong gi c s n sinh d

Löïc Trong cơ h c, đ i l ạ ượ gi a các v t th g i là l c. ự ữ i ph u sinh lí h c l c đ ả

ậ i tác d ng c a các b ph n ủ ọ ự ượ ả ướ ụ ộ

ọ ể ọ ẩ ộ ự ự c chia làm 2 d ng c b n : l c c n b đ ng c a các c quan và l c ự ả ơ ả ị ộ ủ ạ ơ

Các l c bên ngoài tác d ng lên c th g i là ngo i l c. Ngo i l c bao g m các ơ ể ọ ạ ự ạ ự ụ ồ c th g i là n i l c. ơ ể ọ N i l c đ ộ ự ượ kéo c a c . ủ ơ ự

l c :ự

• • • • • Tr ng l c ự ọ Ph n l c ả ự L c ma sát ự L c quán tính ự L c đàn h i ồ ự

Vaän duïng 3 ñònh luaät Newton trong caùc chuyeån ñoäng theå

II. thao ị ị ọ ậ

Còn g i là đ nh lu t quán tính ẳ ậ ể ự ề ế ặ

d ng ho c các t ng các l c tác d ng b ng 0. ụ ụ ự ặ ằ

ị

ng * Đ nh lu t 1 : M i v t s đ ng yên ho c chuy n đ ng th ng đ u n u không có l c nào tác ọ ậ ẽ ứ ộ ổ * Đ nh lu t 2 : ậ Gia t c t l ố ỉ ệ ngh ch v i kh i l ớ ớ ợ ự ố ượ ỉ ệ ị ụ

thu n v i h p l c tác d ng và t l r = a Công th c :ứ

ậ r F hl m Trong th thao đ nh lu t này đ ị ậ c áp d ng rông rãi vì các đ ng tác c a v n ủ ộ

ậ đ ng viên đ u có gia t c, t c là có l c tác d ng. ố ứ ộ ượ ự ụ ụ

ể ề ậ ị

ậ ụ ậ ậ

ụ hai l c này là hai l c tr c đ i : cùng ph ự ng cùng đ l n nh ng ng ộ ớ ộ ự ươ c chi u ề ự ố ượ ư

r F BA

* Đ nh lu t 3 : Khi v t A tác d ng vào v t B m t l c thì v t B cũng tác d ng vào A m t l c, ộ ự ự r F AB

ThS VÕ TH NG C TH -ĐH S PH M TH D C TH THAO TPHCM Ư Ạ Ể Ụ Ơ Ọ Ể Ị

SINH C H C TH D C TH THAO Ơ Ọ Ể Ụ Ể

ự ụ ự ạ ọ i g i là ph n l c. L c và ả ự ự

ự ể

ấ ệ ồ M t trong hai l c là goi là l c tác d ng l c còn l ộ ả ự • • ượ c ư

ự ố ư ậ ự ề • L c và ph n l c luôn xu t hi n đ ng th i ờ L c và ph n l c có cùng giá, cùng đ l n, nh ng ng ộ ớ ự L c và ph n l c không cân b ng nhau vì chúng đ t vào ả ự ả ự chi u. Có th g i hai l c nh v y là hai l c tr c đ i. ả ự ằ ặ

ph n l c có đ c đi m sau : ặ ự ự ể ọ ự hai v t khác nhau ậ

III. Ñaëc tính ñoäng löïc hoïc trong chuyeån ñoäng quay

1. Momen quán tính

ng đ c tr ng cho m c quán tính ư ứ ặ

ố ớ ụ ộ ể

Momen quán tính I đ i v i tr c quay là đ i l ạ ượ c a v t r n trong chuy n đ ng quay quanh tr c y ủ ậ ắ ụ ấ (cid:229)= irm i mi : kh i l ng c a ph n t th i ố ượ ầ ử ứ ủ

th i đ n tr c quay ph n t ri : kho ng cách t ả ụ ế

Momen quán tính c a cùng m t v t đ i v i các tr c quay khác nhau thì khác ừ ầ ử ứ ụ ộ ậ ố ớ ủ

nhau B ng tính momen quán tính v t th r n cho các lo i v t th có hình d ng đ c bi ả ạ ậ ể ắ ể ạ ặ ậ t ệ

Tr c quay Momen quán tính V t r n ậ ắ ụ

I =

2 m

I =

1 2

G y m ng ỏ quay 1 12 Thông qua tr ng tâm và vuông góc v i thanh ng m và có ọ ớ

Kh i l ng m và bán Đi qua tr ng tâm và ọ vuông góc v i m t đáy ớ ặ ậ Kh i l ố ượ đ dài ộ  Hình tr tròn ụ ố ượ

I =

2 5

kính R Hình c uầ

Kh i l ng m và bán B t kì tr c quay đi ụ ấ qua tr ng tâm ọ ố ượ

Hình tr tròn có tâm

)2

( Rm

1 2

Đi qua tr ng tâm và ọ vuông góc v i m t đáy ớ ặ

am (

)

1 12

ng m

ớ ẳ ng m

Đi qua tr ng tâm và ọ ặ vuông góc v i m t ph ng hình phi n ế ẳ

kính R ụ r ngỗ  Kh i l ố ượ  Bán kính trong r  Bán kính ngoài R Hình phi n ph ng ế  Kh i l ố ượ  Chi u dài a ề  Chi u r ng b ề ọ

ươ ng trình đ ng l c h c c a v t r n quay quanh m t tr c ộ ụ ự ọ ủ ậ ắ ộ

i M : momen l c (N.m) ự I : momen quán tính (kg.m2) g : gia t c góc (rad/s)

2. Ph = gIM (cid:229)

ố

---o0o---

ThS VÕ TH NG C TH -ĐH S PH M TH D C TH THAO TPHCM Ư Ạ Ể Ụ Ơ Ọ Ể Ị

SINH C H C TH D C TH THAO Ơ Ọ Ể Ụ Ể

BAØI 3: ÑAËC TÍNH NAÊNG LÖÔÏNG HOÏC

ượ c do chuy n đ ng. ể ộ

I. Cơ năng ộ Đ ng năng là năng l Đ ng năng chuy n đ ng t nh ti n : ể 1. Đ ng năng ượ ộ ng c a v t có đ ủ ậ ế ị

1 2

ộ ộ = m : kh i l ố ượ ng c a v t (kg) ủ ậ

ậ ố ộ ế ộ ị

Đ ng năng chuy n đ ng quay ể v : v n t c (m/s) Kt : đ ng năng chuy n đ ng t nh ti n (J) ể ộ

K q

1 wI 2

ộ = Kq : đ ng năng chuy n đ ng quay (J) ể ộ ộ

I : momen quán tính (kg.m2) w

ậ ố Khi v t v a chuy n đ ng quay v a chuy n đ ng t nh ti n ế : v t t c góc (rad/s) ể ừ ể ộ ộ ị

1 2

ậ ừ +

ng đ i c a v t v i m t đ t ho c do c do v trí t ị ượ ươ ố ủ ậ ớ ặ ấ ặ

ự ế ế ọ

mgh

ự

2. Theá naêng ng c a v t có đ Năng l ủ ậ ượ v t b bi n d ng ạ ậ ị ế ng ta xét th năng tr ng l c và th năng đàn h i Thông th ồ ườ Th năng tr ng l c : ế ọ = U t ế

ng Ut : th năng tr ng l c (J) ọ ự h : đ cao c a v t (m) ủ ậ ộ g : gia t c tr ng tr ọ ố ườ

Th năng đàn h i : ồ

U d

1 2

ế = Ud : th năng đàn h i (J) ế ồ

ồ

k : h s đàn h i (N/m) x : đ bi n d ng (m) ệ ố ộ ế ạ

3. Cô naêng :

+ d E t II. Coâng – Coâng suaát

ổ ằ ế Cơ năng b ng t ng đ ng năng và th năng ộ = EE

ơ ọ ộ ự ộ ậ ể ậ ộ

..sFA =

ơ ọ ượ s, ta có công c h c đ cos

ạ Công c h c do m t l c F tác d ng lên m t v t làm v t đó di chuy n m t đo n ụ c tính theo bi u th c ể ứ A : công c h c (J) ơ ọ F : l c tác d ng (N) ụ ự ng (m) s : quãng đ ườ a : góc h p b i vect ở ợ v n t c ơ ậ ố ơ ự

ấ ộ ơ ự l c và vect ị ờ

A t

Công su t : là công th c hi n trong m t đ n v th i gian ệ P = P : công su t (W) ấ

t : th i gian (s) ờ

---o0o---

BAØI 4: CAÙC ÑÒNH LUAÄT BAÛO TOAØN

I. Heä kín

ThS VÕ TH NG C TH -ĐH S PH M TH D C TH THAO TPHCM Ư Ạ Ể Ụ Ơ Ọ Ể Ị

SINH C H C TH D C TH THAO Ơ Ọ Ể Ụ Ể

ụ ệ

ệ M t s tr ằ c g i là h kín H kín là h không có ngo i l c tác d ng ho c các l c tác d ng cân b ng nhau. ộ ố ườ ng h p n i l c r t l n h n ngo i l c thì h cũng đ ơ ụ ượ ọ ặ ạ ự ự ệ ệ ợ

r ớ ậ ố v

là ủ ượ ng m và chuy n đ ng v i v n t c ộ ể

ượ ạ ự ộ ự ấ ớ II. Ñònh luaät baûo toaøn ñoäng löôïng ng c a m t v t có kh i l ố ượ ộ ậ c xác đ nh b ng bi u th c ứ ằ ể ị

D b ng xung c a l c ủ ự t

ộ ả ờ ằ

�

tác d ng lên v t trong kho ng th i gian đó ng c a v t trong kho ng th i gian ượ ả ủ ậ ờ D

r p 2

r F 0 ủ ự

r D = - đ ng l ộ p : xung c a l c trong kho ng th i gian ờ

r = p 1 ả

ng đ c b o toàn ượ ả D D ượ t Đ ng l ộ ng đ đ i l ạ ượ r = r vmp Đ bi n thiên đ ng l ộ ế ụ ậ r r D = p F t . Trong h kín ệ r .F t

III. Ñònh luaät baûo toaøn momen ñoäng löôïng

Momen đ ng l ớ ng c a m t v t có momen quán tính là I và chuy n quay v i ể ượ ộ w đ ộ ậ c xác đ nh b ng công th c ứ ằ ủ ị ượ

ự ọ ủ ậ ể ộ

d dt

v n t c góc ậ ố w.IL = ng trình đ ng l c h c c a v t chuy n đ ng quay Ph ươ g. = IM ộ dL dt

dL dt

w .

I 1

N u M = 0 ta có ế 0. Suy ra : L = h ng s ố ằ

Hay

IV. Đ nh lu t b o toàn c năng ậ ả

I 2 ị ủ

ơ C năng c a m t h kín đ c b o toàn ượ ả ộ ệ E = K1 + U1 = K2 + U2 = …= const E : c năng ơ K : đ ng năng ộ U : th năng ế CHÖÔNG 4 : NGOAÏI LÖÏC TRONG CAÙC CHUYEÅN ÑOÄNG THEÅ

THAO – CAÙC NGUYEÂN LÍ SINH CÔ

BAØI 1 : NGOAÏI LÖÏC TRONG CAÙC CHUYEÅN ÑOÄNG THEÅ

THAO

Tr ng l c và môi tr

ườ

ọ

ộ ự ọ ự ấ ẫ ự

ự nhiên đ u hút nhau b ng m t l c g i là l c h p d n. ậ ấ

ề ẫ

ng tr ng l c ự ọ ằ ộ ụ

ạ

thu n v i tích kh i l ngh ch v i bình ẫ ỉ ệ ậ ng hai v t và t l ậ ỉ ệ ớ ị

I. M i v t trong t ọ ậ Đ nh lu t “v n v t h p d n” có n i d ng : ậ ị L c h p d n t l ự ố ượ ớ ấ ng kho ng cách gi a chúng. ả ươ =

Fhd

-11(N.m2/kg2)

Bi u th c : ứ ể ữ Mm 2r

ằ ố ấ

ẫ ữ

ừ

ủ ự ặ t c các v t trên m t đ t ho c ấ ả

G : h ng s h p d n G = 6,68.10 r : kho ng cách gi a hai v t ậ ả ng t ng v t M, m : kh i l ậ ố ượ • Tr ng l c là l c hút c a Trái đ t lên t ự ọ ợ ự g n nó. V y, tr ng l c chính là tr ọ ở ầ ậ ặ ấ ấ ng h p riêng c a l c h p d n. ẫ ườ ậ ủ ự ấ

ng ( g = 9,8 m/s2 ) • P = m.g g : gia t c tr ng tr ọ ố ườ

ThS VÕ TH NG C TH -ĐH S PH M TH D C TH THAO TPHCM Ư Ạ Ể Ụ Ơ Ọ Ể Ị

SINH C H C TH D C TH THAO Ơ Ọ Ể Ụ Ể

môi tr ể ị ự ườ

ủ c chi u v i s c hút này. L c c ượ i nh m d ch chuy n ra xa ự ơ ằ ớ ứ ng tr ng l c, b t kì c g ng nào c a ng ườ ọ ề ấ ề

th thì c ộ ư ế ườ ộ ủ ự ng đ c a l c

th đó ấ ố ượ c yêu c u đáp ng đ duy trì m t t ứ ự ớ

ồ ự

ng làm cho M t v t đàn h i b bi n d ng s xu t hi n l c đàn h i có xu h ẽ ạ ấ ồ ướ ệ ự

v i đ bi n d ng i tr ng thái nh cũ. ư i h n đàn h i l c đàn h i t l ồ ự ồ ỉ ệ ớ ộ ế ớ ạ ạ

ồ ồ

ự

L c ma sát là l c c n phát sinh nh m ch ng l ấ Ở ố ắ kh i tâm Trái đ t đ u ph i s n ra l c c ng ả ả ỏ ự ơ thu n v i kh i l ng c th ph i đáp ng t l ớ ơ ể ậ ỉ ệ ứ ả L c c b p đ ể ầ ượ ự ơ ắ thu n v i hi u su t th c hi n t đáp ng t l ệ ư ế ệ ậ ỉ ệ ứ L c đàn h i II. ồ ị ế ộ ậ v t tr l ậ ở ạ ạ Trong gi -= kx Fdh dhF : l c đàn h i (N) ự k : h s đàn h i (N/m) ệ ố x : đ bi n d ng (m) ạ ộ ế L c ma sát III. ự ả ằ ạ ố ể i m i c g ng làm v t chuy n ọ ố ắ ậ

ự đ ng ( tr ộ ượ

Có 3 lo i l c ma sát : l c ma sát ngh ( ma sát t nh ), l c ma sát lăn, l c ma sát t ho c lăn ) ặ ạ ự ự ự ự ỉ ỉ

tr tượ

μ. N

ớ ề ặ ế ự

ề ặ ế ề ặ ế ẵ ơ

l c ma sát R nh và ng Công th c : R = ứ μ : h s ma sát ệ ố N : áp l c ( l c ép vuông góc v i b m t ti p xúc ) ự L c ma sát ph thu c vào b m t ti p xúc. Khi b m t ti p xúc tr n nh n và ự i. Khi b m t ti p xúc khô, l c ề ặ ế ộ ự ỏ

ự c ng, h s ứ ma sát h u nh không ph thu c vào di n tích ti p xúc c l ượ ạ ế ụ

ng ch t l u

ụ ệ ố μ nh ỏ ﬁ ư ầ IV. ự ộ ườ ệ ấ ư

c thì các phân t ườ

L c trong môi tr 1 L c c n ự ả Khi c th tác d ng l c vào môi tr ụ ự c s bi n đ i v v n t c và h

ổ ề ậ ố ơ ể ặ ng không khí ho c n ướ ử ề ng. S bi n đ i càng nhi u ổ ặ ướ ự ế

không khí ho c n ướ ẽ ế thì l c c n càng l n ớ

ậ ố ủ ư ụ ấ ư

ụ ủ ơ ể ị

ự ả Đ l n c a l c c n ph thu c vào áp su t, v n t c c a ch t l u, cũng nh ph ộ ộ ớ ủ ự ả ớ ộ L c c n chung L c a môi tr thu c vào v trí c a c th so v i dòng ch t l u. ủ ể c ho c không khí đ i v i v t chuy n ấ ấ ư ướ ố ớ ậ ự ả ặ

đ ng tính b ng công th c sau : ộ ứ ằ

c : H s l c c n, đ i di n cho hình d ng v t th và v trí ạ ệ ể ạ ậ ị ng n ườ 1 = d 2. . vSc . 2 ả

t ớ ươ

3 )

ng ( kg/m ườ

ủ ệ ế ầ ậ ặ

C s v t lí đ hi u đ ữ ậ

Trong đó : ệ ố ự ng đ i so v i môi tr ng. ườ ố d : M t đ môi tr ậ ộ v : V n t c (m/s) ậ ố S : Thi t di n ti n đ u (di n tích hình chi u c a v t lên m t ph ng ẳ ề ệ ế vuông góc v i ph ng chuy n) ể ươ ớ i gi a v t chuy n đ ng và môi ộ ể ượ ự ể ể ơ ở ậ ế ng ch t l u là nguyên lí Bernouli : áp su t c a dòng ch t l u s gi m đi n u ấ ư ẽ ả c s tác d ng qua l ạ ụ ấ ủ ấ ư

ả

Khi v t th có hình d ng không đ i x ng so v i dòng ch y thì đ tr ườ v n t c dòng ch y tăng lên. ậ ố ể ậ ườ ạ ả ớ

ữ ắ ạ ộ

ị ng dòng b ố ứ đ t s tách ra kh i v t th đ hình thành nh ng xo n cu n, t o ra l c c n kìm ự ả ứ ẽ hãm chuy n đ ng, g i là l c c n ph ể ể ự ả ỏ ậ ọ ụ ể ộ

2 L c nâng ự

ThS VÕ TH NG C TH -ĐH S PH M TH D C TH THAO TPHCM Ư Ạ Ể Ụ Ơ Ọ Ể Ị

SINH C H C TH D C TH THAO Ơ Ọ Ể Ụ Ể

Khi dòng ch t l u ch y qua m t v t th mà ch t l u ấ ư ở ộ ậ ể ả ả

ơ ở ướ ﬁ h n ấ này khi n cho v t th nâng th ng đ ng lên trên l c nâng phía trên ch y nhanh ấ ư i, hình thành nên hai vùng áp su t khác nhau. S chênh l ch áp su t ấ ệ ự ậ phía d ế ự ứ ể

L c nâng có vai trò quan tr ng v i t c đ bay xa c a d ng c th thao trong ụ ể ớ ố ủ ụ ự ộ ẳ ọ

các môn ném ở ề

ự ượ ớ ậ ẳ

đi n kinh. L c nâng có xu th đ y v t th ng lên ng ế ẩ ơ ủ ự ụ ợ

ụ Ngoài ra trong n

ọ c v i tác d ng kéo xu ng c a tr ng ố ụ ng h p không có l c nâng l c giúp d ng c bay trong không khí lâu h n so v i tr ớ ườ ự ộ ớ c và trong không khí còn có l c đ y Archimed, có đ l n ẩ ự ng b chi m ch . L c đ y Archimed trong ổ ự ẩ ng c a th tích môi tr ể ướ ủ ườ ế ọ ị ượ

b ng tr ng l ằ không khí không đáng kể

3 Hi u ng Magnus

Hi n t ệ ứ ộ ậ ừ ệ ượ ỹ ạ ừ ể ể ộ

ụ ủ ấ

ệ ủ ậ ấ ở ố

ườ ng này g i là hi u ng Magnus ng xoáy. Hi n t ng m t v t v a chuy n đ ng theo qu đ o v a chuy n đ ng quay ộ quanh tr c c a chính nó v i v n t c l n thì s t o ra vùng áp su t cao và áp su t ấ ẽ ạ th p ủ ng đi c a ệ nó b b cong theo h ọ ớ ậ ố ớ hai phía đ i di n c a v t th . S chênh l ch áp su t này làm đ ể ự ệ ượ ấ ệ ứ ị ẽ ướ

---o0o---

BAØI 2 : NGUYEÂN LÍ D’ALEMBERT VAØ ÖÙNG DUÏNG

ế ậ ể ng m ch u tác d ng c a h l c không cân b ng và chuy n ủ ệ ự ụ ằ

I. Nguyên lí D’Alembert N u v t có kh i l ị ố ượ đ ng v i gia t c a ta có : ộ

ố ớ

F i

- (cid:229) : Ph ng trình D’Alembert ươ

F ix ma

F iy ma

F iz ma

- - - (cid:229) (cid:229) (cid:229) Ch n h quy chi u ta có : ệ ế ọ

gIM .

1 Trong đó : I : moment quán tính c a v t so v i tr c quay

ng trình D’Alembert có d ng. ố ớ ậ ộ ươ ạ Đ i v i v t chuy n đ ng quay, ph ể n - (cid:229)

ủ ậ ớ ụ g : gia t c góc ố

Mi : moment quay c a l c F ủ ự i

II. ộ

ự ơ

c d u : l c h ấ

ướ ấ

ớ ệ ự ướ ng xu ng mang d u âm. ệ ự i th c hi n ch u tác d ng c a h l c

ấ ố ự ụ ủ ệ ị

Phân tích đ ng tác có l c c vuông góc v i di n tích t a ự ng lên mang d u +, Quy l c h ự ướ Ng ườ không cân b ngằ

ậ ớ

F co

R – P – ma = 0 R – mg – ma = 0 V i : R = Fc ( đ nh lu t 3 newton) ị ơ Suy ra : Fcơ – mg – ma = 0 - V y : ậ

ThS VÕ TH NG C TH -ĐH S PH M TH D C TH THAO TPHCM Ư Ạ Ể Ụ Ơ Ọ Ể Ị

SINH C H C TH D C TH THAO Ơ Ọ Ể Ụ Ể

đ ng tác này ch ph ự ủ ơ ể ở ộ ươ ứ ỉ ụ

S chuy n đ ng c a c th theo ph ộ ẳ ng quan gi a l c c và tr ng l c ự ữ ự ơ thu c vào m i t III. ng th ng đ ng ể ộ ố ươ ọ Phân tích đ ng tác có l c c t ng h p xiên góc v i di n tích t a ự

ự ơ ổ

ớ ệ

ộ

ợ

• Theo ph ươ

masat m

ng Ox = Fma sát – max = 0. Suy ra :

F co

• Theo ph ươ - ng Oy = R – P – may = 0. Suy ra :

ồ ị ậ ố ố

đ thì gia t c ta tính đ ố ượ c

ườ

môn nh y xa, v n t c theo ph ậ ố ạ t. Ng ệ ấ ả ậ ố Ở ầ

i nh y ả ậ ố xa c n có v n t c ch y đà l n, l c gi m nh y c c đ i đ gi m m t mát v n t c theo ph t c a góc bay ban đ u K t lu n : ậ ế T đ th gia t c ta suy ra các đ th v n t c. ừ ồ ị môn nh y cao, t ừ ồ ả Ở ng. l c tăng t c v đ l n và h ố ề ộ ướ ớ ự ng ngang có ý nghĩa đ c bi ặ ả ự ạ ể ả ế ủ ớ ng ngang mà v n đ m b o đ l n c n thi ả ự ả ươ ẫ ầ

ươ ậ ộ ớ ầ ---o0o---

BAØI 3: TIEÁP NHAÄN NGOAÏI LÖÏC ÔÛ CAÙC ÑOÄNG TAÙC BAÉT,

NGAÕ, TIEÁP ÑAÁT

ừ

ậ

ng h p đ t bi ườ ặ ợ ệ ủ t c a I. Cơ ch làm d ng v t đang chuy n đ ng Các quá trình b t v t th , ngã, ti p đ t là nh ng tr ữ ể

ể ộ ấ

ế

ể

ớ i m c 0 ho c xu ng t ặ ứ ố ớ i

ế ắ ậ ạ ộ

chuy n đ ng va ch m. ộ ể ả ố ộ ể ủ ậ

gi ệ ớ ạ

ề ặ ế ố t lúc b t v t th ho c ti p đ t. ể ế ặ ấ

ậ

ố ượ ả ầ ắ ậ t. ố ớ ng c th tham gia vào vi c b t và ti p đ t càng l n ệ ế ắ ấ

Đi u ch nh v trí c a tr ng tâm c th đ có đ ọ ơ ể ể ủ ỉ ị ượ ự ể ề ặ ộ c s ki m soát v m t đ ng

S d ng các v t Có th gi m đ ng năng c a v t chuy n đ ng xu ng t i h n an toàn nh các bi n pháp : ờ S d ng b m t ti p xúc càng l n càng t ớ ử ụ S d ng kho ng cách dìu v t th càng dài càng t ể ử ụ S d ng ph n kh i l ử ụ ơ ể càng t tố ề l c h c. ự ọ ử ụ ậ li u khác v i co th ng ể ườ ể ự ệ ớ i đ th c hi n ệ

II. Đ ng tác b t v t th

ể

ố ả ượ

ng c a v t bay xu ng t ủ ậ c t m gi ể ượ ạ i m c ứ ớ ả trong kho ng ữ ằ

ắ ậ Đ ng tác b t v t th là quá trình gi m đ ng l ể ộ ộ ấ ậ ặ ậ ố

ờ

ườ ộ ng c a v t th s truy n qua theo c ch ti p nh n. Đ gi m đ ng t b b tr khác. ế ị ổ ợ ể ả ậ i và nh ng thi ữ ế ế ơ

ộ ắ ậ ằ ắ ệ ượ

l có v n t c b ng 0 ho c g n b ng 0, ít nh t v t th đ ầ th i gian ng n đó. ằ ủ ậ ả ượ

ả ộ

Th c hi n : b ng bàn tay, bàn chân, thân ng ự Đ ng l ể ẽ ộ ề ta ph i tăng c li b t nó. ng t t ắ ự ừ ừ Quá trình này ph i tránh đ i đ u mà ph i nh ố ầ ể ượ ậ ả ế ủ ể ậ ng b , dìu v t đ ti p t c ậ ể ế ụ ượ c ể

ể ặ ể ộ ộ

ng ph i di n ra t t N u v t th n ng và chuy n đ ng v i t c đ cao thì quá trình chuy n đ ng ộ ớ ố ể ấ đ tránh ch n ượ ừ ừ ể ể ễ ả ộ

chuy n đ ng cho đ n khi v t th di chuy n đ ch m cho phép ki m soát đ ộ ể chính xác. ậ ế v i t c đ cao thì quá trình chuy n đ ng l ộ ớ ố th ươ ng cho b ph n ti p nh n ậ ế ậ ộ

ThS VÕ TH NG C TH -ĐH S PH M TH D C TH THAO TPHCM Ư Ạ Ể Ụ Ơ Ọ Ể Ị

SINH C H C TH D C TH THAO Ơ Ọ Ể Ụ Ể

t c a c th nh ạ ữ ầ ộ

ể ố ố

ế ủ ơ ể ộ ủ ậ

ng thu đ ư Ngoài ra, không nên t o nh ng chuy n đ ng không c n thi ể nh c lên và h tr ng tâm xu ng vì vi c này gây nên chuy n đ ng lên xu ng c a ủ ấ ắ ﬁ đ u và m t ầ ầ ớ ạ ọ nhìn không chính xác, b l ch m t đ ể ng bay c a v t th . ể c khi b t v t th đ ắ ậ ể ượ c ượ

ấ ườ Ph n l n trong ho t đ ng th thao, đ ng l ượ ạ ộ dùng vào vi c kh i đ ng chuy n đ ng ti p theo ệ ị ệ ộ ế ở ộ ể ệ ộ

III. Đ ng tác ngã ộ

t đ ng l Đ ng tác ngã là m t quá trình làm gi m t ả ượ ừ ừ ộ ế ng c a c th khi ti p ủ ơ ể

ặ ề ặ ộ xúc v i sàn nhà, m t đ t ho c b m t khác. ặ ấ

ậ

ể ả ầ ơ ể ượ ử ộ ộ ượ ế ọ

ả ủ kĩ thu t ng i xu ng và lăn c n h th p tr ng tâm chung và c đ ng c a ạ ấ c phân b đ u trên di n tích r ng. N u cú ệ ớ ng c n chuy n sang ngang càng s m ọ ố ề ầ ượ ể

ộ ớ B n nguyên lí và kĩ thu t c b n đ đ m b o an toàn khi ngã : ố 1. ồ Ở c th sao cho tr ng l ơ ể ngã theo ph ẳ càng t ươ ố ể ả

c an toàn nh ph n nhô ra c a c th làm tăng ậ ơ ả ố ng c th đ ng th ng đ ng thì đ ng l ộ ứ t đ gi m l c cú ng ả ự 2. Cú nghiêng đ c a c th đ ổ ủ ơ ể ượ ủ ơ ể ầ ờ

b m t ti p xúc ề ặ ế

ng c a c th ho t đ ng theo ch đ du i có biên đ ẩ ế ộ ỗ

ơ ủ ơ ể ế ấ ơ 3. Các đòn b y c x ơ ươ ẩ ớ ậ

ạ ộ ế ư ế ỗ ầ ừ

ế ứ ể ầ ượ ng h p b c ng l ợ ậ

ườ ơ ự ự ệ

ể

ệ i th c hi n i trong quá i thăng ủ i kh p c chân, kh p g i, kh p hông. Vi c l y l ố ẩ ị ứ ế ị ổ ườ ợ ệ ấ ạ ậ ự ạ ư ế ế ớ ớ ớ

ộ ề ặ rông h n so v i đòn b y theo c ch g p. Vì th chân và tay khi đ p vào b m t th du i g n. Chú ý đ ng du i quá c chu n b s ntheo t ti p xúc lúc ngã c n đ ỗ ị ẵ i gây c n tr c đ ng g p chi. m c đ tránh tr ở ử ộ ả ạ 4. Trong khi r i, quá trình ti p đ t th c hi n b ng bàn chân thì ng ằ ấ c n đ a tr ng tâm chung đ n v trí phía trên c a hai bàn chân đ có l ọ ầ trình ti p nh n l c t b ng sau đ ng tác ngã mang tính ph n x . ạ ộ ằ ả

ộ

ấ ể ạ

ng ố ướ ươ ấ

c, t o ra kh năng cho ả ng. ộ ượ ứ ủ

ng th ng đ ng thì đ ng năng và đ ng l ộ ậ ố ủ ậ ề ặ ế ươ ả ớ ơ

ự ơ

Trong th thao b m t dùng ti p đ t cho các môn nh y cao, nh y xà, nh y sào ế ấ ả ả ả

IV. Đ ng tác ti p đ t ế ấ Ti p đ t là m t ki u r i đ c ki m soát và tính tr ể ơ ượ ộ ế i đ p xu ng b m t ti p xúc mà không gây ch n th ườ ậ ng c a nó liên Khi v t r i theo ph ẳ ậ ơ ố quan tr c ti p v i kho ng cách r i. V n t c c a v t tăng lên theo hàm mũ khi t c ế đ cao r i xu ng tăng lên. ố ộ ề ặ ể và các môn th d c thi

Khi ti p đ t mà không th dùng bàn chân ng ể ế ườ i ta dùng các ph n nhô ra c a c ầ ủ ơ ể ụ ấ

th : đùi, mông, vai, làm đ m ti p đ t. ế ể ệ ấ

---o0o---

BAØI 4 : CAÙC NGUYEÂN LÍ SINH CÔ

S tăng năng l ự ạ ng thông qua công c h c c a l c tăng t c trên su t đo n ố ố

Nguyên lí đường tăng tốc tối uư ượ

ơ ọ

)

2 vm ( 2

2 v 1

SFtb .

- đ ng tăng t c đ ườ ố ượ c bi u di n b ng công th c : ằ ứ ể ễ ủ ự 1 = 2

ộ ể ể ớ

ả ố ợ ể ả

ố ơ ắ ộ ộ

ề Trong các đ ng tác th thao, đ có v n t c cu i cùng l n ph i chú ý đ n đi u ậ ố ki n t ng môn th thao, m c đ phát tri n c b p, kh năng ph i h p v n đ ng ộ ể ệ ừ c a v n đ ng viên kéo dài đ ữ gi a ố ủ ậ l c hãm và l c tăng t c, tăng l c hãm đ ườ ự ế ậ ng tăng t c m t cách thích h p (sao cho t l ỉ ệ ợ ng tăng t c gi m đi). ố ứ ộ ườ ự ự ả ố

ThS VÕ TH NG C TH -ĐH S PH M TH D C TH THAO TPHCM Ư Ạ Ể Ụ Ơ Ọ Ể Ị

SINH C H C TH D C TH THAO Ơ Ọ Ể Ụ Ể

ườ ự

n sóng có d ng g p khúc. Có tr ệ ử ụ ượ ườ ạ ấ ng th ng ẳ ườ ng

Đ ng tăng t c là tiêu chu n cho vi c s d ng l c, nó luôn là đ ườ ẩ ho c đ c có d ng l ạ ặ h p đ ợ ườ

II. Nguyên lí l c ( tăng t c ) ban đ u Xét bi u đ s ph thu c c a l c theo th i gian gi a hai th i đi m cho bi ữ ể ờ ờ ế ộ t đ ố ng cung không đ ượ ng tăng t c là đ ng tròn ườ ố ố ầ ự ộ ủ ự

ể ồ ự ụ l n c a l c tác d ng, đó là xung c a l c và ụ ớ ủ ự ủ ự ng. đ ng th i là s bi n đ i v đ ng l ự ế ồ ổ ề ộ ượ ờ

tF )(

)

= vmdt ( 2

v 1

t 1

- (cid:242) Ta có ph ươ ng trình bi u di n : ể ễ

ng c a l c càng l n thì đ ng l ậ ố ng bi n đ i càng m nh và v n t c ượ ế ạ ộ ổ

Xung l ố Mu n v n t c cu i giai đo n tăng t c càng l n thì c n dùng bi n pháp t o đà ớ cu i giai đo n tăng t c càng l n. ớ ạ ủ ự ố ố ạ ố

ể ộ ớ ố ệ ự ơ

gi a l c hãm và l c tăng t c 1/3. ợ ượ ạ ậ ố ể ả ầ ố ự

r i hãm chuy n đ ng này đ làm xu t hi n l c c tăng t c ban đ u đ l n. ấ ồ T o đà ph i thích h p sao cho t l ỉ ệ ữ ự T o đà quá m nh ho c quá y u làm suy y u quá trình tăng t c, không thu đ ế ế ạ ặ ượ c ệ ầ ủ ớ ố ố

ạ ạ v n t c cu i l n ậ ố ố ớ

ế

ng t ướ ế

ườ ố

i u Nguyên lí xu h ố ư c phép th c hi n h t đo n đ ạ ệ ự đo n đ ố ườ ạ

ố

ng tăng t c đó, l c c tăng t c có c ướ ng tăng t c trong kho ng th i gian i đa ự ơ ễ ố

II. N u ch đ ỉ ượ nh n nh t thì ngay ở ắ ấ ph i phát huy hi u l c. Đây là quá trình tăng t c di n ra theo xu h ệ ự ả N u đòi h i ph i thu v n t c t ả

ậ ố ố ệ ế

ờ ả ng đ t ộ ố ườ ng gi m. ả ng tăng ườ ng di n ra theo xu i đa vào ph n cu i. i đa sau khi đã th c hi n h t quãng đ ự ố Đây là xu h ế ướ ễ ầ ố ỉ

ng tăng ỏ t c thì l c c ch phát huy t ố ự ơ h ướ

III. ng thành ph n

ộ

ổ

ượ

ầ

nh ng đ ng tác c n có v n t c chung c a c th t

Nguyên lí t ng h p các đ ng l ợ ậ ố

ộ Ở ữ

ố ợ ố ớ ữ

ng l n và tránh làm gi m đ dài đ i đa vào m t th i đi m ể ờ ộ ớ ng l n, c n ph i h p đúng v th i gian đ i v i nh ng ph n c th có kh i l ố ượ ầ ng tăng t c. t ố ươ ứ ủ ơ ể ố ầ ộ ầ ề ờ ượ ơ ể ườ ớ ộ ả ớ

ng ng v i đ ng l Tham gia vào quá trình tăng t c có nhi u nhóm c : có nhóm tham gia s m, có ơ ề ậ t c ph i cùng lúc ng ng tác tác d ng vào th i đi m v n ộ ấ ả ớ ể ố ả ừ ụ ờ

nhóm tham gia mu n t t c chung c c đ i. ố

t c ph n c Vào th i đi m v n t c chung c c đ i, v n t c c a tr ng tâm t ự ậ ố ủ ạ ờ ọ ấ ả ầ ơ ự ạ ể

ậ ố th tham gia cũng ph i c c đ i và cùng chi u ề ả ự ạ ể

IV. c chi u

ụ

ề

C s c a nguyên lí tác d ng ng ơ ở ủ

Nguyên lí tác d ng ng ượ ụ

ượ ả c chi u là đ/l 3 Newton nói v l c và ph n

ề ự ề

l c.ự

ị ậ Nguyên lí này bàn v giá tr nâng cao các thành tích th thao. Đ nh lu t : Trong m i tr ậ ụ

ộ ự ộ ớ ậ ự

ề ị ể ậ ng h p, khi v t A tác d ng lên v t B m t l c, thì v t ợ ọ ườ B cũng tác d ng lên v t A m t l c. Hai l c này có cùng giá, cùng đ l n nh ng ư ộ ự ậ ng ề

ự ụ ự

ượ M t trong hai l c t ự ươ M t s đ ng tác ng d ng nguyên lí này : các c đ ng ng ứ ng tác là l c tác d ng còn l c kia là ph n l c ả ự ượ ử ộ ụ ề

ủ n l ng, c đ ng xoay hông, xoay vai ng ử ộ

c chi u c a hai c ượ ộ ơ ể ộ ữ ậ ử ộ ề ơ

ụ c chi u. ộ ộ ố ộ n a c th ; đ ng tác g p thân, ơ ể ộ ử chi u nhau. Nh ng c đ ng này t o cho c th đ v ng vàng h n, nâng cao đ ữ chính xác, thu n l ậ ợ ưỡ ư ạ i cho các ho t đ ng khác nhau ạ ộ

ThS VÕ TH NG C TH -ĐH S PH M TH D C TH THAO TPHCM Ư Ạ Ể Ụ Ơ Ọ Ể Ị

SINH C H C TH D C TH THAO Ơ Ọ Ể Ụ Ể

ng

Nguyên lí b o toàn moment đ ng l

ả

ộ

ượ

ng :

ủ ượ ả

ị ổ ệ ế ằ

w 11

ộ ng c a m t h kín b o toàn ộ ệ ạ ự ộ

ng s d ng nguyên lí b o toàn đ ng l ng vì momnet quán ườ ượ ả ộ

_ v n t c góc ậ ố ử ụ th quay tính c th thay đ i theo t

V. Đ nh lu t b o toàn moment đ ng l ậ ả T ng đ ng l ượ ộ (h kín là h không có ngo i l c tác d ng, n u có thì chúng cân b ng nhau) ệ ụ Trong tr ng h p chuy n đ ng quay ườ ể ợ w = = I const 2 I _ moment quán tính; w Đ ng tác quay th ổ

ộ ơ ể ư ế

-o0o---

CH NG 5 : SINH C H C C QUAN V N Đ NG ƯƠ Ơ Ọ Ơ Ậ Ộ

BÀI 1 : B MÁY V N Đ NG C A C TH NG Ủ Ơ Ể Ậ Ộ Ộ I ƯỜ

i là m t b máy chuy n đ ng đ Gi H v n đ ng c a c th ng ườ ộ ộ ể ộ ượ ấ ạ ừ c c u t o t ủ ơ ể

ng và hàng trăm dây ch ng. ằ

ớ ầ ề ế

H v n đ ng g m nhi u m c xích ( là ph n n i li n hai kh p ti p nhau, hay i có 70 m c xích. Trong Sinh C h c ta i thi u ệ ớ ộ ệ ậ 600 c , 200 x ươ ơ ệ ậ ộ ớ ườ ơ ọ ắ ơ ể ố ề ắ

ọ ắ ứ

ự

ồ gi a kh p và m t đ u xa ). C th ng ộ ầ ữ c n nghiên c u kho ng 15 m c xích quan tr ng ả ầ ể

I. Quan đi m b máy v n đ ng trong lĩnh v c Sinh C h c ơ ọ

ậ ộ ng

ộ

ố ậ ỡ

ệ ộ

i c a g ch ị ả ủ ạ ầ

i khá l n. ớ ố

ộ Các tác đ ng c h c c a x ơ ọ ủ ươ Ch c năng : b o v ; v n đ ng ; ch ng đ . ứ ộ ả X ng ch u 4 tác đ ng c h c : ị ơ ọ ươ ng ch u đ Kéo : x c s c n ng g p 30 l n ch u t ị ượ ứ ặ ươ ấ Nén : đ b n v ng còn cao h n kéo ơ ộ ề ữ U n cong : ch u t ị ả ng đùi Vd : F = 12.000N ch a làm gãy x Xo n v n : khi đi b môment c a l c xo n có th đ t 15 N/m, nh ng v n nh ắ

ể ạ ỏ ư ẫ

ng đ n vài l n. ươ ủ ự ầ ế ơ ‚ 40 N/m ng ch y thì moment xo n ph i vào kho ng 30 ắ ặ ắ h n gi ớ ạ ể ả ả

ư ộ i h n b n c a x ề ủ ươ VD: đ phá h y x ầ ủ ươ Tính ch t c h c c a kh p: ớ ấ ơ ọ ủ ạ Ph thu c vào c u t o c a kh p: di n kh p, bao kh p dây ch ng, ch t ho t ủ ộ ấ ạ ụ ệ ấ ằ ớ ớ ớ

d chị

c bôi tr n b i ho t d ch n m trong bao kh p và đ ớ ượ ằ ở ớ ơ

ế ệ ầ ả ớ

B m t kh p đ c bao ề ặ ạ ị kh p b o v . Ho t d ch làm gi m h s ma sát trong kh p đ n 20 l n và ho t ạ ả ệ ố ớ đ ng t l ỉ ệ ộ

2. N u v ế

t quá thì c v ượ ạ ị thu n v i t ớ ả ọ Vd: Ap su t lên s n kh p không đ ụ i tr ng. ớ ượ ượ ượ

ế t quá 350 N/cm ơ ậ

Tính ch t Sinh C h c c a c

ậ ấ ơ ẽ II.

Tính ch t Sinh C h c c a C g m : tính co, tính đàn h i, đ b n v ng và đ s bôi tr n s không xãy ra d n đ n tăng nguy c tr t kh p ẫ ớ ự ơ ọ ủ ơ ơ ồ

ấ ơ ọ ủ

ộ ề ữ ấ ồ ộ

m m gi n c a c . ả ủ ơ ề

1. Tính co : là kh năng c co l ơ ả ủ ế ị ơ

ả là làm cho c b ng n l ắ ạ ơ ị ấ

i khi b kích thích. K t qu c a quá trình co c ạ i và xu t hi n l c kéo. ệ ự ơ ụ ồ ộ ầ ả

2. Tính đàn h iồ : là kh năng c ph c h i đ dài ban đ u sau khi h t l c tác ế ự ạ ng bi n d ng ế ượ ệ ế ạ ấ ơ ị

đc =D

d ng làm nó bi n d ng. Khi b kéo căng trong c xu t hi n năng l ụ đàn h i.ồ

f/D l ố ứ D D f đ n v N ; ạ l đ n v m ộ ứ : là kh năng ch ng l 3. Đ c ng ả Kđc đ n v : N/m ; ị ơ ơ ị i các l c đ t lên. Công th c K ơ ự ặ ị

ThS VÕ TH NG C TH -ĐH S PH M TH D C TH THAO TPHCM Ư Ạ Ể Ụ Ơ Ọ Ể Ị

SINH C H C TH D C TH THAO Ơ Ọ Ể Ụ Ể

c đánh giá b ng đ l n c a l c kéo làm đ t c . ứ ơ ộ ớ ủ ự ượ ằ

‚ 0,3N/mm2 ộ ề ữ : đ ớ ơ ự ứ

ứ ự

4. Đ b n v ng Vd : V i c l c kéo làm đ t là 0,1 V i gân l c kéo làm đ t là 50 N/mm 5. Đ m m gi n ớ ộ ề ấ ả : tính ch t này c a c th hi n s gi m d n l c kéo khi đ ủ ơ ể ệ ự ả ầ ự ộ

i có gian dài c không đ i ổ ả ế ấ ố ồ ạ

Vd : khi nh y lao xu ng và nh y lên cao n u trong lúc ng i th p sâu l đo n d ng, d ng càng lâu thì l c c càng gi m. ả ự ơ ạ ừ ừ ả

---o0o---

BAØI 2: TROÏNG TAÂM CÔ THEÅ – SÖÏ CAÂN BAÈNG CUÛA CÔ THEÅ

I. Tr ng tâm c th

ọ

i không nh t thi ọ ườ ủ ơ ể ế ằ ố ị ấ

ạ ộ ấ

tr ng thái t ươ

ứ ọ

ả ứ ụ ế

i tính, l a tu i. Nói chung, tr ng tâm c a nam

ơ ể Tr ng tâm c a c th ng t n m trên m t v trí c đ nh nào ộ ị đó trên c th . Nó ph thu c vào quá trình ho t đ ng sinh lí nh hô h p, tiêu hoá, ộ ư ụ ơ ể ng đ i yên tĩnh, thì ph m vi di chuy n c a tu n hoàn c a c th . ể ủ ố ạ ủ ơ ể Ở ạ ầ ơ ể ở tr ng thái đ ng thì tr ng tâm c th tr ng tâm vào kho ng 1,5 – 2 cm. Khi đó ở ạ ọ c 7 cm ng c t th 3 ch ch v tr đ t x ề ướ ố ươ Tr ng tâm còn ph thu c vào gi ớ

ứ ụ ủ ộ ọ ổ

ọ cao h n c a n . ơ ủ ữ

II. Các tr ng thái cân b ng

i v trí cũ ơ ể ị ệ ở ạ ị ậ ứ

i v trí cũ ơ ể ị ệ ở ạ ị

ế ằ

ằ ạ • Cân b ng b n ằ ề Khi c th b l ch kh i v trí cân b ng thì nó l p t c tr l ằ ỏ ị • Cân b ng không b n ề ằ Khi c th b l ch kh i v trí cân b ng thì nó không có kh năng tr l ỏ ị ả ằ • Cân b ng phi m đ nh ( cân b ng c đ ng) ị ằ b t kì v trí nào cũng có th duy trì tr ng thái cân b ng ể

ơ ộ ạ ằ ị ế

ế ồ ỏ

Dù c th ơ ể ở ấ III. M t chân đ ặ ế ặ ề i nh nh t bao b c t M t chân đ là hình đa giác l ấ Đi u ki n cân b ng c a c th là giá c a tr ng l c ph i xuyên qua m t chân ủ t c di n tích ti p xúc đó. ự ọ ấ ả ệ ọ ủ ơ ể ệ ả ặ

ặ

ở ộ ằ ị

ằ đ hay tr ng tâm r i trên m t chân đ . ế ơ ế M c v ng vàng c a cân b ng đ ượ ộ ữ ủ ả ạ ấ ọ ọ

ệ c xác đ nh b i đ cao c a tr ng tâm và di n tích c a m t chân đ . Mu n tăng đ v ng vàng thì ph i h th p tr ng tâm và tăng di n tích m t chân đ c a c th ủ ế ố ế ủ ơ ể ệ ọ ứ ữ ặ ủ ặ

ệ ộ

ề

IV. Đi u ki n đ ng l c h c c a s cân b ng ằ ự ọ ủ ự ạ ự ằ ố

ổ Mu n cho c th cân b ng thì t ng ngo i l c tác d ng vào c th và t ng ơ ể ụ ổ

momen quay ph i b ng 0 ơ ể ả ằ

---o0o—

Ơ Ế

Ơ Ọ

Ủ Ơ

Ầ

BÀI 3: C CH SINH C H C TRONG CHUY N Đ NG CÁC PH N C A C TH – NGUYÊN LÍ V T LÍ NG D NG

Ể Ộ Ụ Ứ

Ậ

Ể

ơ ế

ầ ủ ơ ể ạ

ể ộ

I. C ch Sinh C h c trong chuy n đ ng các ph n c a c th t o ra ộ ự

1. L c là đ i l ng cho s t

ơ ọ n i l c ngo i l c, đòn b y ẩ ạ ự ng đ nh h ị

ng tác c h c gi a các v t ậ ạ ượ ự ươ ơ ọ ướ ữ

i ph u sinh lí h c thì l c đ c sinh ra d * N i l c ả ự ượ ẩ ọ ướ ủ i tác d ng c a ụ ự thể ộ ự : Trong gi

ộ ự

các b ph n c a c th g i là n i l c. ậ ủ ơ ể ọ N i l c chia làm 2 d ng sau : ộ ộ ự ạ

ThS VÕ TH NG C TH -ĐH S PH M TH D C TH THAO TPHCM Ư Ạ Ể Ụ Ơ Ọ Ể Ị

SINH C H C TH D C TH THAO Ơ Ọ Ể Ụ Ể

+ L c c n b đ ng c a các c quan :l c c n c a x ự ả ủ ươ ủ ơ ự ng, kh p, dây ch ng, l c ằ ớ

ủ ộ ạ

ms = k.N

ự

ị ộ ự ả ma sát c a n i t ng + L c kéo c a c ủ ơ * Ngo i l c ạ ự :  Tr ng l c ọ ự  Ph n l c ả ự  L c ma sát : F ự

qt = -ma

ệ ố

ủ ơ ể ố ư ẩ

k : h s ma sát N : ph n l c (N) ả ự  L c quán tính : F ự ng (kg) m : kh i l ố ượ 2) a : gia t c (m/s ố  L c c n chính di n ự ả ệ 2. Các m c xích c a c th gi ng nh đòn b y và con l c ắ ắ ẩ  D ng s c p : là d ng đòn b y x các phía khác Đòn b y có hai d ng : ạ ng có l c F đ t ự ẩ ươ ặ ở ạ

 D ng th c p : là d ng đòn b y x cùng phía so ẩ ươ ạ ạ ng có l c F đ t ự ặ ở ạ ơ ấ nhau so v i đi m t a ể ự ớ ứ ấ

v i đi m t a. ể ớ

ư ể ệ ộ ố ự ủ

p2=

i có th th c hi n các chuy n đ ng đu đ a gi ng nh ườ ng là nh nh t khi t n s v n đ ng cao h n t n s dao ư ể ự ấ ỏ ơ ầ ố ầ ố ậ ộ Chân và tay c a con ng ượ ắ ‚ con l c. Tiêu hao năng l 30 %. đ ng riêng 20 ộ

 g

Chu kì c a con l c : ủ ắ

 : chi u dài con l c ( kho ng cách t ắ

tâm kh i l ả ừ ố ượ ậ ơ ể ế ng c a b ph n c th đ n ủ ộ

ề tr c quay) ụ

ng c a c th , g = 9,8 m/s g : gia t c tr ng tr ố ọ ườ ủ ơ ể

II. Nguyên lí v t lí ng d ng

ậ ứ

ụ ể

ươ ớ ủ ơ

ả ắ ề

ườ i c a các môn th thao là cao h n nhanh h n và m nh h n. ơ ạ ơ c đi u này chúng ta c n ph i tìm cách th ng s c c n c a môi ứ ả ủ ậ ng cho đ ng tác kĩ thu t c công c h c l n; s d ng năng l ộ ượ

ể

Nguyên lí v t lí ng d ng bao hàm 3 nhóm sau : ng t Đích v Mu n đ t đ ạ ượ ố tr ng đ thu đ ượ ể cao; ho c đem l ạ ặ ậ ầ ơ ọ ớ ử ụ i công su t c h c cao có th ấ ơ ọ ụ ứ

Nguyn lí đ ng hình h c ọ ộ ộ

Cc nguyên lí Sinh C ơ TDTT ộ Nguyn lí đ ng l c h c ự ọ ộ

Chuy n đ ng ể t nh ti n và ế ị chuy n đ ng ể quay ề

l Cc khi ni m v năng ệ ngượ

---o0o---

Ệ BÀI 4 : TÁC D NG PH I H P C A CÁC NHÓM C – CÔNG SU T VÀ HI U

Ơ

Ụ

Ấ

SU T CO C

Ố Ợ Ủ Ấ

Ơ

I. Ch đ co c và các d ng ho t đ ng c a c

ạ ộ

ế ộ

ủ ơ

ơ

ạ

ThS VÕ TH NG C TH -ĐH S PH M TH D C TH THAO TPHCM Ư Ạ Ể Ụ Ơ Ọ Ể Ị

SINH C H C TH D C TH THAO Ơ Ọ Ể Ụ Ể

C bám vào x ươ ng b ng các gân và ho t đđ ng theo ch đđ ạ ộ đ ng tr ẳ ế ằ ộ ươ và ng

ơ đ ng tr ẳ ườ

ươ

i ho c dài ra. ng Ch đ đ ng tr ế ộ ẳ ơ

ạ ạ ơ

ạ ự ộ

ơ ẽ kéo dài ra do ngo i l c tác đđ ng ơ ẽ co ng n l

ng ng • C co ng n l ắ ạ ặ Ví d : C c a v n đ ng viên ch y, b i, đua xe đ p . . . ơ ủ ậ ộ ụ ng có 2 d ng : Co c đđ ng tr ạ ươ ẳ ơ ộ c s ng b ế ộ nh + Ch đ ượ ụ c s + Ch đ ế ộ kh c ph c ắ Ch đ đ ng tr ộ ế ộ ẳ ườ : đđ dài c không đđ i ổ i ắ ạ ơ

F

F 0

ng b

V n đ ng nh ộ

ậ

ượ

ộ

ắ

V n đ ng kh c ộ ậ ph cụ

- v

v

Vd : V n đ ng viên thu ng i, gi c đ nh t th đó ( gi trên cao ) ậ ộ i l ườ ạ ữ ố ị ư ế t ữ ạ

ự ế ộ ậ ế ơ ộ

ộ

ạ c đó. N u c đã ho t ế ộ trên ừ ụ ế ộ ậ ạ ộ ậ ế ụ ộ

• L c F ph thu c vào ch đ v n đ ng tr ướ ng b thì F l n h n khi c ho t đ ng trong ch đ ơ ệ i lên đ ng trong ch đ nh ộ kh c ph c. Vì v y vi c hãm ngang s d th c hi n n u v n đđ ng t ắ cao xu ng và s khó h n n u v n đ ng t ớ ơ ẽ ễ ự d ừ ướ ộ ượ ệ ơ ế ẽ ậ ố ộ

ộ ng h p ph i h p nhóm c a các c :

ố ợ ậ

. ộ ậ : đ a các ph n c th chuy n đ ng theo cùng m t đ ng v n và đ i kháng ồ ể ơ ơ ể ố ợ ư ườ Các c đ ng v n ơ ồ

Tác đ ng ph i h p các nhóm c ố ợ ơ ủ ầ

ộ

kh p khu u có c nh đ u cánh tay, c cánh tay tr ơ ướ c ấ ẳ ị ầ ơ ớ ỷ

và c cánh tay quay (c ng a dài) tham gia ở ơ ữ

ế ơ

II. • Có hai tr 1. ng. ướ Vd : Khi g p c ng tay, ơ + K t qu : s ph i h p đ ng v n làm tăng hi u qu c a các c ả ủ ậ ồ + Ý nghĩa : Khi m t c nào đđó trong nhóm b ch n th

ệ ị ươ ấ ng ho c m t m i thì ệ ặ ỏ

các c đ ng v n đ m b o th c hi n hành vi v n đđ ng. ơ ồ ả ậ

ộ ạ ng. N u m t trong s đó ho t ế ố

ả ự ố ợ ộ ơ ộ ệ ự ả ậ c v i c đ ng v n ) 2. Các c đ i kháng : ( ng ậ ượ ớ ơ ồ ơ ố Các c đ i kháng có tác đ ng theo nhi u h ộ ướ ề ng b ộ ạ ộ ơ ố ắ ượ ụ

i c a các c đ i kháng đ m b o đ chu n xác cao c a các ả ủ ả ẩ ộ ơ + Ý nghĩa : S t n t ự ồ ạ ủ

ậ ấ ộ đ ng kh c ph c thì c kia ho t đ ng nh ộ ơ ố ng ươ ả III. Công su t và hi u su t co c ơ hành vi v n đ ng và gi m ch n th ấ

ấ

ệ Công su t c h c : P = F.v ấ ơ ọ Trong đó :

P – công su t (W) ấ

F – l c (N) ự v – v n t c (m/s) ậ ố ộ Công su t c h c ph thu c vào l c và v n t c ậ ố ấ ơ ọ ự ụ

ThS VÕ TH NG C TH -ĐH S PH M TH D C TH THAO TPHCM Ư Ạ Ể Ụ Ơ Ọ Ể Ị

SINH C H C TH D C TH THAO Ơ Ọ Ể Ụ Ể

F

P

v

ồ ị ấ ố ể ấ ộ ờ ự i đa. Đây là th i đi m l c ể ờ

và v n t c đ t kho ng 30 % giá tr cho phép Nhìn vào đ th ta th y có m t th i đi m công su t t ậ ố ạ ả ị

---o0o---

BÀI 5 : MÔMEN L C C VÀ ĐÒN B Y C X NG Ẩ Ơ ƯƠ Ự Ơ

ế ố ủ ự ộ

I. Momen l cự ể ụ ph ừ

Tác d ng gây chuy n đ ng quay c a l c ph thu c vào 2 y u t ủ ự : đ l n c a ộ ớ ủ ủ ng c a l c đđ n tr c quay ( g i là cánh tay đòn c a ộ ươ ụ ụ ế ọ

l c và kho ng cách t ả ự l c )ự

ng trên g i là moment l c. ự ố ọ

ự

Tích s hai đ i l ạ ượ Moment l c = l c . Cánh tay đòn ự M (N.m) = F (N). d (m) II. Momen l c cự ơ

C b p c a ng c s p x p trong b máy v n đ ng sao cho ph ộ ơ ắ ủ ươ

ủ ng c a l c c không đđi qua tr c kh p, nh v y mà moment l c c có giá tr khác không. ự ơ ậ ộ ự ơ ị

ế ờ ậ ậ ụ ư ộ ớ

x ươ ự ơ ạ ộ

i kh p) c a l c c bi n đ i theo v n đ ng c a kh p và ủ ự ơ ế ủ ạ ậ ớ ộ ổ

ụ ộ

ng

i đ ườ ượ ắ ớ ụ Moment l c c khi n các b ph n c th quay quanh tr c kh p, đ a đòn b y ẩ ơ ể ế ng vào ho t đ ng. Tác d ng gay quay (t ớ ph thu c vào cách th c co c ứ ơ ụ III. Các đòn b y c x ẩ ơ ươ ứ 1. Đòn b y :ẩ Là ph n c ng ho c bán c ng c a c th , gi ng nh m t thanh ủ ơ ể ư ộ ứ ầ ặ ố

c ng.ứ

ậ ụ ụ

ả ế ủ ể ể ậ

ự ủ đđ ừ ự ự ụ ể ườ ả

Khi thanh này nh n tác d ng c a l c thì có kh năng quay xung quanh tr c và ủ ự ẩ tác d ng l c vào b t kì v t th nào c n tr xu th c a nó. Đi m t a c a đòn b y ở ấ ả ng tác là đi m t a thanh c ng. Tay đòn c a l c là kho ng cách vuông góc t ủ ự ứ d ng c a l c đ n đi m t a c a đòn b y. ẩ ể ụ ủ ự ế ự ủ

L c c : l c sinh ra do ho t đ ng hóa sinh, có xu th kéo các đ u khác nhau ự ơ ự ạ ộ ế ầ

L c c n : l c sinh ra b i m t ngu n ngoài c th (l c h p d n, l c quán tính, ở ự ẫ

ủ ơ ể ự ấ ớ ự ơ ồ ượ

c a l c c co g n nhau. ủ ự ơ ự ả l c t o ra t ự ạ H s l ệ ố ợ ơ ọ ộ ụ ỉ ố ữ

Ml c c ầ ự c chi u v i l c c đ i th . . .) tác d ng ng ề ừ ố i c h c : là t s gi a tay đđòn c a l c c và tay đòn c a l c c n ủ ự ả ủ ự ơ ự ơ = Ml c c n ự ả ằ

Fcơ.rcơ = Fc nả .rc nả

ệ ố ợ ơ ọ

cơ/rc nả ) ơ

• Đ cân b ng : ể • Khi đó : • H s l ư • Khi h s c h c l n h n 1 thì dù l c c có nh h n l c c n nh ng ỏ ơ ự ả ự ơ

v n có moment l c c cân b ng v i moment l c c n ự ả ẫ ằ ớ i c h c : (r ệ ố ơ ọ ớ ự ơ

2. Các lo i đòn b y : ẩ ạ

ThS VÕ TH NG C TH -ĐH S PH M TH D C TH THAO TPHCM Ư Ạ Ể Ụ Ơ Ọ Ể Ị

SINH C H C TH D C TH THAO Ơ Ọ Ể Ụ Ể

Đòn b y lo i 1 : L c c và l c c n tác d ng ự ơ ự ả ụ ạ ẩ ở ự hai phía đ i nhau c a đi m t a ủ ể ố

đòn b y.ẩ

Đòn b y lo i 2 : L c c và l c c n ự ơ ạ ư cùng phía c a đi m t a đòn b y nh ng ự ể ẩ

ủ tay đòn c a l c c a l c c l n h n tay đòn c a l c c n. ẩ ủ ự ủ ự ơ ớ ự ả ở ơ ủ ự ả

Đòn b y lo i 3 : L c c và l c c n cùng tác d ng ự ả ự ơ ụ ở ủ

ủ ự ơ ắ ơ cùng m t phía c a đi m ể ộ ệ ố ợ ơ i c ủ ự ả ạ ớ

t a đòn b y, v i tay đòn c a l c c ng n h n tay đòn c a l c c n. H s l ự h c nh h n 1, l c c ph i l n h n l c c n m i đ t tr ng thái cân b ng. ơ ự ả ọ ớ ạ ạ ự ơ ả ớ ằ ẩ ẩ ỏ ơ

i đ u ho t đ ng d i d ng đòn b y lo i 3 Ph n l n đòn b y trong c th ng ẩ ơ ể ườ ề ầ ớ ạ ộ ướ ạ ạ ầ

ThS VÕ TH NG C TH -ĐH S PH M TH D C TH THAO TPHCM Ư Ạ Ể Ụ Ơ Ọ Ể Ị

SINH C H C TH D C TH THAO Ơ Ọ Ể Ụ Ể

Ứ

ng d ng ụ ẩ

ố

i ) thì kh năng nang t ủ ng đ i ít ( tay đòn c a ổ ươ i tr ng càng tăng n u tay đòn ế

ủ ự ơ ả ể ế ườ ậ ữ

i tr ng càng ủ ự ả c l ượ ạ ả ọ

nh nh ng bù l

IV. các đòn b y mà đ dài tay đòn c a l c c thay đ i t ả ọ nó g n c th . ầ ơ ể ả ộ

ộ Ở l c c bên trong c th ng ơ ể ự ơ l c c n càng ng n. Nâng v t càng d n u gi ự ả Ng ỏ ư ắ i, n u tay đòn c a l c c n càng dài thì kh năng nâng t ế i biên đ đ ng tác và v n t c chuy n đ ng càng l n. ậ ố ạ ộ ộ ể ớ

---o0o---

CH

NG 6 : SINH C H C CÁC MÔN TH THAO

ƯƠ

Ơ Ọ

Ể

BÀI 1 : SINH C H C MÔN ĐI B VÀ CH Y Ơ Ọ Ộ Ạ

ộ

ọ ủ

ộ

ộ Khi đi b và ch y t c đ di chuy n t l ạ ố ộ N u g i v là v n t c ( m/s ); ậ ố

I. Đ ng hình h c c a môn đi b và ch y ạ ậ ướ

ể ỉ ệ  là đ dài b ộ ế ọ

n 60

thu n v i đ dài c a b c và nh p đi. ị ủ ướ ớ ộ c ( m ), n là t n s ( 1/phút ). V n ậ ầ ố v = c xác đ nh theo công th c : t c chuy n đ ng đ ể ố ộ ượ ứ ị

ộ ự ủ ọ c a đi b và ộ

Ở ự ụ

ế ễ ộ

II. Đ ng l c h c ch yạ đây ta nghiên c u các l c tác d ng lên ứ v n đ ng viên liên quan di n bi n đi b và ộ ậ ch y.ạ

Các l c tác d ng lên v n đ ng viên lúc ự ụ ậ ộ

masát

này:

ụ

ế ể

ơ ể ự ế ề ậ ộ ộ

ượ : l c quán tính tác d ng lên c chuy n đ n tr ng tâm c th . L c quán tính xu t ấ ọ ơ ể ượ qt = ma. N u xét v chi u thì ố ể ả c chi u v i a. L c quán tính làm gi m l c t ng h p khi tăng t c và gi m ả ề ố ự ề ớ ợ

1. Tr ng l c P ự ọ 2. Ph n l c R ả ự 3. L c ma sát F ự 4. L c c n không khí F ự ả 5. L c quán tính F ự L c quán tính ự ự t t c b ph n c th đ ậ ấ ả ộ hi n khi v n đ ng viên chuy n đ ng có gia t c. F ệ Fqt ng ự ổ t c ố

ố ặ ạ ự : đ t t i kh i tâm c a c th ủ ơ ể

ng ( g ≈ 9,8 m/s )

ủ ộ

ề ặ ủ ơ ể ng v n t c và ti ậ ố ươ ệ

ự ả L c này t l ự v i ph ớ

ậ ỉ ệ ng chuy n đ ng. ể ự ặ

ụ : F ma sát = μ.R. L c ma sát ph thu c vào tính ch t m t ti p xúc ươ ả ự : là l c tr c đ i v i l c c tác d ng vào m t sàn. Ph n l c L c ma sát ự ặ ế ấ ộ

ng h c c a đi b và ch y

Tr ng l c ọ P = m.g m : kh i l ng c th ố ượ ơ ể g : gia t c tr ng tr ườ ố ọ ể ệ c a không khí tác đ ng vào trung tâm b m t thân th . L c c n chính di n thu n v i bình ph t di n c a c th vuông góc ế ớ ộ ự ố ớ ự ơ ự ọ ủ ụ ạ

ượ

ượ ằ ố ị

III. Năng l Trong lúc đi b và ch y năng l ộ ạ ự ậ ơ ể

ộ ủ ơ ế

ộ ng c h c đ ơ ọ ượ ộ ố ố

ứ ằ ộ

c xác đ nh b ng t c đ c a c th và các b ph n c th và s phân b t c đ đó, t c là b ng đ ng năng và th ộ ể năng.

ừ

i. Giá tr đ ng năng và th năng ph thu c vào t ng pha chu kì. ụ Khi đi b có s h i ph c m t ph n đ ng năng và th năng và ng ầ ị ộ ộ ự ồ ộ ộ ế ụ ế ộ c l ượ ạ

ThS VÕ TH NG C TH -ĐH S PH M TH D C TH THAO TPHCM Ư Ạ Ể Ụ Ơ Ọ Ể Ị

SINH C H C TH D C TH THAO Ơ Ọ Ể Ụ Ể

Khi di chuy n ể ở ứ ấ ự ượ ạ ng trên 1 m đi b ít h n ch y. ơ ộ

Khi ch y v i t c đ cao thì ng ớ ố ộ S t ự ố ư

ạ

Đ t ạ IV. ể ố ư i u hoá đi b và ch y tr ộ

ng tiêu t ki m là tiêu

ủ ạ ọ

ả ạ ườ ề i đa năng l ượ ệ ế

hao vô ích. Đi u đó quan tr ng trong t chu n t c h t c n ph i h n ch t ế ố ng h p khi ti ợ i u và tăng cao thành tích thi đ u là m c tiêu chính. m c th p s tiêu hao năng l c l i ượ ạ i u hoá c a đi b và ch y ộ ướ ế ầ t c các tr ấ ả ấ ẩ ố ư ụ

---o0o---

BAØI 3 : SINH CÔ HOÏC CUÛA MOÂN BÔI

ộ

ọ ủ

ư ế ố ế ộ ọ ấ

th n i ti p nhau. ữ i là đ ng tác tay ph i trong n a ả ộ

I. Đ ng hình h c c a môn b i ơ ng s p. Các pha và các t ơ ườ ướ ộ i g m các t

c. ỏ

ư ế ặ ướ c. ỏ ặ ướ

ả

ng t ỷ ể ứ Đ ng hình h c trong môn b i tr Trong n a chu kì đ u trên là đ ng tác tay trái, d ữ ầ th sau: c l chu kì th hai thì ng ượ ạ ồ ứ 1. Đ a khu tay trái lên kh i m t n ỷ ư 2. Đ a bàn tay trái lên kh i m t n ư 3. Đ a khu tay ph i qua vai. ư 4. Th i đi m di m hoàn toàn vào n ề ờ N a chu kì th hai t ươ c. ướ ắ ầ ự ỏ , và nó b t đ u đ ng tác đ a khu tay ph i lên kh i ư ả ộ ỷ

m i pha : i b i tr ườ ơ ườ ở ỗ

ấ ầ ụ t c đ di chuy n v phía gi m ít nh t. ấ ề ả ạ ả

i m c cao nh t. c th c hi n Th ra ( khi xoay đ u ) đ ủ ữ ứ ự ứ ấ

pha 1 và 2 c a n a chu kì th hai ữ m t n ặ ướ ng s p c n ph i đ t m c đích M c đích mà ng ụ Pha 1 : gi ữ ố ộ ể Pha 2 : b t đ u tăng t c đ . ố ộ ắ ầ Pha 3 : tăng t c đố ộ Pha 4 : nâng t c đ lên t ố ộ ầ ở vào th c hi n ự ớ ượ ủ ữ ệ ở ấ 3, 4 c a n a chu kì th nh t, còn hít ệ ở ứ

II. Đ ng l c h c môn b i ơ ự ọ ộ ng th ng đúng : ẳ

ị

ượ

ệ ổ c b chi m ch ; ướ ế c ) ủ ướ ỉ t qua thân. Nó t ả ướ t di n ngang c a c th t c đ dòng ủ ơ ể ố ộ

c và góc lao Theo ph ươ Tr ng l c P ọ ự L c đ y Acsimet ự ẩ FA = Vρn ( V : th tích n ể ρn : tr ng l ng riêng c a n ọ L c nâng do dòng ch y l ự l v i ti ệ ớ ế n ướ

Theo ph ươ

• L c b i : l c này sinh ra do tác ằ ơ ự

ng n m ngang: ự ủ ự ả

2. vCS . .

• L c c n g m : 1. L c c n chính di n : đ ng c a hai bàn tay và hai chân. ộ ồ ệ

Sm : di n tích ph n r ng nh t c a c th t c ti ự ả 1 d= 2 ệ ầ ộ ế t di n ngang l n nh t trong ớ ệ ấ

ặ ấ ủ ơ ể ứ ng chuy n đ ng ể ộ

ố ớ ụ ơ ể ộ ớ ủ ệ ố ự ả ở ươ ộ

m t ph ng vuông g c v i ph ẳ ệ ố ự ả ‚ 1,04 ng i c 0,58 C : h s l c c n, ph thu c vào hình dáng c th ; đ l n c a h s l c c n ườ ỡ

ThS VÕ TH NG C TH -ĐH S PH M TH D C TH THAO TPHCM Ư Ạ Ể Ụ Ơ Ọ Ể Ị

SINH C H C TH D C TH THAO Ơ Ọ Ể Ụ Ể

ộ

ộ ấ ỏ ụ ặ

ng n ự ả ự ự ườ ướ ữ ả ơ ộ

2. L c c n do sóng xoáy cu n ph thu c vào hình dáng, b m t c th . ề ặ ơ ể 3. L c ma sát : gi a c th và m t ch t l ng. ữ ơ ể c và môi 4. L c c n do t o sóng : v n đ ng viên b i gi a môi tr ậ ạ ặ c dâng lên cao h n m c trung bình c a m t ng không khí s làm m t ph n n ứ ầ ướ ẽ ủ ộ ơ

tr ườ cướ n

III. Đ nh khu các c tham gia ho t đ ng ơ

ạ ộ

ị

ệ

th ể ử ụ ợ ườ

ộ ng h p n u thân c a ng ậ Có th s d ng m t cách hi u qu đ ng tác qu t n ủ ố ả ộ ạ ướ ằ i b i là m t c u trúc đ ch c ch n, ườ ơ ả ủ ắ ơ ư ộ ấ ơ ụ ế ằ

i c n th l ng. Khi b i tr ơ ườ ả ỏ ề

ạ ộ ư ạ ộ ươ ở

c b ng hai tay và hai chân ắ ở ư ế trong tr t xuôi dòng và cân b ng. Mu n v y ph i căng c b ng và c l ng. Nh ng c còn ơ ữ ng s p, ho t đ ng nhi u nh t là các c g p bàn tay. l ơ ấ ấ ấ ạ ầ Trong b i ch, ho t đ ng nhi u c chân. Nh ng v n đ ng t tay, ng đ i l n là ố ớ ộ ề ơ khi th c hi n đ ng tác qu t n ạ ướ ầ ộ ậ c g n nh quay tròn. ư ơ ế ệ ự

IV. Năng l

ọ

ng h c môn b i ơ

ớ ượ

ườ ộ ơ ấ ủ ng l n và là lo i v n đ ng tiêu hao năng ướ ấ c r t

‚ ệ ố ệ i ( ch y trong không khí d h n b i trong n ơ ộ ạ ậ ễ ơ c l n h n m t đ không khí 800 l n ). ầ ơ

ơ ể ‚ ươ ệ ố ủ ữ ấ

ơ Nh ng yêu c u c b n v m t kĩ thu t và chi n thu t c a v n đ ng viên b i ậ

i u hóa môn b i ơ ề ặ

ơ ả ộ

quy lu t đ ng l c h c và năng l ậ ủ ậ ng c a môn b i. ơ ủ

S t ự ố ư ầ ồ ừ

ế ượ ậ ộ

ượ Môn b i đòi h i s tiêu hao năng l ỏ ự ơ ề nh t c a con ng ng nhi u l ạ ượ nhi u vì m t đ c a n ậ ộ ủ ướ ớ ề ậ ộ v n đ ng viên b i là 1% H s h qu c h c 5% và nó tăng theo trình độ ả ơ ọ ở ậ i khi chuy n đ ng trên m t chuyên môn, h s này th p h n h s c a con ng ặ ộ ệ ố ủ ấ ệ ố ườ đ t ( 20% ậ ố ng nhiên th p h n h s c a cá và nh ng đ ng v t s ng 40%) và đ ộ ơ ấ i bi n d ể ướ V. ữ b t đ u ngu n t ắ ầ ể

ầ

i u, ngoài ra m i t c đ b i c a t ng ng ộ ơ ủ ừ ỗ ố ườ i

ạ ỏ ữ ọ ầ ự ớ ộ ố ư ủ

ự ọ Đ nâng cao thành tích ta c n ph i : ả + Lo i b nh ng đ ng tác th a. ừ + L a ch n t n s đ ng tác t ố ư i u c a mình. ả + C g ng làm gi m l c hãm, lo i tr s căng c kém hi u qu ộ ố ộ ph i phù h p v i nh p đ t ự ợ ố ắ ạ ừ ự ị ả ệ ả ơ

---o0o---

BAØI 4: SINH CÔ HOÏC CAÙC HOAÏT ÑOÄNG CHUYEÅN DÒCH VAØ NHAÛY

ộ

Đ ng hình h c môn ném đ y đ i v i ném có đà, quá trình ném đ c chia thành

I. Đ ng hình h c môn ném đ y ẩ ọ ố ớ

ẩ ọ ộ ượ

b n ph n sau đây : ố ầ

ủ ơ

th có đ ể 1. Ch y đà : m c đích c a nó là t o ra cho c th m t t c đ cao h n có ạ ố ộ

ộ cu i pha này thân ng ơ ể ộ ố ộ ủ ệ i nghiên sang phía đ i di n ườ ở ố ố

ụ ạ c : t c đ có c ng thêm t c đ ném c a tay. ố ộ ượ 2. Chu n b ném : ị ẩ ng ném. v i h ớ ướ

3. Ném : đ ắ ầ ừ ặ

ỗ t m nh tay. c b t đ u t ượ ậ ố

ể

lúc du i chân, sau đó v n và quay thân mình ạ ụ ằ i sau khi ném : m c đích là hãm di chuy n v phía tr c b ng cách chuy n chân ph i lên tr ể ướ ằ c b ng c chân ướ ề ả ướ ề

c cu i cùng gi v phía tr ướ ề 4. D ng l ạ ừ cách di chuy n v phía tr ể trái

II. Đ nh khu các c ho t đ ng môn ném đ y ẩ

ơ ạ ộ

ị

ThS VÕ TH NG C TH -ĐH S PH M TH D C TH THAO TPHCM Ư Ạ Ể Ụ Ơ Ọ Ể Ị

SINH C H C TH D C TH THAO Ơ Ọ Ể Ụ Ể

ộ Đ i v i môn ném l u đ n và ném bóng, các nhóm c chính tham gia vào đ ng c khi co, các c s b căng ra ố ớ ượ ơ ơ ộ ự ộ ướ ợ

ạ c huy đ ng m t cách h p lí. Tuy nhiên tr ng. tác đ và lúc đó là đ tr năng l ượ

ộ ể ử ủ ầ ắ ầ

Các ph n c a tay ném tham gia vào quá trình ném b t đ u là cánh tay. Sau đó đ u xa ơ ở ầ ạ ộ ủ ẵ ố

đ n c ng tay, bàn tay và ngón tay. Cu i cùng là ho t đ ng c a các c ế c a bàn tay ném. ủ

Ngay tr ướ ủ ể

i ném chuy n sang t ườ ơ ụ ệ ư ế ố ơ ư ơ

c lúc ném thân c a ng ế th gi ng nh chi c cung căng. Các c ch y u khi th c hi n đ ng tác là c b ng, c đai vai, c ng c ự ự l n, c r ng l ng c du i kh p khu tay, c co bàn tay và ngón tay. ớ ơ ủ ế ỗ ơ ộ ộ ơ ư ơ ớ ỷ

i u c a môn ném đ y ẩ

ng ngang.

ả

III. Các ch đ t • Góc ném so v i ph Tuỳ theo hình d ng v t c n ném mà ta ph i ném v t v i m t góc là bao nhiêu. ng c a s c c n không khí ít ho c có l c nâng không đáng

ậ ớ ặ ộ ự ưở ậ

i u là 45 ủ ứ ả ố ư ị ả ể

ậ ố ủ ậ

ế ộ ố ư ủ ươ ớ ậ ầ ạ N u v t ch u nh h ế k khi chuy n đ ng thì góc ném t ộ ể • V t t c c a v t khi ném. V n t c càng l n thì t m xa càng l n.

ậ ố ầ ớ ớ

IV. Đ ng hình h c c a môn nh y cao

ọ ủ

ộ

ả ươ

ừ ề ả ươ ề ng pháp đ u

ng pháp và trong t ng ph ấ ế ạ

có các giai đo n : ch y đà gi m nh y, qua xà và ti p đ t. ậ ng pháp “b Trong môn nh y cao ta có nhi u ph ạ Khi nh y theo ph ươ ả ướ ả ặ ắ ồ ạ c qua” ho c “c t kéo” g m có các giai đo n

ự ượ ệ ớ ‚ ạ ậ ậ

o ‚ 80o ậ ế ủ th th ng đ ng. Chân lăn co nh ẹ ở

c gi t ữ ở ư ế ẳ ả 80 cm, sau khi gi m nh y ớ kh p ộ

Ch y đà : đ c th c hi n v i góc 30 Gi m nh y : chân gi m cách hình chi u c a xà 50 ả thân c a v n đ ng viên đ ứ ượ ủ ậ t. g i nâng càng cao càng t ố ố

ế ứ ạ ế ẵ

ồ ạ c và h ướ ướ ậ ạ

ỗ c qua”, lúc này thân g p m nh v phía tr ề ẹ ể ư ậ ố

ấ ằ ế

ể

ớ i qua xà” : ph ng pháp này kh c ph c nh ể Nh Ph ượ c ườ ươ ụ ắ

c qua và c t kéo ươ ể ắ

ố Qua xà và ti p đ t : khi đ t đ n m c xà, chân lăng du i th ng, r i h xu ng ấ ướ bên kia xà. Sau đó “ b ng đ n xà, đ ng th i h tay xu ng, châm gi m nh y co nh đ đ a qua xà theo ồ ả ờ ạ ế chuy n đ ng vòng cung và ti p đ t b ng chân lăng. ộ c đi m : tr ng tâm quá cao so v i xà ọ ng pháp “ nghiêng ng ng pháp b ướ ng pháp này ch y đà v i góc 30 ạ ượ ươ đi m c a ph ủ ươ ‚ 40o so v i xà. Gi m nh y b ng chân ậ ả ằ ớ ớ

Ph g n xà. ầ

t ắ ầ

ứ ể Khi b t đ u bay, thân ữ ả ề ủ ộ

ậ

ng pháp nghiêng ng i qua xà ươ ở ư ế ẳ ờ ả ự ươ ườ ư

ậ th th ng đ ng quay hông v phía xà. Chân gi m nh y đi qua gi a xà và chân lăng. Nh chuy n đ ng xoay c a thân quanh tr c d c ụ ọ và tr c ngang mà v n đ ng viên đã nh y qua xà. ộ ng pháp “úp b ng qua xà” : t c nh ph ụ i nh ng m t quay xu ng d ướ ặ ố

t v kĩ thu t. ế ề ụ ớ

ụ Ph ư M c đích nh y cao : VĐV ph i qua xà v i yêu c u c n thi ả Trong ph ầ ầ ụ ậ ả ươ ệ ả ạ

ả ư ng pháp nh y cao hi n đ i, nh y “ úp b ng qua xà”, nh y “ l ng ả t qua xà qu đ o tr ng tâm c th b ng đ cao ỹ ạ ơ ể ằ ượ ọ ộ ậ ộ

qua xà” thì khi v n đ ng viên v c a xà ho c th m chí th p h n. ậ ủ ặ ấ ơ

ThS VÕ TH NG C TH -ĐH S PH M TH D C TH THAO TPHCM Ư Ạ Ể Ụ Ơ Ọ Ể Ị

SINH C H C TH D C TH THAO Ơ Ọ Ể Ụ Ể