CHƯƠNG TRÌNH NƯỚC SẠCH VÀ VỆ SINH NÔNG THÔN DỰA TRÊN
KẾT QUẢ TẠI 8 TỈNH ĐỒNG BẰNG SÔNG HỒNG
(CHƯƠNG TRÌNH PFORR)
SỔ TAY HƯỚNG DẪN BẢO TRÌ
CÔNG TRÌNH NƯỚC SẠCH NÔNG THÔN
NHÓM BIÊN SOẠN:
GS. TS. NGUYỄN VIỆT ANH (Chủ trì)
THS. NGUYỄN THÀNH LUÂN (Đồng chủ trì)
THS. HÀ THỊ THU HIỀN
PGS. TS. TRẦN THỊ HIỀN HOA
TS. NGUYỄN PHƯƠNG THẢO
THS. NGUYỄN TRÀ MY
KTV. NGUYỄN MINH ANH
CHỊU TRÁCH NHIỆM BIÊN SOẠN:
TRUNG TÂM NƯỚC SẠCH VÀ VỆ SINH MÔI TRƯỜNG
NÔNG THÔN QUỐC GIA (NCERWASS),
BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN
ĐƠN VỊ TƯ VẤN:
VIỆN KHOA HỌC VÀ KỸ THUẬT MÔI TRƯỜNG (IESE),
TRƯỜNG ĐẠI HỌC XÂY DỰNG
HÀ NỘI, 12/2019
NCERWASS - IESE
2
SỔ TAY HƯỚNG DẪN BẢO TRÌ CÔNG TRÌNH NƯỚC SẠCH NÔNG THÔN
MỤC LỤC
CÁC TỪ VIẾT TẮT.............................................................................................................. 4
DANH MỤC HÌNH VẼ ........................................................................................................ 5
DANH MỤC BẢNG ............................................................................................................. 8
LỜI NÓI ĐẦU ..................................................................................................................... 12
CÁC CÔNG TRÌNH TRONG HỆ THỐNG CẤP NƯỚC NÔNG THÔN .... 14
1.1. Các loại nguồn nước, thành phần tính chất nước nguồn và yêu cầu chất lượng nước
cấp cho ăn uống, sinh hoạt ............................................................................................... 14
Các loại nguồn nước, thành phần tính chất nước nguồn .................................. 14
Một số chỉ tiêu cơ bản về chất lượng nguồn nước ............................................ 18
Lựa chọn nguồn cung cấp nước ........................................................................ 25
Yêu cầu chất lượng nước ................................................................................... 26
1.2. Các dây chuyền công nghệ xử lý nước ..................................................................... 26
Mục đích của các quá trình xử lý nước ............................................................. 26
Các phương pháp xử lý cơ bản: ........................................................................ 27
Cơ sở lựa chọn công nghệ xử lý nước: .............................................................. 27
Dây chuyền công nghệ xử lý nước ..................................................................... 27
KỸ THUẬT BẢO TRÌ CÔNG TRÌNH CẤP NƯỚC NÔNG THÔN ............ 36
2.1. Bảo vệ nguồn nước, vận hành và bảo trì các công trình đầu nguồn ......................... 36
Bảo vệ nguồn nước mặt ..................................................................................... 36
Công trình thu nước mặt .................................................................................... 36
Hồ sơ lắng .......................................................................................................... 44
Bảo trì hồ sơ lắng .............................................................................................. 46
Công trình thu nước ngầm ................................................................................. 47
Bảo vệ nguồn nước ngầm .................................................................................. 49
2.2. Vận hành và bảo trì các công trình trong trạm xử lý nước ....................................... 50
Công trình tiếp nhận, trộn hóa chất, tạo bông keo tụ ....................................... 50
Bể phản ứng ....................................................................................................... 54
Công trình lắng nước ......................................................................................... 60
Công trình lọc nước ........................................................................................... 66
Bể chứa nước sạch ............................................................................................. 83
Nhà hóa chất ...................................................................................................... 85
Công trình, thiết bị làm thoáng – xử lý nước ngầm ......................................... 107
Công trình xử lý bùn cặn ................................................................................. 110
2.3. Vận hành và bảo trì Máy bơm, Trạm bơm và các thiết bị cơ - điện khác .............. 111
Máy bơm trong trạm bơm cấp 1, trạm bơm cấp 2 ........................................... 112
Trạm bơm cấp I và Trạm bơm cấp II ............................................................... 119
NCERWASS - IESE
3
SỔ TAY HƯỚNG DẪN BẢO TRÌ CÔNG TRÌNH NƯỚC SẠCH NÔNG THÔN
Bơm giếng khoan ............................................................................................. 125
Các thiết bị cơ điện khác ................................................................................. 126
2.4. Vận hành và bảo trì đường ống và các thiết bị trên mạng lưới cấp nước ............... 161
Đường ống truyền dẫn và phân phối nước ...................................................... 161
Đường ống dịch vụ và đấu nối vào nhà ........................................................... 167
AN TOÀN LAO ĐỘNG VÀ QUẢN LÝ VẬN HÀNH, BẢO TRÌ ............ 172
3.1. Kỹ thuật an toàn lao động ....................................................................................... 172
Yêu cầu chung .................................................................................................. 172
Thiết bị bảo hộ cá nhân ................................................................................... 172
Các thiết bị sơ cứu và đào tạo ......................................................................... 173
Vận chuyển thủ công máy móc và thiết bị ....................................................... 173
An toàn trong xây dựng ................................................................................... 173
An toàn trong nhà kho, phòng kho .................................................................. 175
Làm việc trong hố ga ....................................................................................... 175
Phòng ngừa hỏa hoạn ...................................................................................... 176
Dập hỏa hoạn do điện ..................................................................................... 177
Cơ sở của sơ cứu ........................................................................................... 177
An toàn lao động trong công trình thu nước ................................................. 179
An toàn lao động đối với trạm bơm .............................................................. 180
An toàn lao động đối với công trình xử lý nước ............................................ 181
An toàn Clo và các hóa chất khác ................................................................. 182
Biện pháp kiểm soát dịch bệnh ...................................................................... 185
3.2. Quản lý hoạt động vận hành và bảo trì ................................................................... 186
Tổ chức quản lý vận hành và bảo trì ............................................................... 186
Bảo dưỡng các công trình và thiết bị .............................................................. 186
Quản lý nội vi .................................................................................................. 188
Nhật ký trạm xử lý............................................................................................ 188
CÁC VẤN ĐỀ THƯỜNG GẶP TRONG VẬN HÀNH, BẢO TRÌ VÀ CÁC
BIỆN PHÁP XỬ LÝ ......................................................................................................... 190
TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................................. 203
CÁC TỪ VIẾT TẮT
BCNS
Bể chứa nước sạch
CNTT
Cấp nước tập trung
CNVH
Công nhân vận hành
CN&VSNT
Cấp nước và vệ sinh nông thôn
CTMTQG
Chương trình mục tiêu Quốc gia
CTT
Công trình thu
ĐBSH
Đồng bằng Sông Hồng
HTX
Hợp tác xã
HVS
Hợp vệ sinh
KHCNAT
Kế hoạch cấp nước an toàn
MLCN
Mạng lưới cấp nước
MTQG
Mục tiêu Quốc gia
NCERWAS
Trung tâm Quốc gia Nước sạch và Vệ sinh Môi trường Nông thôn
NN&PTNT
Nông nghiệp và Phát triển nông thôn
NS&VSMTNT
Nước sạch và Vệ sinh môi trường nông thôn
NVKT
Nhân viên kỹ thuật
TB
Trạm bơm
TB I
Trạm bơm cấp 1
TB II
Trạm bơm cấp 2
TXL
Trạm xử lý
TXLN
Trạm xử lý nước
TT NSVSMTNT Tỉnh
Trung tâm Nước sạch và Vệ sinh Môi trường Nông thôn Tỉnh
TTQG NSVSMTNT
Trung tâm Quốc gia Nước sạch và Vệ sinh Môi trường Nông thôn
UBND
Uỷ ban nhân dân
VH & BD
Vận hành và Bảo dưỡng
NCERWASS - IESE
5
SỔ TAY HƯỚNG DẪN BẢO TRÌ CÔNG TRÌNH NƯỚC SẠCH NÔNG THÔN
DANH MỤC HÌNH VẼ
Hình 1.1: Liều lượng phèn cần thiết để giảm 50% độ đục trong nước mẫu chứa 50 mg/L cao
lanh, tùy thuộc vào độ pH ......................................................................................................... 20
Hình 1.2: Biểu đồ biểu diễn hàm lượng các hợp chất clo khi cho clo vào nước ....................... 22
Hình 1.3: Sơ đồ dây chuyền công nghệ tổng quát để xử lý nước mặt ....................................... 29
Hình 1.4: Sơ đồ dây chuyền công nghệ phổ biến để xử lý nước mặt ........................................ 31
Hình 1.5: Sơ đồ dây chuyền công nghệ tổng quát để xử lý nước ngầm .................................... 32
Hình 1.6: Sơ đồ dây chuyền công nghệ phổ biến để xử lý nước ngầm ..................................... 34
Hình 2.1: Công trình thu nước xa bờ dùng ống tự chảy ............................................................ 37
Hình 2.2: Chi tiết họng thu nước ............................................................................................... 37
Hình 2.3: Công trình thu nước xa bờ loại dùng ống xi phông ................................................... 38
Hình 2.4: Công trình thu nước xa bờ loại đặt trực tiếp ở lòng sông .......................................... 39
Hình 2.5: Công trình thu nước ven bờ loại phân ly ................................................................... 40
Hình 2.6: Công trình thu nước ven bờ loại kết hợp ................................................................... 40
Hình 2.7: Rửa ống tự chảy bằng cách lấy nước từ ống đẩy của bơm cấp I ............................... 42
Hình 2.8: Công trình thu nước mặt ............................................................................................ 43
Hình 2.9: Hồ sơ lắng nhà máy nước Sông Khoai, Quảng Yên, Quảng Ninh ............................ 45
Hình 2.10: Trạm bơm giếng khoan ........................................................................................... 47
Hình 2.11: Bể trộn đứng ............................................................................................................ 51
Hình 2.12: Trộn cơ khí .............................................................................................................. 51
Hình 2.13: Mô tơ và cánh khuấy của bể trộn cơ khí ................................................................. 51
Hình 2.14: Khối bể trộn và phản ứng cơ khí ............................................................................. 54
Hình 2.15: Bể phản ứng dích dắc ngang kiểu hành lang, Nhà máy nước Giao Thủy, Nam Định
................................................................................................................................................... 55
Hình 2.16: Khối bể phản ứng dích dắc ngang – bể lắng ngang Nhà máy nước Hồ Đá Đen, Bà
Rịa - Vũng Tàu .......................................................................................................................... 55
Hình 2.17: Bể phản ứng xoáy hình trụ kết hợp bể lắng đứng ................................................... 56
Hình 2.18: Ngăn phản ứng xoáy hình trụ dùng cánh khuấy ...................................................... 56
Hình 2.19: Bể phản ứng có tầng cặn lơ lửng ............................................................................. 57
Hình 2.20: Đèn được lắp để quan sát bông keo tụ trong bể phản ứng vào ban đêm ................. 58
Hình 2.21: Các vùng trong bể lắng ............................................................................................ 60
Hình 2.22: Sơ đồ cấu tạo bể lắng đứng kết hợp ngăn phản ứng xoáy hình trụ ......................... 61
Hình 2.23 Bể lắng đứng kết hợp ngăn phản ứng xoáy hình trụ, Trạm cấp nước nông thôn tỉnh
Hải Dương ................................................................................................................................. 61
Hình 2.24: Bể lắng đứng kết hợp ngăn phản ứng xoáy hình trụ, Trạm cấp nước nông thôn ... 62