316
SPECT NÃO VỚI 99mTc - DTPA
I. NGUYÊN LÝ
Bình thường hàng rào máu - não (Blood Brain Barrier - BBB) không cho
Tc99m - DTPA từ máu vào khoang ngoài tế bào của tổ chức não, khi hàng rào
máu não bị tổn thương do một số nguyên nhân nào đó (viêm não, u nào, áp xe
não, chấn thương não ...), Tc99m - DTPA sẽ thâm nhập được qua thành mạch và
xuất hiện trong khoang ngoài tế bào tổ chức não, tạo thành vùng có hoạt độ
phóng xạ cao "điểm nóng" so với tổ chức não xung quanh và phát hiện được qua
ghi hình phóng xạ.
II. CHỈ ĐỊNH
- U não nguyên phát hoặc thứ phát.
- Viêm não, màng não.
- Bệnh lý mạch máu não: AVM, Cavernom, tổn thương giảm tưới máu
não...
- Tổn thương khu trú nội sọ khác.
III. CHỐNG CHỈ ĐỊNH
- Người bệnh có thai hoặc đang cho con bú.
- Người bệnh mẫn cảm với thành phần của thuốc phóng xạ.
IV. CHUẨN BỊ
1. Người thực hiện
- Bác sỹ chuyên khoa Y học hạt nhân
- Điều dưỡng Y học hạt nhân
- Cán bộ hóa dược phóng xạ
- Kỹ thuật viên Y học hạt nhân
2. Phương tiện, thuốc phóng xạ
- Máy ghi đo: máy Gammar Camera, SPECT, máy chuẩn liều thuốc phóng
xạ (dose calibrator), máy đo rà phóng xạ.
- Thuốc phóng xạ
+ Hợp chất đánh dấu DTPA ( Diethylen Triamine Pentaacetic Acide): 1kit.
+ Đồng vị phóng xạ Tc-99m-Pertechnetate chiết từ Generator Mo99-
Tc99m.
Liều dùng: Với trẻ em 3-12 mCi (0,3 mCi/kg). Tiêm tĩnh mạch.
3. Dụng cụ, vật tư tiêu hao
317
- Bơm tiêm 1ml, 3ml,5ml, 10ml.
- Kim lấy thuốc, kim tiêm, kim luồn, dây nối.
- Bông, cồn, băng dính.
- Khẩu trang, găng tay, trang phục y tế.
- Áo, kính chì, liều kế cá nhân.
4. Chuẩn bị người bệnh
- Hỏi về tình trạng thai nghén, con bú (người bệnh nữ).
- Phổ biến cho người bệnh các yêu cầu của quy trình kỹ thuật để hợp tác
trong quá trình xét nghiệm. Nếu người bệnh không hợp tác thì phải an thần.
V. CÁC BƯỚC TIẾN HÀNH
- Tư thế người bệnh: nằm ngửa.
- Sử dụng collimator độ phân giải cao, năng lượng thấp (LEHR), cửa sổ
năng lượng 20%, matrix 128 x 128.
- Thời điểm ghi đo: 30 phút sau khi tiêm thuốc.
- Tư thế ghi đo: ghi hình cắt lớp SPECT: góc quay 360°, 64 bước, 20 giây/
bước.
VI. ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ
1. Hình ảnh bình thường
Người bình thường trên hình ghi là một nền "lạnh": các bán cầu đại não
hiện ra cân đối và hầu như không có hoạt độ phóng xạ.
2. Hình ảnh bệnh lý
- U màng não thường là ổ tập trung hoạt độ phóng xạ cao -"điểm nóng",
đồng đều, hình tròn, ở vùng vòm hoặc mặt nền của não.
- U não nguyên phát: thường 1 tổn thương, tăng hấp thu thuốc phóng xạ.
- U não thứ phát: thường có một hoặc nhiều ổ tập trung hoạt độ phóng xạ
cao - "điểm nóng", phân bố không đồng đều, đường viền không đều, không rõ, lồi
lõm do khối u phát triển sâu vào mô não, trong khối u có vùng hoại tử khuyết
phóng xạ.
- Áp xe não: hình ảnh tổn thương tăng hấp thu thuốc phóng xạ hình vòng
nhẫn, khuyết hoặc giảm hoạt tính vùng trung tâm.
- Viêm não, màng não: hình ảnh tăng hấp thu thuốc phóng xạ lan toả, ranh
giới không rõ ràng.
VII. THEO DÕI VÀ XỬ TRÍ TAI BIẾN
- Tiêm chệch ven, hoạt độ phóng xạ máu thấp. Xử trí: tiến hành làm lại kỹ
thuật vào ngày khác.
318
- Người bệnh phản ứng quá mẫn với thuốc phóng xạ. Tùy mức độ:
+ Bị dị ứng: Dùng thuốc chống dị ứng dòng kháng histamin: deslotadine
(clarytin, aerius … dạng viên hoặc siro), phenergan siro … Có thể dùng corticoid
(medrol viên hay solumedrone tiêm tĩnh mạch)