Suy tuyến yên (Phần 2)

Suy tuyến yên

(Phần 2)

Chẩn đoán

Một khi chẩn đoán thiếu hụt một loại hormone được nghĩ tới, thì nên làm thêm

xét nghiệm những hormone khác vì cũng có thể bị thiếu hụt.

Thiếu hormone tăng trưởng

Phát hiện mức hormone hướng sinh dục ở mức thấp bằng xét nghiệm đo lượng

LH và FSH trong máu đồng thời với hormone steroid sinh dục. Từ kết quả này giúp

bác sĩ chẩn đoán suy tuyến yên. Việc chẩn đoán sẽ khác nhau giữa nam và nữ.

Thiếu hormone kích thích tuyến giáp

Xét nghiệm đo chức năng tuyến giáp có thể giúp xác định chẩn đoán thiếu TSH

. Xét nghiệm thường làm nhất là đo đồng thời T4 và TSH .

Thiếu hormone kích thích vỏ thượng thận

Xét nghiệm dung nạp insulin được thực hiện để xác định xem lượng cortisol

tăng có gây hạ đường huyết hay không. Nếu cortisol không tăng, chứng tỏ nguồn dự

trữ cortisol bị thiếu hụt, điều này nói lên thiếu ACTH. Nếu thử nghiệm dung nạp

insulin không an toàn, thì xét nghiệm glucagon cũng cho kết quả tương tự. Xét nghiệm

CRH (corticotropin-releasing hormone) cũng có thể được thực hiện. Bằng cách tiêm

CRH, sau đó lấy máu đo lượng ACTH và cortisol thấy chất này trong máu tăng. Các

thử nghiệm khác kích thích tiết ACTH cũng có thể được thực hiện.

Thiếu hormone tăng trưởng

Thiếu hormone tăng trưởng được xác định bằng cách làm thử nghiệm yếu tố

tăng trưởng 1 giống insulin, các yếu tố tăng trưởng này phụ thuộc vào hormone tăng

trưởng. Đo lượng hormone tăng trưởng khi ngủ và khi hoạt động cũng có thể sử dụng

để đánh giá sự thiếu hụt hormone này, vì cả hai hoạt động này được biết đều kích thích

bài tiết hormone tăng trưởng. Một số thuốc cũng gây bài tiết hormone tăng trưởng, và

cũng cò thể dùng để đo sự đáp ứng của hormone. Xét nghiệm chuẩn để xác định sự

thiếu hụt hormone tăng trưởng là thử nghiệm gây hạ đường huyết bằng insulin. Thử

nghiệm này cũng có những nguy cơ của nó do hạ đường huyết. Một số thử nghiệm

khác như truyền arginine, clonidine và thử nghiệm gây phóng thích GH.

Khiếm khuyết các hormone khác

Nếu như mức prolactin trong máu bình thường, thì chẩn đoán sự khiếm khuyết

hormone được loại trừ. Thử nghiệm kích thích TRH (thyrotropin-releasing hormone)

cũng có thể giúp xác định mức prolactin. Có nhiều thử nghiệm có giá trị để đo lượng

ADH và chẩn đoán xác dịnh bệnh đái tháo nhạt.

Thử nghiệm toàn thể về suy tuyến yên.

Bác sĩ cũng khó có thể chẩn đoán được bệnh suy tuyến yên vì triệu chứng lâm

sàng không đặc hiệu vì có thể chỉ thiếu một hoặc vài hormone. Thường thì việc chẩn

đoán suy tuyến yên cần phải có sự kết hợp với các thử nghiệm động và đơn giản là làm

xét nghiệm máu, tốt nhất là xét nghiệm chẩn đoán hình ảnh. Một trong những xét

nghiệm thường dùng nhất là chụp cộng hưởng từ nhân(MRI),chụp có cản quang, giúp

quan sát vùng tuyến yên và dưới đồi. Khi chụp MRI không thực hiện được, thì lúc đó

có thể thay thế bằng chụp cắt lớp điện toán (CT Scan). Các phương pháp chẩn đoán

hình ảnh này có thể cho thấy khối u hay khối choáng chổ vùng tuyến yên, và qua đó có

thể phần nào giải thích được chức năng tuyến yên.

Suy toàn bộ tuyến yên

Gây hạ đường huyết bằng insulin, hay còn gọi là thử nghiệm dung nạp bằng

insulin, nhằm giúp xác định sự khiếm khuyết hormone đặc hiệu, và là một thử nghiệm

tuyệt vời để chẩn đoán suy toàn bộ tuyến yên. Xét nghiệm này có thể giúp phát hiện

thiếu hụt hormone tăng trưởng, ACTH (cortisol) và prolactin. Khi có thiếu hụt tất cả

những hormone này là chỉ điểm chẩn đóan chắc chắn của suy tuyến yên. Các chẩn

đoán về hình ảnh và bệnh sử cũng rất quan trọng.

Điều trị

Có nhiều phương pháp điều trị, tuỳ thuộc vào tuổi tác, giới tính của người bệnh,

mức độ nặng của suy tuyến yên, số lượng hormone bị thiếu hụt và kể cả những nguyên

nhân tiềm tàng của suy tuyến yên. Thay thế hormone bị thiếu thường dành cho những

trường hợp thiếu hụt loại hormone đặc hiệu. Khuyến và giáo dục người bệnh dùng

hormone bị thiếu hàng ngày. Chẳng hạn, một số bệnh, tai nạn hay do phẫu thuật cũng

có thể gây ra suy tuyến yên .

Thiếu hormone GH

Thay thế bằng hormone LH và FSH . Dùng Estrogen cho nữ và testosterone cho

nam giới được chỉ định dùng ở liều thấp nhất có hiệu quả, và cũng có thể có những

biến chứng của cách điều trị này. Để chữa trị sự giảm ham muốn tình dục ở nữ, có thể

dùng androgens liều thấp. Để phục hồi khả năng có con ở nam giới thì cần phải chích

hormone này thường xuyên. Bệnh nhân nam và nữ bị suy tuyến yên do bệnh lý của

vùng dưới đồi cũng có thể điều trị thành công bằng hormone GnRH, vì nó có khả năng

phục hồi lại khả năng sinh dục và sinh sản.

Thiếu hormone kích thích tuyến giáp

Ở những bệnh nhân bị suy tuyến yên, cần phải làm xét nghiệm chức năng tuyến

thượng thận và điều trị bằng steroid trước khi điều trị bằng hormone tuyến giáp thay

thế.

Thiếu hormone kích thích vỏ thượng thận

Hydrocortisone hay cortisone được dùng để thay thế sự thiếu hụt hormone này.

Bệnh nhân thường dùng liều hydrocortisone dưới 20 mg mỗi ngày.

Thiếu hormone tăng trưởng

Chủ yếu là điều trị ở trẻ chậm tăng trưởng do thiếu hormone này. Hiệu quả điều

trị bằng hormone tăng trưởng ở người lớn và người trẻ trưởng thành chưa có bằng

chứng cho thấy hiệu quả. Hormone tăng trưởng còn giúp phục hồi tỉ lệ cơ và mở về

mức bình thường. Hormone tăng trưởng rất đắt và cần phải thận trọng khi dùng.

Điều trị thiếu hụt nhiều hormone do suy toàn bộ tuyến yên.

Điều trị suy tuyến yên thường rất dễ dàng, nhưng đòi hỏi người bệnh phải điều

trị liên tục suốt đời. Một số bệnh nhân được điều trị bằng GnRH, là một loại hormone

của vùng dưới đồi. Trong nhiều trường hợp, việc điều trị bằng cách dựa trên hormone

bị thiếu hụt. Bệnh nhân bị suy tuyến yên phải được điều trị thường xuyên, tránh dùng

quá liều hormone. Nếu nguyên nhân gây suy tuyến yên được điều trị thì sẽ hết suy

tuyến yên. Nếu nguyên nhâ gây suy tuyến yên là do khối u, hay do tổn thương thì điều

trị bằng phẫu thuật hay xạ trị được chọn lựa. Khi lấy đi khối u thì suy tuyến yên sẽ hồi

phục. Tuy nhiên, sau khi cắt khối u cần phải điều trị bằng hormone thay thế.

Tiên lượng

Tiên lượng bệnh nhân suy tuyến yên nói chung là tốt. Điều trị phải liên tục và

suốt đời. Tuy nhiên, suy tuyến yên là một bệnh dai dẳng, tiên lượng phụ thuộc vào

nguyên nhân ban đầu. Suy tuyến yên có thể đe doạ tính mạng, đặc biệt nếu suy tuyến

yên cấp tính xảy ra do khối u to ở tuyến yên . Tỉ lệ tử vong do bệnh suy tuyến yên gia

tăng, mặc dù không rõ nguyên nhân Cũng có thể tăng tỉ lệ tử vong là do dùng quá liều

hormone. Muốn hồi phục chức năng tuyến yên cần phải điều trị thay thế bằng

hormone trong thời gian lâu dài.

Phòng ngừa

Vẫn chưa có cách phòng ngừa suy tuyến yên, ngoại trừ phòng ngừa chấn

thương tuyến yên và vùng dưới đồi.