Thê gi i Mangơ
Hay xem qua toan canh. Co bao nhiêu th ta chi co thê xem qua may ư
tinh? Bao nhiêu may tinh co thê găp trong ngay? N i nao co thê tim ơ
thây may tinh
Th t ng t ng thê gi i khoang ba m i năm tr c. Đo la môt thêư ươ ươ ơ ươ ươ
gi i không co mang may tinh chung. Môt thê gi i trong đo co dungơ ơ
l ng nh may tinh trên toan bô cac may tinh it h n môt may tinh đêươ ơ ơ
ch i tro ch i ngay nay. Môt thê gi i ma môi may tinh phai co may inơ ơ ơ
riêng cua minh. Môt thê gi i không co th -điên t . Thât la môt s ơ ư ư ư
khung khiêp cho đên khi co mang may tinh.
May tinh la môt phân quan trong cua thê gi i ngay nay va mang lam cho ơ
thê gi i đ n gian h n. Khoa hoc nay se hoc vê mang may tinh, anh ơ ơ ơ
h ng cua no đên cuôc sông va co thê lam gi đê buôc chung phuc vuươ
chung ta.
Trong ch ng nay, se xem xet môt vai điêu c ban vê mang. Băt đâuươ ơ
lam quen cac kiên th c cân thiêt đê hiêu va s dung mang trong thê gi i ư ư ơ
ngay nay.
Ch ng nay,ươ se tra l i cac câu ơ
hoi:
Mang la gi?
Mang l n nh thê nao? ơ ư
Co cac kiêu mang khac nhau không?
Cac may tinh noi chuyên v i nhau nh thê nao? ơ ư
Co thê tao ra mang trong mang không?
Internet chinh xac la gi ?
Ai điêu khiên Internet?
Cai gi la cac phân cua Internet?
Mang la gi?
Theo thuât ng c ban, môt ư ơ mang la môt nhom ng i co tinh chât chung ươ
nao đo. Nhom tre em trong câu lac bô Tây ban nha la môt mang. Nhom
cac chang trai đang ch i bong đa la môt mang. Cac hoc sinh trong nhom ơ
ng i dung may tinh la môt mang. Di nhiên, tât ca hoc sinh đây la môtươ ơ
mang l n h n tao thanh tr ng nay. Môt trong cac mang đ c biêt đên ơ ơ ươ ươ
nhiêu nhât trên thê gi i la hê thông điên thoai. Tât ca cac điên thoai ơ
đ c nôi v i nhau qua dây điên thoai va dây cap, vi thê ta co thê noiươ ơ
chuyên v i ng i khac bên kia hanh tinh. Nh ng may tinh thi sao? ơ ươ ơ ư
Mang may tinh la cai gi?
Theo thuât ng may tinh, ư môt mang, la môt nhom may tinh nôi nhau v i ơ
nhau theo môt sô cach sao cho ng i ta co thê chia se thông tin va thiêt ươ
1
CH NGƯƠ
1
bi. Cac may tinh co thê kêt nôi trong cung môt phong, môt toa nha, môt
thanh phô, hay quanh thê gi i. ơ
Mang l n nh thê nao ơ ư ?
Môt nhom may tinh phai l n nh thê nao đê co thê coi la môt mang? ơ ư
Môt mang co thê co kich c bât ky. No co thê chi bao gôm hai may tinh ơ
hay hang triêu cai.
Nêu nôi hai may tinh nha, ta đa tao ra môt mang. Tât ca may tinh trong ơ
môt tr ng hoc hay th viên hoăc công ty đ c nôi v i nhau tao thanh ươ ư ươ ơ
mang l n h n. Mang may tinh l n nhât thê gi i la Internet, co hang triêu ơ ơ ơ ơ
may tinh đ c nôi v i nhau. ươ ơ
Co cac kiê u mang khac nhau không?
Măc du co nhiêu cach khac nhau kêt nôi cac may tinh, nh ng chi co hai ư
kiêu mang may tinh c ban: ơ mang ngang hang va mang khach/phuc
vu.
Mang ngang hang
chinh xac la cai gi?
Trong cuôc sông phi-
may tinh, môt s ư
ngang hang la môt
binh đăng. Môt mang
ngang hang la môt kêt
nôi cac may tinh
ngang nhau. Nêu em
co môt may tinh ơ
nha va cha me em
cung co môt cai, em
co thê nôi chung
thanh môt mang
ngang hang. May tinh
cua em vân co tât ca cac têp nh tr c khi nôi kêt vao mang. May tinh ư ươ
cua cha me em cung vây. Nêu may tinh cua cha me em co may in, em co
thê dung may in đo môt khi cac may tinh đ c kêt nôi mang, ngay t ươ ư
may tinh riêng cua minh. Nêu em co kêt nôi Internet, cha me em gi co ơ
thê chia se kêt nôi Internet cua em s dung may tinh cua ho. Em cung co ư
thê chia se cac têp cua minh cho cha me co thê đoc nh ng th trên may ư ư
tinh cua em. Cha me em cung co thê lam nh vây trên may tinh cua ho. ư
Ca hai may tinh la ngang nhau trên mang.
Luôn luôn, môt mang ngang hang không co h n m i may tinh va ơ ươ
th ng co cac gia đinh hay c quan nho. Đê dung môt ch ng trinhươ ơ ơ ươ
x ly văn ban, nh Microsoft Word, cân đăt phân mêm trên ca may tinhư ư
cua em va cua cha me em.
2
BAI TÂP
Lam bai tâp mang trên l p ơ
tr c khi tiêp tuc.ươ
Con mang
khach/phuc vu
thi sao? Môt
mang
khach/phuc vu
th ng coươ
trong cac c s ơ ơ
lam viêc nh ư
tr ng hoc,ươ
công ty, hay
th viên chư ư
không phai ơ
nha riêng. Ơ
loai mang nay,
co môt may tinh manh me đ c xem nh may phuc vu trên mang. No ươ ư
năm gi thông tin va cac tai nguyên, lam cho chung tr thanh co gia tri ư ơ
cho cac may tinh khac trên mang. Cac may tinh khac s dung mang đê ư
nhân thông tin nay đ c goi la may khach. Nêu ta đên th viên tim môt ươ ư
cuôn sach, ta ngôi vao môt may khach va nhân thông tin t may phuc vu. ư
Khi muôn nhân thông tin t website cua MSN, hay ngôi vao may tinh ư
cua minh, no hoat đông nh môt may khach va nhân thông tin t may ư ư
phuc vu cua MSN qua mang nh mang Internet. Khi t i bac sy, nhân ư ơ
viên tiêp tân dung may khach trên ban cua ho liên hê v i may phuc vu ơ
qua mang đê co hô s tr c cua em l u trên may phuc vu. Tât ca nh ng ơ ươ ư ư
vi du đo đêu la mang khach/phuc vu.
Môt mang khach/phucvu tôt nhât khi co h n m i may tinh. Chung đăt ơ ươ
h n mang ngang hang nhiêu, nh ng đôi v i cac công ty l n hay khi coơ ư ơ ơ
nhiêu thông tin cân l u tr , chung la l a chon tôt nhât. ư ư ư
Cac may tinh noi chuyên v i nhau qua mang nhơ ư
thê nao ?
Mang lam viêc vi tât ca cac phân thiêt bi đ c nôi v i nhau nh thê nao ươ ơ ư
đo. Môi may tinh va thiêt bi nh may in, may quet anh, may tinh xach ư
tay va may tinh câm tay tât ca đ c nôi v i nhau qua dây cap v i cac ươ ơ ơ
kich c khac nhau, qua vê tinh hay đ ng điên thoai.Ngay nay, thâm chiơ ươ
cac mang không dây nôi cac may tinh dung song radio.
Cac mang cung co ca môt sô kiêu bô kêt nôi co dây cap bên trong, cung
v i cac card giao diên mang. Card giao diên mang, (tiêng Anh viêt tăt laơ
NIC), la thiêt bi bên trong môi may tinh cho phep nôi may tinh vao
mang.
Ta se căm dây cap vao NIC hoăc nêu co môt kêt nôi không dây no se
phat ra môt tin hiêu. Bên trong t ng may tinh la phân mêm cho phep ư
may tinh noi chuyên v i may tinh khac. ơ
May tinh co thê liên lac v i nhau vi co cac bô quy tăc, hay cac ơ giao th cư ,
giup cho may tinh hiêu lân nhau. Cac giao th c cân thiêt đê cac liên lac ư
3
co thê th c hiên ma không bi lôi. Cac giao th c giup xac đinh thông tin ư ư
đ c g i va nhân nh thê nao. ươ ư ư
Giao th c mang la cân thiêt cung v i ly do nh cân cac nghi th c hayư ơ ư ư
quy tăc khi moi ng i giao tiêp v i nhau. Vi du nh nêu em goi đô vât ươ ơ ư
ma em dung đê ngôi la cai ghê, trong khi hang xom lai goi la hon đa thi
kho co thê noi chuyên đ c v i nhau. Thâm chi nhiêu khi con đi xa h n ươ ơ ơ
thê n a. Cach moi ng i giao tiêp v i nhau đoi hoi môt bô cac quy tăc ư ươ ơ
nhât đinh.
Cho vi du, hay t ng t ng em sông trong môt xa hôi ma khi chao nhau ươ ươ
ng i ta tat lên ma ng i kia môt cai. Nêu em t i My, thi em se găpươ ươ ơ
nhiêu phiên toai khi em chao ng i khac v i môt cu tat lên ma cua ươ ơ
ng i kia. My, thât dê chiu khi băt tay ng i kia. Nhât, nghi th cươ Ơ ươ Ơ ư
thich h p la cui chao khi găp ng i m i. Cac nghi th c giup moi ng i ơ ươ ơ ư ươ
giao tiêp v i nhau cung giông nh cac giao th c giup cac may tinh liên ơ ư ư
lac v i nhau. ơ
Co thê tao ra mang trong mang không ?
Cai hay cua mang la co thê kêt nôi mang cua minh đên mang cua môt sô
ng i khac. Th c tê, ta co thê gi kêt nôi mang cho đên khi co môt hêươ ư ư
thông mang không lô. Phân l n ta kêt nôi t i mang khac qua đ ng điên ơ ơ ươ
thoai,hay nh ng kêt nôi tôc đô cao khac lam viêc qua cac công ty cap, ư
đia vê tinh hay cac đ ng điên thoai đăc biêt. Th c s , Internet luôn ươ ư ư
đ c đinh nghia nh môt hê thông mang không lô.ươ ư
Internet chinh xac la gi ?
Internet co le la mang may tinh nôi tiêng nhât va l n nhât, kêt nôi hang ơ
triêu may tinh thanh môt mang đô sô trong cac mang.
Internet la viêt tăt cho Mang Quôc tê (INTERnational NETwork ), va
chinh xac la nh thê. Internet la môt tâp h p cac may tinh va may phuc ư ơ
vu trên toan câu. No la mang khach/phucvu vi co nhiêu may phuc vu cât
l u thông tin va em co thê truy nhâp cac thông tin đo t cac may tinhư ư
khac. Internet co hang triêu may phuc vu va hang triêu may khach cung
v i khôi l ng thông tin co săn v t qua s t ng t ng.ơ ươ ươ ư ươ ươ
Nh ng ưAi điêu khiên Internet? Co ai phu trach
không?
Không co ca nhân nao phu trach Internet ca. Không co Chu tich. Không
co Giam đôc điêu hanh điêu khiên moi th . Tuy nhiên co môt nhom cac ư
nha tinh nguyên lâp nên Xa hôi Internet (ISOC). ISOC đam bao co cac
quy tăc cu thê cho tât ca cac may tinh co thê liên lac.
Vê World Wide Web thi sao? No co phai môt phân
cua Internet không?
Internet gôm nhiêu bô phân tao nên, va World Wide Web chinh la môt
phân trong đo. Internet cung câp nhiêu công cu cho phep nhân thông tin
cân đên t hang triêu mang đ c kêt nôi. Cac công cu nay co thê rât đ n ư ươ ơ
gian hoăc hoan toan ph c tap va gôm: ư
4
World Wide Web: goi chung la WWW hay Web, đây la
môt tâp h p cac trang đ c tao ra môt cach đăc biêt ơ ươ xem đ cươ
nh ơ trinh duyêt Web . Môt trinh duyêt Web la môt ng dung ư
phân mêm xac đinh vi tri va hiên thi cac trang Web, bao gôm
văn ban, đô hoa va nôi dung đa ph ng tiên khac nh âm nhac. ươ ư
Th Điên tư ư: hay e-mail , la co săn trên Internet. Công cu
nay cho phep moi ng i g i t c th i cac têp khăp thê gi i. E- ươ ư ư ơ ơ
mail co thê la môt ghi chep đ n gian băng văn ban hay co thê ơ
gôm đô hoa hoăc cac nôi dung khac.
Chuyên Têp : di chuyên hay sao chep cac têp t môt may ư
tinh đên may khac. Co cac chi dân cu thê, hay cac giao th c ư
quan ly chuyên têp qua Internet, nh ưGiao th c Chuyên Têpư
(FTP).
Site Usenet News: Mang trao đôi cac bai bao vê cac chu
đê cu thê, cung câp hô tr san phâm, va cac tra l i cho đu loai ơ ơ
câu hoi. Nhom may tinh nay v i cac môi quan tâm chung đ c ơ ươ
goi la nhom tin.
Em đa biêt gi vê mang
Ch ng nay gi i thiêu cac khai niêm vê mang. Cac may tinh gi đây laươ ơ ơ
môt phân quan trong trong cuôc sông hang ngay cua chung ta va mang
đê chung ta lam nhiêu điêu ma hiên gi ta cho la hiên nhiên. Em đa biêt ơ
Internet la mang l n nhât thê gi i va câu thanh phô biên nhât cua mang ơ ơ
đo la World Wide Web.
Tiêp theo la cai gi?
Ch ng tiêp se băt đâu lamviêc v i Internet băng cach xem xet Worldươ ơ
Wide Web va s dung trinh duyêt web. ư
Thuât ng cân biêt ư
Xem lai cac thuât ng sau: ư
Khach Client
Mang khach/phucvu
Client/Server Network
Th điên t Electronic mailư ư
(email)
Giao th c chuyên têp Fileư
Transfer Protocol (FTP)
Internet
Mang Network
card giao diên Network
interface card (NIC)
Nhom tin Newsgroup
Mang ngang hang Peer-to-
Peer Network
Giao th c Protocolư
May phuc vu Server
Cac tin t c Dung mang ư
Usenet news
Trinh duyêt Web Web
browser
World Wide Web (WWW)
5