Phát triển nông nghiệp bền vững là mục tiêu quan trọng nhằm đảm bảo
hiệu quả kinh tế, bảo vệ môi trường và nâng cao đời sống của người
nông dân trong bối cảnh biến đổi khí hậu, biến đổi nhu cầu tiêu dùng,
phát triển mạnh mẽ của khoa học công nghệ và sự suy giảm nguồn tài
nguyên thiên nhiên. Để hiện thực hóa mục tiêu phát triển nông nghiệp
bền vững, khuyến nông đóng vai trò quan trọng trong việc hướng dẫn,
hỗ trợ và thúc đẩy nông dân ứng dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật,
đổi mới phương thức sản xuất, xây dựng mô hình sản xuất hiệu quả và
kết nối thị trường, … nhằm đạt được sự cân bằng giữa tăng trưởng và
bền vững.
Lời giới thiệu
Tài liệu này được biên soạn nhằm cung cấp những kiến thức về phát
triển nông nghiệp bền vững và vai trò của khuyến nông, góp phần nâng
cao hiệu quả sản xuất, giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường và
thích ứng với điều kiện biến đổi khí hậu. Nội dung tài liệu bao gồm 06
bài:
Bài 1. Phát triển nông nghiệp trong bối cảnh mới
Bài 2. Phát triển nông nghiệp bền vững
Bài 3. Biến đổi khí hậu và phát triển nông nghiệp
Bài 4. Khuyến nông trong xây dựng nông thôn mới
Bài 5. Khuyến nông cộng đồng
Bài 6. Nông dân chuyên nghiệp
Trung tâm Khuyến nông Quốc gia hi vọng tài liệu này sẽ là nguồn tham
khảo hữu ích cho cán bộ khuyến nông, khuyến nông cộng đồng, các
giảng viên của cơ sở đào tạo lĩnh vực khuyến nông, người nông dân và
các đối tượng khác có liên quan trong quá trình hỗ trợ, hướng dẫn, tập
huấn về phát triển sản xuất theo hướng xanh, sạch, hiệu quả và bền
vững.
Trân trọng!
Trung tâm Khuyến nông Quốc gia trân trọng cảm ơn ý kiến đóng góp
của các chuyên gia và đặc biệt gửi lời cảm ơn nhóm biên soạn Trường
cán bộ quản lý Nông nghiệp và PTNT đã dày công, tâm huyết xây dựng
và hoàn thiện tài liệu này. Mặc dù đã có nhiều cố gắng song khó tránh
khỏi những sai sót nhất định, rất mong tiếp tục nhận được nhiều ý kiến
góp ý để tài liệu ngày càng hoàn thiện và đáp ứng tốt hơn yêu cầu./.
05.
02.
04.
01.
03.
MỤC LỤC
06. Nông dân chuyên nghiệp
Trang 74- 90
Khuyến nông cộng đồng
Khuyến nông trong xây dựng
nông thôn mới
Biến đổi khí hậu và phát triển
nông nghiệp
Phát triển nông nghiệp bền
vững
Phát triển nông nghiệp trong
bối cảnh mới
Trang 64- 73
Trang 53- 63
Trang 38 - 52
Trang 16-37
Trang 1- 15
PHÁT TRIỂN NÔNG NGHIỆP
TRONG BỐI CẢNH MỚI
Bài 1
1
Khuyến nông trong phát triển nông nghiệp bền vững
1.1. Đặc điểm của bối cảnh mới trong phát triển nông nghiệp - nông thôn
1.1.1. Biến đổi khí hậu
Việt Nam có khí hậu nhiệt đới, gió mùa với nhiệt độ trung bình khoảng 280C; lượng mưa
trung bình các vùng phổ biến từ 1.400 mm đến 2.400 mm. Việt Nam thường xuyên đối mặt
với bão, áp thấp nhiệt đới, lũ lụt, hạn hán. Trong những năm gần đây, dưới tác động của
biển đổi khí hậu, các hiện tượng thời tiết cực đoan có xu hướng gia tăng cả về số lượng và
cường độ, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự ổn định và phát triển bền vững của quốc gia.
Theo báo cáo Kế hoạch quốc gia thích ứng với biến đổi khí hậu, tác động của biến đổi khí
hậu đến nông nghiệp và phát triển nông thôn như sau:
Biến đổi khí hậu là sự thay đổi của khí hậu trong một khoảng thời gian dài do tác
động của các điều kiện tự nhiên và hoạt động của con người, biểu hiện bởi sự
nóng lên toàn cầu, mực nước biển dâng và gia tăng các hiện tượng khí tượng thủy
văn cực đoan
Nhiệt độ tăng, nắng nóng kéo dài, tốc độ thoát hơi nước tăng khiến
nhu cầu tười nước gia tăng và có thể làm gia tăng dịch bệnh cho cây
trồng, làm thay đổi điều kiện sống của các loài sinh vật, dẫn đến
việc biến mất của một số loài và có thể làm phát sinh một số chủng,
loài sâu bệnh mới. Do tác động của biến đổi khí hậu, năng suất lúa
và ngô của Việt Nam đến năm 2030 có thể giảm lần lượt là 8,8 và
18,7% và đến năm 2050 sẽ giảm 15,06 và 32,9%.
Nước biển dâng làm tăng nguy cơ mất hoặc thu hẹp diện tích đất
canh tác nông nghiệp, tăng nguy cơ đất bị nhiễm mặn, ảnh hưởng
đến an ninh lương thực. Nếu nước biển dâng 1m, có tới 38,29% diện
tích đất tự nhiên và 32,16% diện tích đất nông nghiệp có nguy cơ bị
ngập tại 10 tỉnh ngập nặng nhất vùng đồng bằng sông Cửu Long và
Thành phố Hồ Chí Minh. Ước tính, vào năm 2100, thiệt hại do mất
đất sản xuất nông nghiệp tại các tỉnh này và Thành phố Hồ Chí Minh
là 7,6 triệu tấn lúa/năm, tương đương với 40,52% tổng sản lượng lúa
của cả vùng. Theo kịch bản biến đổi khí hậu và nước biến dâng, nếu
năng suất lúa giữ nguyên, Việt Nam sẽ có nguy cơ mất đi 21,39%
sản lượng lúa cả nước vào năm 2100
Lĩnh vực
trồng trọt
Biến đổi khí hậu tác động đến chăn nuôi bao gồm những thay
đổi trong sản xuất và chất lượng của thức ăn chăn nuôi và
thức ăn gia súc, làm gia tăng dịch bệnh. Ảnh hưởng của biến
đổi khí hậu đối với chăn nuôi gia súc được cho là tiêu cực và
khác nhau đối với mỗi loài gia súc. Tác động đối với chăn
nuôi lợn rõ rệt hơn đối với các gia súc khác. Chăn nuôi lợn dự
kiến sẽ giảm khoảng 8,2% số đầu con. Lĩnh vực chăn nuôi
