i
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
ĐẠI HỌC HUẾ
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM
NGUYỄN XUÂN TÌNH
THIẾT KẾ VÀ SỬ DỤNG THÍ NGHIỆM TỰ TẠO
TRONG DẠY HỌC MỘT SỐ KIẾN THỨC CHƯƠNG
"CHẤT KHÍ"
VẬT LÝ 10 TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
Chuyên ngành: LÍ LUẬN VÀ PPDH MÔN VẬT LÍ
MÃ SỐ: 60 14 0111
LUẬN VĂN THẠC SĨ GIÁO DỤC HỌC
Ng h ng n h học:
PGS.TS. LÊ VĂN GIÁO
HUẾ, NĂM 2014
Demo Version - Select.Pdf SDK
ii
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của
riêng tôi, các số liệu và kết quả nghiên cứu nêu trong luận
văn là trung thực và chưa từng được công bố trong bất kì
một công trình nào khác.
Tác g ả
Nguyễn Xuân Tình
Demo Version - Select.Pdf SDK
iii
Lời Cảm Ơn
Sau thời gian học tập và nghiên cứu, được sự giúp đỡ của nhà trường và quý
thầy cô, đến nay luận văn của tôi đã hoàn thành, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn đến
- Ban giám hiệu trường Đại học Sư phạm Huế;
- Phòng Đào tạo Sau Đại học;
- Khoa Vật lí và bộ môn Phương pháp giảng dạy Vật lí trường Đại học Sư
phạm Huế;
- Ban giám hiệu trường THPT Thạnh Hóa.
Đặc biệt, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến PGS.TS. Lê Văn Giáo đã tận
tình hướng dẫn, cung cấp tài liệu và giúp đỡ tôi trong quá trình thực hiện luận văn.
Đồng thời, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn đến Ban giám hiệu và giáo viên Vật lí các trường
THPT Tân Thạnh huyện Tân Thạnh, THPT Hậu Thạnh Đông huyện Tân Thạnh, THPT
Bình Hiệp huyện Mộc Hóa tỉnh Long An đã tạo điều kiện cho tôi tiến hành khảo sát thực tế
và thực nghiệm sư phạm đề tài.
Cuối cùng tôi xin chân thành cảm ơn gia đình, bạn bè và các học viên Cao
học lớp LL & PPDH Vật lí K21 đã động viên giúp đỡ tôi trong quá trình học tập và
hoàn thành luận văn.
Huế, tháng 4 năm 2014
Tác giả
Nguyễn Xuân Tình
Demo Version - Select.Pdf SDK
1
MỤC LỤC
Trang
Trang phụ bìa ........................................................................................................... i
Lời cam đoan ........................................................................................................... ii
Lời cảm ơn ............................................................................................................. iii
Mục lục ................................................................................................................... 1
Bảng ghi chú các chữ viết tắt ................................................................................... 5
Danh mục các hình vẽ, sơ đồ, bảng biểu, đồ thị ....................................................... 6
MỞ ĐẦU ................................................................................................................ 7
1. Lý do chọn đề tài ................................................................................................. 7
2. Mục tiêu nghiên cứu ............................................................................................ 8
3. Giả thuyết khoa học ............................................................................................. 8
4. Nhiệm vụ nghiên cứu........................................................................................... 9
5. Đối tượng nghiên cứu .......................................................................................... 9
6. Phạm vi nghiện cứu ............................................................................................. 9
7. Lịch sử vấn đề nghiên cứu ................................................................................... 9
8. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................... 10
8.1. Phương pháp nghiên cứu lý thuyết .................................................................. 10
8.2. Phương pháp điều tra ...................................................................................... 11
8.3. Phương pháp thức nghiệm sư phạm ................................................................ 11
8.4. Phương pháp thống kê toán học ...................................................................... 11
NỘI DUNG .......................................................................................................... 12
Ch ơng 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VIỆC THIẾT KẾ VÀ SỬ DỤNG THÍ
NGHIỆM TỰ TẠO TRONG DẠY HỌC VẬT LÝ ............................................ 12
1.1. Tích cực hóa hoạt động nhận thức của học sinh .............................................. 12
1.1.1. Khái niệm tích cực hóa ................................................................................ 12
1.1.2. Đặc điểm tích cực hóa.................................................................................. 12
1.1.3. Những biểu hiện của tính tích cực ................................................................ 13
1.1.4. Các biện pháp phát huy tính tích cực hoạt động nhận thức của học sinh ................ 14
Demo Version - Select.Pdf SDK
2
1.2. Thí nghiệm với việc tích cực hóa hoạt động nhận thức học sinh trong dạy học
vật lý ở trường Trung học phổ thông ..................................................................... 15
1.2.1. Thí nghiệm là phương tiện trực quan hóa trong dạy học vật lý ..................... 15
1.2.2. Thí nghiệm là phương tiện kiểm tra tính đúng đắn của các tri thức đã thu
được ..................................................................................................................... 16
1.2.3. Thí nghiệm là phương tiện thu nhận thông tin .............................................. 16
1.2.4. Thí nghiệm là phương tiện rèn luyện và phát triển kỹ năng quan sát, kỹ năng
thực hành cho học sinh .......................................................................................... 17
1.2.5. Thí nghiệm phương tiện phát triển tư duy...................................................... 17
1.2.6. Thí nghiệm phương tiện củng cố và vận dụng kiến thức .............................. 18
1.3. Thí nghiệm tự tạo trong việc tích cực hóa hoạt động nhận thức của học sinh .. 18
1.3.1. Thí nghiệm tự tạo......................................................................................... 18
1.3.2. Ưu điểm và hạn chế của thí nghiệm tự tạo ................................................... 19
1.3.2.1. Ưu điểm .................................................................................................... 19
1.3.2.2. Hạn chế ..................................................................................................... 19
1.3.3. Yêu cầu cần đảm bảo của thí nghiệm tự tạo ................................................. 19
1.3.4. Vai trò của thí nghiệm tự tạo trong việc phát huy tính tích cực sáng tạo của
học sinh ................................................................................................................. 20
1.4. Thực trạng của việc sử dụng thí nghiệm tự tạo trong dạy học vật lý hiện nay ở
trường phổ thông ................................................................................................... 20
1.5. Kết luận chương 1 .......................................................................................... 22
Ch ơng 2. THIẾT KẾ VÀ SỬ DỤNG THÍ NGHIỆM TỰ TẠO TRONG DẠY
HỌC MỘT SỐ KIẾN THỨC CHƯƠNG “CHẤT KHÍ” VẬT LÝ LỚP 10
TRUNG HỌC PHỔ THÔNG ............................................................................. 24
2.1. Đặc điểm và cấu trúc nội dung chương “Chất khí” Vật lý 10 Trung học phổ
thông ..................................................................................................................... 24
2.1.1. Đặc điểm của chương “Chất khí” Vật lý 10 Trung học phổ thông ................ 24
2.1.2. Cấu trúc và tiến trình dạy học chương “Chất khí” Vật lý 10 Trung học phổ
thông ..................................................................................................................... 24
Demo Version - Select.Pdf SDK