LIÊU TRAI CHÍ DỊ
Ph n I:ầ
TH SINH H DI P
Ọ Ệ
Ư
. Văn ch ả ự ư ừ ộ ư ọ ậ ườ
ả ề ướ ế ữ ặ ế ứ ầ ủ ỉ ng văn tài c a chàng tr ủ ế ạ ừ ờ ế c đèn sách, c p cho đ y đ , th nh tho ng l ươ ấ ấ ờ ng ghen m nh, b ng đã treo, l ọ ừ ệ ộ ộ ầ ỗ ủ ơ ụ ỷ ờ ế phú ng t ệ ươ ng th i, nh ng đ n đâu cũng l n đ n, long đong kh n kh mãi trong tr ng công ậ ườ p y, xem văn ch ủ ng c a ươ trong dinh th , ự ế ở i g i ti n thóc v giúp đ gia quy n n a. Ð n ế ỡ ỗ ầ c m t quan h c s , r i đó chàng đ đ u ọ ử ồ ng thi H ng, cho l y văn c a ủ ươ ườ i, ị ờ ậ i h ng tu t. Chàng tr v , choáng váng tê mê, trong lòng ạ ỏ i ngây ra ườ ng tình, h n ẹ ề ừ ra v , t ừ
ữ ử ố ẳ ư ẫ ề ế ệ ố ị ấ ầ ằ ế ấ ạ c nói r ng: "Tôi nay mai v Ðông, mà s dĩ còn ch n ch ề ổ ư ạ ế ừ ạ ượ ạ ờ ng n m, chàng c m xem khóc s t sùi, r i nh n s gi ườ ầ c, xin c đi tr ứ ư ỉ ư ư ế ặ ướ ờ ượ ổ ụ c. S gi ệ ọ ừ
Mi n Hoài H ng có chàng th sinh h Di p, không rõ c tên và t ươ ề tr i nh t đ ố ấ ươ ổ ờ i Ðông Quan, đ n làm quan danh. G p lúc ông Ðinh Th a H c, ng ở ấ ấ ế ặ chàng, cho là kỳ tài, bèn m i đ n đàm đ o. ạ Ông r t b ng lòng, cho chàng đ n ấ ằ c m n ạ ử ề ấ ơ kỳ s thí, ông h t s c tán d ướ ơ hàng x . Ông trông mong vào chàng r t tha thi t; sau khi vào tr ườ ứ ế chàng đ xem và đ c v a gõ bàn đánh nh p, ng i khen không ng t. Ng đâu th i v n neo ng ớ ể ợ văn ch ở ề ả ươ ng còn đ ng, ng i tri k , thân hình g y ru c nh b x i th n là mình đã ph ng l ứ ư ộ ươ ườ ụ ẹ ạ nh khúc g . Ông nghe tin, cho m i đ n an i. Chàng r i l y d m d . Ông r t th ề ươ ấ ầ ư đ n khi nào mãn kỳ kh o tích v kinh thì đem chàng cùng đi. Chàng r t c m kích cáo t ấ ả ề ả ế đ y đóng c a không đi đâu n a. ấ Ch ng bao lâu chàng lâm b nh, ông luôn luôn h i thăm và đ a quà, nh ng thu c u ng đã trăm ư ỏ ệ i có đi u xúc ph m đ n quan trên, b c t ch c, thang mà v n không công hi u. V a lúc y ông l ứ ạ t th cho chàng, đ i l ừ s p v nhà, vi ề ắ ở ở ch a đi ngay, là ch vì mu n ch túc h đi đó thôi. Túc h đ n bu i sáng, thì bu i chi u là tôi kh i ề ố ổ v nói là đang hành..." Th đ a đ n bên gi ắ ứ ả ề ồ ằ ở v b m, ông không n đi, ráng b b nh n ng, khó bình ph c ngay đ ụ ị ệ ỡ ứ ả ề ẩ ỏ i canh c ng báo có chàng h Di p đ n, ông m ng quá, ra đón mà h i i ch . Qua m y hôm, ng l ế ườ ấ ạ han. Chàng nói: ệ ể ạ ờ ợ ả ậ may đã có th ráng theo k p d u giày chân ng a. - Vì cái b nh c a thân hèn đ đ i nhân ph i ch đ i lâu, lòng này th t áy náy không yên. Nay, ự ề ế ẳ ươ ụ ạ ậ ớ ấ ệ ườ ư ử ế ắ ổ ậ ạ ầ ờ ộ ệ ữ ạ ậ ng thi, b y đ u đ không sai đ nào, công t h c. Vào tr c nh n vào nhà h c c a huy n. Chàng bàn chép l ầ i, đ d y s m ra đi. Ch ng m y ngày đã v đ n làng, ông cho ể ậ ớ ấ ờ ớ m i li n bên c nh. C u con tên là Tái X ng lúc b y gi ở ề ng nh ng thông minh l m, phàm văn bài c nghi p, xem qua ươ c m t năm, c u đã h bút thành văn, nh có thêm th l c c a ế ự ủ i nh ng bài văn c nghi p đã làm ệ ử ử ề li n đ ữ ở ượ ọ ủ ử ọ ượ ờ ườ ề ề ả ả nên đanh, nh ng còn qu th a mà cũng đ làm cho th ng tr ủ ằ ố ơ ừ ả ư ẻ ằ ạ ộ ế ươ ể ạ ạ ằ i thiên h bi ư ế ơ ậ ườ i bi ứ ị ỏ ơ ng, ệ t r ng n a đ i luân l c không ph i vì kém tài đánh tr n, nh th là th a ỏ ả ỗ ạ t, đã đ không ân h n n a, c n gì ph i đ đ t ậ ữ ượ ử ờ ượ ạ ế ằ ẻ c m t ng ộ ế ầ ả
ạ ợ ề ạ ử ặ ỡ ấ ỡ ộ ế c b ch c Ch s trong b , đem chàng vào Giám s m t i Nam Cung đ l ử ạ ậ ả ớ ộ ủ ự kinh, đ C nhân. ỗ ử ở ượ ổ ứ ươ i gi ộ ủ ị ấ ể Ông bèn gói bu c hành trang l ạ ộ con th giáo v i chàng, đêm ngày t làm văn ch m i sáu tu i, ch a bi ư hai ba l n thì không quên n a. ông, bèn đ lúc bình th i đem h t cho công t ế đ u á khôi. M t hôm ông b o chàng r ng: ậ ộ - Túc h ch v t ra m t m i t ỉ ứ chuông vàng kia c b b r i mãi thì làm th nào? Chàng nói: - Ði u đó e r ng có m nh. Tôi m n cái phúc tr ch c a đ i nhân đ hà h i cho văn ch ủ ề khi n ng ả ạ ế nguy n r i. V chăng k sĩ mà đ ủ ườ ệ ồ m i đ c chí? ớ ắ Ông th y chàng xa nhà đã lâu, s nh m t kỳ sát h ch năm, khuyên chàng nên v thăm nhà. Chàng ấ khi đ n kinh đô thì n p thóc h chàng, r u rĩ không vui. Ông cũng không n ép, bèn d n công t ầ công t ố ầ i g n t gi nhau. Qua m t năm, chàng vào tr c b đi coi thi V a lúc ông đ ừ ớ ườ ở ượ ổ - Chuy n đi này không xa quê h ng mây, tiên sinh ẹ ướ ườ ế c khoái chí. ng thi H ng Hà Nam bàn nhân ti n nói v i chàng r ng: ằ ệ ng tiên sinh là m y. Nay hãy nh b c đ ấ ươ cũng nên m t phen v làng cho đ ượ ề ộ
--1/9--
- Chàng cũng m ng. R i ch n ngày t t lên đ ồ ố ị ừ ự ư i Hoài D ng, công t ươ ạ ng. Đ n đ a gi ớ ế ề ườ ổ ử ồ ườ ấ i v c m nong nia đi ra, th y chàng thì v t xu ng s hãi b cho i và ng a đ a chàng v . Ð n nhà th y c ng ngõ tiêu đi u, chàng ch nh lòng bu n bã ỏ ọ ề ế ườ ợ ầ ứ ấ ố ợ ữ ng l ng th ng đi vào sân. Ng ữ ch y. Chàng r u rĩ mà nói: ẫ ố ớ ặ ấ ư ậ ồ ờ t nhau v y? đã nên danh ph n r i. M i ba b n năm không th y m t, sao bông nh không quen ậ Ng bi i v đ ng xa mà b o r ng: ả ằ ế ữ ể ở ữ ộ ớ i s ng. ườ ố ớ ạ - Ta bây gi ế ườ ợ ứ - Chàng ch t đã lâu, còn nói nên danh nên ph n gì n a? S dĩ còn đ mãi linh c u trong nhà, là ậ vì nhà nghèo con bé đó mà thôi! Nay th ng c đã khôn l n, cũng đang tìm m t ngôi đ t đ ấ ể ằ ả đ a chàng ra. Ch nên hi n v làm g đ qu y ng ở ể ấ ư ữ ữ ấ i v kinh hãi nhìn xu ng th y áo mũ giày t ố ữ ấ ư ế ấ
ở ỏ ồ ườ ữ ế ớ nghe tin n c m t r i ừ ả ử ứ ệ ờ ấ ấ ậ c vào nhà h c phán. ệ ề Chàng nghe nói thì bùi ngùi rũ r ượ ngã ra gi a đ t mà bi n m t. Ng ườ ợ xác l ố ộ tr ế ở ướ chuy n v a x y ra. L i h i k nh ng ng ạ ỏ ỹ ệ v , công t ướ ề li u vi c tang, chôn c t theo l ạ ấ ệ g i g m cho quan h c s , h n m t năm sau đ ượ ọ ứ ơ ử ắ ề i, bàn l ng th ng đi vào trong nhà, th y linh c u rành rành, li n ữ t b đ y, nh cái ấ ỏ ấ ấ i con đi h c v , th y m t c xe ng a bu c ộ t. Nàng mũi lòng quá, ôm x ng áo khóc lóc. Ng ấ ự ộ ỗ ọ ề ườ ắ ể ạ i c m t k l đâu đ n, r i kinh hãi ch y v báo v i m . M g t n c thì dò h i xem ẹ ạ ướ ề ẹ ớ ạ ở i theo h u tr t rõ đ u đuôi. Ng i theo h u m i bi ầ ườ ầ ầ t c ng c, l p t c lên xe, đ n t n nhà mà khóc, r i b ti n lo ồ ỏ ề ế ậ ắ ơ ướ ả ự ậ ứ hi u liêm. L i chu c p r t h u cho đ a con, m i th y v d y và ề ạ ầ ệ ế ộ ọ
LIÊU TRAI CHÍ DỊ
Ph n 92ầ NG THÀNH
TR
ƯƠ
ng ề c T , cu i đ i Minh, n ố ờ ề ng lui t ớ i n ườ ướ ườ tiên là ng ng v n th ẫ ươ Ng ợ ị ở i h Tr ườ ọ ươ ặ ướ ườ ợ đ t D , t ở ấ ự ổ p đem v B c. Tr ấ ề ắ i D , sinh con trai tên là N t. Không bao lâu v ch t, l ộ ấ ữ ự ợ ế ọ ướ ự ợ ế ạ ấ ộ ườ ộ ng ghét N t, nuôi N t nh đ a ộ ợ ỏ ỗ ư ặ ủ ổ ữ ấ ạ ể ị ầ ớ ỡ ấ ọ ấ ả ặ ư ệ ộ ộ ấ ủ ụ ố ế ồ ư ủ ề ọ ề ẹ ấ ư ử ờ ố ằ ậ
ị i vách núi. H t m a thì tr i đã t ướ ậ ữ ỏ m sao? ạ c T có lo n i làm khách đ t D , bèn làm nhà to, v b quân gi c c i l y v k , sinh luôn đó. L y v ng ợ ế ấ ư ứ ở . con trai n a tên là Thành. V k h Ng u, r t hung t n, th c m i ngày m t gánh. N u không Cho ăn toàn rau d a h m hút. Sai đi ch t c i thì đòi h i cho đ ư ẩ ế ượ i cho thì roi v t m ng ch i, không th ch u n i. Ch c t gi u nh ng th ăn ngon ng t cho Thành, l ắ ử ọ ỉ ấ ứ ng t đ h c. Thành d n l n lên, tính hi u nghĩa, không n th y anh v t v , lén khuyên an vào tr ư ể ọ ườ ế ớ m , m ch ng ch u nghe. M t hôm, N t vào núi l y c i, ch a xong vi c thì g p m a to gió l n, ẹ ẳ ẹ ph i n mình d i, b ng đói c n cào, bèn gánh c i v . M xem ả ẩ c i th y ít, gi n d không cho ăn. L a đói đ t lòng, vào nhà n m v t ra. Thành đi h c v , th y anh ủ ấ th th n, thì h i: ờ ẫ - Ố N t đáp: ộ - Đói thôi mà.
ồ ầ ồ ế ự ề ộ ộ ở Thành h i nguyên do. N t nói h t s tình. Thành bu n r u r i đi ra. M t lúc sau đem bánh v cho ỏ anh. Anh h i bánh ộ - Tôi l y tr m b t, m n ch hành xóm làm cho, h ng c ăn đi, ch nên nói gì c . ả ướ ứ ẵ ớ ỏ ấ ị N t ăn xong d n em r ng: ặ ộ đâu ra. Thành nói: ộ ằ - T sau ch làm nh th n a, vi c l thì liên l y đ n em. V l i, ngày ăn m t b a thì đói ư ế ữ ệ ộ ả ạ ụ ế ộ ữ ớ ch không ch t đâu! ế ừ ứ Thành nói: - Anh đã y u s n r i, sao có th hái nhi u c i đ ề ủ ượ ế ẵ ồ t mình h i: ể Ngày hôm sau, ăn xong, lén vào núi, đ n t n ch anh làm c i. Anh trông th y gi ế ậ c? ủ ấ ỗ ậ ỏ - Đ nh làm cái gì th ? ế ị
--2/9--
Đáp: - Đ nh hái c i giúp anh. ủ ị
H i: ỏ - Ai b o em? ả Đáp:
- T tôi đ n mà thôi. ế ự Anh nói: c, ví ph ng có hái đ ứ ượ ỏ ượ - Không c là em không hái đ ế ồ ề c cũng không nên. ạ ẻ ủ ụ ứ ấ ả ấ ế ầ ầ ả ằ ồ ị ấ i. Khi gánh c i v qua tr ấ ng, d n th y ặ ch t c ch t đ y. ự ặ ổ ế ấ ng, m i quay l ạ ớ ử ườ ư ế ủ ề ườ
ỏ ổ ề ẻ ắ ầ ổ
t nó đã đi đâu, đã cho ăn đòn r i! ng không bi c gi ế ọ ờ ồ Th r i gi c Thành v ngay. Thành không nghe c l y tay b c i giúp anh. L i nói: - Ngày mai em ph i đem búa đi! Anh đ n g n b o thôi, thì th y ngón tay b to t, giày b rách, bu ng r u b o em r ng: ả ị ạ - Mày không v nhanh thì tao l y búa t ề Thành bèn ra v . Anh đ a đ n n a đ ề h c r ng: ọ ằ -Em tôi còn nh tu i, nên răn c m nó, k o trong núi nhi u h beo l m! Th y nói: ầ - Tr ộ ề ả i anh nên b ph t roi r i đ y! ờ ồ ấ ị ạ Thành c i r ng: ướ N t v b o Thành: - Không nghe l ườ ằ - Không có đâu! Ngày hôm sau, l ợ ạ ẫ i, h i h ch t c i, m hôi đ m đìa hai bên má v n không ch u ngh l y m t lúc, ớ ế ố ả ặ ủ - Anh v n b o em ch đ n đây, sao l ồ i c th ? ạ ứ ế ầ ỉ ấ ẫ ộ ị
ở ế ự ầ ắ ủ ộ ấ i trách m ng Thành, bèn nói h t tình th c. Th y khen là hi n, r i cũng không ngăng c m ề ồ
i xách búa đi. Anh s hãi nói: ả Thành không tr l ả ờ ch ng đ m t bó, không nói năng gì tr ra v . ừ ề Th y l ầ ạ n a. ữ Anh nhi u l n b o thôi, cu i cùng Thành cũng ch ng nghe. ề ầ ẳ ả ố
ấ ườ ợ ấ ứ ổ ế ả ị ộ ữ ổ ị ổ ị ớ ỉ ế i s hãi tr n n p h t i làm c i trong núi, b ng có h đ n. M i ng M t hôm đang cùng m y ng ố ọ ỗ ủ ườ ộ i nên đi thong th , b N t đu i k p. N t ra s c giáng m t c , h li n tha Thành đi. H mang ng ộ ộ ổ ị ườ ổ ả ổ ề búa trúng vào đùi. H b đau ch y l ng lên, không sao đu i k p n a, đành ch đau đ n khóc lóc mà tr l ạ ồ i, khóc càng th m h n, nói: ả ở ạ ỗ ơ ả ọ ủ ả ế ố i. C b n khuyên d an - Em tôi ch ng ph i nh em ng ư ẳ ch t vào c . M i ng ổ ự ặ ườ ườ ộ ứ c? i khác; hu ng chi nó vì tôi mà ch t, tôi s ng làm sao đ ượ i v i c u thì đã ng p vào th t đ n g n m t phân, máu v t ra ọ ị ế ọ ậ ộ ế ố ố ầ ộ ồ ả ọ ẹ i mu n ch t c , đ li m l p hay sao? ằ ắ t con ta, l ạ ặ ổ ể ế ấ ố Bèn l y búa t ấ lênh láng, m t hoa mu n ch t. Ai cũng khi p, bèn xé áo bu c cho anh ta, r i c b n cõng v . ề ế ắ Bà m khóc lóc m ng r ng: - Mày gi ế N t rên r nói: ỉ ộ ấ ị ố ặ c. Ngày đêm ch ng i d a vào t ỉ ườ ườ ợ ng mà ế ng bón cho ăn chút ít, Ng u th li n nhi c ồ ự ư ị ề ắ ộ ng đ n bên gi ế ế ộ ị ồ ườ ặ ầ ỏ ồ ổ ở ủ ướ ầ ỏ ườ ấ ộ c đây, nhân h i ch ng cho N t đi. Đ n m t n i đô h i, th y m t ng ộ ơ ế ng r i thay N t h i thăm Thành. Ng ng g p th y, bèn t bày nông n i kh s ổ ở ỗ ầ i c a em. Th y đ ng nói: “Không nghe tin gì”. Th r i quay l ạ ế ồ ầ trong thành đi ra. Th y i m c áo đen t trong túi đang ặ i áo đen xem k l ừ i t p trát - Xin m ch phi n não, em ch t, nh t đ nh tôi ch ng s ng nào! ẳ ế ề ẹ ớ ng đau đ n không sao ng đ ng, v t th Đ t lên gi ủ ượ ớ ươ ế khóc. Cha s con cũng ch t n t, th ế ố ườ ườ m ng. N t không ch u ăn n a, ba ngày thì ch t. ữ Trong làng có th y đ ng rí (3); vong h n N t đi trên đ m y ngày tr ồ ấ đ a đ ộ ư ườ đ ng đón đ ườ ồ ỹ ạ ậ ộ ỏ ộ ồ ườ ở
--3/9--
i ph m nào h Tr ộ ọ ươ ạ ng. Th y đ ng ng r ng ồ ờ ằ ầ ở ư treo, đàn ông đàn bà có h n trăm, nh ng không có t ơ t p trác khác chăng. Ng ườ ậ - Con đ ng này thu c v tôi, sao có th b t l m đ c! ườ ể ắ ầ ượ i áo đen nói: ộ ề ư ầ i n n nh o. Cũng có ạ ạ ộ ớ i quen bi t cũ, đ n h i, không ai bi ế ồ ế ỏ ấ i to l n, ánh hào quang r c r t t c . ế ả ồ trên xu ng d ố i, v t c m th y nh th gi ấ ấ ư ế ớ ẩ ụ ả ự ỡ ừ ế ướ ớ
ằ N t không tin, ép th y đ ng đ a vào thành. Trong thành ma m i, ma cũ qua l ộ ng ườ ộ B ng nhiên ai n y cùng nhao nhao lên: “B Tát đ n!” Ng ng lên nhìn, th y trong mây có m t ỗ i trong tr o sáng ng ẻ ườ b ng. ừ Th y đ ng m ng nói r ng: ầ ừ ọ - C u c có phúc thay! B Tát m y m i năm m i xu ng âm ty m t l n đ nh s ch m i ả ộ ầ ổ ạ ể ồ ớ ố ồ ậ ổ ươ ấ c g p! ượ ặ ừ ổ ộ ọ ắ ệ ừ ấ ề ụ ứ t ng ni m: “T bi c u
ộ ạ ề ổ ồ ấ ướ i theo đ bi ồ ạ ổ ấ ổ ọ ơ ấ ộ ề ớ ừ ệ ộ ế ặ ế ỗ ẹ ườ ố ặ ử ắ ng m i tan, kh p m i n i, h t li ti nh b i. M t lát, s c cam l ớ ươ ộ c cam l , ch v t búa ữ ỗ ế ộ t mà đi. ng cũ đ a N t v . Trông c ng làng, th y m i t ầ ả ằ i, bèn thu t h t nh ng gì mình đã g p, vào b o r ng ữ i ch i m ng N t. N t mang oan mà không ộ ộ ng d y, l y cha mà nói r ng: ư i bày. S đ n v t th ể ự ả ậ ế ạ ượ ằ ươ ậ ạ i, xin cha c coi ằ t bi n tìm em. Nh mà không th y, thì thân này h t mong tr l ở ạ ứ ư ể ế ấ ư con l ỗ ắ ườ ế ng l n đ h i tin t c em. Gi a đ ư ườ ứ ề ớ ơ ữ ườ ộ ơ ọ
ng, ng a hung hăng r n r p tr ể ỏ ầ i c ườ ưỡ ố ẫ ộ ướ ự ử ỏ kh não. V a đúng hôm nay đ Li n kéo N t quỳ xu ng. B n qu lúc nhúc ng n ngang, ch p tay nh t t ỷ ố kh ”. Ti ng vang ch n đ ng m t đ t. ộ ế ấ ặ ấ i n ng, r B Tát l y cành d ư ụ ắ ướ ướ ươ ấ i, thì không th y đâu n a. N t c m th y trên c th m n hào quang thu l ộ ả ạ không còn đau. Th y đ ng l ư ầ N t ch t đã hai ngày, b ng nhiên s ng l ạ Thành ch a ch t. Bà m cho r ng đ t đi u nói láo, l ề th t ng thì đã lành. Đành g gi ờ ế ế -Con băng mây v ượ nh là con đã ch t. ế ữ ng đ n nh ng i. N t ra đi, th Ông đ a con ra ch v ng, cùng nhau khóc lóc không dám gi ữ ộ ạ ng ti n ăn h t s ch, ph i ăn mày mà đi. H n m t năm con đ ế ạ ộ ả ấ ng. Ng u nhiên trông th y đ n Kim Lăng, qu n áo rách x , bu c túm trăm múi l m kh m trên đ ọ ườ ế i nh quan ng. Trong đó có m t ng i ng a đi qua, N t tránh sang bên đ h n m i ng ư ườ ộ ự ườ ườ ơ c sau. M t thi u i, lính h u l c l l n, tu i ch ng b n m i tr l ế ự ổ ộ ị ộ ầ ự ưỡ ươ ở ạ ừ ớ ẩ con quan, ch a dám ng ng i ng a nh , nhìn N t nhi u l n. N t cho là m t v công t niên c ư ộ ị ộ ộ ưỡ ề ầ nhìn, thì thi u niên d ng roi ghìm ng a, r i b ng xu ng ng a g i to: ự ồ ỗ ự ọ ừ ế ố - Có ph i anh ta đó không?
ả ầ ướ c đ u nhìn k thì ra là Thành. Li n n m l y tay em, đau đ n quá, khóc l c c ti ng. ấ ả ế ề ắ ạ ớ N t ng ỹ ộ Thành cũng khóc và nói:
ả ạ ế ỗ ố i v i quan l n. Quan l n truy n b t ra m t con ng a đ ch N t, dong c ữ ộ - Anh sao ph i xiên b t đ n n i này? ầ ớ ng lúc nào không bi ườ ổ ớ ng t n. Tr ậ ộ ế ệ ng su t m t đêm. Vào lúc ông Tr ườ ấ i c ự ề ườ ưỡ ự ể ở ộ bên đ ặ ở kinh đô đi đ n, ngang qua ch ừ ng xót đ n v c lên, v v , Thành d n d n s ng l ỗ ề ề c đây, h tha Thành đi, đ t ướ t Giá t ươ ế ng Bi ự ươ ầ ạ ầ ố ắ ề ấ ế ở ố ỏ ừ ệ ắ ả ơ ầ ủ ọ ụ ồ i ng a đ u xu ng, h i duyên c r i ớ ồ N t k h t s tình, Thành càng thêm âu s u. Nh ng ng ỏ ộ ể ế ự ng v đ n nhà, b m l ề ế ươ ớ ạ ớ ẩ t, ế r i m i h i chuy n t ớ ỏ ệ ườ ồ ỗ n m gi a đ ữ ố ằ i. Nói Thành n m, th y m t mày nho nhã, th ặ ằ ỗ ị nhà c a quê quán, thì đã đi quá xa. Vì th bèn ch Thành cùng v , l y thu c đ p vào ch b ử ặ ng, vài ngày thì kh i. Bi t Giá không có con trai bèn nh n Thành làm con. May hôm đó g p th ươ ậ ệ bu i Thành theo b nuôi đi d o ch i ng m c nh. Thành k l i v i anh đ y đ m i vi c; v a xong. ổ ể ạ ớ ạ ệ không thôi. Thành vào nhà trong, mang áo l a ra bi u anh, r i bày ti c Bi ế ệ r ệ ượ ỏ t Giá đi vào. N t l y t u, trò chuy n t - H nhà ta, t Giá h i: i D có bao nhiêu đinh? ố ộ ạ ạ tình. Bi ệ ự t ở ạ ự ọ N t nói: ộ , cha tôi lúc bé ng i đ t T , đ n c ng ạ đ t D . ườ ấ ề ế ư ụ ở ấ ự Bi - Không t Giá nói: ệ - Tôi cũng ng i T , quê nhà ta thu c làng nào? ườ ề ộ
--4/9--
ộ ộ ạ ươ N t đáp: ừ Bi - T ng nghe cha tôi nói thu c h t Đông X ng. t Giá kinh ng c h i: ạ ỏ ệ - Th tôi cũng cùng làng, vì sao l i d i đ n D ? ạ ờ ế ự ế N t nói: ộ ố ờ ẹ ặ mi n Tây, qua l ử ớ ắ ướ ạ i b t cóc bà m già đem đi. Cha tôi g p lo n i đã c đây t ng buôn bán ở ừ ề ạ - Cu i đ i nhà Minh, quân Thanh vào biên gi đao binh, trôi d t không nhà không c a. Tr ạ l i đó. quen, vì th mà ở ạ ệ B t Giá kinh s h i: ụ t Giá tròn m t nhìn, r i cúi đ u nh nghi ng , r o b c mau vào nhà trong. ế ợ ỏ - C nhà ta tên là gì? t, Bi ư ầ ướ ộ ệ ắ ờ ả t c đ u l y chào. Xong h i N t r ng: ồ ấ ả ề ạ ỏ ộ ằ ng B nh Chi chăng? N t nói cho bi ế Không bao lâu, thái phu nhân ra, t ỉ ươ ủ - Mày là cháu c a Tr ả ộ t Giá r ng: ệ ả ằ ủ ế - Ta l y cha chúng mày ba năm, l u l c sang b c, thân mình thu c v H c C S n, đ N t đáp: “Ph i” Thái phu nhân khóc l n, b o Bi ớ - Đây là em c a mày. Anh em N t ch a hi u th nào. ể ư ộ ấ ắ ố ơ Thái phu nhân nói: ư ạ ữ ạ ử ộ ề ắ ờ ổ ậ ế không làm quan n a, không m t gi ữ ộ ờ i h cũ. Đã nhi u l n cho ng ng. Bèn ra s t ch l y l ố ơ ờ ổ ị ề ầ ươ ượ ử c n a i n a năm n a, C S n ch t, anh mày nh b tr t trong quân ngũ mà kh c nào là ắ ấ i đ n đ t ườ ế t đâu cha chúng mày đã d i sang ờ ấ ạ ọ ả ế ấ
t Giá r ng: R i nói v i Bi năm, sinh anh mày, l chuy n d n lên ch c quan này. Bây gi ứ ầ ể ng nh quê h không t ớ ưở T , mà không ch nào tìm th y âm hao gì c . Nào có bi ỗ mi n tây. ệ ề ề ớ ằ ồ ả ế Bi i T , c nghĩ còn bé d i, nên không c có h i Thành, Thành ch a t ng nói là ng ườ ề ứ ạ ồ ướ ư ừ ỏ
t Giá b n m i m t tu i, làm anh c , Thành m i sáu tu i là ố ố ổ ổ ả ệ ườ ặ ạ i: Bi ả ổ ể ế ổ - Mày nuôi em làm con thì gi m phúc mà ch t thôi. t Giá nói: ệ - H i tr nh . ớ ự ộ t Giá đ ọ ộ ồ ằ ệ t t n c i ngu n m i nguyên do t Giá ợ ệ ế ậ ợ ế ượ ư ạ ệ
c thì riêng ra, ch trong thiên h , có n c nào mà l ở ở cùng nhau, n u không thì ế ướ ạ i ứ ạ
ồ ử ế ộ
ắ c, báo tin cho b bi ườ ỉ ỡ ấ t mình. L i th y Thành thì m ng quá đ i, không nói đ ị t. Ông b t ỗ ỗ ố ế ố ừ ụ ế ợ ả ộ ừ c m t ràn r a. L i đ ạ ượ ướ ồ ộ ậ ẹ ế ệ ừ ệ ư ấ ắ ng a đ y t ạ ạ i gi ườ ữ t nh th nào. Thành không th y m li n h i, m i bi ế ẹ ồ ớ i. Bi ự ầ ớ ấ ẹ ề ề ủ ố ự ơ ế ạ ự ầ ầ ờ Bèn d a vào tu i đ x p đ t l ươ út, N t hai m i hai tu i là anh c mà thành anh hai. ươ c hai em m ng quá, n m ng i cùng có nhau, nên bi Bi ồ ừ chia lìa l u l c, và toan tính chuy n tr v . Thái phu nhân s bà v k không dung chăng. Bi ở ề nói: - Dung đ ượ không có tình cha con? R i đó bán đ t, bán nhà s m s a hành lý, đ nh ngày đi v tây. Khi đ n đ u làng, N t và Thành ề ầ ấ ơ ọ lúc N t b đi, v cũng ch t. Ch còn tr tr i dong ru i v tr ộ ỏ ố ừ ổ ề ướ ố i và bóng đ i nhau. B ng nhiên th y N t vào, b i ph n m ng r , th ng th t m t ông lão góa, ng ầ ộ c tin gi c gì, n ạ ắ ượ ấ t Giá cũng đ n. Ông d ng khóc ng c nhiên không ra vui, cũng không ra bu n, đ ng m con Bi ứ t Giá vào, l y chào xong thái phu nhân n m l y tay ông nhìn ngây nh ph ng. Không bao lâu Bi ỗ ứ ứ nhau cùng khóc. Đã th y con h u vú già, ng trong ngoài ch t ních, đ a đ ng ầ ấ ậ t m đã ch t, gào đ a ng i không còn bi ư ế ỏ ế ứ ọ t Giá đem ti n c a ra xây d ng l u gác, m i th y d y h c khóc mu n đ t h i, m t lúc t nh l ạ ỉ ộ cho hai em. Ng a nh y trong tàu, ng ự ệ i n ào trong nhà, nghi m nhiên là m t đ i gia. ễ ườ ồ ộ ạ ả
LIÊU TRAI CHÍ DỊ
Ph n 43ầ
--5/9--
TIÊN ÔNG H THÀNH
Ọ
ớ ọ ở ườ ạ ư ằ ớ ổ ị i Văn Đăng (1) cùng v i chàng h Thành, thu nh cùng theo đòi nghiên ớ t (2). Nh ng Thành nghèo, nên quanh năm nh v vào Chu. So v i i v i nhau nh m t t v n đi l ư ộ ấ i v k h V ng; Thành l y ỏ ờ ả t ạ ớ ỗ ế ẫ ướ ợ ế ọ ươ ị ệ ế ợ Chàng h Chu, ng ọ bút, do đó mà k t thành b n thi ế ế tu i tác thì Chu l n h n, nên g i v Chu b ng ch dâu. Các d p gi ọ ợ ơ nhà. V Chu sau sinh đ c đ a con trai thì b o b nh ch t. Chu c ạ c cô còn ít tu i nên ch a t ng g p m t. ớ ượ ứ ư ừ ổ ặ ươ ặ ế ở ở t ơ ệ ờ M t hôm, em trai cô V ng đ n nhà Chu thăm ch , y n ti c m ộ ừ ế , Thành m i quay l ị ế ủ i nhà vào báo tin, Chu đang ng i cho m i vào. Thành không vào t ồ ữ ạ ớ ữ ạ ấ ế ể c a Chu gi ủ ủ ề
- Tên n c nô chăn l n (3) h Hoàng kia sao dám làm v y! T tiên nó còn ph i h u h t ạ ổ ụ ph ả ầ ậ ổ ta, th mà nay m i g p th i đác chí đã không coi ai ra gì n a. ữ ậ ọ ờ ngay phòng ng . Thành ừ ạ ra cũng v a đ n ch i. Ng ườ i. V a ng i vào bàn v . Chu ph i d i bàn ti c ra nhà ngoài, r i ch y theo gi ừ ệ ồ ạ ồ ả ờ ề trai gi i đ y t tr i cho nhà Chu b quan huy n đánh r t đau. i vào báo, m t ng thì có ng ệ ộ ị ườ ầ ớ ườ i b h Hoàng đ trâu xéo lên ru ng c a Chu, vì th mà trâu nhà quan l c đây, k gi Nguyên tr ộ ạ ộ ọ ủ ẻ ữ ướ đâm ra cãi nhau. Tên gi ả i trâu c a h Hoàng ch y v trình ch . Ch cho b t đ y t ắ ầ ớ ủ ạ ủ ọ ữ lên quan, r i b quan ph t đòn. ạ ồ ị Chu h i rõ tình đ u, n i gi n nói: ầ ỏ ổ ợ ặ ớ ặ ế ẫ ạ i, ậ ạ ổ Gi n tràn lên c , chàng ph n chí vùng d y, mu n ch y ngay đi tìm Hoàng. Thành kéo tay ngăn l ố ậ nói: c này, làm gì phân rõ đen tr ng. Hu ng chi quan l i ngày nay quá ờ ắ ạ ố ượ p không c m giáo cung đ y thôi! ầ ổ ạ ộ ấ ứ ẫ c m t, chàng m i ch u, nh ng u t c v n ị ư ế ả ắ ầ ớ - Gi a th i bu i b o ng ữ n a cũng là lũ tr m c ướ ử Chu không nghe. Thành năn n hai ba l n, đ n ch y n ỉ không nguôi, tr n tr c su t đêm. Sáng ra b o gia nhân r ng: ả ằ ọ ố ể ấ ư ệ ọ ề ậ ủ ề ấ ầ ẳ ả i nh con chó “su t” đâu ch y đ y đ ỵ ấ ượ ứ ệ ả ơ ư ấ ướ ằ ủ - H Hoàng khinh ta quá, ta thù h n nó, nh ng h ng đ đ y đã. Còn quan huy n là quan c a ẵ ỏ ả tri u đình, ch ng ph i là quan c a quy n th , n u có chuy n tranh ch p thì cũng c n h i c ế ế ệ hai bên, ch sao l ầ c? Ta cũng ph i làm đ n ki n đ y ạ t ớ ử ế ạ nhà kia xem nó phân x th nào. ề t t ế ờ i xúc ph m đ n quan. Quan v a th n v a căm, l y c ờ ấ ữ ạ ừ ế ế ế ạ cáo tr ng g i lên quan huy n. ệ ử ấ ớ ẹ ừ ế ứ ụ ạ ế ư t làm th nào. Bây gi ị ế ệ ế ớ ậ ụ ồ ể ố ặ ở ề i khai đó mà l ờ ồ ố ả ặ ả ế Đám gia nhân h t th y đ u vun vào, chàng bèn quy t k , vi ả Quan huy n xé v t đi. Chu u t, nói nh ng l ệ b t chàng t ng ng c. ố ắ Sáng hôm sau, Thành sang thăm Chu m i bi i, thì đã b nh t vào ng c r i, chàng gi m chân than th , không bi l ạ đ ệ ượ v n vào l ị ng c nhìn nhau mà cay đ ng. Bàn tính kêu lên t n c a khuy t. Chu b o: ụ - Nay thân đã b xi ng trong cũi, gi ng nh chim trong l ng; d u còn m t chú em y u hèn thì ậ ử ư ộ ả ẫ ế ố ồ ộ c vi c đ a c m tu mà thôi. ệ ư ơ nh n l y, nói r ng: Thành s t s ng t cũng ch làm đ ỉ ố ắ ằ - Đây là ph n s c a tôi. Khó khăn không giúp nhau thì còn g i là b n bè làm gì. ạ ọ ng ngay. Em trai Chu đ nh đ a ti n l t đã vào thành th a ki n. V i vàng ch y theo đ ngăn ể ộ v a tóm ờ ừ ồ c ba tên gi c bi n; quan huy n và Hoàng đút lót ti n d n chúng vu cho Chu là đ ng đ ng, r i ả t b mũ áo nhà nho, dùng roi tra kh o Chu m t cách th m kh c. Thành vào ộ ỏ ắ ị ề ượ ự ậ ấ ậ ự ủ ườ ư ề ộ ư ế ị ắ ử ự ồ ụ ạ ế ố ớ t. S bèn đ ơ ề ể ộ ệ ứ ấ ượ ườ c ng phê c s , ph i cho tra xét l i hình. Pháp vi n ti p đ ượ ự ế ờ ả ợ cho cai ng c, đ chúng tuy t h n đ ố ộ t Chu. Nhân đó h i l ị ấ ợ ư ứ ệ ặ ậ phí đi thì đã đi lâu r i. Đ n kinh ch a bi ế t R i chàng lên đ ồ ồ c a nào vào mà kêu thì nghe đ n xa giá s p s a đi săn. Thành d tính n p s n trong khu ch g . ợ ỗ ấ ẵ ử c chu n, giao cho các tr m Ch t lát xa giá đi qua, chàng ra s p l y kêu van th m thi ạ ả ẩ đã tr i qua h n m i tháng, Chu đã b ghép b a chuy n v đ b vi n c u xét và tâu lên. B y gi ừ ị ả ể i cung l n ngh án. i c l vào t ị ẫ ạ ả ờ ả ệ ộ ướ ng c m n Hoàng cũng s m u gi c. ệ ẵ ườ ơ ụ ế ể đi u khu t khúc, i lên t n vi n bày t Em Chu mang th c ăn vào thăm cũng b c m ng t. Thành l ỏ ề c n a. Quan pháp vi n t c gi n, cho c gia n h i đ n, thì đã đói lã không d y đ Chu m i đ ệ ứ ớ ượ ạ ượ ỏ ế ấ ậ ữ ậ ơ
--6/9--
ạ ả ế ậ ả ờ ế ỏ ạ ậ ẻ i ệ đày. ộ t ộ c th v càng ph c Thành can đ m. Riêng Thành t ả ệ ụ ừ ả ả ề ư ụ ố ủ ư ắ ượ ộ ạ ườ ế ễ i, Chu cho ng ở ạ ườ t có chuy n l ườ ấ ơ ề ế ớ i sang nhà Thành thám thính, thì ng ờ ả ạ ỏ ố ự ề ả ạ ắ ỏ đánh tr ng cai ng c đ n ch t. Hoàng đâm ho ng ph i dùng nghìn l ng vàng đút lót ch y v y ạ ượ ụ thoát thân, m i đ c b qua đi m t cách m p m . Còn quan huy n thì vì b cong pháp lu t ph i ả ớ ượ khép ờ sau khi tr i qua ki n t ng, tình đ i Chu đ ngu i l nh nh tro. Mu n r Chu cùng mình đi n, nh ng Chu còn đ m đu i v tr , nên nghe nói ố ợ ẻ ẩ i chàng vi n vong. Thành tuy không đáp song y đã quy t. Sau khi chia tay, m y ngày không thì c ấ ở i nhà cũng ng chàng đang th y chàng tr l ỡ ấ i đi tìm; chùa , cho ng nhà Chu; hai n i đ u không th y nên m i đâm ng . Chu bi ệ ạ ườ ủ ạ i đem vàng l a chu c p cho con c a b n. quán, hang h c không đâu không dò h i. Th nh tho ng l ấ ụ ỉ tìm v . Khăn vàng áo lông, nghi m nhiên đã có dáng Đ c kho ng tám chín năm thì Thành b ng t ễ ỗ ượ d p đ o sĩ. Chu m ng n m tay b n h i: ạ ừ ấ - Anh đi đâu đ tôi tìm kh p? ể ắ ườ - M y ngàn h c n i, nào có nh t đ nh đâu. Nh ng t ạ ộ ư ế ừ ấ u, k s v i b n n i ni m xa cách, có ý mu n Thành c i b áo đ o đ i l y áo b y đ n nay may v n m nh kh e. ỏ ẫ ổ ấ ở ỏ ể ơ ớ ạ ấ ị ổ ạ ạ ố C i đáp: ấ Chu sai bày ti c r ệ ượ thu ng. Thành ch c ỉ ườ ả ở ề i không nói,. Chu b o: ờ - Ngu th t! Sao có th b v b con nh b cái ch i cùn đ c. ể ỏ ợ ỏ ư ỏ ượ ậ ổ Thành c ườ i. ỏ ượ ỏ i đ nh b ta ch ta nào có b đ ứ ượ i mà r ng: ằ - Không ph i th ! Ng ế ả ườ ị thì ch tr l i là trên cung Th ỉ ả ờ ơ ấ ằ ự ạ ỗ ở ở ề ườ ỏ ệ ậ ặ ọ t mình đang trên gi c ng ườ ng Thanh núi Lao S n. ơ ằ ậ ế ỏ ế ệ ở ổ ng n m, Chu m th y Thành tr n tru ng n m đè lên ng c, ng t mu n t c ố ứ ồ ầ t mình t nh d y, g i Thành không th y th a, ư ỉ ậ ủ ng c a i m i bi ớ ỏ ấ ườ ầ ạ ấ ở ị H i đ n ch Ti c xong tr v gi th . G ng h i làm gì v y, tuy t nhiên không đáp. Gi nh m lên nhìn thì đã b đi đâu m t tăm. Đ nh th n nhìn l Thành. S hãi kêu lên:
ợ ố ế i nhà. Ng ố ề ồ ấ i ng i đ y là Thành. Chu v n nhi u râu, l y ấ ng soi, l ộ ạ ẫ ườ ươ l m th t lên: ố ế ợ ẩ ề Bèn g i ng ườ ọ tay s thì c m l ằ ờ - Thành s s ụ - T i qua không say, sao mà đ o điên đ n th ? ả ế i nhà th p đèn lên, thì ng ắ th ch ng có m y s i. V i tìm g ấ ợ đây, th thì mình đi đâu r i? ậ ể ọ ư ườ i ố i không nghe. Chu cũng không c cách gì bi n b ch, li n sai ệ ạ ớ ấ ự ơ ầ ớ ạ ạ ấ ữ ị ộ ạ ườ ặ i đáp: Cũng có nghe anh. Hình nh i g c theo không k p. Chu t m ngh d ỉ ướ ố i r t đông. M t đ o nhân trong s đó đ a ư ố ư ở ạ ấ ườ ạ ắ ị ng Thanh thì ph i. ượ ộ ầ ư ừ ấ i chuy n trò v i m t ng ướ i nào đ y nh ng cũng ch dăm câu r i đi luôn. Ng ỉ ấ ạ ệ ớ ạ ườ ế ộ ầ ư ườ ọ lên:
c ch ng ngoài m t t m tên b n, ắ ườ ừ i v a ồ i h c trò cùng làng. Th y Chu, anh ta kinh ng c ạ ấ ầ ụ i ta nói anh lên non h c đ o, th mà nay còn d o ch i cõi tr n t c ọ ạ ườ ế ạ ặ ơ
t kỳ d c a mình; chàng kia h t ho ng nói: ị ủ ả ố - Th thì tôi v a g p anh ta kia mà c ng là anh. M i đi ch a đ ườ ơ ơ ẳ ờ ờ ở ồ Nói xong v t hi u ra, Tành sùng o thu t đ g i mình đi n. Mu n v thăm v (4) nh ng ng ể ả em th y dung m o khác anh ngăn l ề ạ ạ đ đi tìm Thành. s p ng a và đ y t ắ ầ ớ ể M y ngày sau, đ n núi Lao S n. Ng a ch y nhanh đ y t ự ế ấ i khách m c áo lông chim (5) qua l cây, th y nh ng ng m t nhìn Chu. Chu nhân d p h i thăm v Thành thì đ o sĩ c ề ỏ trên cung Th ả Nói xong đi ngay. Chu đ a m t nhìn theo thì th y ông ta đi ắ d ng l ớ ừ chuy n trò v i đ o sĩ d n d n đi đ n, thì ra là ng ầ ệ kêu - Bao năm không g p, nghe ng c ? đ ượ ư i chuy n đ i l Chu k l ổ ố ệ ể ạ ừ ặ ế c bao lâu, ch c cũng không ắ ư ượ ứ ỡ ớ xa đây l m. ắ ị ượ ừ Đ y t Chu kinh d nói: - Quái th t! Sao l ậ ặ ạ cũng v a tìm t ừ ầ ớ i m t mũi c a mình mà mình v a nhìn t n m t cũng không nh n ra đ ư c? ậ i, v i g p gáp đu i theo, nh ng r t cu c d u v t v n m t hút. Nhìn ố ặ ộ ấ ủ ộ ấ ế ẫ ậ ấ ớ ổ
--7/9--
ướ ỉ ấ ắ ị ự ế ổ ế ế c n a, đành giao ng a cho đ y t ng nào mà tính. T nghĩ ng thì quá cheo leo hi m ể d t v , m t mình th t thi u đi c ch th y m t mù xa t p ti n thoái không còn bi ữ ể ự ượ ữ ự ể ấ ộ lên phía tr t đ ế ườ còn nhà đâu n a mà v . Bèn quy t ý đu i theo đ n cùng. Mà đ ườ ề tr , không th đi ng a đ ầ ớ ắ ề ở ti p. ế ồ ể ồ ẻ ấ nh n là đ t ầ c a Thành, thân mang giúp áo qu n, l ươ ượ ng Thanh l đã là gi a tháng m i th mà hoa r ng n đ y l ấ ế ữ ượ ừ i th giam v n đ n. B y gi ẫ ự ẫ i, thì hóa ra Th ườ ng, và nói rõ duyên ỏ ườ ng th c d n chàng cùng đi. ạ i ở ầ ố i loi, v i đ n g n h i đ ộ ế ộ ậ ầ ệ ử ủ t muôn d m hành trình ba ngày m i t ớ ớ ờ ẳ ể ượ ố ắ ậ ề ồ ầ i, th ồ ạ ế ẩ ỗ ầ ườ ư ộ ệ ậ ấ ư ướ ấ ả ồ ỗ ả ạ ự ế ợ . Nh ng lòng tr n còn v n vít, không có ý mu n l u l ố ư ạ ạ ề ắ ổ ư ấ i r m râu nh cũ. ư ạ ậ l ố ữ ạ B ng đâu xa xa nhác th y m t c u ti u đ ng ng i l ỗ c .Ti u đ ng t ự ậ ớ ể ồ N m s ng g i đ t, v ặ ố ấ ươ ằ ch ng ph i nh l ế ư ờ ồ ả ẳ đi, ch ng có v gì là đ u mùa đông. ầ ẻ ủ c hình dáng c a Ti u đ ng vào báo tin khách đ n, Thành v i vàng ch y ra, chàng m i nh n ra đ ớ ế u chuy n trò y m m. Chu th y nhi u gi ng chim s c màu kỳ mình. C m tay d t vào bày ti c r ấ ệ ượ ắ ng đ n đ u ngay ch ng i mà hót, ti ng nghe nh đàn sáo, trong d , d n dĩ không s ng ế ườ ị ạ i. D i đ t tr i hai t m lòng r t l y làm l ấ ấ ấ ắ b đoàn, Thành kéo Chu cùng ng i. Quá canh hai, muôn vàn lo nghĩ đ u l ng xu ng, v a ch p m t ợ ừ ồ ố m t cái, b ng c m th y gi a mình và Thành thân hình l ờ ằ i có s trao đ i. Ng v c, đ a tay s c m, ờ ự ữ ộ thì l Sáng ra, hăng hái mu n v ngay. Thành c gi ố ề ớ ả ứ ủ ộ ớ ẽ ư ọ ẵ ồ ở ậ i cũ. Ch a đ i, sau ba ngày m i b o: - Xin c ng m t lúc, sáng mai s đ a anh v . ề ế ư ượ ấ ng đ i, b o Chu c v . Chu c nài không đ i bên đ ầ ề ắ ế ườ ầ c, đành l m lũi đi v . Đ n tr ế ượ ả ố ườ ẹ ự ư ủ ấ ứ ề ị ượ ư ủ ư ầ ẫ ử ổ ồ ộ i. L a gi n b c lên, đã toan xông vào b t, l l ợ ậ ư ấ ấ u cho nhau, b d ng r t l ố ượ ổ ắ ạ ợ ế ờ ẽ ộ ạ ặ ấ ả ơ ả ắ ớ ấ ả ố ế ạ ủ ủ ợ ặ ư ử ộ ươ ử ử ớ ế thông v i đ a ướ ặ ầ ươ ng tr ợ ậ ườ ậ ằ ng. Chàng kinh ng c nói: ng ườ M i thiu thiu thì đã nghe ti ng Thành g i: “Hành trang đã s n r i!” Bèn tr d y theo đi. Con đ ồ c bao lâu đã c m th y làng quê hi n ra trong t m m t. Thành ng i l n này khác xa l ệ ố ả ầ c c ng ướ ổ l ả ợ ạ ả ng vào thì c m th y thân nh t a nh chi c lá, nh y nhà, gõ không th y th a, đang đ nh trèo t ư ấ ấ i phòng ng . Bên trong đèn ng th p m i t m t cái phóc qua t ng ngay. V t qua m y l p t ớ ớ ấ ớ ườ ườ ộ đu c sáng tr ng, v mình v n ch a ng , đang trò chuy n thì th m v i ng òi nào đ y. Chàng dùng ấ ớ ệ ợ ố ị ắ vai u th t b p l i nh m gi y dán c a s , kh nhòm vào, thì cô v đang ng i cùng m t tên đ y t ầ ớ ưỡ i s th cô (6) chu c r ử th ng không n i, bèn l ng l ng nh y ra kh i c a, ch y đ n báo v i Thành, nh giúp m t tay, ộ ỏ ử ẳ ậ ử i, cùng đi th ng t Thành kh ng khái nh n l i bu ng ng c a v . Chu nh c m t hòn đá đ p c a. ẳ ồ ớ ậ ờ Bên trong ho ng s r i rít. C a càng đ p g p, trong càng cài ch t. Thành rút g m đ a m t nhát, ợ ố ộ ấ ậ ả vùng ch y ra c a. Thành đ ng ngoài c a dùng ki m chém, c a b c tung ra. Chu p vào, tên đ y t ế ứ ạ ầ ớ ậ ử ậ t đ t lìa cánh tay đ n t n vai. Chu b t v ra tra kh o, m i bi h i chàng t nàng t ớ ứ ở ừ ồ ư ả ắ ợ ế ậ ứ c sân, r i theo Thành còn trong ng c. Chu m n g m ch t đ u v , treo ru t lên cành cây tr ộ ượ ồ ụ quay ra, tìm đ t mình t nh d y, thì thân th v n đang n m trên v núi. Th t nhiên gi ở ề ể ẫ ỉ ố gi ạ ườ - M ng m quàng xiên, làm mình đâm ho ng. ả Thành c ị i đáp:
i b o là m . ơ ự ạ ả ế ấ - M thì anh b o là th c, th c anh l ự ư ươ ợ ế i, Thành đ a g m cho xem thì th y v t máu v n còn nguyên. Chu s đ n t ý, bèn s p s a hành trang i tr m ng Thành bày trò o thu t d i g t. Thành bi ả ậ ố ạ ắ ử ẫ ế ờ
ế ả ẳ ợ ả ở ụ đây là gì! Tôi đã chán nhìn trò đ i v n đ c, ờ ẩ i đ ộ ườ ả ơ Chu ng c nhiên h i l ỏ ạ ạ th t th n, nh ng l ư ạ ộ ầ ấ đ a chàng v . ề ư Th m thoát đã đ n đ u làng. Thành b o: ầ ố ạ ượ ợ đây. N u quá gi ế thân anh không ra, s đi m t mình. ng nh không có ng ộ , bèn vòng sang nhà ng ẽ i ườ ở ư ườ i : xin l ế ừ ặ p vào gi t ch , khoét ru t th m th ng không th t ờ ườ ắ ể ể ị ề c m t k l ế ả ộ ươ ể ả . Đ n nay ế ấ - Đêm đó tôi ch ng ki m đ i anh, ch ng ph i ế c đ i anh ở Chu đ n nhà, nhìn th y c a ngõ tiêu đi u, d ấ ử em. V a g p anh, em đã giàn gi a n ụ ướ - Sau khi anh đi, đang đêm c ướ c. quan lùng b t ch a đ ắ ư ượ
--8/9--
i trong m ng ch t t nh, bèn đem tình th c mà nói, l ộ ự ợ ỉ Chu nh ng Ng ộ ế ớ ứ ữ i. Chu b o em: ả ườ - ố ệ ng, em hãy c mà chăm sóc. ố
i em n c m t lã chã, ch y theo níu l i mà đi ắ ạ ướ ạ i d n: ế ườ i Thành, cùng nhau đi ti p. Khi đã xa quay đ u l ế i, ch c ỉ ườ ầ ạ ặ i d n đ ng truy c u n a làm gì. ạ ặ ừ ư ườ i em đ ng ngây ra m t lúc lâu. Chu h i thăm con mình. Bèn g i vú già b t ọ ứ ỏ cái v t trong b c tã này có quan h đ n vi c n i dõi tông đ ườ ệ ế ậ Anh nay s p t ế ồ ứ ẳ ự ớ ườ ẫ ố ậ ứ ấ i em mu n nói thì Thành đã khoát tay áo m t cái, l p t c không còn nhìn th y đâu n a. ữ ộ ứ ữ ồ i nhà trông nom v ế ạ ườ ườ ư ề ấ c vài năm thì nhà càng nghèo. Con trai Chu d n l n lên, không th đón đ t d y b o ng ả ầ ớ ể ượ ư ể ế ấ ộ ớ ạ ấ ỹ ở ở ộ ữ ủ ấ ẳ ố đâu g i t ụ i, song không ai bi ử ớ ộ c ra, h i ng ỏ ườ ạ ắ ề ọ giã vi c đ i r i. ệ ờ ồ ắ ừ - Th r i đ ng d y đi ngay. Ng ậ th ng. Ra đ n ngoài làng g p l ặ ạ - S đ i nh n nh c là hay nh t. ấ ụ Ng Đành đ ng s ng h i lâu, gào khóc r i v . ồ ề n ru ng. Em Chu là ng òi v ng v ch t phác, không bi ộ ụ ầ S ng đ c th y, ượ ố mình d y cháu h c. M t hôm đ n th trai vào sáng s m, th y m t phong th đ trên ph i t ư ả ự ọ ố án, niêm r t k ngoài đ : “Em trai m ”. Nhìn xem thì đúng là nét ch c a anh. M ra, tr ng ề r ng ch ng có gì, ch th y m t cái móng dài ch ng hai đ t tay. B ng l y làm kỳ quái. Đ t móng ặ ừ ỉ ấ ỗ t c . Quay tay lên nghiên m c r i b i nhà th ự ồ ướ ế ả ư ở i nhìn thì th y nghiên đá sáng chói, đã hóa thành vàng. Vô cùng kinh ng c. Đem đ t th lên tr l ặ ấ ử ở ạ ạ đ ng, s t đ u nh th c . T đ y giàu to. Đem ngàn vàng giúp cho con Thành. Vì th , thiên h ế ư ế ả ừ ấ ồ đ n r ng hai nhà này có thu t đi m kim. ể ồ ằ ậ
ộ ộ ỉ ơ ể ộ ị
ư ờ ạ t v i nhà , cho nên Chú Thích (1) Văn Đăng: m t huy n thu c t nh S n Đông. ệ (2) Nguyên văn “ch c u giao” là m t đi n c ch s k t thân không k sang hèn. Chúng tôi d ch ể ố ỉ ự ế ữ ứ thoát. (là ng ườ ị (3) Nguyên văn “m c tr nô” th ườ (4) Vì phòng “trai” t c là nhà h c, th ọ ng g i thô t c cho dân c b c. ở ụ ọ ng c t cách bi ườ i d ch) ụ ứ ệ ớ ề ấ ở ợ đây nói là v thăm v .
bi t hi u Kim Môn Vũ Khách c a đ o sĩ Đàm T ạ ể ố ắ ồ ừ ệ ủ ạ ệ ừ ỉ ờ ầ ớ ạ ộ dùng vào vi c l o đ ng n ng nh c nh ch t c i, nuôi ặ ư ặ ủ ệ ạ ọ ộ (5) Ch theo Đ o giáo. đi n c này b t ngu n t Tiêu th i Nam Đ ng. ườ (6) Nguyên văn “ty b c” là h ng đ y t ng a. ự
