Thu t Nói Chuy n H ng Ngàyậ ệ ằ Hoàng Xuân Vi t ệPh
n 002ầ
Đ ng C "b n Cũ So n L i"ừ ứ ổ ạ ạ
Trong lúc nói chuy n, nhi u ng i mang t t nói đi vói l iệ ề ườ ậ ạ
mãi nh ng đi u nào đó làm cho ng i nghe ph i b c mình.ữ ề ườ ả ự
Đ i v i cu c đ i, ng i ta nói: "D i bóng m t tr i khôngố ớ ộ ờ ườ ướ ặ ờ
có gì m i l ". Chúng ta có th nói, trong th ng i y,ớ ạ ể ứ ườ ấ
không có chuy n gì m i l c . H u h t nh ng đi u h th tệ ớ ạ ả ầ ế ữ ề ọ ố
ra có th g i m t cách vui vui là "B n cũ so n l i". Ng i taể ọ ộ ổ ạ ạ ườ
hay l p l i, th ng b i nhi u nguyên do. Vì nghèo nàn tríặ ạ ườ ở ề
nh , nói r i quên, nên ph i nhi u l n nh c l i đ k khácớ ồ ả ề ầ ắ ạ ể ẻ
c m hi u v i mình. Vì nhàm chán c nh đ i hi n t i, thíchả ể ớ ả ờ ệ ạ
m v ng t ng lai. Vì m t nhu c u kh n thi t nào đó, nênơ ọ ươ ộ ầ ẩ ế
ph i h mình xu ng van nài lòng t t c a k khác. Vì choả ạ ố ố ủ ẻ
mình là quan tr ng, th y mình giàu tài đ c khao khát thiên họ ấ ứ ạ
ng i khen mình. Vì thi u l ng tri, thi u tâm lý, nên thíchợ ế ươ ế
nhai đi nhai l i m t hai đi u gì đó t ng thiên h mê nghe,ạ ộ ề ưở ạ
và t đ c r ng mình duyên dáng trong khi nói chuy n. ự ắ ằ ệ
Vì quá yêu thích m t ai, hay m t v t nào nên ng i taộ ộ ậ ườ
th y c n nh c mãi nh ng gì có liên h đ n đ i t ng yêuấ ầ ắ ữ ệ ế ố ượ
c a mình. Vì cô đ n, đau kh , nghèo túng. Có l do kinhủ ơ ổ ẽ
nghi m, b n bi t nhi u ng i hay nói mãi m t v n đ ch vìệ ạ ế ề ườ ộ ấ ề ỉ
h kém trí khôn, ho c b i hoàn c nh gia đình nghèo túng, họ ặ ở ả ọ
không thu tr đ c nhi u ki n văn. Ph m vi hi u bi t c aữ ượ ề ế ạ ể ế ủ
h ch căn c trên nh ng công ăn vi c làm ch t h p h ngọ ỉ ứ ữ ệ ậ ẹ ằ
ngày c a mình, vì v y, khi nói chuy n, h không bi t gì m iủ ậ ệ ọ ế ớ
l đ nói, ph i bàn luôn nh ng vi c t m th ng cu c s ngạ ể ả ữ ệ ầ ườ ộ ố
c a mình. Chúng tôi có quen đ c m t bà lão bán k o đ uủ ượ ộ ẹ ậ
ph ng. Trong m i l n chúng tôi đ n thăm bà là có đ n b yộ ườ ầ ế ế ả
l n nghe bà nói v cách rang đ u, xào đ u v i đ ng, cáchầ ề ậ ậ ớ ườ
n ng bánh tráng, v mùa nào k o đ u ph ng ph i đ i lúa,ướ ề ẹ ậ ộ ả ổ
đ i d a, ph i bán b ng ti n đ có l i. Trong xã h i, có bi tổ ừ ả ằ ề ể ợ ộ ế
bao ng i hay nói chuy n nh bà lão n y. ườ ệ ư ầ
T t kém trí nh cũng làm cho nhi u ng i khi nóiậ ớ ề ườ
chuy n b k khác chê chán. Chuy n h m i nói vài b aệ ị ẻ ệ ọ ớ ữ
tr c, nói r t nhi u, r t lâu mà b a nay h l i nghi m nhiênướ ấ ề ấ ữ ọ ạ ễ
nói l i n a. B i não nh khi m khuy t, nên nh ng đi u hạ ữ ở ớ ế ế ữ ề ọ
h c t p t tr c d n d n tiêu tan trong th i gian. Câuọ ậ ừ ướ ầ ầ ờ
chuy n c a h do đó không đ c d i dào ý t ng. Nh ngệ ủ ọ ượ ồ ưở ữ
đi u h m i bàn, h c t nghĩa l i. B nh l p l i này ch ngề ọ ớ ọ ắ ạ ệ ậ ạ ẳ
nh ng r t th ng b c lão thành mà cũng không ít nh ngữ ấ ườ ở ậ ở ữ
thanh niên y u tinh th n, đau th n kinh, ít trí khôn, trác tángế ầ ầ
qúa đ hay dùng không ch ng m c nh ng món kích thíchộ ừ ự ữ
nh cà phê, r u m nh. ư ượ ạ
Không bi t b n có g p nh chúng tôi, nhi u ông lão hayế ạ ặ ư ề
chê th i hi n t i cu a chúng ta và ca t ng th i dĩ vãng c aờ ệ ạ ả ụ ờ ủ
mình đã s ng không? Chúng tôi th nh tho ng l i g p nh ngố ỉ ả ạ ặ ữ
b c cao tu i có tinh th n nh v y. T nhiên h có ác c mậ ổ ầ ư ậ ự ọ ả
v i cu c s ng, mà h đang s ng có c m tình r t nhi u v iớ ộ ố ọ ố ả ấ ề ớ
cái ki p x a x a nào c a th i h còn măng xuân. H hayế ử ư ủ ờ ọ ọ
đem nh ng chuy n x a ra k l . Ít khi b n g p m t ông lãoữ ệ ư ể ể ạ ặ ộ
hay bà lão mà không nghe h nói h i đó ng i ta không nhọ ồ ườ ư
th này, tr i đ t, cây trái, tôm cá nh th kia, đ i bây gi tế ờ ấ ư ế ờ ờ ệ
h n h i x a nhi u. Và b n nên nh r ng, cái th i mà khi hơ ồ ư ề ạ ớ ằ ờ ọ
còn xuân tráng, h không ca ng i gì l m đâu. Có khi h cũngọ ợ ắ ọ
chê chán l m. Lúc v già, h mang tâm lý "Vang bóng m tắ ề ọ ộ
th i". Mà không ph i ch ng i già m i có tâm lý này ngheờ ả ỉ ườ ớ
b n. H ng thanh niên cũng có nhi u ng i a khen ng iạ ạ ề ườ ư ợ
th i x a. B n và chúng tôi ch c có l n nói, bây gi h c sinhờ ư ạ ắ ầ ờ ọ
l i bi ng và h c kém h n chúng ta h i lúc b ng tu iườ ế ọ ơ ồ ằ ổ
chúng. Có k khác chê hi n t i, khao khát nh ng c i cáchẻ ệ ạ ữ ả
ngày mai và hay nói đi nói l i nh ng k t qu còn trongạ ữ ế ả
m ng. T t c hai h ng này đi u làm cho thính gi b c mình.ộ ấ ả ạ ề ả ự
S t ty m c c m có khi cũng làm cho đôi ng i hự ự ặ ả ườ ạ
mình xu ng thái quá đ van nài lòng t nhân c a k khác.ố ể ừ ủ ẻ
Khi k này, vì lý do nào đó không làm h th a mãn đ c, hẻ ọ ỏ ượ ọ
l p đi l p l i mãi l i yêu c u c a mình. Thính gi tr c m tặ ặ ạ ờ ầ ủ ả ướ ặ
h ph i b c mình h n c ng i m c n tr c m t chh n .ọ ả ự ơ ả ườ ắ ợ ướ ặ ủ ợ
Nhi u ng i hay "b n cũ so n l i" ch vì có tính khoeề ườ ổ ạ ạ ỉ
khoang thái quá. Lúc nào h cũng mu n đ i nh n mình làọ ố ờ ậ
m t ng i quan tr ng và mu n cho thiên h bi t nh ng tàiộ ườ ọ ố ạ ế ữ
đ c c a mình. G p ai h cũng hay bàn đ n nh ng thànhứ ủ ặ ọ ế ữ
công c a h v quân s , nh ng k t qu c a h v doanhủ ọ ề ự ữ ế ả ủ ọ ề
nghi p, nh ng c p b ng, nh ng tác ph m văn ngh , nh ngệ ữ ấ ằ ữ ẩ ệ ữ
ngành văn hóa mà h chuyên kh o. Các đ u đ y ám nhọ ả ầ ề ấ ả
tâm h n h , nên h nói v chúng là tâm h n h đ c th aồ ọ ễ ề ồ ọ ượ ỏ
mãn ph n nào. ầ
Trong nhi u cu c h i đàm, có không ít k hay tràoề ộ ộ ẻ
phúng, hay làm trò h mà thi u l ng tri và d t tâm lý thínhề ế ươ ố
gi . H nói nh ng đi u mà h t ng làm k khác c i vả ọ ữ ề ọ ưở ẻ ườ ỡ
b ng, tronh khi thính gi ng ng ngh u, th ng h i tính khụ ả ượ ị ươ ạ ờ
d i c a h , và mu n b t gi ng h cho r i. ạ ủ ọ ố ị ọ ọ ồ
M t nguyên nhân n a hay làm cho nhi u ng i có t tộ ữ ề ườ ậ
l p l i lúc nói chuy n là yêu say mê m t ng i hay m t v tậ ạ ệ ộ ườ ộ ậ
nào. Ch c b n nhi u l n chán ng t m t vài bè b n h g pắ ạ ề ầ ắ ộ ạ ễ ặ
b n là bàn v ng i tình c a h . Có nhi u chi ti t bá lápạ ề ườ ủ ọ ề ế
c a k y, h cũng đem ra nói nh thu t m t kỳ công. Hủ ẻ ấ ọ ư ậ ộ ọ
thích nói đi nói l i v ng i h yêu, là vì th nhiên h mu nạ ề ườ ọ ự ọ ố
chia s n i sung s ng trong tâm h n yêu và đ c yêu c aẻ ỗ ướ ồ ượ ủ
mình. Song ti c m t n i h quên r ng, con ng i ai cũng aế ộ ỗ ọ ằ ườ ư
nói v mình nh h , và ai cũng không thích k khác bànề ư ọ ẻ
nh ng vi c không ăn thua gì đ n mình vì th thính gi khôngữ ệ ế ế ả
thích h . Chúng tôi có bi t đ c m t bà lão r t thích nh ngọ ế ượ ộ ấ ữ
đ c nh gh tr ng k , mâm thau, dĩa chén, l ô... Và m tồ ổ ư ế ườ ỷ ư ộ
ông lão r t say mê chuy n Tàu. Ai g p hai ng i này đ uấ ệ ặ ườ ề
nghe h bàn v nh ng h yêu thích. Trong xóm chúng tôi ,ọ ề ữ ọ ở
thiên h không a mà h không lo l ng gì. Có l n chúng tôiạ ư ọ ắ ầ
đ n ch i nhà ông lão mê truy n tàu, sau khi ông thuy t choế ơ ệ ế
chúng tôi nào Chung Vô Di m đánh c v i H u Anh, nào cácệ ờ ớ ầ
anh hùng trong Th y H , nào Đ c K v i Bá L c Đài. Ôngủ ử ắ ỷ ớ ạ
nói v i chúng tôi: Nhi u ng i không a tôi, nh ng tôi th yớ ề ườ ư ư ấ
tôi a truy n Tàu là đ r i. Th t là ông Lão ngoan c !ư ệ ủ ồ ậ ố
Nh ng ng i g p tai n n, t t nguy n, b nh ho n, g p c nhữ ườ ặ ạ ậ ề ệ ạ ặ ả
chia ly, đói rét cũng hay nói đi nói l i nguy c nh và tâm sạ ả ự
c a mình. Thi t ra, h không đáng trách, vì tâm h n đau khủ ệ ọ ồ ổ
c a h c n đ c chia s t, c n n i n ng n, y l o.ủ ọ ầ ượ ớ ầ ơ ươ ẩ ủ ạ
Nh ng b i ng i đ i, không m y ai quan tâm đ n tâm sư ở ườ ờ ấ ế ự
c a k khác, nên m t khi h lài nhài k l cõi lòng c aủ ẻ ộ ọ ể ể ủ
mình, thì nhi u ng i chán ghét h . ề ườ ọ
Bây gi xin b n hãy t xét mình, coi trong câu chuy nờ ạ ự ệ
hàng ngày, b n có t p quán "b n cũ so n l i" nh nh ngạ ậ ổ ạ ạ ư ữ
ng i đáng ti c trên này không. N u r i có, sinh b n mauườ ế ế ủ ạ
mau tr tuy t. L i nói l p l i làm cho k có óc sáng su từ ệ ố ậ ạ ẻ ố
ph i kh tâm. Nó làm cho k khác, th y ng i nói ra khôngả ổ ẻ ấ ườ
bi t chú tr ng đ n k xung quanh mà mãi lo nghĩ đ n mình.ế ọ ế ẻ ế
Và b i cái gì nhi u quá gây chán n n, nên câu chuy n c aở ề ả ệ ủ
ng i có t t l p l i làm k xung quanh m t thi n c m c aườ ậ ậ ạ ẻ ấ ệ ả ủ
h .Trong xã h i, n u b n th ng g p nh ng ng i có t tọ ộ ế ạ ườ ặ ữ ườ ậ
x u này, b n nên khoan h ng v i h . Ph n đông h b côấ ạ ồ ớ ọ ầ ọ ị
đ c, tâm h n lúc nào cũng khao khát b ch l đ đ c an i.ộ ồ ạ ộ ể ượ ủ
N u không t n thì gi , hay không có h i, thì b n nên nh nế ố ờ ạ ạ ẫ
nh n nghe h giao phó cõi lòng. B n s là ng i h yêu quýị ọ ạ ẽ ườ ọ
cách riêng, và nh h b n có th thành công trong nhi uờ ọ ạ ể ề
vi c. S nh n nh n nh th , đã đành là thái đ l ch s màệ ự ẫ ị ư ế ộ ị ự
còn là bí quy t rèn luy n tâm tính cho m m d o, có th ănế ệ ề ẻ ể
ch u nhi u đau kh và đ kh năng đ làm nên. ị ề ổ ủ ả ể
[ Ph n Tr cầ ướ ] [ Ph n Kầ ế ]