ở ẩ ặ
• Ngày nay, hoa đã tr thành m t hàng xu t kh u có giá tr . ị i hi u ạ ệ ấ ạ ộ
Trong đó hoa tulip là m t trong nh ng lo i hoa đem l qu kinh t cao nh t trên th gi ữ i. ế ớ ế ả ấ
t đ i nóng m thì ư ệ ớ
ồ ớ ệ ẩ ộ
ả t Nam, do đó chúng
ố
» V i khí h u đ c tr ng là nhi ậ ặ vi c tr ng và s n xu t hoa tulip qu là m t ấ ả thách th c l n đ i v i Vi ứ ớ ố ớ ệ tôi đã th o lu n và ch n đ tài “HOA TULIPS” ọ ề ậ ả nh m tìm hi u v ngu n g c, phân b , yêu c u ầ ồ ố ể ề ngo i c nh, giá tr , kĩ thu t tr ng… hoa tulip. ị ằ ạ ả ậ ồ
ế
Châu Âu (m t chi c bình c ổ c trang trí v i ấ ớ ộ ượ c tìm th y ấ ở ầ
ữ
ồ ố
ấ ấ
i khu v c phía ự ạ ở dãy c a loài hoa này n m ằ ở ữ ầ
i Nga, d c ượ ọ ớ ể
ầ ố ề ọ i Trung Qu c. Th Nhĩ Kì tr c năm 1000 Hoa tulip d i: đ ạ ượ Cretan xu t hi n cách đây g n 4000 năm đ ệ nh ng bông tulip) Tuy nhiên, ngu n g c xu t hi n c a chúng l ệ ủ Tây và Trung Á. Vùng đ t kh i t ở ổ ủ Thiên S n và dãy Pamir g n Islamabad ngày nay, vùng g n gi a ơ i Nga và Trung Qu c. biên gi ớ c lan truy n d c theo bi n Đen t T đó chúng đ ừ su t Đ a Trung H i t ố ả ớ ố ị Đ c tr ng ồ ở ướ
ổ ượ sau công nguyên.
Anh ệ ở
Năm 1578, hoa tulip xu t hi n Năm 1598 xu t hi n ấ Pháp ệ ở ấ
ắ ề ớ
c Hà Lan. ấ ướ
ấ
ấ ướ ủ
ch c B c M vào tháng 5 hàng năm và t ế ị c c a mình. c t ượ ổ ứ ở ừ Hà Lan, Spalding tháng 9 đ n ế ỹ
Năm 1593 Clusius đã làm tên c a loài hoa tulip g n li n v i ủ tên đ t n Năm 1640, các nhà lãnh đ o Hà Lan đã quy t đ nh l y hoa tulip ạ ng cho đ t n là lo i hoa bi u t ạ ể ượ L h i hoa tulip (Festival tulip) đ ễ ộ (Anh) và ở ắ tháng 10 vào mùa xuân bán c u B c. ầ ở ắ
Festival tulip Nh t B n ở ậ ả
ng đ ng c bán v i giá t ớ ươ ươ
ượ Amsterdam. Năm 1637 m t s c hoa tulip đã đ ộ ố ủ v i giá c a m t ngôi nhà t ớ t ố ở ủ ộ
c bán r ng rãi ộ
ệ Hà Lan v i h n 3 t c hoa đ ơ ớ ơ ượ ả
ấ c xu t kh u v i h n ượ c s n xu t hàng năm trên ấ
ẩ ớ ơ i ạ ứ ố ượ ẩ ấ
ỷ ủ ượ c xu t kh u sang Mĩ, Nh t và Đ c, s còn l ậ c. Hi n nay, h n 3500 gi ng và loài hoa tulip đã đ ố ỷ ủ ở 23000 m u Anh, trong s đó có 2 t c đ ố ẫ 1 tri u c là đ ệ ủ c s d ng làm hoa c t trong n đ ượ ử ụ ướ ắ
Tên g iọ
Tulip, Two lips
t: (phiên âm t tên ti ng Anh) Tuy líp ừ ế
Tulipa Tên khoa h c: ọ Tulipa Tên ti ng Anh: ế Tên ti ng Vi ệ ế Phân lo i th c v t ạ ự ậ ớ Plantae - Thu c gi i ộ ộ ớ Lilliopsida - Thu c l p ộ ộ Liliales - Thu c b ộ ọ Liliaceae - Thu c h - Thu c chi ộ
Đ c dùng làm hoa c t c m trong l ắ ắ ượ ọ
ồ
Đ c dùng làm hoa tr ng trong ượ ch u c nh ậ ả
Đ c dùng làm hoa tr ng trong v n, ượ ồ ườ
làm đ p khuôn viên ẹ
c t o thành t m t vài ừ ộ ủ ượ ạ lá v yả , tr ng, m t mà và ượ ắ
ẽ ữ ủ ch iồ s phát tri n thành lá và hoa m i. ể ớ
ủ áo củ) là đ c đi m quan tr ng đ ể ể ọ ặ
ế
t các loài. b o v cho ủ ỏ ả ệ c kh i các tác nhân gây h i và gi ạ ữ
ủ ườ ng là nâu đ m, có th h i đen và đ ỏ ể ơ ậ
ấ ạ : C u t o C đ m ng ọ Chính gi a c là Ở ặ ướ ủ đĩa s c pơ ấ i c là m t d L p v phía ngoài c ( ớ ỏ nh n bi ậ Ch c năng: ứ c khô ráo. c đ ủ ượ Màu s c áo c th ắ nh t.ạ
ỡ ỏ ẩ ủ ỏ ậ ớ ố
G b c n th n l p áo ngoài c a v , đa s các loài có lông .
ấ ạ ủ
C u t o c tulip
Kích th c c : ướ ủ ph thu c vào tu i và s c s ng c a cây ứ ố ụ ủ ổ ộ
i ng ướ ấ i đ t: d a vào l ự ượ
ồ ạ c a c khi tr ng d Th i gian t n t ồ ng d tr trong c . ch t dinh d ủ ưỡ ủ ủ ự ữ ờ ấ
Tulip bulbs: (top row) Tulipa sylvestris, T. hageri, T. humilis; (second row) T. clusiana, T. montana, T. kolpakowskiana, T. turkestanica; (third row) T. greigii, T. vvedenskyi ‘Tangerine Beauty’, T. fosteriana; (bottom row) T. kaufmanniana ‘Ancilla’, T. grengiolensis
ng. ưở ờ
ơ ậ
ố nh t là ph n thân g n v i hoa. ầ ớ
: thay đ i qua các th i kì sinh tr Chi u dài thân ổ ề : ơ có ho c không Lông t ặ Màu s cắ : gi ng màu lá hay có màu đ m h n ấ Khi m c đ ánh sáng th p h n trong su t
ng c a tulip so v i trong t ố nhiên ự ầ ứ ộ ưở
ấ ơ ớ i ánh sáng. n t ươ ớ
mùa sinh tr ủ → thân kéo dài ra, v
ọ ọ ữ ặ ạ
Màu s cắ : xanh lá cây xám M t vài loài có nh ng đ m đen trên lá, d ng s c d c ho c ố ộ ngang. Lông: Th nh tho ng cũng có nh ng v ch lông ng n mép lá. ắ ở ữ ạ ả ỉ
Kích th ướ
i 16cm (7in.) ớ
i h n ể ớ ơ
c: - Chi u r ng: nh h n 1cm t ỏ ơ ề ộ - Chi u dài: 10 – 25cm(4 – 10in.), có th t ề 30cm(1ft.)
T.lanata
V trí lá đính: ị
c n i v i thân ho c phía d ấ ượ ố ớ ặ ở ướ i xung quanh v ị
i có th là gi ể ồ ầ
- Lá bé nh t đ trí nh ng lá khác. ữ - Nh ng lá còn l ạ ữ nh ư ở ch t quanh lá đ u tiên nh hoa h ng ữ ặ loàiT.tarda ho c chúng m c cách d c theo thân nh T.montana ọ ư ư ọ ặ
T.tarda T.montana
ng ng đ ng có chi u r ng nh và g n t ỏ ườ ươ ề ộ ầ ươ
ng r ng nh t là g n chân lá.
hai đ u và r ng nh t ườ ầ ỏ ở
ở ầ ấ gi a ấ ở ữ ộ ộ ộ ộ ấ ở
c và d ng mác ạ ượ ứ
c, r ng nh t ượ ộ
Hình d ng lá: ạ - Linear lá dài th v i chi u dài. ề ớ - Lanceolate lá d ng mũi mác th ạ - Elliptic lá hình elip nh - Ovate lá hình ôvan và hình tr ng có m t chóp và r ng nh t ứ g n chân lá. ầ - Obovate và oblanceolate lá d ng tr ng ng ạ đi m g n đ nh (chóp). ng ầ ỉ ấ ở ể - Oblong có d ng hình ch nh t nh ng tròn hai đ u ữ ậ ư ở ầ ạ
ồ
ơ
ạ ế
ố
Tulipa greigii ‘Red Riding Hood’ leaves Tulipa systola tr ng có thân dài h n so v i ớ các hoang d i. V t màu đen, r ng, mép ộ có màu vàng r t ấ n i b t. Có ổ ậ th nhìn ể th y rõ đ ế ầ hoa c a ủ gi ng hoa màu đ ỏ nh t này. ạ
ặ
ạ ớ ộ ế
ậ ế
ồ ạ
ẹ ơ
i ng thu h p h n ườ ủ ặ ớ ườ ầ ạ
: Đ c đi m chung ể Bông hoa có hình bát, v i m t đ hoa d ng tròn, hay hình ph u. ễ Hoa không có tuy n m t. ấ ạ : C u t o Bao hoa: đ ng d ng, vòng cánh ngoài cùng là đài hoa. Vòng cánh hoa ngoài cùng th vòng cánh th 3 bên trong và m t sau c a ứ chúng th ng có màu khác so v i ph n còn l c a hoa. ủ
T. kaufmanniana Tulipa biflora
ặ ủ
ắ
ặ
≠ ≠
ữ
ố ng có l p ỏ ườ M t sau c a vòng cánh hoa ngoài cùng màu xanh h i ơ xám
T. clusiana và Vòng cánh hoa ngoài cùng màu tr ng hay màu vàng có m t sau cánh hoa màu đ ỏ hay màu tía. Nh ng gi ng tulip màu đ th ớ bao quanh màu vàng s m ẫ ho c màu ánh h ng. ồ ặ
ạ ặ ạ
i v phía ỉ ẹ ạ ề
ế
ừ ề
Cánh hoa: có 6 cánh - Hình d ng cánh: d ng hình thoi ho c d ng thìa ạ - Sau khi đ nh phát tri n đ y đ thì cánh hoa thu h p l ể ầ ủ đ hoa. - Màu s c: các màu tr màu xanh blue và màu đen tuy n. ắ - C u t o hoa: ấ ạ
i c a ạ ủ ề ớ
: có nhi u màu khác so v i ph n còn l ặ
ụ ế ầ
ấ ị ỉ
Đ hoaế ầ hoa, có mép màu tr ng ho c màu vàng. ắ Nh :ị - Nh hoa x p xung quanh b u nh y ị - Đ u ch nh có mang bao ph n ầ - Lông:
ỉ
. ơ
ặ ả ọ ụ ớ
ị c bao ph b i m t l p lông t ủ ở ộ ớ ị ượ ng m c thành c m ho c d i d c theo ọ ng thành. ố ộ ử ỉ ộ ử L p lông này ng n, th chi u dài c a ch nh tr ủ + M t n a các gi ng tulip có ch nh không có lông. + M t n a có ch nh đ ắ ỉ ườ ị ưở ề
ụ : ng có màu xanh, vàng hay tr ng ắ
ầ i đi, ố ể
nh y phình to lên và chuy n màu t cu i cùng nó chuy n màu nâu và giòn ể tr c khi n t ra lúc chín B u nh y ầ - Th ườ - Đ u vòi nh y x làm 3 ụ ẻ ầ - Ngay khi s th ph n x y ra, b u ự ụ ấ ả ụ ố ướ ứ
c ch a trong 3 ngăn. H t: ạ màu nâu, đ ượ ứ
ặ ờ ầ ủ ồ ướ ng v phía ề
º: nên tr ng 7-10 n i có bóng râm, hay ít
ộ ừ c che trong bóng râm lúc gi a tr a. C n ánh sáng m t tr i đ y đ , nên tr ng h ầ nam. N i có vĩ đ t ơ nh t đ ấ ượ ồ ở ơ ữ ư
Tuy thích h p đ t khô nh ng v n c n đ c cung c p đ đ m ẫ ầ ượ ợ ấ ư ấ ủ ộ ẩ
khô trong su t mùa hè và mùa đông. i vào thân cây. cượ gi ữ
c đ ng trên b m t đ t trong su t mùa xuân. ố Tránh t ướ C hoa c n ph i đ ả ầ ủ Gi ng ra hoa vào mùa thu: tránh n ố ố ướ ọ ề ặ ấ
trong th i gian giâm. ờ
ụ ầ ố
i khi n hoa đ u tiên xu t ấ c đ n đ sâu 6-8 i sâu đ n ể ướ ế ộ ế ấ ị
Gi ng tulip xuân và hè: b t đ u t ắ ầ ướ hi n trên cây n u đ t b khô, t ướ ệ inches
c kho ng ả
1 inches trong m t tu n m c n ụ ữ ự ướ ầ
gi Khi cây ra n gi ộ i n ướ ướ ằ cho n ướ T ữ c b ng vòi phun m a s ư ẽ c không ti p xúc v i hoa. ớ ế
pH thu n l i: 6- 7 ậ ợ
Đ t thoát n t, k t c u h t đ t kho ng c t ấ ướ ố ế ấ ạ ấ ả
12 inches (18 inches thì càng t t) ố
Nên tr ng nh ng n i không có c nh tranh c a nh ng cây khác ồ ở ữ ủ ữ ơ ạ
Không nên tr ng tulip đ t đã tr ng tulip 2, 3 năm ồ ở ấ ồ
Bón photpho và kali, ít nit ng ho c ặ
ơ super phosphate v i đ t làm túi b u đ chu n b cho c . ủ . Tr n b t x ộ ộ ươ ầ ể ớ ấ ẩ ị
ế ấ
ố ầ
ng ố ộ ươ ộ ớ
ố
ừ i khi cây ra hoa. Bón 7 thìa đ y phân hòa ớ ầ
Bón vôi n u đ t có tính axit. Quy trình bón phân: - Gi ng ra hoa vào mùa xuân: tr n vào trong đ t 5 thìa đ y phân ấ ộ 10- 10- 10 c ng v i 2 c c b t x hòa tan v i t l ớ ỉ ệ - Gi ng n vào mùa hè và mùa thu: nên bón phân hàng tháng t ở khi ch i b t lên cho t ồ ậ tan t l 10- 10- 10 chia ra làm 2- 3 l n bón. ỉ ệ ầ
ố
ằ
ể
Có th nhân gi ng b ng : - C ủ - H tạ - Nuôi c y mô
ấ
ợ
Ch n gi ng hoa Tulip phù h p. Tr ng c vào cu i hè, đ u thu ọ ồ ố ủ ầ ạ ở ơ
ấ ơ
ở ơ t) b ng cách đ t vào túi gi y r i đ t ằ n i có mùa đông l nh, n i có mùa đông m h n ặ ấ ồ ặ
trong t ầ
n i có mùa ủ ủ Ở ơ ố ầ
ủ ấ
ữ đáy h . ố
ố vào cu i thu ho c đ u đông ặ ầ ố Làm l nh c (n u c n thi ế ủ ế ầ ạ l nh 6-8 tu n. ủ ạ Ch n n i có n ng đ tr ng. ể ồ ắ ọ ơ Chu n b đ t n u c n thi t ế ẩ ị ấ ế ầ Đào h sâu 2.5-3 l n chi u r ng c a c (4-6 inches). ề ộ đông m áp thì 8-12 inches. Kho ng cách gi a các c là 4-6 inches. ả Bón phân và tr n kĩ phân v i đ t ớ ấ ở ộ Đ t c ngay ng n vào h . L p đ t. ố ấ ấ ắ c. T ặ ủ i đ u n ướ ề ướ
i đáy bình, đ h ể ở ặ ỏ ụ ướ
ộ
nhi ºF ệ ộ
c khi ầ ấ ướ
ấ
Giâm c vào tháng 10: đ t 1 inch s i v n d ủ m t ph n nh c a c trên m t đ t ặ ấ ỏ ủ ủ ầ t đ 38-48 c Sau khi giâm, gi ữ ủ ở C giâm ph i đ c đem ra ngoài tr i ít nh t 3 tu n tr ờ ủ ả ượ nhi t đ xu ng r t th p ệ ộ ố ấ Đem vào phòng sau 12 tu n, đ kho ng 3-4 tu n ầ ể ầ ả
ở ồ ả
ừ ầ ướ ướ
i n ể ừ ụ c t c.Đ lá vàng đi và r ng t ự
ầ ộ
ẳ ướ ướ ị ặ ầ ố
ấ ơ ấ ơ ắ ầ ủ
đ t m nh ng không nhão ư
ọ ệ ºF. ng vào kho ng 55- 65 ả ưở
khi tu i n c l i i 5- 6 tháng sau khi n hoa Tr ng i. 3 tu n sau Vào tháng 8, ng ng bón phân và gi m d n n ầ ả nhiên. C t b thì ng ng h n t ắ ỏ ph n thân và lá b vàng đi, cách m t vài inches phía trên c giâm ủ Vào tháng 9 ho c đ u tháng 10, giâm toàn b c trong đi u ki n ộ ủ ệ ề i và khô ráo ít nh t là 6- 8 tu n râm mát, bóng t ầ Vào tháng 11 đem c đã giâm ra n i m và sáng h n b t đ u iướ t c. ướ n Gi ữ ấ ẩ Xoay ch u hàng ngày đ cây không m c l ch ể ậ Nhi t đ lý t ệ ộ C s n hoa ngay sau 4- 8 tu n t ủ ẽ ở ớ ướ ạ ầ ừ
ề ặ
Thu ho ch:ạ - Th i đi m: sáng s m ho c chi u mát ớ ờ ể ả B o qu n: ắ - B o qu n hoa c t: ả
ả ả
ng vào bình. ườ
c 1 l n/ngày ầ
ạ
Th đá l nh và 2 thìa đ ả Thay n Bu i t ổ ố - B o qu n hoa khô ả ạ ướ i nên cho vào phòng l nh ử ụ ả ụ
C1: phun dung d ch (1/2 n → c t h t lá → ắ ế
: s d ng tulip lúc còn n ị ồ ướ i đ khô → bó thân l ể
c + 1/2 h dán) ạ → treo lên n i cao, thoáng ơ C2: dùng ch t làm khô nh là keo silica, hóa ch t borax, cát ư ấ ấ
• Tulip không đ VN do đi u ượ ồ ổ ế ở ề
c tr ng c tr ng ph bi n ậ ợ Đà L t, M c Châu, Lào ộ ồ ở i. ạ
ki n khí h u không thu n l ậ ệ • Hi n nay đ ượ ệ Cai.
• Tr ng ĐHNN1 đã tr ng đ c tulip. ườ ồ ượ
