1
PHẦN MỞ ĐẦU
1. Sự cần thiết của đề tài
Tính độc lập của kiểm toán viên (KTV) trong kiểm toán hiện
được coi là thiết yếu đối với hoạt động kiểm toán hiện đại, bất kể lĩnh
vực mà tổ chức hoạt động (Wanna, 2006). Do tầm quan trọng của tính
độc lập trong lĩnh vực kiểm toán, nghiên cứu về các nhân tố ảnh hưởng
đến tính độc lập của KTV đã trở thành một trong những chủ đề trọng
tâm trong nghiên cứu kiểm toán. Nhiều nghiên cứu cho thấy rằng mặc
dù tính độc lập của KTV trong khu vực tư đã được bàn luận nhiều
trong ba thập kỷ qua, tuy nhiên những nghiên cứu về tính độc lập trong
khu vực công vẫn còn khiêm tốn (Gendron và cộng sự, 2001; Hay &
Cordery, 2018; Tepalagul & Lin, 2015).
Tranh luận về các nhân tố tác động đến tính độc lập của KTV
trong khu vực công trong các nghiên cứu thực nghiệm tập trung phần
lớn vào các nước phương Tây có nền dân chủ phát triển. Các tài liệu
nghiên cứu từ năm 1990 đến nay cho thấy xu hướng các nghiên cứu
tập trung vào các yếu tố liên quan đến tính độc lập của KTV trong khu
vực công chủ yếu nghiên cứu các nhân tố đơn lẻ, rời rạc và phần lớn
các nghiên cứu sử dụng phương pháp nghiên cứu định tính, nghiên
cứu định lượng, trong khi phương pháp nghiên cứu hỗn hợp vẫn còn
hạn chế. Đồng thời, các nghiên cứu liên quan đến tính độc lập của
KTV thường được nghiên cứu với vai trò là biến phụ thuộc hoặc biến
độc lập, trong khi tính độc lập của KTV với vai trò là biến trung gian
còn chưa được khám phá nhiều trong các nghiên cứu trước. Hơn nữa,
nghiên cứu về chủ đề liên quan đến tính độc lập của KTV tại Kiểm
toán nhà nước (KTNN) Việt Nam còn khá khiêm tốn về số lượng và
nội dung. Vì vậy, nghiên cứu về các nhân tố ảnh hưởng tính độc lập
trong khu vực công cần được khám phá và bàn luận ở nước đang phát
triển, cụ thể là Việt Nam.
Tại Việt Nam, Luật KTNN và các quy định của KTNN Việt
Nam có những nỗ lực trong việc bảo vệ, duy trì tính độc lập của kiểm
toán viên nhà nước (KTVNN) nhằm đảm bảo KTVNN thực hiện cuộc
kiểm toán độc lập, khách quan, nhưng thực tế tính độc lập của KTV là
