Tổng quan xơ gan
I.Định nghĩa
Xơ gan được định nghĩa về giải phẩu học là sự hình thành nodule và fibrosis
lan toả. Tiếp theo sau đó là hoại tử tế bào gan, mặc dù nguyên nhân thì có rất
nhiều nhưng hậu quả thì giống nhau.
Fibrosis không đồng nghĩa với Xơ gan:
- Fibrosis có thể xảy ra trong suy tim, trong tắc ngẽn ống mật và fibrosis gan
bẩm sinh hoặc trong vùng gian thuỳ trong bệnh gan nhiễm hạt – mà không
hề có xơ gan thật sự!
- Sự hình thành nodule không kèm fibrosis gặp trong bệnh chuyển đổi từng
phần sang thể nodule, cũng không phải là xơ gan
- Có sự liên quan giữa viêm gan mãn và xơ gan
II.Nguyên nhân xơ gan:
1. Các nguyên nhân thường gặp:
a) Do siêu vi B, C, D:
Trong các loại viêm gan siêu vi, virút viêm gan B là kẻ thù gây xơ gan số
1
Theo ước tính của Tổ chức Y tế Thế giới, hàng năm trên thế giới có khoảng
hơn 1 triệu người tử vong do virút viêm gan B mãn tính tiến triển thành xơ
gan, ung thư gan... Chính vì vậy, bất cứ ai khi phát hiện bị nhiễm loại virút
này đều rất lo lắng, ăn không ngon ngủ không yên, vô hình chung lại làm
cho bệnh lý thêm trầm trọng.
Thực tế cho thấy, không phải ai nhiễm HBV cũng dẫn tới viêm gan mãn
tính, xơ gan và ung thư gan. Mỗi người có mật độ nhiễm virút viêm gan B
khác nhau. Mật độ virút càng cao thì tế bào gan bị phá hủy càng nhanh, men
gan tăng cao và gây nhiều biến chứng.
Ngược lại nếu biết cách bảo vệ lá gan, virút viêm gan B sống lành tính và
không gây tổn thương gan. Do đó, khi phát hiện mình bị nhiễm virút viêm
gan B, người bệnh không nên quá lo lắng mà hãy bình tĩnh đến gặp bác sĩ
chuyên khoa để được tư vấn kỹ về quá trình theo dõi và điều trị.
b). Xơ gan do rượu:
Rượu gây hại cho gan, điều này thì ai cũng biết. Nhưng rượu gây hại cho
gan như thế nào và bao nhiêu rượu thì có thể “hạ gục” được gan thì ít người
có thể trả lời được. Nghiên cứu cho thấy nếu mỗi ngày uống 1 xị rượu (250
ml) hoặc nửa lít bia thì trong vòng 10 năm có thể sẽ dẫn đến xơ gan. Đặc
biệt, trên cơ địa người bị viêm gan virút B, C hoặc người có tiền sử các
bệnh về gan thì xơ gan tiến triển nhanh hơn.
Thông thường khi uống rượu, gan sẽ là nơi chuyển hóa và đào thải rượu ra
ngoài cơ thể. Nhưng việc uống quá nhiều bia rượu hoặc uống trong thời
gian dài khiến gan trở nên “quá tải”, lượng men gan cũng không đủ để tham
gia vào quá trình giải độc rượu. Bia rượu làm giảm glutathione (chất bảo vệ
nhu mô gan), gây tổn thương tế bào và làm suy giảm chức năng gan. Ở một
số bệnh nhân, rượu có thể gây viêm gan cấp tính, còn đa phần các trường
hợp rượu sẽ “nhâm nhi” gan từng ngày, từng tháng. Ban đầu chỉ là gan
nhiễm mỡ, sau đó là viêm gan mãn tính và nặng nhất là xơ gan.
>> Bí quyết giải rượu nhanh
2. Các nguyên nhân khác:
- Do chuyển hóa: bệnh hemochromatosis, bệnh Wilson, thiếu men α-
antitrypsin
- Bệnh đường mật kéo dài
- Nghẽn tỉnh mạch gan: hội chứng Budd-Chiari
- Rối loạn miễn dịch: viêm gan dạng lupoid
- Độc chất: Methotrexate, Amiodarone
- Phẫu thuật bypass ở đường ruột
- Suy dinh dưỡng, nhiễm trùng.
- Bẩm sinh
III. Chẩn đoán xơ gan:
Ngoài các dấu hiệu đi kèm trong bệnh nguyên nhân, hai biểu hiện chính
trong xơ gan là: suy tế bào gan, tăng áp lực tỉnh mạch cửa. Điều trị và tiên
lượng phụ thuộc vào mức độ hai yêu tố này.
1. Lâm sàng:
- Mệt, sụt cân
- Chán ăn, rối loạn tiêu hóa
- Đau bụng
- Vàng da
- Phù chân, báng bụng (bụng to bất thường do có dịch trong khoang ổ bụng)
- Xuất huyết mũi, răng, da, đường tiêu hóa
-Giảm ham muốn tình dục
2. Tiền căn:
- Có vàng da
- Viêm gan
- Có dùng thuốc ảnh hưởng gan
- Có truyền máu
- Uống rượu
- Có người trong gia đình bị bệnh gan
3. Khám:
- Sốt
- Vàng da, nổi mẩn, thay đổi sắc tố da
- Ngón tay dùi trống, móng tay trắng, sao mạch, lòng bàn tay son
- Chứng vú to, teo tinh hoàn ở đàn ông
- Báng bụng (bụng to do trong ổ bụng có dịch)
- Gan lách to, phù chân
- Rối loạn tâm thần, run cơ...
4. Xét nghiệm máu:
- Giảm hemoglobin, hồng cầu, bạch cầu, tiểu cầu, thời gian đông máu kéo
dài