Vận dụng lý luận hình thái kinh tế - XH của Mác. Phân tích tính
tất yếu của việc định hướng con đường đi lên CNXH bỏ qua chế độ tư
bản chủ nghĩa ?
1. Luận chứng khoa học và vai trò phương pháp của lý luận hình thái kinh tế - xã
hội của Mác
- Sự ra đời lý luận hình thái kinh tế - xã hội là một bước chuyển biến cách mạng
trong nhận thức về đời sống xã hội.
- Lý luận đó đưa ra quan điểm duy vật về xã hội, chỉ ra sản xuất là là cơ sở của đời
sống xã hội, phương thức sản xuất quyết định quá trình sinh hoạt chính trị và tinh thần
nói chung.
- Lý luận đó cũng chỉ ra xã hội là một hệ thống có cấu trúc phức tạp, trong đó các
mặt, các lĩnh vực có mối quan hệ chặt chẽ với nhau, tác động qua lại với nhau một cách
biện chứng.
- Lý luận đó đã mang lại một phương pháp luận thật sự khoa học cho nhận thức và
hoạt động thực tiễn cải tạo xã hội theo con đường tiến bộ.
* Vai trò phương pháp luận của lý luận hình thái kinh tế - xã hội thể hiện ở chỗ:
- Thứ nhất: Lý luận hình thái kinh tế - xã hội chỉ ra, sản xuất vật chất là cơ sở của
đời sống xã hội, phương thức sản xuất quyết định quá trình sinh hoạt xã hội, chính trị và
tinh thần nói chung.
- Thứ hai: Lý luận hình thái kinh tế - xã hội chỉ ra, xã hội không phải là sự kết hợp
một cách ngẫu nhiên, máy móc giữa các cá nhân mà là một cơ thể sống sinh động, các
mặt thống nhất chặt chẽ với nhau.
- Thứ ba: Lý luận hình thái kinh tế - xã hội chỉ ra rằng, sự phát triển của các hình
thái kinh tế - xã hội là một quá trình lịch sử - tự nhiên, tức là diễn ra theo quy luật khách
quan chứ không phải theo ý muốn chủ quan.
- Thứ tư: Lý luận hình thái kinh tế - xã hội vừa chỉ ra quy luật phát triển chung của
nhân loại, vừa chỉ ra mỗi dân tộc do điều kiện lịch sử - cụ thể mà con đường phát triển
riêng, đặc thù.
2. Tính tất yếu
Việt Nam chưa qua giai đoạn phát triển TBCN, song với điều kiện lịch sử nhất
định, có thể quá độ lên CNXH, không qua giai đoạn TBCN. Điều đó hoàn toàn phù hợp
với quy luật lịch sử tự nhiên.
- Trong chính cương vắn tắt và sách lược vắn tắt, luận cương của đảng đã khẳng
định: “Con đường của Cách mạng Việt Nam nhất định phải đi tới CNXH, bỏ qua thời kỳ
TBCN”.
- Qua các thời kỳ cách mạng, từ khi thành lập Đảng ta luôn luôn khẳng định chân
lý: “Độc lập dân tộc gắn liền với CNXH là con đường tất yếu khách quan phù hợp với ý
chí nguyện vọng của nhân dân ta”. Sau thắng lợi của cách mạng dân tộc dân chủ nhân
dân nước ta có đủ điều kiện quá độ lên CNXH bỏ qua chế độ TBCN, đó là:
+ Phương thức sản xuất cũ (TBCN) đã trở nên lạc hậu, lỗi thời. Phương thức sản
xuất mới (CSCN) tiến bộ đã xuất hiện. Hơn nữa, thực tiễn cách mạng VN đã làm cho
nhân dân ta hiểu rõ bản chất của chủ nghĩa thực dân (Pháp) và chủ nghĩa đế quốc (Mỹ) đã
củng cố việc lựa chọn con đường gắn độc lập dân tộc và CNXH.
+ Chính quyền đã thuộc về giai cấp công nhân và nhân dân lao động dưới sự lãnh
đạo của Đảng cộng sản. Chính vì vậy, mục tiêu tiếp theo của cách mạng nước ta tất yếu
phải là CNXH, do đó, phải bước vào thời kỳ quá độ để đi lên CNXH.
- ĐH Đảng IX tiếp tục khẳng định “Con đường đi lên của nước ta là sự phát triển
quá độ lên CNXH, bỏ qua chế độ TBCN”.
Đại hội Đảng IX chỉ rõ: ưu tiên phát triển lực lượng sản xuất, đồng thời xây dựng
QHSX phù hợp theo định hướng XHCN.
Xuất phát từ nền kinh tế phổ biến là sản xuất nhỏ. Lao động thủ công đi lên
CNXH mà chưa có nền đại công nghiệp, do đó phải tiến hành công nghiệp hóa, hiện đại
hóa nhằm xây dựng cơ sở vật chất cho CNXH. Đó là nhiệm vụ trọng tâm trong suốt thời
kì quá độ tiến lên CNXH.
- Đảng ta chỉ rõ quan hệ giữa phát triển kinh tế, xã hội với phát triển KH, công nghệ
vì sự phát triển KHCN sẽ tạo ra sự phát triển nhanh của LLSX nhằm nâng cao năng suất
lao động, nâng cao sức mạnh nội lực để hội nhập kinh tế thế giới
Công nghiệp hóa phải gắn với hiện đại hóa mà hướng trước hết vào các ngành
công nghệ cao do đó “coi giáo dục và đào tạo, KH và CN là nền tảng, động lực của sự
nghiệp CNH – HĐH đất nước.
Trong điều kiện hiện nay của nước ta với thế và lực trong nước và điều kiện
quốc tế có nhiều thuận lợi nên không thể chỉ thực hiện các bước đi tuần tự mà cần và có
thể rút ngắn thời gian, vừa có bước đi tuần tự, vừa có bước nhảy vọt.
- Đại hội Đảng đã xác nhận “Đến năm 2020 nước ta cơ bản trở thành một nước công
nghiệp theo hướng hiện đại”. Do đó chúng ta có thể và cần phải lựa chọn tiến trình công
nghiệp hóa, hiện đại hóa.