Kinh tế chính trị
Đề tài: Tại sao nói học thuyết giá trị thặng dư là hòn đá tảng to lớn nhất trong học
thuyết kinh tế của C. Mác
Bài làm:
Các Mác - Nhà kinh tế chính trị học, Nhà triết học thiên tài của Đức đ• để
lại cho nhân loại biết bao học thuyết mà đến nay vẫn còn nguyên giá trị . Có thể
nói học thuyết giá trị thặng dư là một phát hiện vĩ đại nhất của Mác ở thế kỷ XIX.
Nó là "viên đá tảng" trong toàn bộ học thuyết của ông.
Chúng ta, ai cũng biết rằng: bất cứ một học thuyết kinh tế nào ra đời hay
hình thành cũng đều dựa trên hai tiền đề là thực tiễn và học thuyết . Bởi lẽ tư duy
học thuyết bắt nguồn từ thực tiễn rồi quay trở lại thực tiễn để kiểm nghiệm tính
đúng đắn của học thuyết . Hơn nữa một đặc điểm kinh tế của Các Mác là tính kế
thừa và tính phê phán: kế thừa cái đã có, còn đúng và phê phán để tìm ra những
hạn chế của học thuyết đã có để lọc bỏ, bổ sung, sáng tạo, phát triển và hoàn thiện.
Học thuyết kinh tế của Các Mác được trình bày trong tác phẩm vĩ đại của ông là
Bộ "Tư bản". Trong bài viết này chúng ta chỉ đề cập đến một học thuyết vĩ đại
nhất của ông , đó là học thuyết giá trị thặng dư.
Học thuyết giá trị thặng dư của Các Mác ra đời trong bối cảnh lịch sử Tây
Âu của những năm 40 thế kỷ XIX:
- Về thực tiễn kinh tế : lực lượng sản xuất và quan hệ sản xuất dựa trên
thành quả của cuộc cách mạng công nghiệp đã hoàn thành. Chính nó đã tạo ra cơ
sở vật chất để các phạm trù kinh tế với tư cách là bản chất của quan hệ sản xuất tư
bản chủ nghĩa bộc lộ khá rõ nét.
- Về thực tiễn chính trị xã hội : là thời kỳ có nhiều biến đổi về chính trị và
xã hội đã và đang diễn ra (Cách mạng phản phong kến của Pháp, Công x• Pari và
phong trào công nhân Pháp, Phong trào hiến chương, Cuộc cách mạng tư sản 1848
mang tính toàn châu Âu). Đó là những chất liệu quý giá cho sự hình thành các học
thuyết của Các Mác .
- Về tiền đề lý luận: Các Mác đã dựa vào kinh tế chính trị tư sản cổ điển
Anh ( W. Petty, A.Smith, D.Ricardo), chủ nghĩa xã hội không tưởng của Pháp,
Triết học cổ điển Đức (Hêghen và Phoiơbắc).
Các Mác đã kế thừa những tư tưởng của nhân loại, sửa đổi, bổ xung và
phát triển học thuyết kinh tế của mình ở trình độ cao hơn.
Lênin đã nhận xét: "Tất cả thiên tài của C.Mác chính là ở chỗ đã giải đáp
được những vấn đề mà tư tưởng tiên tiến của nhân loại đã nêu ra. C.Mác đã kế
thừa tất cả những cái gì tốt đẹp nhất mà loài người đã sáng tạo ra trong thế kỷ
XIX"
Với bối cảnh ra đời trên, học thuyết giá trị thặng dư của C.Mác được trình
bày từ phần IV đến phần V trong quyển 1 và từ phần I đến phần III trong quyển 3
của Bộ "Tư bản"
Học thuyết giá trị thặng dư nghiên cứu trực tiếp sự tồn tại và phát triển của
quan hệ sản xuất Tư bản chủ nghĩa , tìm ra quy luật giá trị thặng dư với tư cách là
quy luật kinh tế tuyệt đối (hay quy luật kinh tế cơ bản) của xã hội Tư bản, nghiên
cứu hình thức biểu hiện của giá trị thặng dư mà trước tiên là lợi nhuận và lợi
nhuận bình quân.
Nội dung cơ bản của học thuyết giá trị thặng dư của Mác thể hiện cụ thể
như sau:
+ Sự chuyển hoá tiền tệ thành Tư bản
Từ sự phân biệt và phân tích tiền tệ thông thường và tiền tệ làm chức năng
tư bản thông qua hai công thức H-T-H và T-H-T, , C.Mác đã khẳng định T-H-T,
là công thức chung của Tư bản, trong đó T, = T + dentaT
Khi phân tích công thức chung của Tư bản T-H-T, ở cả hai trường hợp trao
đổi ngang giá và không ngang giá Mác đều thấy không sinh ra dentaT, và không
làm cho tiền tệ lớn lên, từ đó Mác đã tìm ra mâu thuẫn của công thức chung mà
nội dung của nó là : Tiền tệ lớn lên vừa ở trong lưu thông, nhưng lại không sinh ra
ở trong lưu thông ( mà sinh ra ở ngoài lưu thông- trong sản xuất )
Mác đã giải quyết mâu thuẫn trên bằng cách tìm ra một loại hàng hoá mới
đó là hàng hoá sức lao động. Đây là một loại hàng hoá có thuộc tính tạo ra giá trị
mới lớn hơn giá trị của bản thân nó, làm sinh ra dentaT, và tiền tệ lớn lên. Từ đó
mác đã phân tích hai điều kiện để sức lao động trở thành hàng hoá và hai thuộc
tính của nó ( giá trị sử dụng và giá trị ). Đến đây Mác đã kết luận: Tiền trở thành
tư bản khi sức lao động trở thành hàng hoá.
+ Sự sản xuất ra giá trị thặng dư tuyệt đối
ở nội dung này mác đã dùng phương pháp phân tích đi từ cái chung đến cái
riêng ( đặc thù ) để phân tích quá trình lao động và quá trình làm gia tăng giá trị (
quá trình sản xuất giá trị thặng dư ). Đó là cơ sở kinh tế - xã hội cho quá trình sản
xuất ra m ( giá trị thặng dư ).
Từ giá trị thặng dư, Mác đã đưa ra khái niệm tư bản và lao động .
Mác đã phát hiện ra tính hai mặt của lao động sản xuất hàng hoá và dựa vào
đó Mác đã chia tư bản thành C và V, từ đó làm rõ mối quan hệ, vai trò của C và V
đối với việc sản xuất ra m. Ông còn phê phán những quan điểm không đúng xung
quanh vấn đề này, tìm ra công thức tính giá trị hàng hoá trong xí nghiệp Tư bản là
W= ( c + v + m )
Cũng trong nội dung này. Mác đã phân tích rõ các khái niệm:
- Ngày lao động và cơ cấu của nó.
- Tỷ suất giá trị thặng dư : m, =TGLĐTDx100%/ TGLĐCT
= mx 100%/v
- Khối lượng giá trị thặng dư : M = m, x V
Những khái nioệm trên là tiền đề để tìm ra phương pháp sản xuất ra giá trị thặng
dư tuyệt đối dựa trên biện pháp kéo dài ngày lao động hoặc gia tăng cường độ lao
động .
+ Sự sản xuất ra giá trị thặng dư tương đối
Luật lao động ra làm hạn chế phương pháp sản xuất ra giá trị thặng dư tuỵêt
đối thì chủ nghĩa tư bản đã chuyển sang phương pháp sản xuất ra giá trị thặng dư
tương đối.
Phương pháp sản xuất ra giá trị thặng dư tương đối là một phương pháp rút
ngắn thời gian lao động cần thiết để tăng tương ứng thời gian lao động thặng dư
dựa trên cơ sở tăng năng suất lao động trong ngành sản xuất hàng tiêu dùng và các
ngành sản xuất tư liệu sản xuất liên quan tới ngành sản xuất hàng hoá tiêu dùng.
Mác đã nghiên cứu quá trình tăng năng suất lao động của người công nhân
và đã chứng minh được rằng : Ba giai đoạn phát triển lực lượng sản xuất - tăng
năng suất lao động cũng đồng thời là ba giai đoạn nâng cao tỷ suất m tương đối
của nhà tư bản đối với người công nhân ( giai đoạn hiệp tác giản đơn Tư bản chủ
nghĩa , công trường thủ công Tư bản chủ nghĩa , đại công nghiệp cơ khí Tư bản
chủ nghĩa )
+ Mối quan hệ và sự khác biệt giữa sản xuất ra giá trị thặng dư tương đối và sản
xuất ra giá trị thặng dư tuỵêt đối
Cả hai phương pháp sản xuất ra giá trị thặng dư tương đối và sản xuất ra giá
trị thặng dư tuyệt đối đều giống nhau về mục đích- tức đều làm tăng thời gian lao
động thặng dư . Nhưng chúng khác nhau ở cách đặt giả thiết, biện pháp thực hiện
và kết quả thu được.
+ Quy luật giá trị thặng dư
Theo C.Mác, việc sản xuất ra giá trị thặng dư là quy luật kinh tế cơ bản của
chủ nghĩa tư bản, ông đã viết :" Việc tạo ra giá trị thặng dư, đó là quy luật tuyệt
đối của phương thức sản xuất đó".
Thật vậy, mục đích sản xuất của chủ nghĩa tư bản không phải là sản xuất ra
giá trị sử dụng mà là sản xuất ra giá trị thặng dư . Chúng sẽ theo đuổi giá trị thặng
dư dù phải trả bằng bất cứ giá nào. Sản xuất ra giá trị thặng dư chính là động cơ
hoạt động của xã hội tư sản, nó là động lực chính thúc đẩy sự vận động của