TUỶ SỐNG
1. Hình thể
ngoài
2. Cấu tạo
trong
3. Dây thần
kinh tuỷ
1. Hình thể ngoài
Tủy sống nằm trong ống xương
sống, hình trụ hơi dẹt, theo hướng
trước sau, dài khoảng 45 – 50cm,
năng khoảng 30g, đường kính
trung bình 1cm, màu trắng mềm.
Đầu trên nối với hành tủy (hay
hành não), đầu dưới kết thúc bằng
nón tủy hình đuôi ngựa (ngang đốt
sống thắt lưng 2).
- Tủy sống có hai chỗ phình, phình cổ và
phình thắt lưng - là nơi xuất phát của các dây
thần kinh đi tới tay, chân (Ở rắn không có chỗ
phình này).
- Mặt trước và mặt sau tủy sống đều có 1
rãnh giữa và 2 rãnh bên. Các rãnh bên là nơi đi
ra của các rễ thần kinh (phía sau có rễ sau,
trước
có rễ trước). Rễ sau, khi ra khỏi tủy sống tạo
thành hạch (gọi là hạch gai sống) nằm ngay
trong lỗ gian đốt sống.
Rễ sau gồm những sợi thần kinh cảm giác
(hay sợi thần kinh hướng tâm). Rễ trước gồm
nh
ững sợi thần kinh vận động (hay sợi thần kinh
li tâm). Rễ trước và rễ sau sau khi ra khỏi tuỷ
sống chúng hợp lại thành dây thần kinh tủy và
tách thành 4 ngành chính: 2 ngành trước (ngành
bụng) và 2 ngành sau, (ngành lưng) để chi phối
da ở cơ bụng, lưng, chi.
Ngoài ra một số sợi hướng tâm và li tâm
xuất phát từ ngành trước nối với các hạch giao
cảm tương ứng tạo nên ngành nối (hay còn gọi
là nhánh thông), và một số sợi thần kinh tủy
quay ngược trở lại lỗ gian đốt sống để vào tủy
sống, tạo nên ngành màng tuỷ.
2. . Cấu tạo trong
Gồm 2 phần chất xám và chất trắng.
2.1 Chất xám
Nằm trong phần chất trắng, hình chữ H. Ở
chính giữa có 1 ống rỗng (ống tủy sống) chứa
dịch não tủy.
- Chất xám do thân và các tua ngắn của các
tế bào thần kinh tủy sống tạo nên.
- Chất xám mỗi bên chia thành sừng trước,
sừng sau (ở đoạn ngực có thêm sừng bên).
Sừng trước rộng, gồm các nơron thần kinh
vận động, kích thước lớn.
Sừng sau hẹp, gồm các nơron thần kinh cảm
giác, kích thước nhỏ.
Ngoài ra tia chất xám còn ăn sâu vào phần
chất trắng giữa sừng bên và sừng sau tạo thành
lưới tủy.
Một số nơron thần kinh trong chất xám tụ tập
lại thành nhân (nhân chất xám) và một số nơron
nhỏ nằm rải rác tạo nên các nơron liên hợp làm
nhiệm vụ liên lạc giữa nơron cảm giác và nơron
vận động thuộc cùng 1 đốt tủy.
2.2 Chất trắng
Nằm bao quanh các chất xám, do các sợi trục
của nơron tủy tạo nên, tạo thành các đường đi
lên và đường đi xuống.
Đường đi lên (đường hướng tâm) do các sợi
trục của các nơron cảm giác tạo nên.
Đường đi xuống (đường li tâm) do các sợi
trục của nơron vận động tạo nên.
Ngoài ra còn có các sợi trục của các nơron
liên hợp tạo thành bó chất trắng nối các trung
khu với nhau.
Tất cả các sợi trục tạo thành chất trắng của
tủy sống đều có bao miêlin bao bọc không liên
tục. Phần chất trắng ở mỗi bên tủy sống tạo
thành 3 cột: Cột trước, sau, bên. Mỗi cột có
nhiều bó, trong đó có bó hướng tâm, li tâm, bó
liên hợp.
- Các bó hướng tâm gồm: bó tủy sau giữa ;
bó tủy sau bên; bó tủy - tiểu não sau; bó tủy -
tiểu não trước và bó tủy - thị.
- Các bó li tâm gồm: bó tháp thẳng, bó tháp
chéo, bó đỏ - tủy; bó thị - tủy, bó tiền đình - tủy.
- Các bó dẫn truyền riêng trong tuỷ là : bó
lưng, bó bên và bó bụng.