ANDRÉ DERAIN, KẺ ĐỨNG
NGOÀI NGHỆ THUẬT PHÁP
MỞ CỬA
Triển lãm tập trung vào những
năm đ
ầu khi André Derain bắt đầu
tham gia biến đổi nền Mỹ thuật,
đặt một dấu mốc trong lịch sử Mỹ
thuật, năm 1905. Đó là năm
Derain cùng Matisse tạo nên
trường phái Dã thú, một trào lưu
nghệ thuật gây nhiều chú ý ngay
từ buổi đầu ra đời.
Statens Museum for Kunst khai
mạc triển lãm André Derain. An
Outsider in French Art (André
Derain, kẻ đứng ngoài Nghệ thuật
Pháp) mở cửa đến 13/5/2007. André Derain (1880-1954) đã song hành
cùng những đồng nghiệp của mình là họa sĩ Matisse và Picasso với
danh nghĩa là một trong những người đi đầu trong cuộc cách mạng
dựng nên nền Mỹ thuật nửa đầu thế kỷ XX. Được coi là để lại dấu ấn
hình ảnh giới thiệu triển lãm André
Derain. An Outsider in French Art
trên website của Statens Museum
for Kunst.
trong l
ịch sử Mỹ thuật, nay các tác phẩm cả cuộc đời Derain lại một lần
nữa được trưng bày rộng rãi trước công chúng. Mùa xuân này, Statens
Museum for Kunst là một trong những Bảo tàng đầu tiên trên thế giới
giới thiệu cuộc triển lãm t
ổng kết cuộc đời nghệ thuật của một danh họa
đã từng gây nhiều tranh luận và mang dấu ấn thời đại này. Ngoài nh
ững
tác phẩm có sẵn trong Bảo tàng, cuộc triển lãm còn mượn thêm một số
tác phẩm khác từ Bảo tàng Tate (London
), trung tâm Pompidou (Paris),
Bảo tàng Nghệ thuật quốc gia (Washington), Bảo tàng Nghệ thuật
Metropolitan và Bảo tàng MoMA (New York), nâng tổng số tác phẩm
trong triển lãm lên đến 80.
Triển lãm tập trung vào những năm đầu khi André Derain bắt đầu tham
gia biến đổi nền Mỹ thuật, đặt một dấu mốc trong lịch sử Mỹ thuật,
năm 1905. Đó là năm Derain cùng Matisse tạo nên trường phái Dã thú,
một trào lưu nghệ thuật gây nhiều chú ý ngay từ buổi đầu ra đời. Sự
phóng khoáng mạnh mẽ trong cách đặt màu trên toan cùng sự nhấn
mạnh quan điểm cá nhân họa sĩ về những yếu tố cấu thành nghệ thuật
đã gây một ấn tượng mạnh mẽ lên người xem. Những ấn tượng mạnh
mẽ này đã gây nên ảnh hưởng lên những nghệ sĩ đi sau. Tuy nhiên dù
có vậy thì một cảm giác bồn chồn và nghi ngại cũng đã nhanh chóng
xâm chiếm Derain. Suốt những năm sau đột phát của ông, nghệ thuật
của ông thể hiện sự hứng thú thể nghiệm với nghệ thuật theo trường
phái nguyên sơ. Ông đã kế thừa lại nghệ thuật của Cézanne, và đơn
giản trong lối biểu hiện, từ đó dẫn ông đến với trường phái Lập thể.
Tranh của ông ra rời những sắc màu rực rỡ lạc quan, những màu sắc
giữ vai trò nổi bật trong những tác phẩm đầy dã thú trước đây của ông.
“Những điều ngu xuẩn trong bốn năm” - Thế Chiến I nổ ra làm gián
đoạn sự nghiệp nghệ thuật của Derain, Ông cùng những người khác
phải khoác áo lính và tham gia tr
ận chiến. Sau chiến tranh ông vẫn sống
sót nhưng nh
ững trận chiến đẫm máu giúp ông nhận ra sự phi nghĩa của
chiến tranh. Ông coi đó là những điều “ngu xuẩn trong bốn năm”.
Những năm sau ông quay lại Paris, trắng tay. Trong khốn quẫn, tình
yêu nghệ thuật lại đột nhiên trỗi dậy.
Những thử nghiệm cuối cùng - Suốt những năm 1920, Derain là một
trong những nghệ sĩ nổi tiếng và được yêu mến nhất thời đại, lượng
tranh bán được còn vượt cả Matisse. Nhưng ông không ngơi nghỉ trong
vinh quang, hay thích thú với thành công của mình. Dấu ấn trong chiến
tranh không thể rửa sạch hoàn toàn trong cuộc đời cũng như nghệ thuật
của ông. Và với tính cách ham học hỏi và thói quen tự nhìn nhận bản
thân, ông dần khám phá ra những lối nghệ thuật mới. Triển lãm trưng
bày một loạt những tác phẩm đặc sắc minh chứng cho việc Derain đã
chuyển hướng thể hiện sang lối phương Đông cổ điển, chủ đề mang h
ơi
hướng điêu khắc, gam màu dè dặt hơn trước, nhưng phong cách chắc
chắn, mạnh bạo thì vẫn tạo ra nét riêng của Derain trong nghệ thuật
Pháp.
Đánh mất danh tiếng - để đối đầu lại Picasso, Derain thay đổi thẩm mỹ
và phong cách nghệ thuật của mình và đã chạm đến sự nghi ngại của
đồng nghiệp và một số lớp nghệ sĩ đi sau. Một phần nguyên do của sự
nghi ngại này là do trong Thế Chiến II, Derain đã nh
quốc xã giúp đỡ những bạn nghệ sĩ đồng nghiệp. Đây là quyết định
thiếu suy nghĩ và mang lại nhiều hậu quả tồi tệ. Derain đánh mất danh
tiếng và rút khỏi cuộc sống cộng đồng. Chỉ vài năm gần đây tiếng tăm
về nghệ thuật của ông mới dần trở lại.
Triển lãm André Derain. An Outsider in French Art do Statens
Museum for Kunst cùng Phó giám đốc trung tâm Pompidou tại Paris,
Isabelle Monod-Fontaine, một trong những chuyên gia hàng đầu thế
giới về Mỹ thuật tiền Hiện đại Pháp đồng phụ trách, Tổ chức Oticon t
ài
trợ. Triển lãm cũng cho in ấn một cuốn sách hoành tráng về cuộc đời v
à
những tác phẩm của Derain và bộ sưu tập quý giá những bức hoạ của
ông tại Statens Museum for Kunst. Nội dung do Isabelle Monod-
Fontaine, Gertrud Kbke Sutton, Rikke Warming and Dorthe Aagesen,
Sibylle Pieyre de Mandiargues, và Anna Schram Vejlby trình bày.
(AD)
Đỗ Hồng Ngọc (dịch)