
DẠYHIỆUQUẢNỘIDUNGTHIẾTKẾCÔNGNGHIỆP-
MÔNMỸTHUẬTTHEOCHƯƠNGTRÌNHGIÁODỤC
PHỔTHÔNG2018
ĐỗĐìnhTuyến
Email:tuyendomtcn@gmail.com
Ngàytòasoạnnhậnđưcbàibáo:04/11/2024
Ngàyphảnbiệnđánhgiá:13/05/2025
Ngàybàibáođưcduyệtđăng:27/05/2025
DOI:10.59266/houjs.2025.577
Tómtắt:ChươngtrìnhGiáodụcphổthông(GDPT)2018đặttrọngtâmpháttriển
nănglựcngườihọc,trongđómônMỹthuậtđượcthiếtkếtheohướngmở,tíchhợpvàthực
tiễn.ThiếtkếcôngnghiệplàmộttrongnhữngnộidungmớicủamônMỹthuật,đượctriển
khaidạyhọctrongnhàtrườngphổthôngxuyênsuốttừlớp6chođếnlớp12,theoChương
trìnhGiáodụcphổthông2018.Cókhôngítgiáoviênquanngạikhitiếpcậndạynộidung
nàyvìnhiềulídonhư:kiếnthứcđàotạotrongchuyênngànhsưphạmmỹthuậttrướcđây
chưacó;tổchứccáchoạtđộngnhưthếnàođểcóthểtruyềnđạtnhữngkiếnthức,kỹnăng
phùhợpchohọcsinh;tổchứcnộidungnàysaochohấpdẫnđốivớitừngbài…Nhữngnội
dungbănkhoăncủagiáoviênmỹthuậtphổthôngđốivớinộidungthiếtkếcôngnghiệpsẽ
đượcphầnnàolàmrõtrongbàiviếtnày.
Từkhóa:thiếtkếcôngnghiệp,mônMỹthuật,sưphạmmỹthuật,sáchgiáokhoaMỹthuật,tổ
chứchoạtđộng.
TrườngĐạihọcMỹthuậtCôngnghiệp
I.Đặtvấnđề
Năm2018,BộGiáodụcvàĐàotạo
banhànhChươngtrìnhGDPT,trongđó
mônMỹthuậtcónhiềuthayđổinhưtừ
xây dựng nội dung theo các phân môn
sang việc tích hp, lồngghép nội dung
giáodụctrongcácchủđề/bàihọc.Trong
đónộidungThiếtkếcôngnghiệpbắtđầu
cótừlớp6chođếnlớp12.Cóthểthấy,
nộidung thiếtkế công nghiệp có vị trí
quan trọng, giúp học sinh hiểu về ứng
dụngmỹthuậttrongđờisống,sảnxuất
vàtiêudùng.Đểnộidungnàyđưcdạy
hiệu quả trong nhà trường rất đưc sự
quantâmcủađộingũgiáoviênmỹthuật
phổthôngtrongcảnước.Trongđó,giáo
viên cần kết hp phương pháp dạy học
tíchcựcnhưdạyhọctheodựán,dạyhọc
khámphá,dạyhọchptác,sửdụngcác
tìnhhuốngthựctiễnvàphươngtiệntrực
quansinhđộng.

Bảng1.PhânbốmạchnộidungmônMỹthuậtởcáclớptheoChươngtrìnhGDPT2018
Mạchnộidung
Lớp
Giaiđoạngiáodụccơbản
Giaiđoạngiáo
dụcđịnhhướng
nghềnghiệp
1 2 5 10 11 12
Lýluậnvàlịchsửmỹthuật + + + + + + + + + + + +
Hộihọa X X X X X X X X X X X X
Điêukhắc X X X X X X X X X X X X
Đồhọa(tranhin) X X X X X X X X X X X X
Thiếtkếđồhọa X X X X X X X
Thiếtkếthờitrang X X X X X X X
Thiếtkếcôngnghiệp X X X X X X X
Thiếtkếmỹthuậtđaphươngtiện X X X
Thiếtkếmỹthuậtsânkhấu,điệnảnh X X X
Kiếntrúc X X X
Ởgiaiđoạngiáodụcđịnhhướngnghềnghiệp(từlớp10-lớp12),
mônMỹthuậtlànộidunggiáodụclựachọn,họcsinhchọn4trong
10nộidungvàcóthờilưng70tiết/nămhọc.
Nguồn:Tácgiảtựtổnghợp
II.Cơsởlýthuyết
Bài viết dựa trên các lý thuyết về
giáo dục hiện đại, tập hp của những
phươngphápgiáodụctiếnbộ,đưccập
nhậtvớimụctiêuđemđếnpháttriểnphẩm
chất, năng lực của học sinh (Bộ Giáo
dục và Đào tạo, 2018; Gardner, 1983;
Tomlinson,2001).Đặcbiệt,lýthuyếtvề
tâmlýhọcsángtạođưcsửdụngnhằm
làmrõvaitròcủađổimớiphươngpháp
phùhpvớinộidunggiáodụcsẽlàcơsở
đểtạođiềukiệnthựchiệnmụctiêuđềra,
phùhpvớitâmlýlứatuổiởmỗicấp,lớp
học (Csikszentmihalyi, 1990; Sternberg,
2006; Piaget, 1952). Ngoài ra, các quan
điểmvềgiáodụclấyngườihọclàmtrung
tâmcũnglànềntảnglýluậnchoviệcđổi
mớiphươngphápgiảngdạy,đápứngyêu
cầuđổimớigiáodụctheoChươngtrình
Giáo dục phổ thông 2018 nói chung và
đốivớimônMỹthuậtnóiriêng(Bruner,
1960;Freire,1970;Dewey,1938).
III.Phươngphápnghiêncứu
Trongnghiêncứunày,phươngpháp
địnhtínhđưc ápdụngnhằm khámphá
cáchthứctổchứchoạtđộngdạyhọcnội
dung Thiết kế công nghiệp trong môn
MỹthuậttheochươngtrìnhGiáodụcphổ
thông2018.Cụthể,cácphươngphápthu
thậpdữliệunhưquansátlớphọc,thamdự
vàoquátrìnhgiảngdạyvàphỏngvấngiáo
viênđưcsửdụngđểhiểusâuhơnvềcách
giáo viêntriển khainội dung trongsách
giáokhoavàảnhhưởngcủanóđếnnhận
thức,tháiđộvàhànhvicủahọcsinh.
Việc quan sát vàtham dự vàocác
buổidạythựcnghiệmchophépghinhận
trựctiếpcáchgiáoviênxâydựngkếhoạch
bàidạydựatrênnộidungsáchgiáokhoa,
cũngnhưcáchhọtổchứccáchoạtđộng
học tập nhằm phát triển kỹ năng và tư
duysángtạocủahọcsinh.Phươngpháp
nàygiúpnhậndiệnnhữngyếutốcầnđiều
chỉnh trong quá trình giảng dạy để tăng
80
cường hiệu quả tiếp nhận của học sinh
vàlàmchobàihọctrởnênhấpdẫn,sinh
động, gắn với thực tiễn cuộc sống, như
việcthiếtkếđồchơi,đồgiadụngtừvật
liệutáichế.
Kết quả nghiên cứu cho thấy, việc
áp dụng phương pháp định tính trong
nghiêncứugiáodụcnghệthuật,đặcbiệt
là trong mônMỹ thuật,mang lại những
hiểu biết sâu sắcvề thực tiễn giảngdạy
và học tập. Điều này phù hp với quan
điểm của Eisner (1998), người cho rằng
phươngphápnghiêncứunghệthuậtgiúp
khámphávàhiểurõhơnvềquátrìnhgiáo
dụcnghệthuậtthôngquaviệcquansátvà
phântíchcáchoạtđộngthựctiễn.
IV.Kếtquảvàthảoluận
4.1. Thiết kế công nghiệp và nội
dungThiếtkếcôngnghiệptrongChương
trìnhGDPT2018
4.1.1.Thiếtkếcôngnghiệp
Thiếtkếcôngnghiệplàlĩnhvựckết
hp giữa nghệ thuật, khoa học và công
nghệđểtạoranhữngsảnphẩmkhôngchỉ
đáp ứng tínhthẩm mỹmà cònnângcao
trảinghiệmngườidùngthôngquacáctính
năngtiệndụng(BluefrogDesign,2024).
Theo Bluefrog Design (2024), thiết kế
công nghiệp là một lĩnh vực đa ngành,
kết nối các lĩnh vực chuyên môn đểtạo
ranhữnggiảipháptoàndiện,nhấnmạnh
vàonhucầu ngườidùngvà dựđoántác
độngcủacácquyếtđịnhthiếtkếđốivới
trảinghiệmngườidùng.
Ngoài ra, các sản phẩm thiết kế
côngnghiệpkhôngchỉgiớihạnởđồgia
dụngmà còn baogồm các thiết bị công
nghiệp và công nghệ cao, đáp ứng nhu
cầu sử dụng hằng ngày của mọi người
(NORRAG, n.d.). Việc đưa nội dung
Thiết kế công nghiệp vào Chương trình
Giáodụcphổthông2018–mônMỹthuật
khôngchỉgiúpkếtnốimônhọcvớithực
tiễncuộcsốngmàcònpháttriểnnănglực
thẩmmỹcho họcsinh,đặc biệtlàtrong
bốicảnhxãhộihiệnđại(BộGiáodụcvà
Đàotạo,2018).
Tuynhiên,quanghiêncứuchương
trìnhgiáodụcphổthôngtạimộtsốquốc
gia Đông Nam Á, có thể thấy rằng nội
dungThiếtkế côngnghiệpthườngđưc
lồngghépvàonộidungmỹthuậtứngdụng
thayvìđưcxáclậpthànhmônhọcđộc
lậpnhưởViệtNam(ResearchGate,n.d.).
Điềunàychothấy,chươngtrìnhgiáodục
phổthôngtạiViệtNamđãcósựđổimới
và tiên phong trong việc phát triển các
lĩnh vực ứng dụng thực tiễn nhằm nâng
caonănglựcthựchànhvàtưduysángtạo
chohọcsinh.
4.1.2. Thực trạng triển khai nội
dung Thiết kế công nghiệp trong nhà
trườngphổthông
Nămhọc2024–2025đánhdấunăm
thứnămchươngtrìnhGDPT2018–môn
Mỹthuậtđưctriểnkhaitoàndiệnở12
lớp. Nội dung Thiết kế công nghiệp đã
đưctíchhptừcấpTiểuhọcthôngqua
cáchoạtđộngthựchànhtạosảnphẩmmỹ
thuậtnhưđồchơi,đồdùnghọctậpvàđồ
giadụng.ỞcấpTHCS,nộidungnàytiếp
tụcpháttriểnbêncạnhThiếtkếthờitrang
vàThiếtkếđồhọa,địnhhướngchohọc
sinhtronggiaiđoạnTHPT.
Quakhảosáttạicáccơsởgiáodục
như trường Tiểu học - THCS phường
3 (Đông Hà, Quảng Trị), trường Tiểu
họcVõThịSáu(TamKỳ,QuảngNam),
trường THCS San Thàng (Lai Châu) và

THPTFPTĐàNẵng,việctriểnkhainội
dungThiếtkếcôngnghiệpcósựđadạng.
Họcsinhthựchànhsángtạosảnphẩmtừ
vật liệu tái chế hoặc thiết kế bằng phần
mềm,tạosảnphẩm3D.Cácsảnphẩmmỹ
thuậttrongnộidungnàykhôngchỉmang
tínhthẩmmỹmàcònứngdụngthựctiễn,
baogồmthiếtkếquàlưuniệm,đồchơi,
thiệpchúcmừng,đồgiadụng,giáđỡthiết
bịcôngnghệ,v.v.Điềunàygiúphọcsinh
pháttriểntưduythiếtkếtừgócđộthẩm
mỹ đến chức năng sản phẩm, đồng thời
tiếpcậncác khái niệmvề vậtliệu, công
nghệvàquytrìnhsảnxuất.
Tuynhiên, quá trình triểnkhainội
dungnàycũngđặtramộtsốtháchthức.
Thứ nhất, giáo viên sư phạm mỹ thuật
chưađưcđàotạobàibảnvềthiếtkếcông
nghiệp,dẫnđếnkhókhăntrongviệcđịnh
hướngmốiliênhệgiữamỹthuậtvàtính
ứngdụngsảnphẩm.Thứhai,tàinguyên
sốphụcvụgiảngdạychưađưckhaithác
hiệu quả, khiến nội dung thiết kế công
nghiệpchưathựcsựkếtnốivớithựctếđời
sống.Thứba,cáchoạtđộngdạyhọccòn
đơn điệu, chưa kích thích họcsinh phát
huykhảnăngsángtạothôngquacácsản
phẩmcótínhứngdụngcao.
Việckhắcphụcnhữnghạnchếnày
sẽ góp phần nâng cao chất lưng giảng
dạy Thiết kế công nghiệp trong chương
trìnhMỹthuật,đồngthờihỗtrhọcsinh
hìnhthành tư duy thiết kế gắn kếtthẩm
mỹvàchứcnăngsảnphẩm.
4.2.Hìnhthứctổchứchoạtđộng
dạyhọcnộidungThiếtkếcôngnghiệp
4.2.1.Mộtsốvấnđềchung
Trong chương trình Giáo dục phổ
thông (GDPT) 2018, nội dung Thiết kế
côngnghiệpđưctriểnkhaithôngquaba
dạngbàichính:thiếtkếđồchơi,thiếtkế
đồtrangsứcvàthiếtkếđồgiadụng.Việc
thực hành các dạng bài này không chỉ
giúphọcsinhpháttriểnkỹnăngthẩmmỹ
vàsángtạomàcònthúcđẩykhảnăngtư
duyphảnbiện,lựachọnvậtliệuphùhp
vàgiảiquyếtvấnđềtrongquátrìnhthiết
kếsảnphẩm.Mỗihọcsinhcóthểđưara
những quan điểm và giải pháp thiết kế
khác nhau cho cùng một đối tưng, từ
đóhìnhthànhtưduythiếtkếđachiềuvà
linhhoạt.
Để đạt hiệu quả trong giảng dạy,
giáoviênđóngvaitròtổchứcvàhướng
dẫn học sinh thực hiện các nhiệm vụ
họctập, có thểtheo hìnhthứccánhân
hoặcnhóm.Quátrìnhnàycầntuânthủ
mộtsốnguyêntắccơbảntrongthiếtkế
chươngtrìnhgiảngdạy,nhưxácđịnhrõ
mụctiêuhọctập,tổchứcnộidungtheo
trìnhtựhplývàđảmbảotínhliênkết
giữa các hoạt động học tập (Ambition
Institute,2021).
Cụthể,giáoviêncầnhướngdẫnhọc
sinhquansátvàphântíchcácsảnphẩm
cùngloạiđểnhậnbiếtưuđiểm,hạnchế
vàtừđóđềxuấtýtưởngthiếtkếmới.Việc
tổchứccáchoạtđộnghọctậpnênđưc
xâydựngtheonguyêntắctừđơngiảnđến
phức tạp,giúp học sinh từngbước nâng
caomứcđộtiếpthuvàkhảnăngsángtạo.
Thông qua các hoạt động này, học sinh
khôngchỉhiểurõyêucầucủabàihọcmà
còncóthểvậndụngkiếnthứcmộtcách
linhhoạtvàsángtạotrongthựchànhthiết
kếsảnphẩm.
Áp dụng các nguyên tắc thiết kế
chươngtrìnhgiảngdạymộtcáchkhoahọc
và mạch lạc sẽgóp phầnnâng cao chất

lưnggiảngdạynộidungThiếtkếcông
nghiệp trong môn Mỹ thuật, đồng thời
pháttriểntoàndiệnnănglựcthẩmmỹ,tư
duysángtạovàkỹnănggiảiquyếtvấnđề
chohọcsinh.
4.2.2.Mộtsốhìnhthứctổchứchoạt
độngdạyhọcởmộtsốdạngbài
TrongmônMỹthuậtthuộcchương
trìnhGDPT2018,cáchoạtđộnghọctập,
thựchànhvàsángtạođưctổchứcdựa
trênnhữngdạngbàihọccơbản.Giáoviên
khuyếnkhíchhọcsinhchủđộngthamgia,
từđópháttriểnnănglựcgiaotiếp,hptác
vàtưduysángtạo.Đồngthời,cácphương
pháp tổ chức dạy họccòntạo điều kiện
đểhọcsinhđềxuấtýtưởng,lựachọngiải
pháp thể hiện sản phẩm và tự đánh giá
nănglựcquatừnghoạtđộng.
a.Dạngbàithiếtkếđồchơi
Chuẩn bị: Giáo viên xây dựng hệ
thống học liệu điện tử gồm video, hình
ảnhminhhọavềđồchơiđưcphânloại
theochứcnăng,vậtliệu,lứatuổi.Mộtsố
mẫuđồchơithủcôngtừvậtliệutáichế
đưcsửdụngđểminhhọa.
Trước giờ lên lớp: Giáo viên xác
định yêu cầu học tập phù hp với từng
nhómđốitưnghọcsinhvà giaonhiệm
vụchuẩnbịvậtliệusẵncó.
Tronggiờhọc:
Mởđầu:Họcsinhxemvideo,hình
ảnhđểkhởiđộngvàđịnhhìnhnộidung
họctập.
Hìnhthànhkiếnthức:Giáoviênđặt
câu hỏi, kiểm tra nhận thức về thiết kế
đồchơi,hướngdẫnhọcsinhsángtạosản
phẩmtừvậtliệutáichế.
Luyệntập:Họcsinhtraođổivềsản
phẩmđãthựchiện,nhậnphảnhồitừbạn
họcvàgiáoviên.
Vận dụng: Giáo viên định hướng
họcsinhtiếptụcpháttriểnkỹnăngtựhọc
vàsángtạotrongcácsảnphẩmđồchơi.
b.Dạngbàithiếtkếđồtrangsức
Chuẩnbị:Hệthốnghọcliệuvềđồ
trangsứcđưcsắpxếptheokiểudáng,vật
liệuvàýnghĩathẩmmỹ.Giáoviêncóthể
khaitháchìnhảnhđồtrangsứctừcácdân
tộc thiểusố đểlồng ghépnội dunggiáo
dụcđịaphương.
Trước giờ lên lớp: Giáo viên giao
nhiệmvụthiếtkếđồtrangsứctừvậtliệu
táichếhoặcvẽphácthảoýtưởngthiếtkế.
Tronggiờhọc:
Mởđầu:Họcsinhlàmquenvớikiểu
dáng,vậtliệuvàýnghĩathẩmmỹthông
quacáchoạtđộngthuyếttrình,đóngvai.
Hìnhthànhkiếnthức:Họcsinhxác
địnhcấutrúc, kiểu dángvà vật liệuphù
hpvớisảnphẩm.
Luyện tập: Học sinh trình bày sản
phẩm,nhậnphảnhồivàđiềuchỉnhthiếtkế.
Vậndụng:Giáoviêngiýhọcsinh
pháttriểnkỹnăngtựhọcvàsángtạothêm
cácmẫutrangsứcmới.
c.Dạngbàithiếtkếđồgiadụng
Chuẩn bị: Giáo viên xây dựng hệ
thống học liệu về các sản phẩm đồ gia
dụngđadạngvềkiểudángvàchứcnăng.
Trướcgiờlênlớp:Họcsinhchuẩn
bịvậtliệuvàdụngcụthựchành.
Tronggiờhọc:
Mở đầu: Học sinh quan sát mẫu
thiếtkếđồgiadụng,phântíchcôngnăng
vàthẩmmỹsảnphẩm.