AÙP XE GAN
AÙp xe gan laø söï tích tuï muû trong gan thaønh moät oå muû hoaëc thaønh nhieàu oå
muû raûi raùc, thöôøng coù aùp xe gan do amip vaø aùp xe gan do vi truøng
AÙP XE GAN DO AMIP
I. CHAÅN ÑOAÙN
1. Coâng vieäc chaån ñoaùn
1.1. Tieàn söû :
AÙp xe gan do amip thöôøng xaûy ra treân beänh nhaân coù vieâm ñaïi traøng
maõn do amip
1.2. Laâm saøng:
Caùc trieäu chöùng thöôøng gaëp :
- Soát: khôûi ñaàu soát cao (39
o
C – 40
o
C) sau ñoù giaûm daàn (37,5-38
o
C)
- Coù theå ho, hoaëc naác cuïc do kích thích cô hoaønh
- Ñau buïng (coù theå khu truù ôû haï söôøn phaûi hoaëc khoâng) ñau taêng leân khi
ho, ñi laïi, hít vaøo saâu, naèm nghieâng phaûi
- Suït caân
Khaùm
- Gan to, meàm, maët laùng, rung gan (+), aán keõ söôøn (+)
- Pheá aâm giaûm ôû ñaùy phoåi phaûi
- Vaøng da (< 10%)
1.3. Caän laâm saøng
Maùu
- Baïch caàu thöôøng taêng cao
- Toác ñoä laéng maùu taêng
- Chöùc naêng gan: phophatase kieàm taêng, transaminase, bilirubin coù theå
taêng
- Huyeát thanh chaån ñoaùn amip (+) trong 95% tröôøng hôïp
Phaân: thöôøng khoâng coù amip trong phaân
X quang
- Boùng cô hoaønh phaûi bò naâng cao
- Coù theå coù traøn dòch maøng phoåi phaûi
Sieâu aâm: coù theå phaùt hieän ñöôïc oå aùp xe > 2cm . Laø phöông tieän giuùp
chaån ñoaùn vaø theo doõi dieãn tieán cuûa aùp xe gan raát toát, xaùc ñònh vò trí oå
muû vaø höôùng daãn choïc doø.
CT scan: coù theå phaùt hieän ñöôïc oå aùp xe < 1cm
2. Chaån ñoaùn xaùc ñònh
Rung gan (+), aán keõ söôøn (+)
Huyeát thanh chaån ñoaùn
Sieâu aâm
Choïc doø ra muû maøu naâu, hoaëc maøu vaøng, xanh (bò boäi nhieãm)
3. Chaån ñoaùn coù theå: gan to, ñau, sieâu aâm coù hình aûnh oå aùp xe, huyeát thanh
chaån ñoaùn amip (+)
4. Chaån ñoaùn phaân bieät
Nhieãm truøng ñöôøng maät, vieâm tuùi maät
AÙp xe gan do vi truøng
Vieâm phoåi
Ung thö gan
Vieâm gan
II. BIEÁN CHÖÙNG
Vôõ oå aùp xe :
Vaøo maøng tim gaây cheøn eùp tim
Vaøo oå buïng gaây vieâm phuùc maïc
Vaøo maøng phoåi gaây traøn dòch maøng phoåi phaûi
III. ÑIEÀU TRÒ
1. Nguyeân taéc ñieàu trò
Ñieàu trò ñaëc hieäu: thuoác dieät amip
Theo doõi, phaùt hieän, ñieàu trò kòp thôøi caùc bieán chöùng
2. Ñieàu trò noäi khoa
Haàu heát caùc aùp xe do amip khoâng coù bieán chöùng coù theå ñaùp öùng toát vôùi
thuoác dieät amip
Metronidazole 30 – 50 mg/Kg/ngaøy chia 3 laàn uoáng (hoaëc truyeàn tónh
maïch)
-10 ngaøy ( khoâng quaù 500 – 750 mg/lieàu )
Sau ñoù: Paromomycine (Humatin) 25 mg/kg chia 3 laàn uoáng 7 ngaøy
(khoâng quaù 2g/ngaøy )
3. Ñieàu trò ngoaïi khoa
Daãn löu oå aùp xe khi
Kích thöôùc oå aùp xe >5 cm
AÙp xe thuøy traùi gan coù nguy cô vôõ vaøo maøng tim
Khoâng ñaùp öùng sau 5 – 7 ngaøy ñieàu trò noäi khoa
AÙP XE GAN DO VI TRUØNG
AÙp xe gan do vi truøng thöôøng laø bieán chöùng cuûa nhieãm truøng ñöôøng maät
hoaëc nhieãm truøng huyeát
Caùc vi truøng thöôøng gaëp laø Enterobacteriaceae, streptococcus milleri,
Bacteroides
I. CHAÅN ÑOAÙN
1. Coâng vieäc chaån ñoaùn
1.1. Laâm saøng
Caùc trieäu chöùng thöôøng gaëp :
- Soát cao (39
o
C- 40
o
C) keøm daáu hieäu nhieãm truøng (moâi khoâ, löôõi ñoû)
- Meät moûi, chaùn aên
- Coù theå ho, hoaëc naác cuïc do kích thích cô hoaønh
- Ñau buïng (coù theå khu truù ôû haï söôøn phaûi hoaëc khoâng )
- Suït caân
Khaùm :
- Gan to, meàm, maët laùng, rung gan (+), aán keõ söôøn (+)
- Pheá aâm giaûm ôû ñaùy phoåi phaûi
- Vaøng da (< 25% )
1.2. Caän laâm saøng
Maùu
- Baïch caàu thöôøng taêng cao
- Toác ñoä laéng maùu taêng
- Chöùc naêng gan : phophatase kieàm taêng
- Transaminase, Bilirubin coù theå taêng
- Caáy maùu (+) trong 50% tröôøng hôïp
X quang
- Boùng cô hoaønh phaûi bò naâng cao
- Coù theå coù traøn dòch maøng phoåi phaûi
Sieâu aâm: coù theå phaùt hieän ñöôïc oå aùp xe > 2cm. Laø phöông tieän giuùp
chaån ñoaùn vaø theo doõi dieãn tieán cuûa aùp xe gan raát toát, xaùc ñònh vò trí oå
muû vaø höôùng daãn choïc doø.
CT scan: coù theå phaùt hieän ñöôïc oå aùp xe < 1cm
2. Chaån ñoaùn xaùc ñònh
Rung gan (+) , aán keõ söôøn (+)
Sieâu aâm
Choïc doø ra muû maøu vaøng , xanh
3. Chaån ñoaùn coù theå: gan to, ñau, sieâu aâm coù hình aûnh oå aùp xe, coù nhieãm truøng
huyeát hoaëc nhieãm truøng ñöôøng maät
4. Chaån ñoaùn phaân bieät
Nhieãm truøng ñöôøng maät, vieâm tuùi maät
AÙp xe gan do amip
Vieâm phoái
Ung thö gan
Vieâm gan
II. BIEÁN CHÖÙNG
Vôõ oå aùp xe :
- Vaøo maøng tim gaây cheøn eùp tim
- Vaøo oå buïng gaây vieâm phuùc maïc
- Vaøo maøng phoåi gaây traøn dòch maøng phoåi phaûi
Shock nhieãm truøng
III. ÑIEÀU TRÒ
3.1. Nguyeân taéc ñieàu trò
Ñieàu trò ñaëc hieäu : khaùng sinh thích hôïp, daãn löu
Theo doõi, phaùt hieän , ñieàu trò kòp thôøi caùc bieán chöùng
3.2. Ñieàu trò noäi khoa
AÙp xe gan do vi truøng khoâng coù bieán chöùng coù theå ñaùp öùng vôùi khaùng
sinh trong tröôøng hôïp khoâng theå choïc huùt ñöôïc vì beänh nhaân quaù naëng
hoaëc aùp xe ña oå
- Ampicilline + Gentamycine + Metronidazole, hoaëc
- Metronidazole + Cefotaxim hoaëc Ciprofloxacine
Thôøi gian ñieàu trò khaùng sinh coù theå keùo daøi ñeán 12 tuaàn trong tröôøng
hôïp aùp xe ña oå
3.3. Ñieàu trò ngoaïi khoa
Choc huùt, daãn löu , ñieàu trò khaùng sinh theo khaùng sinh ñoà.